FIZYKOTERAPIA
Czy krioterapia jest
bezpieczna?
W artykule zamieszczono wyniki obserwacji objawów niepożądanych u pacjentów III Oddziału Rehabilitacji Schorzeń
Narządu Ruchu GCR  Repty poddanych zabiegowi krioterapii ogólnoustrojowej.
trakcie zabiegu krioterapii ogólno-  bez rozróżnienia pod względem płci, zabiegu u większości pacjentów, co było
Wustrojowej w organizmie ludzkim którzy skorzystali z zabiegu krioterapii stwierdzane pomiarem (metodą bezkrwa-
dochodzi do szeregu reakcji będących ogólnoustrojowej w okresie od marca wą) dokonanym natychmiast po opuszcze-
odpowiedzią na niską temperaturę. Praca ta 2006 r. do maja 2007 r. (ryc.1). niu kriokomory. Znamienny jest fakt, że
jest próbą przedstawienia charakteru reak- Większość pacjentów wykazywała dość istotny skok ciśnienia skurczowego krwi,
cji niepożądanych mogących pojawiać się dobrą tolerancję zimna, a obserwowanymi tj. ponad 30 mmHg, występował zarówno
w trakcie krioterapii ogólnoustrojowej. objawami niepożądanymi były bóle głowy u osób zdrowych, jak i osób chorujących
pojawiające się podczas przebywania na nadciśnienie (odpowiednio 6 i 7 osób).
Objawy niepożądane i ich charakter w kriokomorze w czasie dłuższym niż Biorąc pod uwagę wiek pacjentów, częściej
Przeprowadzona przez nas obserwacja doty- 90 sekund (6 osób) i wzrost ciśnienia tęt- wzrost ciśnienia tętniczego krwi występo-
czyła częstości występowania w trakcie za- niczego krwi (13 osób). U czterech osób wał u osób przed 60. r.ż. niż u starszych
biegu krioterapii ogólnoustrojowej objawów oba objawy wystąpiły łącznie. W dwóch (odpowiednio 9 i 4).
niepożądanych i ich charakteru. Analizie przypadkach było to powodem przerwania Kolejnymi objawami niepożądanymi
poddano 64 pacjentów hospitalizowanych serii zabiegów, a w jednym  skrócenia były:
w III Oddziale Rehabilitacji Schorzeń czasu trwania pojedynczego zabiegu. - zaburzenia oddychania (3 osoby) związa-
Narządu Ruchu GCR  Repty w szerokim Należy zauważyć, że podwyższenie ne z brakiem zdolności do dostosowania
przedziale wiekowym  od 20 do 79 lat ciśnienia tętniczego następowało w trakcie rytmu oddechu do zaleceń personelu
20
3%
17%
20%
15
10
14%
37%
5
9%
odmrożenia bóle głowy zaburzenia oddychania
0
21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80
zimno po zabiegu skok RR lęk
Wiek (lata)
Ryc. 1. Struktura wieku pacjentów poddanych krioterapii ogólnoustrojowej Ryc. 2. Struktura objawów niepożądanych
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
bóle zaburzenia
lęk odmrożenia infekcje skok RR
głowy oddechu
Objawy niepożądane
Ryc. 3. Struktura objawów niepożądanych powodujących przerwanie zabiegu
36 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2008
Liczba pacjentów
Liczba pacjentów
FIZYKOTERAPIA
(zbyt szybki i zbyt głęboki wdech, zbyt Strukturę objawów niepożądanych, które  poza prawidłową kwalifikacją  wydaje
płytki wydech), co było powodem prze- były przyczyną przerwania zabiegu krio- się przestrzeganie zasady odpowiednio
rwania krioterapii u tych pacjentów, terapii ogólnoustrojowej, i ich rozkład długiego prowadzenia ćwiczeń ogólnokon-
- napady nieokreślonego lęku połączo- ilościowy przedstawia ryc. 3. Należy dycyjnych w sali gimnastycznej po wyjściu
ne z uczuciem dyskomfortu (5 osób) zaznaczyć, że u pięciu pacjentów wystę- z kriokomory, tak aby organizm zdołał
 zabiegi przerwano w trzech przy- powało kilka objawów niepożądanych wyprodukować odpowiednią ilość ciepła
padkach, pozostali pacjenci mimo jednocześnie. endogennego, co zabezpiecza pacjenta
wszystko wyrazili chęć dokończenia Wszystkie osoby z grupy 34 pacjentów, przed bardzo nieprzyjemnym uczuciem
serii zabiegów, u których nie wystąpiły żadne objawy zimna, pojawiającym się od kilkunastu
- powierzchowne odmrożenia I stopnia niepożądane, wyrażały duże zadowolenie do kilkudziesięciu minut po zaprzestaniu
(7 osób), które pojawiały się pod koniec i chęć powtórzenia tego rodzaju zabiegu wysiłku fizycznego, i mogącym utrzymy-
serii (7-8 zabieg) i zazwyczaj dotyczyły w przyszłości. Również 10 osób z grupy, wać się przez kilka godzin.
dołów podkolanowych. Dolegliwości w której wystąpiły objawy niepożąda- Bez wątpienia bilans korzyści i strat
bardzo szybko ustępowały i tylko u jed- ne, okazywało zadowolenie z zabiegu mogących wynikać z tego rodzaju od-
nej osoby były powodem przerwania i w miarę możliwości chęć powtórnego działywania na organizm wskazuje na
krioterapii, skorzystania z niego. dostarczanie większej liczby bodz
ców
- uporczywe uczucie zimna po kilku go- o oddziaływaniu pożądanym, które zde-
dzinach od zakończenia pojedynczego Wnioski cydowanie ułatwiają prowadzenie dalszej
zabiegu, w połączeniu z bólami głowy Z analizy wyżej zaprezentowanych danych rehabilitacji. Jednakże należy mieć na
(1 osoba). można wysnuć wniosek, że choć w trakcie uwadze, że pojawiają się także objawy
W jednym przypadku przerwano krio- zabiegu krioterapii ogólnoustrojowej dość niepożądane, o istnieniu których należy
terapię z powodu ostrej infekcji górnych często pojawiają się objawy niepożądane, pamiętać i w razie ich wystąpienia szybko
dróg oddechowych, której wystąpienie rzadko są na tyle ciężkie, by powodować i stanowczo na nie reagować. W żadnym
nie było jednak powikłaniem związanym konieczność jego przerwania. Zatem wypadku zabieg nie powinien być prze-
bezpośrednio z zabiegiem. Ogółem objawy jest on bezpieczny i dostępny dla osób prowadzany bez nadzoru przeszkolonego
niepożądane wystąpiły u 30 z 64 pacjen- w każdym wieku, pod warunkiem ich personelu medycznego.
tów poddanych zabiegowi krioterapii prawidłowej kwalifikacji oraz prze-
ogólnoustrojowej, co stanowi 47% badanej strzegania zasad bezpieczeństwa. Nigdy PRZEMYSA
AW SOA
TYS, DANUTA ELWART
populacji (ryc. 2). Ostatecznie zabieg z po- nie obserwowano objawów mogących GCR  Repty
wodu ww. przyczyn przerwano jedynie w jakikolwiek sposób zagrażać życiu Tarnowskie Góry
u ośmiu osób, tj. u 13% ogółu pacjentów pacjentów. Bezwzględnym warunkiem
poddanych krioterapii ogólnoustrojowej. poprawnego przeprowadzenia zabiegu Piśmiennictwo u autorów i w  RwP+
Piśmiennictwo
1. Z. Zagrobelny  Krioterapia miejscowa i ogólnoustrojowa Urban&Partner 2003
2. G. Straburzyński  Fizjoterapia PZWL
3. www.fizjoterapia.pl/kriokomora
4. A. Sieroń G. Cieślar  Zastosowanie zimna w medycynie
5. B. Adamowicz  Komory kriogeniczne - możliwość wyboru