1. POLITYKA SPOA
ECZNA; DEFINICJA, PRZEDMIOT P.S., FUNKCJE,
CELE, INSTRUMENTY, UWARUNKOWANIA, KIERUNKI, ZADANIA
Polityka społeczna  wiąże się ściśle z państwem, zbiór procesów, których realizację
podejmuje administracja w ramach swej misji zaspokojenia potrzeb publicznych.
Implikuje zbiorowy, publiczny charakter problemów w odróżnieniu do spraw priorytetowych
jednostek, czy mniejszych grup społecznych. To naukowo usystematyzowany zbiór
wskazówek, jak usunąć, a choćby łagodzić niesprawiedliwości i szkody płynące dla jednostki
i społeczeństwa, jak przeciwdziałać dalszemu narastaniu tych niesprawiedliwości i powstaniu
nowszy szkód. Jest uzależniona od kontekstu ideologicznego i politycznego.
Polityka społeczna  sfera aktywności władzy publicznej, której przedmiotem są potrzeby
jednostek i proces ich zaspokajania a istotą jakieś postępowanie wobec różnic społecznych.
Podmioty: Za podmioty uznaje się głównie państwo i/lub wyspecjalizowane w zakresie
polityki społecznej części składowe (np. poszczególne ministerstwa czy fundusze celowe),
czyli władzę publiczną (państwo) i jej organy, ale też organizacje pracodawców i
pracowników, organizacje społeczne, partie polityczne.; Cele, wartości i zadania polityki
społecznej realizowane są także w skali światowej. Są więc też ponadpaństwowe podmioty
polityki społecznej  ONZ i podmioty realizujące politykę społeczną w UE; Organizacje
pozarządowe  zajmują się zaspokajaniem określonych potrzeb, uczestniczą w politycznym
procesie podejmowania decyzji dotyczących polityki społecznej.
Cel: Kształtowanie godnych warunków życia i stosunków międzyludzkich zwłaszcza w
środowisku pracy i zamieszkania; przekształcanie struktur społecznych (żeby osiągnąć postęp
społeczny - definicja Kruczkowskiego) 2. kreowanie postępów społecznych (tu też zgoda na
przebudowę struktur  def. Daneckiego) 3. łagodzenie skutków nierówności społecznej.
Zakres  mieszkalnictwo, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo socjalne (ubezpieczenia
socjalne, reformy emerytalne).
Modele polityki społecznej.
1. Model środowiskowy  polityka społeczne jest uzależniona od środowiska (od struktury
środowiska) i gospodarki tego środowiska.
2. Model polityczny  o lokalnej polityce społecznej decyduje lokalna władza. Polityka zależy
do tego, kto rzÄ…dzi.
3. Model inkrementalny (stopniowych zmian, przyrostowy)  zasadnicze znaczenie w
kształtowaniu polityki mają nie politycy, ale fachowcy (urzędnicy danych urzędów).
Niemożliwe są szybkie zmiany polityki społecznej, bo jest określona przez normy finansowe,
które często narzucane są z góry.
Instrumenty:, finansowe, system podatkowy,.
Instrumenty ekonomiczne  świadczenia społeczne; regulują dostęp do dóbr będących
wytworem gospodarki, dostęp do własności, do dóbr konsumpcyjnych. Dostęp ten następuje
poprzez pracę lub różnego rodzaju świadczenia społeczne; y
ródłem finansowania są; składki
z ubezpieczeń społecznych; podatki pośrednie i bezpośrednie; środki pochodzące z
częściowej odpłatności (np. w służbie zdrowia); zakładowe fundusze socjalne.
Instrumenty prawne - ustawodawstwo społeczne; tworzenie procedur, rozpowszechnienie
zachowań pożądanych, ograniczanie zachowań niepożądanych; prawo pracy i rynek pracy;
ustawodawstwo dotyczące zabezpieczenia społecznego; prawo rodzinne
1
Instrumenty kształtowania przestrzeni tj. infrastruktura społeczna  to ogół urządzeń i
instytucji publicznych świadczących usługi w takich sferach jak: ochrona zdrowia, oświata i
wychowanie, kultura, pomoc społeczna, rekreacja i kultura fizyczna.
Instrumenty kadrowe  to ludzie, którzy świadczą usługi społeczne i decydują o przyznaniu
dóbr ekonomicznych potrzebującym, którzy stanowią i stosują, którzy informują, wychowują,
uczą i radzą. To także ci, którzy decydują i kierunkach polityki społecznej, polityków,
parlamentarzystów, samorządowców; oraz ci, którzy świadczą profesjonalne usługi dla
konkretnych ludzi  służby społeczne  np. nauczyciel, pedagog, lekarz, rehabilitant,
inspektor pracy, doradca zawodowy, doradca ubezpieczeniowy, pracownik socjalny.
instrumenty informacyjne - informacje przekazywane za pomocÄ… systemu szkolnego,;
informacje medialne,; poradnictwo indywidualne.
2. DEFINICJA  POLITYKI
Działalność państwa, instytucji, proces decyzyjny w ramach procesu sprawowania władzy,
interesy grup społecznych.
Definicje:
- Dążenie do udziału władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy między
państwami w obrębie państwa lub między grupami ludzi, który to państwo tworzą. (WEBER)
- Sztuka rządzenia państwem do której niezbędne są: wiedza, umiejętność, predyspozycje
psychiczne.
- roztropne działania na rzecz wspólnego dobra. Cel: wspólne dobro. Sprawiedliwy podział
dóbr. Równość szans w życiu społeczno-gospodarczym i politycznym. Równość wobec
prawa. (JPII)
POLITYKA  najczęściej definiuje się ogół działań, które są związane z dążeniem do zdobycia i
utrzymania władzy państwowej, jej wykonaniem, a także z wytyczaniem kierunku rozwoju
państwa, między innymi w takich dziedzinach jak polityka społeczna i polityka zagraniczna.
Polityczna sfera życia społecznego obejmuje system organów państwa, system partyjny,
system, myśl polityczną i kulturę polityczną.
3. NIERÓWNOŚCI SPOA
ECZNE
Oznaczają nierówny podział dóbr materialnych, a także niematerialnych w
społeczeństwie. To zróżnicowanie społeczne rozpatrywane w aspekcie wartościującym,
normatywnym. Warunkowane naturą  wynikające z różnego wieku, stanu zdrowia, sił
fizycznych. Nierówności moralne, czy polityczne (stworzone przez ludzi i przez nich
utrwalane lub znoszone. Zależne są od różnie przydzielanych przywilejów, którymi jedni
cieszą się na niekorzyść drugich). Same w sobie nie są czymś negatywnym. Problemy
pojawiają się dopiero wówczas, gdy mamy do czynienia z (moralną, ekonomiczną itd.)
kategoryzacją i klasyfikacją, kiedy różnice przyporządkowane są pozycjom na określonej
"skali wartości". Na nierówności wpływa wiele czynników, przede wszystkim są to dobra
społeczne (bogactwo, prestiż oraz władzę), których każda osoba posiada mniej lub więcej,
warstwy i klasy społeczne, a także ruchliwość społeczna; dotyczą sytuacji, gdy ludzie są
nierówni wobec siebie nie z racji jakichkolwiek cech cielesnych, czy psychicznych, lecz z
powodu ich przynależności do różnych grup albo zajmowania różnych pozycji społecznych
Nierówność dostępu (lub szans dostępu) do społecznie cenionych dóbr; (dobra
powszechnie upragnione, których zasób jest ograniczony: Bogactwo, władza, prestiż,
wykształcenie  zdrowie.
2
4. POLITY, POLICY I POLITICS
POLICY  normatywna treść polityki, decyzje podejmowane przez jednostkę lub grupę,
dotyczące szukania metod realizacji celów, konkretne wskazania dla partii, nie ma granic.
POLITY  zbiorowość.
POLITICS  proces decyzyjny, poglądy. Określa proces w systemie społecznym,
polegający na selekcjonowaniu i porządkowaniu celów tego systemu według kryteriów
ich ważności i możliwości realizacji. Decyzje dotyczące ekonomii, polityki, obszarów
kulturalnych i socjalnych.
5. POLITYKA SPOA
ECZNA A POLITYKA GOSPODARCZA; JAKIE S

RELACJE POMI
DZY NIMI
Modele opisujące związek pomiędzy polityką gospodarczą a polityką społeczną:
 W pierwszym modelu polityka gospodarcza jest nadrzędna w stosunku do polityki
społecznej i zajmuje się wytwarzaniem. Zadaniem natomiast tej drugiej jest rozdzielanie
pozostałości po procesie zaspokajania potrzeb gospodarczych. Taki układ jest jednak
możliwy tylko w krótkim okresie.
 W drugim modelu polityka społeczna jest nadrzędna, a gospodarcza wytwarza taką ilość
środków na zaspokojenie potrzeb socjalnych, jaka wynika ze zgłoszonego
zapotrzebowania. W tej sytuacji jednak może jednak dojść do tego, że socjalna funkcja
państwa, będąc ważniejszą od tej gospodarczej, spowoduje zastój wzrostu
gospodarczego, co jest wynikiem braku środków. Taka relacja może gwarantować
jedynie krótkookresową równowagę.
 Trzeci model jest oparty a założeniu, że obie polityki równoważnie przyczyniają się do
kształtowania procesów społecznych i gospodarczych. Taki układ umożliwia
planowanie długofalowej strategii zrównoważonego wzrostu gospodarczego i
społecznego.
 W czwartym modelu rozważana jest sytuacja, gdy polityka gospodarcza i społeczna nie
współpracują i każda z nich zajmuje się realizacją własnych celów. Cele te w takiej
sytuacji mogą być sprzeczne.
6. UWARUNKOWANIA EKONOMICZNE POLITYKI SPOA
ECZNEJ
·ð wspólne korzenie - zarówno polityka spoÅ‚eczna jak i ekonomiczna wywodzÄ… siÄ™ z
ekonomii (mają wspólne korzenie), zainteresowane zaspokajaniem potrzeb
społeczeństwa, polityka społeczna jest nazywana CÓRK
ekonomii (ekonomiści
zbaczali z głównegonurtu, szukali wpływu ekonomii na życie ludzi)
·ð wspólne cele - zdarza siÄ™, że obie te polityki realizujÄ… te same cele (wzmacnia to zwiÄ…zki
między politykami, np. przy ograniczaniu bezrobocia), cele ekologiczne, mieszkalnictwa,
obszary wspólnych zainteresowań to polityka walki z bezrobociem, cele ekologiczne,
polityka mieszkaniowa
·ð wzajemne oddziaÅ‚ywanie - polityka ekonomiczna wpÅ‚ywa na politykÄ™ spoÅ‚ecznÄ… i
odwrotnie, np.: 1. polityka ekonomiczna doprowadza do wysokiej inflacji, ma to skutki
społeczne (np. obniżenie standardu życia) 2. inwestowanie w człowieka przez politykę
3
społeczną (kapitał społeczny) prowadzi do polepszenia kwalifikacji i zwiększenia
korzyści dla gospodarki,
·ð zwiÄ…zki krótko- i dÅ‚ugookresowe - krótki okres (1 rok): polityka spoÅ‚eczna przegrywa z
ekonomiczną (np. budżet); krótki okres nie sprzyja polityce społecznej, swoje znaczenie
ujawnia dopiero w długim okresie (ponad 1 rok). W Polsce nie ma polityki społecznej
długookresowej.
·ð odmienne punkty widzenia (polityka spoÅ‚eczne patrzy na Å›wiat przez pryzmat
pojedynczego człowieka, polityka gospodarcza  na makro-zjawiska) - polityka
społeczna i ekonomiczna mają odmienne punkty widzenia. Politykę ekonomiczną
najbardziej interesują problemy gospodarcze, a dopiero potem problemy społeczne, w
polityce społecznej jest odwrotnie.
·ð konkurencja o ograniczone Å›rodki - obie polityki muszÄ… konkurować o ograniczone
środki, walka o nie może być oparta na sile przetargowej, nie da się zrealizować
WSZYSTKICH celów społecznych i ekonomicznych, trzeba wybierać najważniejsze.
·ð DziaÅ‚ania polityki spoÅ‚ecznej sÄ… skierowane do poszczególnych jednostek, polityka
ekonomiczna kieruje się do społeczeństwa lub grup społecznych, jak np. konsumenci.
·ð polityczno-ustrojowe,
·ð doktrynalne,
·ð zwiÄ…zane z systemem gospodarczym
·ð przyrodnicze,
·ð odnoszÄ…ce siÄ™ do przynależnoÅ›ci ugrupowaÅ„ politycznych
·ð materialne
·ð wynikajÄ…ce z miÄ™dzynarodowej sytuacji polityczne i gospodarczej, zwiÄ…zane z relacjami
państw sąsiednich.
7. PROSZ
SCHARAKTERYZOWAĆ DEMOGRAFICZNE
UWARUNKOWANIA POLITYKI SPOA
ECZNEJ
Demografia to nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach
społecznych i gospodarczych, zajmująca się statystyczno-analitycznym opisem stanu i
struktury ludności oraz badaniem i oceną zmian tej struktury pod wpływem zjawisk
zachodzących w społecznościach ludzkich.
Polityka ludnościowa to oddziaływanie państwa za pomocą odpowiednich bodz
ców na
kształtowanie się stosunków ludnościowych celu osiągnięcia założonej liczby oraz (lub)
struktury ludności według płci i wieku, a także (lub) założonego tempa wzrostu
(dodatniego lub ujemnego) ujemnego rozmieszczenia terytorialnego. Polityka ludnościowa
jest w zasadzie polityką społeczno-ekonomiczną wymuszaną przez procesy i struktury
demograficzne.
" liczba i struktura ludności według płci i wieku - ustalenie zasobów ludności zdolnej do
pracy; określenie wielkości i struktury konsumpcji dóbr i usług, określenie poziomu
rozwinięcia i utrzymania służby zdrowia, określenie odpowiedniej liczby szkół,
przedszkoli i żłobków, określenie przyszłych zasobów ludnościowych
" Starzenie się społeczeństwa i spadek umieralności - np. System emerytalny
" Przyrost naturalny/ Rozrodczość/umieralność/spadek płodności
" Struktura gospodarstw domowych, rodzin; zmiany wzorca tworzenia i rozpadu rodzin
(spadek skłonności do zawierania związków formalnych, opóz
nianie zawierania
4
małżeństw, wzrost częstości kohabitacji, wzrost częstości rozwodów); Współczynnik
dzietności, zawierania małżeństw, rozwodów, umieralności niemowląt
" Migracje
8. CO TO JEST  PROBLEM SPOA
ECZNY
To taki stan społeczny, który znaczna część społeczeństwa definiuje jako łamanie norm
społecznych, będących dla nich szczególnie cennymi. Problemy społeczne mogą stanowić
przeszkodę dla efektywnego funkcjonowania państwa, utrudniają, bądz
nawet uniemożliwiają
realizację celów społecznych. Problem społeczny stanowi rozdz
więk między uznanymi
wzorami a aktualnym stanem rzeczy. Warty podkreślenia jest fakt, że żadne warunki
społeczne nie mogą być uznane za problem społeczny, jeśli nie zostaną one określone za
pomocą uznanych wartości jako problem przez znaczącą liczbę ludności.
Do najczęściej występujących problemów społecznych zalicza się: wojny, przemoc, ubóstwo,
długotrwałe bezrobocie, bezdomność, nierówności społeczne, choroby cywilizacyjne,
prostytucję, marnotrawstwo pieniędzy publicznych, niedemokratyczny system polityczny,
brak suwerenności politycznej.
Reakcje społeczne na negatywnie oceniane zjawiska oraz związane z nimi żądania mogą
przybierać różnorodne formy, np. protesty, petycje do władz, ruchy społeczne oraz aktywność
samopomocowa.
9. RÓŻNICA POMI
DZY POLITYK
SPOA
ECZN
A POLITYK

SOCJALN

Polityka socjalna (np. mieszkania komunalne) zawiera się w polityce społecznej (np. szkoły
wyższe, kultura, ochrona środowiska). Jednocześnie polityka społeczna wywodzi się od
polityki socjalnej.
Polityka socjalna oznacza politykę świadczeń socjalnych w postaci pieniężnej lub usług dla
różnego rodzaju kategorii ludzi, np. ubogich, bezrobotnych, bezdomnych, os.chorymi,
niepełnosprawnymi, starszymi, dziećmi z patologicznych rodzin, ofiarami przemocy. Zakres
polityki społecznej obejmuje wszystkie najważniejsze potrzeby społeczne bez
zaspokojenia, których społeczeństwo nie może sprawnie funkcjonować np. Ochrona
zdrowia, edukacja, kultura, mieszkalnictwo itp... Różnica pomiędzy obiema politykami
polega na zakresie potrzeb, które mieszczą się w 1 i 2 określeniu.
Wg J. Daneckiego  tradycyjna polityka socjalna zajmowała się sytuacją grup najbardziej
upośledzonych natomiast badania polityki społecznej obejmują zasięgiem całą ludność
kraju.
5
Kryterium Polityka socjalna Polityka społeczna
Przedmiot Materialne warunki bytu, Społeczeństwo, stosunki społeczne,
konsumpcja towarów i usług, organizacja życia społecznego, jakość życia
dochody pieniężne, poziom życia
Cele Poprawa materialnych warunków Postęp społeczny, równowaga społeczna,
bytu (szczególnie najbiedniejszych), porządek społeczny, dobro wspólne, moc
wzrost konsumpcji,  pokój socjalny , narodu, harmonia między celami osobistymi
łagodzenie kwestii socjalnych i społecznymi
Åšrodki Bezekwiwalentne (w tym  instytucjonalizacja, formalizacja i
nieodpłatne) świadczenia społeczne organizowanie warunków życia dla całych
zbiorowości ; środki: ekonomiczne, prawne,
informacyjne, kadrowe; style: liberalny,
rygorystyczny, bodz
cowy, opiekuńczy
Sposoby Doraz
ne ratownictwo, interwencja, Perspektywiczne zapobieganie, planowanie,
działania ochrona za pomocą wytwarzania i zmienianie struktury społecznej
rozdzielania świadczeń społecznych
Adresaci Grupy słabe względnie (np. Społeczeństwo jako całość, wszyscy
pracownicy najemni, lokatorzy) lub obywatele
absolutnie (np. chorzy, bezdomni,
niepełnosprawni)
10. POLITYKA SOCJALNA; DEFINICJA, CELE, PRZEDMIOT, FUNKCJE,
OBSZAR
Polityka socjalna  ogranicza swe zamierzenia do poprawy zakresu i poziomu świadczeń
społecznych .
Polityka socjalna ogranicza się do badania poszczególnych elementów poziomu życia w
powiązaniu z istniejącym i postulowanym systemem świadczeń i służb socjalnych. Domeną
polityki socjalnej jest poziom życia (głównie konsumpcja).
·ð Wg J. Daneckiego  tradycyjna polityka socjalna zajmowaÅ‚a siÄ™ sytuacjÄ… grup najbardziej
upośledzonych natomiast badania polityki społecznej obejmują zasięgiem całą ludność
kraju.
·ð Wg SzczepaÅ„skiego Polityka socjalna to rozwiÄ…zywanie problemu zaspokojenia potrzeb
rzeczywistych
·ð SieÅ„ko uznaje natomiast, że polityka socjalna jest  skoncentrowana na rozdzielaniu
świadczeń społecznych i dóbr
·ð Krausa uważa, że polityka socjalna to prawo pracy i zabezpieczenie spoÅ‚eczne.
6
Podsumowując, polityka socjalna związana jest z pomocą państwa dla jednostek
nieuczestniczących w życiu społecznym i zawodowym z przyczyn od siebie niezależnych, np.
choroby, starości.
CELE:
·ð Poprawa materialnych warunków bytu (szczególnie najbiedniejszych),
·ð wzrost konsumpcji,
·ð  pokój socjalny ,
·ð Å‚agodzenie kwestii socjalnych
PRZEDMIOT:
·ð Materialne warunki bytu,
·ð konsumpcja towarów i usÅ‚ug,
·ð dochody pieniężne,
·ð poziom życia
11. KONCEPCJA SOCJALNEJ FUNKCJI PAC
STWA
Funkcja socjalna wyraża się w dążeniu państwa do zapewnienia obywatelom minimum
egzystencji, w efektywnym zwalczaniu bezrobocia, w polepszaniu warunków pracy
(bezpieczeństwa i higieny), w dbałości o ochronę środowiska naturalnego oraz w
doskonaleniu systemu świadczeń socjalnych. Wśród realizacji funkcji wymienić można
zapewnienie miejsc pracy, tworzyć nowe miejsca pracy, zapewniać odpowiednie warunki
bezpieczeństwa i higieny pracy, organizację ubezpieczeń społecznych, pomoc socjalną,
zaopatrzenie inwalidów oraz innych potrzebujących, organizację stołówek i noclegowni oraz
wiele, wiele innych. Do realizacji funkcji socjalnej zalicza się także dbanie o ochronę
zdrowia. W zakresie ubezpieczeń społecznych organizuje się obowiązkowe powszechne
ubezpieczenia obejmujące ubezpieczenia na rzecz niezdolnych do pracy (także w przypadku
choroby) oraz rodzin i ludzi starszych. Dotyczy to także zasiłków. W ramach funkcji
kulturalnej państwo będzie wspierać rozwój oświaty, badań naukowych, ochraniać zabytki i
miejsca pamięci narodowej
Niemcy: Socjal Stadt- to państwo socjalne, które miało być przeciwstawione idei państwa
klasowego. Miała zaistnieć równość obywateli w prawach socjalnych. Od lat 30 uznano, że
funkcja socjalna jest obowiązkową funkcją państwa np. do ochrony zdrowia, mieszkania,
edukacji.
Wielka Brytania:
·ð Social Insurance & Allied Services : raport Bewneridge a (welfare State)
·ð PaÅ„stwo dobrobytu, paÅ„stwo opiekuÅ„cze, paÅ„stwo pomyÅ›lnoÅ›ci
Założenia: 1. Rola państwa 2. Przeciwdziałanie cykliczności rozwoju gosp. kapitali. 3.
Działalnośc pobudzająca wzrost gosp. 4. Realizacja reform socjalnych
7
12. Dobrobyt a polityka społeczna i polityka socjalna; zależności
13. CZYM JEST  KWESTIA SPOA
ECZNA I CZEGO DOTYCZY
Kwestia społeczna to bariera w społeczeństwie, uniemożliwiająca mu osiągniecie pełnej
satysfakcji, rozwoju, realizacji potrzeb. Do najpopularniejszych współczesnych ujęć kwestii
społecznych zalicza się ujęcie Jana Daneckiego. W imię tej teorii, kwestie społeczne to
konkretne problemy społeczne, które stanowią szczególne bariery uniemożliwiające
spełnianie podstawowych potrzeb. Założeniami tej teorii są:
·ð Skala problemów zależy od porzÄ…dku spoÅ‚ecznego.
·ð Kwestia spoÅ‚eczna wywiera silny negatywny wpÅ‚yw na caÅ‚ość funkcjonowania
społeczeństwa.
·ð Kwestie spoÅ‚eczne jako problemy stanowiÄ… wypaczenie naturalnego stanu rzeczy, dlatego
też dąży się do ich zlikwidowania. Należy dążyć do zlikwidowania wszelkich
istniejących kwestii jednocześnie, nie zaś każdej w izolacji.
·ð Likwidacja kwestii spoÅ‚ecznych jest zadaniem zbiorowoÅ›ci, nie zaÅ› jednostki, której to
szczególnie dotyczy, gdyż jest ona zbyt słaba.
·ð Kwestia spoÅ‚eczna jest silnie zwiÄ…zana z istnieniem różnych grup interesów.
Przykłady:
·ð Niepewność w zakresie zdobycia lub utrzymania pracy,
·ð Ciężkie warunki pracy,
·ð Niskie zarobki,
·ð ZÅ‚e warunki mieszkaniowe,
·ð Brak czasu wolnego i odpoczynku,
·ð Rozbicie rodziny, wyÅ‚Ä…cznie z życia spoÅ‚ecznego i kulturalnego,
·ð Niemożność zaoszczÄ™dzenia na wypadek choroby
14. WPA
YW SPOA
ECZNEJ NAUKI KOÅšCIOA
A NA POLITYK
SPOA
ECZN

Społeczna natura kościoła rozwinęła się w okresie ostatniego stulecia nie stoi ona na
gruncie indywidualizmu, czy kolektywizmu. Jej zwolennicy uważają, że rozwój społeczny
może zostać oceniony pozytywnie tylko wtedy gdy sprzyja rozwojowi rodziny i realizacji jej
funkcji. Zmiana roli rodziny, czy inaczej zwana jej funkcji w warunkach rozbudowanych
świadczeń socjalnych powodują, że zwolennicy społecznej nauki kościoła przyjmują
krytyczne stanowisko nie tylko wobec kolektywistów, ale także liberałów i
instytucjonalistów.
Istotą społecznej nauki kościoła jest akcentowanie pewnych uniwersalnych zasad, których
wdrożenie powinno poprawić jakość życia społecznego. Należą do nich: zasada dobra
wspólnego, solidarności społecznej, pomocniczości, uczestnictwa.
8
15. CZYM JEST PAC
STWO OPIEKUC
CZE, JAK POWSTAA
A TA
KONCEPCJA I W JAKIM CELU
Państwo opiekuńcze  koncepcja państwa oraz społeczeństwa powstała pod wpływem tzw.
ekonomii dobrobytu, ukształtowana po II wojnie światowej. Była głoszona w szczególności w
latach 50.-80. XX wieku. Państwo opiekuńcze to państwo kapitalistyczne z silnym
interwencjonizmem państwowym, będącym przeciwieństwem liberalizmu ekonomicznego,
ma kłaść szczególny nacisk na rozwiązywanie problemów społecznych.
Ma służyć przede wszystkim zabezpieczeniu przeciwko podstawowym ryzykom życiowym,
takimi jak: starość, choroba, niepełnosprawność czy bezrobocie. Stąd powszechny dostęp do
państwowego szkolnictwa i służby zdrowia, osłony socjalne w postaci ulg różnego rodzaju,
zasiłki dla bezrobotnych, budownictwo komunalne, wyższe emerytury i renty, dotacje
do eksportu itp. Wydatki socjalne finansowane są wysokimi podatkami. Współcześnie duża
część wydatków realizowana jest poprzez finansowanie organizacji pozarządowych.
Państwo opiekuńcze dąży do konsensusu pomiędzy dynamiką wolnego rynku a
sprawiedliwością społeczną, rozumianą tu jako sprawiedliwy rozdział dochodu na wszystkie
grupy i klasy społeczne.Bezpieczeństwo socjalne powinno być godzone z ideałem
powszechnego dobrobytu, pojmowanego jako godne życie na odpowiednim poziomie
społeczno-ekonomicznym i kulturowym. Prócz klasycznych usług socjalnych i sposobów
redystrybucji dochodu narodowego, państwo opiekuńcze stawia sobie za cel również
zagwarantowanie powszechnie dostępnej edukacji na różnych etapach. Ważnym
instrumentem jest tu odpowiednia redystrybucja dochodu narodowego oraz zagwarantowanie
powszechnych i szerokich usług socjalnych.
16. MODELE POLITYKI SPOA
ECZNEJ NA WYBRANYCH PRZYKA
ADACH
PAC
STW
O modelach polityki społecznej można mówić w dwojakim sensie. Po pierwsze, mogą one
odnosić się do rzeczywistej polityki prowadzonej w różnych krajach, po drugie, mogą
powstawać w oderwaniu od praktyki, stanowiąc pewne konstrukcje logiczne pożądanych czy
też możliwych do realizacji strategii polityki. W nauce o polityce społecznej przeważa
pierwsze podejście. Najważniejszymi elementami stosowanymi w analizie modeli polityki
społecznej są: uwarunkowania dostępu do świadczeń i usług, selektywność czy powszechność
ochrony socjalnej, jakość oraz poziom świadczeń i usług, zakres i cele polityki rynku pracy
(prawo do pracy czy prawo do zasiłku), rola władz publicznych w zaspokajaniu
podstawowych potrzeb socjalnych obywateli a także sposoby finansowania programów
społecznych.
Spośród licznych typologii, aktualnie jedną z najbardziej rozpowszechnionych jest ta, która
wyróżnia cztery modele europejskiej polityki społecznej: skandynawski, anglosaski,
kontynentalny, oraz śródziemnomorski.
Model anglosaski, realizowany w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Niejednokrotnie jest
prezentowany wraz z modelem skandynawskim. Należy jednak podkreślić, iż posiada on
pewne elementy, które pozwalają odróżnić go od innych typów polityki społecznej: główną
grupą adresatów pomocy społecznej są osoby w wieku produkcyjnym. Ponadto, zapewnienie
stałego zatrudnienia to jeden z istotnych celów przeznaczanych przez państwo środków
finansowych. Dalszymi wyróżnikami tego typu polityki społecznej są: relatywnie niewielka
rola związków zawodowych, stosunkowo duża różnorodność płac i częste występowanie
niskich wynagrodzeń. Charakterystycznym elementem jest też szeroki zakres świadczeń
adresowanych do osób bezrobotnych, niemal tak rozwinięty jak w modelu skandynawskim
9
Model skandynawski (nordycki) posiada wiele elementów przypisywanych kategorii
instytucjonalno-redystrybucyjnego modelu polityki społecznej. Kraje skandynawskie
charakteryzuje największa ingerencja państwa w sferę polityki społecznej. Państwo prowadzi
aktywną politykę w tej materii. Programy socjalne obejmują wszystkie główne rodzaje ryzyka
socjalnego. Opieka państwa rozciąga się nad każdym obywatelem od kolebki aż po grób,
występuje też duży stopień instytucjonalizacji uprawnień socjalnych - obywatele państw
skandynawskich posiadają prawo świadczeń społecznych a także  prawo do odpowiedniego
poziomu życia: wiele spośród świadczeń socjalnych przysługuje im z tytułu obywatelstwa lub
zamieszkania w danym kraju. Takie czynniki jak dotychczasowe zatrudnienie, uzyskiwane
dochody czy wysokość płaconych składek na świadczenia społeczne nie decydują o
przyznaniu świadczeń. Ponadto, kryteria rynkowe w dostępie do opieki społecznej nie
odgrywają w tym modelu większego znaczenia. Istotnym kryterium, stosowanym w modelu
skandynawskim, jest zasada społecznej odpowiedzialności, a jednym z głównych celów jest
stworzenie takiego systemu polityki społecznej, w którym dzięki solidarnej współpracy
obywateli potrzeby wszystkich członków wspólnoty zostaną zaspokojone na odpowiednio
wysokim poziomie. CharakterystycznÄ… cechÄ… przypisanÄ… do modelu skandynawskiego jest
założenie, iż to przede wszystkim państwo ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo
socjalne jednostek, ponieważ żadna inna instytucja (rynek prywatny, rodzina) nie są w stanie
zapewnić realizacji niezbędnych potrzeb na odpowiednim poziomie. Dodatkowo, zasadą nie
jest zagwarantowanie tylko niezbędnego minimum potrzeb, lecz jak najlepsze i najpełniejsze
ich zaspokojenie bowiem uznaje się, iż każda jednostka uprawniona jest do godziwego życia
na odpowiednio wysokim poziomie. W systemie skandynawskim nie występuje korelacja
pomiędzy wkładem własnym jednostki (np. podatki) a możliwością otrzymania świadczeń.
Występuje natomiast powszechny i zasadniczo bezpłatny system ochrony zdrowia i system
oświaty. Ponadto, emerytury i renty socjalne przysługują wszystkim ludziom starszym i
niepełnosprawnym, bez wyjątku. W tym typie polityki społecznej występuje również bardzo
rozbudowany system publicznych usług dla osób starych, chorych czy dla rodzin z dziećmi,
itp. Model skandynawski występuje w Danii, Szwecji, Finlandii, Norwegii a także w
Holandii.
Model śródziemnomorski, charakteryzuje się najsłabiej rozwiniętym systemem polityki
społecznej. Ten typ występuje w Grecji, Hiszpanii, Portugalii oraz we Włoszech. W
literaturze przedmiotu jest on niekiedy określany jako model krajów pasa łacińskiego, model
elementarny, południowoeuropejski lub też model katolicki, ze względu na silną w
wymienionych powyżej krajach rolę Kościoła katolickiego w dziedzinie działalności
charytatywnej i opiekuńczej. Do głównych cech tego modelu zaliczyć należy: wynaturzenia
programów gwarantowania dochodów (bardzo szczodre świadczenia dla niektórych grup przy
niewystarczajÄ…cym poziomie ochrony innych grup, np. niski minimalny poziom rent i
emerytur, brak świadczeń dla osób bezrobotnych, które nie ukończyły 18 roku życia, niski
poziom świadczeń dla samotnych rodziców), odejście od rozwiązań korporacyjnych na rzecz
częściowego uniwersalizmu w ochronie zdrowia, niski stopień udziału państwa w sferze
pomocy społecznej, szczególny typ relacji pomiędzy podmiotami publicznymi i
niepublicznymi w tej sferze, obecność zjawiska klientelizmu, system patronacki w dystrybucji
świadczeń pieniężnych obecny w niektórych strefach, słabość instytucji państwowych,
umacnianie się partii politycznych jako głównych wyrazicieli interesów społecznych.
Świadczenia przyznawane są w szczególności osobom starszym, występuje też wysokie
zróżnicowanie w odniesieniu do uprawnień do pobierania świadczeń socjalnych. Model
śródziemnomorski charakteryzuje się także silną ochroną socjalną osób zatrudnionych i dość
niskim zakresem świadczeń z tytułu bezrobocia. W modelu tym występuje też stosunkowo
liczna populacja osób nieobjętych zabezpieczeniem socjalnym.
10
Model kontynentalny występuje w Austrii, Belgii, Francji, Niemczech i w Luksemburgu.
Powiązany z modelem motywacyjnym i korporacyjnym, odwołuje się do tradycji modelu
społecznego dziewiętnastowiecznych Niemiec Otto von Bismarcka. W modelu tym
dopuszcza się ingerencję państwa w sferę polityki socjalnej, jednak granicą obecności
państwa w tej dziedzinie jest niezakłócanie funkcjonowania gospodarki rynkowej i nie
hamowanie rozwoju gospodarczego. Podstawą otrzymania świadczeń socjalnych jest
kryterium stażu pracy, zasług i wydajności - decydującą rolę odgrywa więc status jednostki na
rynku pracy. Z zasady świadczenia skierowane są, przede wszystkim do osób
pokrzywdzonych z powodu wykonywanej pracy (wypadki przy pracy, choroby zawodowe), w
dalszej kolejności do kobiet na urlopie macierzyńskim, osób starszych i inwalidów. Ostatnią
grupą objętą najniższym zakresem świadczeń są osoby bezrobotne. Dodatkowo, największe
świadczenia otrzymują pracownicy sektora publicznego, co jeszcze bardziej pogłębia
istniejące na rynku pracy nierówności.
17. CO TO JEST REŻIM
- układ prawnych i nieformalnych zasad i mechanizmów, które regulują funkcjonowanie
władzy politycznej i sposób jej powiązania z otoczeniem społecznym
- to forma organizacji politycznej odgrywająca szczególną rolę w procesie stabilizacji
systemu politycznego
Rozróżniamy reżimy
a) Demokratyczne (parlamentarno- gabinetowe, prezydenckie, semiprezydenckie)
b) Niedemokratyczne ( totalitarne, autorytarne)
18. CO TO JEST EKSKLUZJA SPOA
ECZNA, JAKIE S
PRZYCZYNY I SKUTKI
Ekskluzja społeczna - Dosłownie wykluczenie; pojęcie to pojawiło się we Francji w latach
60. XX w. Stopniowo weszło do słownika nauk społecznych europejskiego kręgu
kulturowego. Różni autorzy, w różnych krajach, w stosunku do różnych zjawisk społecznych
terminowi e. nadają odmienne znaczenie, m.in. terminu e.s. używa się często zamiennie z
terminem marginalizacji społecznej (marginalność). Przemawia za tym tożsamość kryteriów
kwalifikujących osobę/grupę do kategorii wykluczonych, czy zmarginalizowanych. Różnica
znaczeniowa staje się widoczna kiedy chodzi o wykluczenie osoby/grupy społecznej z
poszczególnych układów czy instytucji życia zbiorowego. Bardziej stosowne wydaje się
określenie, że ktoś jest wykluczony np. z udziału w świadczeniach społecznych aniżeli, że
pod tym względem jest zmarginalizowany. Termin e.s. można jednak rozumieć integralnie,
jako zjawisko w którym zachodzi równocześnie brak udziału w wielu aspektach życia
zbiorowego. Bywa też rozumiany jako skrajny wyraz marginalizacji i w tym aspekcie
dostrzega się różnicę pomiędzy tymi dwoma terminami. E.s. można rozumieć zarówno jako
pewien stan rzeczy  wykluczenie, jak i proces, który do tego stanu prowadzi  wykluczanie.
E.s. można też definiować w kontekście praw człowieka. Jest to koncepcja instytucjonalna,
definiująca e.s. jako brak realizacji podstawowych praw socjalnych człowieka,
gwarantowanych przez prawo międzynarodowe. Odmienne podejście do zdefiniowania e.s.
reprezentuje pogląd, że jest ona szczególną formą zerwania więzi społecznych. W tym
rozumieniu np. ubóstwo jest rezultatem szeregu zerwanych przynależności do struktury
społecznej oraz niepowodzeń w ustanawianiu więzi społecznych. Człowiek może więc
doznawać braku środków egzystencji, pewnego i stałego zatrudnienia, zarobków, własności,
kredytu, ziemi, mieszkania, minimalnego czy ogólnie przyjętego poziomu spożycia,
11
świadczeń dostarczanych przez państwo opiekuńcze, obywatelstwa, równości wobec prawa,
ludzkiego traktowania, szacunku, czy zrozumienia u innych. Może także doznawać braku
uczestnictwa w demokratycznych urządzeniach, braku dostępu do dóbr publicznych i
narodowych, do wykształcenia, zdrowia, bezpieczeństwa i samorealizacji. Jednostka/grupa
może być wykluczona w różnym stopniu z uczestniczenia w niektórych lub we wszystkich
tych dobrach.
Grupy społeczne najczęściej zagrożone e.s.: dzieci i młodzież, upośledzone rodziny, ludzie
starzy, bezdomni, emigranci i uchodz
cy, mniejszości etniczne, ludzie ubodzy, nadużywający
narkotyków i alkoholu, osoby mające problemy w sferze zdrowia psychicznego, ludzie
fizycznie niepełnosprawni, bezrobotni oraz kobiety.
Przyczyny ekskluzji społecznej: ubóstwo, niepełnosprawność, przekonania religijne, poziom
wykształcenia, pochodzenie etniczne, itp.
19. CZYM JEST INKLUZJA SPOA
ECZNA
Inkluzja społeczna - proces wtórnej socjalizacji, odzyskiwania dla społeczeństwa jednostek i
całych grup środowiskowych; Celowe, świadome podejmowanie dzialania przez
zorganizowane podmioty społeczne; Ma na celu pomoc jednostką, bądz grupą w uzyskaniu
szans i zasobów potrzebnych do pełnego uczestnictwa i normalnego funkcjonowania w
danym społeczeństwie; proces długotrwały
20. CO TO JEST UBÓSTWO
Amartya Kumar Sen: nie jako brak dochodów, ale jako niezdolność do pełnowartościowego
życia, spowodowaną niedostatkiem środków ekonomicznych -> nie same dobra (towary i
usługi) lecz ich właściwości umożliwiające określone sposoby funkcjonowania
poszczególnych jednostek
wspólna międzynarodowa definicja ubóstwa: porozumienie na Światowym Szczycie w
Kopenhadze poświęconym rozwojowi społecznemu w 1995 r. [UN, 1995] i dwupoziomowa
jego miara: absolutnego (absolute) i ogólnego (overall) => możliwość badania ubóstwa
zgodnie z powszechnie akceptowalnymi standardami, uwzględniającymi różny poziom
rozwoju krajów
21. PRZYCZYNY I SKUTKI UBÓSTWA
Przyczyny:
1. niski poziom wykształcenia - , brak konkurencyjności na rynku pracy
2. niskie dochody (wielodzietność rodzin, wysokie czynsze rtp.);
3. bezrobocie pełne lub częściowe;
4. niskie emerytury i renty większości uprawnionych;
5. trudności adaptacyjne pracowników do nowych warunków zawodów;
6. choroba i brak funduszy na leczenie;
7. niewłaściwy podział dochodu narodowego;
8. wysokie wydatki rodzin na żywność i używki, co przy niskich dochodach uniemożliwia
oszczędności;
9. nieakceptowana i niesprawna władza lokalna powodująca wzrost konfliktów i wycofanie
się ludzi z działalności społ. - publicznej;
10. mała dostępność mieszkań dla młodych ludzi (przeludnienie mieszkań, wynajmowanie
drogich mieszkań);
12
11. uczestnictwo w kulturze oparte na modelu telewizyjno-towarzysko-alkoholowym;
12. brak interesującej oferty kulturowej, co sprzyja prymitywizacji i wulgaryzacji życia oraz
rozprzestrzenianiu siÄ™ postaw patologicznych;
13. dyskryminacja na rynku pracy
14. Ułomności indywidualne tj. brak aspiracji, niedbalstwo, brak umiejętności, zdolności i
możliwości. To że, jedni są biedni a drudzy bogaci jest kwestią charakterów.
15. ubóstwo może być rezultatem splotu wydarzeń pozostających poza kontrolą jednostki.
Biedni zostają biednymi, ponieważ nie mieli równego dostępu do szkół, miejsc pracy itp.
Ubóstwo powodować może również dyskryminacja ze względu na płeć czy kolor skóry.
16. Teoria wielkiego brata winę za ubóstwo ponosi rząd, jeśli niszczy bodz
ce do
umacniania niezależności ekonomicznej rodziny a przez wysokie podatki i inne programy
socjalne sprowadza ludzi na manowce państwowej pomocy i powoduje uzależnienie się
od tej pomocy
17. osobowe niezależne od człowieka: kalectwo, niepełnosprawność umysłową lub
fizyczną, długotrwałą, obłożną chorobę, podeszły wiek
18. subiektywne zależne od człowieka: określone postawy i cechy charakterologiczne
niektórych osób dotkniętych ubóstwem, są to np.: lenistwo, brak zasad, brak chęci do
pracy i kształtowania się, nieuczciwość, rozrzutność
19. obiektywne - istniejące niezależnie od woli człowieka (w tym strukturalne): masowe
bezrobocie.
Skutki:
1. Poczucie niesprawiedliwości społecznej.
2. Obniżenie poczucia wartości.
3. utrata motywacji do działania
4. poczucie bezradności
5. Dezintegracja/rozpad rodziny
6. Trudności w zdobyciu wykształcenia..
7. Rozwój patologii społecznej (przestępczość - szczególnie przeciwko mieniu, narkomania,
pornografia, wykorzystywanie seksualne dzieci, prostytucja).
8. Pogorszenie stanu zdrowia.
9. Rozwój bezdomności.
10. ekskluzja; Marginalizacja w życiu społecznym i kulturowym.
11. Powstawanie postaw roszczeniowych wobec państwa, samorządów i organizacji
pozarzÄ…dowych
22. UBÓSTWO ABSOLUTNE, UMIARKOWANE, WZGL
DNE
absolutne  skrajne - a) Sytuacja materialno  żywnościowa najbiedniejszych jednostek w danej
grupie społecznej czy społeczeństwie; b) Sytuacja permanentnego zagrożenia egzystencji osób
czy grup społecznych c) potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a
konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia i zagrożenia życia
d.) to stan warunków bytowych, który uniemożliwia lub w istotnym stopniu utrudnia
realizację podstawowych funkcji życiowych. To taki poziom egzystencji, który stawia pod
znakiem zapytania istnienie samego człowieka lub grupy społecznej
Ubóstwo umiarkowane: Jednostka fizyczna lub grupa społeczna dysponuje zasobami
ekonomiczno  dochodowymi, wystarczającymi na zaspokojenie potrzeb biologicznych (ilość
pożywienia zabezpieczająca przed głodem), ale nie pozwalającymi na zaspokojenie potrzeb
przynajmniej na poziomie minimum egzystencji, akceptowalnego w danym społeczeństwie
13
ubóstwo względne:
pogorszenie dotychczasowych warunków życia. Pogłębia się, gdy sytuacja bytowa nie ulega
zmianie i nie poprawia siÄ™.
Przyczyny ubóstwa względnego a funkcjonowanie systemu społeczno-ekonomicznego:
a) bezrobocie jako zjawisko niezależne od ubogich
b) niskie płace występujące w pewnych zawodach, regionach czy w stosunku do niektórych
dyskryminowanych grup ludności.
c. Brak odpowiedniego dochodu wynikającego z okoliczności niezależnych od świadomości i
woli ubogich jest pierwotną przyczyną ubóstwa.
d. Ma często charakter psychologiczno  mentalny z pewnymi akcentami socjologicznymi
23. MINIMUM EGZYSTENCJI A MINIMUM SOCJALNE
minimum egzystencji/ minimum biologiczne:
Poziom dochodów pozwalający pokryć wydatki na zaspokojenie niezbędnych potrzeb
życiowych.
Do tzw. koszyka minimum egzystencji zalicza się przede wszystkim: wydatki na żywność,
opłaty związane z utrzymaniem mieszkania oraz w mniejszym stopniu koszty leków, odzieży
Minimum egzystencji = przeżycie
wyznacza dolną granicę obszaru ubóstwa; zaspokojenie potrzeb życiowych na najniższym
poziomie
nie uwzględnia np. transportu i łączności, wypoczynku, kultury
minimum socjalne:
Minimum socjalne to wskaz
nik społeczny mierzący koszty utrzymania gospodarstw
domowych. Zakres i poziom zaspokajanych potrzeb według tego modelu winny zapewniać
takie warunki życiowe, by na każdym z etapów rozwoju człowieka umożliwić reprodukcję
jego sił życiowych, posiadanie i wychowanie potomstwa oraz utrzymanie więzi społecznych.;
wyznacza górną granicę obzaru ubóstwawarunek: utrzymywanie więzi ze społeczeństwem. W
koszyku minimum socjalnego znajdują się nie tylko dobra służące zaspokojeniu potrzeb
egzystencjalnych (żywność, odzież i obuwie, mieszkanie, ochrona zdrowia czy higiena), ale
także: do wykonywania pracy (transport lokalny i łączność), kształcenia (oświata i wychowanie
dzieci), utrzymywania więzi rodzinnych i kontaktów towarzyskich oraz skromnego uczestnictwa
w kulturze
24. CZYM JEST DEPRYWACJA
Deprywacja - stan psychiczny wynikający z braku jakiejś istotnej potrzeby człowieka
(biologicznej, emocjonalnej, sensorycznej kulturowej czy społecznej).
Deprywacja społeczna  polega na braku lub poważnym niedostatku zasobów
warunkujących maksymalizację szans przetrwania, zapewnienia potomstwu możliwości
wszechstronnego rozwoju, osiągnięcia odpowiedniej pozycji społecznej i efektywności w
realizowaniu założonych celów oraz satysfakcji.
Współcześnie deprywacja społeczna jest zjawiskiem dotykającym mniejszość społeczeństwa,
bÄ…dz
przybiera skalę masowego ubóstwa (kraje rozwijając się).
- zjawisko uniwersalne  zjawisko które występować będzie zważywszy na naturalne
zróżnicowania i nierówności między ludz
mi
- zjawisko relatywne  zmiennie w czasie i przestrzeni.
14
- Wykluczenie społecznie w porównaniu z ubóstwem oznacza więcej aspektów deprywacji,
które przeszkadzają ludziom w uczestnictwie w społecznych aktywnościach lub w
korzystaniu z publicznych lub prywatnych usług.
Dwa podstawowe modele deprywacji społecznej:
- bieda absolutna
- bieda relatywna
25. CZYM JEST ROZWARSTWIENIE SPOA
ECZNE I JAK SI
JE MIERZY
poziom nierówności wpływa na sytuację ubogich społeczeństwie i zwiększa potencjał ich
nierównego traktowania
·ð w spoÅ‚eczeÅ„stwie dużych kontrastów doÅ›wiadczenie
niedostatku będzie się wydawać szczególnie dotkliwe
osobom nim dotkniętym
·ð wzmacnia subiektywne poczucie ubóstwa i deprywacji
·ð generuje dystans miÄ™dzy różnymi warstwami i
prowadzi do ich zamykania siÄ™ -> tendencji do
wykluczenia
·ð osÅ‚abia spójność spoÅ‚ecznÄ… i prowadzi do erozji
kapitału społecznego, a ten jest ważnym czynnikiem
ułatwiającym identyfikowanie i rozwiązywanie
problemów społecznych, m.in. właśnie ubóstwa
15
26. ZASADA ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO I JEJ MIEJSCE W POLIT. SPOA
.
Zasada zrównoważonego rozwoju (najbardziej rozpowszechniona definicja pochodząca z
Raportu Brundtlanda)  rozwój, który zapewnia zaspokojenie potrzeb obecnych pokoleń nie
przekreślając możliwości zaspokojenia potrzeb pokoleń następnych.
 Zrównoważony rozwój to dążenie do poprawy jakości życia przy zachowaniu równości
społecznej, bioróżnorodności i bogactwa zasobów naturalnych. Rzecz w tym, aby dążąc do
dobrego żcyai nie zniszczyć przyrody, od której uzależnione jest życie na Ziemi, nie
wyczerpać wszystkich zasobów naturalnych w następstwie czego nie zostanie ich dla ludzi,
którzy będą tu żyli w przyszłości, ani też dążąc do poprawy jakości własnego życia nie
skazywać na biedę innych (Gerwnin M.. Lokalne inicjatywy rozwojowe)
Ważną cechą zrównoważonego rozwoju jest wielopłaszczyznowość. Odnosi się ona do
szeregu nauk, między innymi społecznych i przyrodniczych. Ma przy tym charakter
integracyjny. Jej podstawowym celem jest zrównoważenie podstawowych elementów
systemu kształtującego przyszłość społeczności ludzkiej na ziemi, tj. środowiska,
społeczeństwa i gospodarki, tak aby rozwój jednego z elementów nie stanowił zagrożenia dla
pozostałych.
Zrównoważony rozwój - cele:
- wzrost dobrobytu społecznego i jednostkowego oraz harmonijne ułożenie relacji między
człowiekiem a przyrodą
- osiągnięcie dobrobytu, sprawiedliwości
- zaspokojenie fizycznych u psychicznych potrzeb człowieka poprzez prawidłowe ułożenie
jego stosunku do środowiska przyrodniczego
- zaspokojenie potrzeb podstawowych, koniecznych dla prawidłowego rozwoju fizycznego i
psychicznego człowieka  osiągnięcie zrównoważonej jakości życia.
27. MARGINALIZACJA A UBÓSTWO
·ð marginalizacja to niemożność uczestniczenia w różnych sferach życia
·ð Marginalizacja = wielopÅ‚aszczyznowość
·ð Ubóstwo = niski poziom życia materialnego, którego istotnÄ… cechÄ… jest marginalizacja
·ð Ciężko zdecydować czy ubóstwo jest przyczynÄ… marginalizacji czy też skutkiem
·ð Niemożność spoÅ‚ecznej partycypacji
·ð Zmarginalizowane mogÄ… być również osoby nie żyjÄ…ce w ubóstwie np. niepeÅ‚nosprawni
16
28. BEZROBOCIE; DEFINICJA, RODZAJE, PRZYCZYNY, SKUTKI
INDYWIDUALNE I SPOA
ECZNE
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do
pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych
powodów . Bezrobocie może stanowić problem społeczny.
Rodzaje bezrobocia:
·ð Bezrobocie dobrowolne dotyczy sytuacji, w której osoba bezrobotna nie akceptuje
oferowanej jej pracy, płacy albo warunków i okoliczności zatrudnienia; decyzja
bezrobotnego zależy od porównania kosztów i korzyści związanych z zatrudnieniem i
bezrobociem
·ð Bezrobocie fikcyjne obejmuje osoby rejestrujÄ…ce siÄ™ w urzÄ™dach pracy pomimo
posiadania innych z
ródeł zatrudnienia i dochodu ( praca na czarno ), np. w celu
niepłacenia podatków i dostępu do świadczeń społecznych (dostępu do świadczeń służby
zdrowia)
·ð Bezrobocie naturalne stanowi pewien nieunikniony dodatni poziom bezrobocia
towarzyszący normalnie rozwijającej się gospodarce; wiąże się ono z naturalną dynamiką
procesów zachodzących na rynku pracy, czyli powstawania nowych i likwidowania już
istniejących miejsc pracy oraz ze zmianą aktywności siły roboczej; obejmuje ono
bezrobocie frykcyjne i strukturalne
·ð Bezrobocie frykcyjne wynika z braku dostatecznej informacji na temat istniejÄ…cych
wolnych miejsc pracy, osób szukających pracy, oferowanych płac oraz z kosztów
poszukiwań (pracy i pracowników)
·ð Bezrobocie strukturalne to niedopasowania dotyczÄ…ce regionów (bezrobocie
regionalne), zawodów, miejsca i czasu wykonywanej pracy (bezrobocie sezonowe);
wynika przede wszystkim z postępu technicznego (niedopasowania kwalifikacyjno-
zawodowe), geograficznego rozmieszczenia wakatów i pracy
·ð Bezrobocie strukturalno-patologiczne polega na swoistej profesjonalizacji zjawiska
bezrobocia poprzez utrwalenie się w środowisku bezrobotnych postaw beznadziejności i
rezygnacji z poszukiwania pracy, trwałym pogodzeniu się ze statusem bezrobotnego przy
równoczesnym skoncentrowaniu aktywności nie na poszukiwaniu pracy, a pozyskaniu
świadczeń społecznych połączonej z pojawianiem się wśród pracodawców obawy przed
zatrudnianiem bezrobotnych
·ð Bezrobocie sezonowe ma cykliczny charakter i wynika z sezonowoÅ›ci produkcji, na ogół
bezpośrednio lub pośrednio uzależnionej od warunków klimatycznych
·ð Bezrobocie pokoleniowe dotyka caÅ‚e rodziny, gdzie negatywne wzorce zachowaÅ„
związane z długotrwałym bezrobociem są dziedziczone przez dzieci i/lub powielane
przez współmałżonków
·ð Bezrobocie przymusowe pojawia siÄ™ wtedy, gdy popyt na pracÄ™ jest mniejszy niż podaż
pracy
17
·ð Bezrobocie utajone (nigdzie nie rejestrowane) jest to zjawisko bardzo trudne do
uchwycenia  wymaga specjalnych badań ankietowych lub szacunków statystycznych;
szczególnym przykładem tego zjawiska jest bezrobocie ukryte na wsi; w miastach
bezrobocie ukryte występuje (a głównie występowało w przeszłości) w postaci zbędnego
zatrudnienia głównie w wielkich przedsiębiorstwach; bezrobocie ukryte występuje
również w postaci ucieczki z rynku pracy na (nienależne często) renty i wcześniejsze
emerytury
złożoność zjawiska - wiele przyczyn:
·ð niedostosowanie struktury podaży pracy do popytu zgÅ‚aszanego przez pracodawców;
·ð procesy restrukturyzacyjne w gospodarce, likwidowanie przestarzaÅ‚ych gaÅ‚Ä™zi produkcji,
·ð modernizacja sektora rolniczego,
·ð spadek produkcji z powodu ograniczonego popytu na okreÅ›lone towary/usÅ‚ugo;
·ð niedoskonaÅ‚a informacja na rynku pracy o wolnych stanowiskach pracy;
·ð niedostosowany sposób i kierunki ksztaÅ‚cenia do wymagaÅ„ rynku; niski poziom
wykształcenia
·ð nadmierne obciążenia fiskalne
·ð brak mobilnoÅ›ci pracowników i osób poszukujÄ…cych pracy
·ð zmiana siedziby przedsiÄ™biorstw
·ð automatyzacja procesów produkcji, zmiany technologiczne
·ð bariery biurokratyczne w tworzeniu nowych miejsc pracy
·ð niedorozwój gospodarczy paÅ„stw czy regionów
·ð zÅ‚a koniunktura gospodarcza w kraju i na Å›wiecie
Skutki indywidualne:
·ð pogorszenie standardu życia, a nawet ubóstwo,
·ð problemy z zagospodarowaniem wolnego czasu,
·ð poczucie obniżenia statusu,
·ð marginalizacja; ograniczenie lub zaniechanie uczestnictwa w życiu politycznym,
kulturalnym
·ð i w życiu spoÅ‚ecznoÅ›ci lokalnej
·ð objawy depresyjne.
·ð obniżenie samooceny
·ð zaburzenia zdrowia psychicznego jako konsekwencje bezrobocia sÄ… nadal
·ð przedmiotem wielu badaÅ„
·ð reakcje emocjonalne; dyskomfort psychiczny, poczucie bezsilnoÅ›ci, a czasami nawet
beznadziejności.
·ð zaburzenia procesów poznawczych pozostawanie w stanie bezrobocia zwiÄ™ksza
trudności z koncentracją uwagi, pogarsza orientację w rzeczywistości
18
Skutki społęczne:
·ð duże koszty Å›wiadczeÅ„ socjalnych,
·ð niewykorzystany potencjaÅ‚ ludzkiej pracy,
·ð poczucie zagrożenia bezrobociem ludzi zatrudnionych,
·ð nasilenie siÄ™ spoÅ‚ecznej patologii (np. agresja, rozpad tradycyjnych wiÄ™zi rodzinnych,
·ð rozwody, alkoholizm),
·ð ograniczenie realizacji potrzeb, towarzyszy temu silna frustracja objawiajÄ…ca
·ð siÄ™ przede wszystkim w aspoÅ‚ecznych zachowaniach,
·ð spadek dochodów spoÅ‚eczeÅ„stwa, skutkujÄ…cy ograniczaniem globalnego popytu
·ð demoralizacja mniej odpornych psychicznie jednostek,
·ð tworzenie potencjalnych warunków spoÅ‚ecznych dla rozwoju przestÄ™pczoÅ›ci
29. CZYM JEST SPOA
ECZNA GOSPODARKA RYNKOWA
Społeczna gospodarka rynkowa, forma gospodarki, która rozwinęła się w Niemczech
Zachodnich, stanowi połączenie gospodarki rynkowej i dużego zabezpieczenia socjalnego
pracowników.
Do najważniejszych zasad społecznej gospodarki rynkowej należą takie działania polityki
gospodarczej, które nie zagrażają celom o charakterze ogólnospołecznym, takie
zabezpieczenia socjalne, aby zmniejszyć ryzyko utraty środków do życia przez obywateli oraz
taka polityka społeczna, która w trakcie realizacji celów społecznych dba o wydajność w
gospodarce.
Bezpośrednim celem społecznej gospodarki rynkowej jest zapewnienie pełnego
zatrudnienia siły roboczej, wspieranie regionalnej mobilności siły roboczej (walka
z bezrobociem strukturalnym), ochrona pracy przez regulację stosunku pracy między
pracodawcą a pracownikiem, poprawa na rzecz podziału dochodu narodowego.
Aby zrealizować te cele, państwo podejmuje następujące działania: ustala płacę minimalną,
wysokie podatki przy zapewnieniu całościowej ochrony socjalnej (ubezpieczenie społ., zwrot
kosztów leczenia itd.), niskie ceny na artykuły pierwszej potrzeby (polityka subwencji wobec
producenta), wspiera kupowanie przez pracowników udziałów w przedsiębiorstwach, w
których pracują, a także rozwija szkolnictwo publiczne na wysokim poziomie itd.
Niemcy Zachodnie prowadząc przez lata taką politykę, doprowadziły do szybkiego rozwoju
gospodarczego, zachowując dużą ochronę socjalną. System, ten zaczął się jednak załamywać
po zjednoczeniu ze względu na różnice w rozwoju gospodarczym obu części Niemiec.
30. CZYM JEST LUDNOŚĆ BIERNA ZAWODOWO
Wg Badania Aktywności Zawodowej Ludności (BAEL)  są to osoby posiadające wyłącznie
własne niezarobkowe z
ródło utrzymania lub pozostające na utrzymaniu innych osób; do
grupy tej należą: emeryci, renciści, osoby uczące się, osoby, które zaniechały poszukiwania
pracy ze względu na zniechęcenie bezskutecznością poszukiwania pracy oraz inne powody, w
tym osobiste lub rodzinne
19
31. CZYM JEST PA
ACA MINIMALNA I JAKA AKTUALNIE JEST WYSOKOŚĆ
MINIMALNEGO WYNAGRODZENIA W POLSCE
Płaca minimalna- odnosi się do kwoty określonej prawnie, jednolitej dla całego kraju. Jest to
kwota, poniżej której nie można opłacać pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze
czasu pracy. Do tak określonej płacy minimalnej pracownik może zgłaszać roszczenia prawne
w przypadku jej nieotrzymania. Płaca minimalna jest kategorią zarówno społeczną jak i
ekonomiczną. Jej społeczna rola polega na ustalaniu na jej poziomie zapewniającym
niezbędne środki do utrzymania i przeciwdziałaniu nadmiernej eksploatacji pracowników, zaś
ekonomiczny aspekt wynika z faktu, że płaca minimalna jest elementem polityki płac, która z
kolei ma wpływ na koszty pracy, konkurencyjność przedsiębiorstw i rynek pracy.
PÅ‚aca minimalna w Polsce :
2012 rok  1500 zł
2013 rok  od 1 stycznia poziom płacy minimalnej wzrósł w porównaniu do roku
poprzedniego o 100 zł. Od 1 stycznia 2013 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia
pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa niż 1600 zł
brutto.
32. KIM JEST BEZROBOTNY I JAK MOŻNA UZYSKAĆ TEN STATUS
·ð Wg Głównego UrzÄ™du Statystycznego (BAEL)  osoba w wieku od 15 do 74 lat, która w
okresie badanego tygodnia nie była osobą pracującą; aktywnie poszukiwała pracy i była
gotowa podjąć pracę w tygodniu badania i następnym; do bezrobotnych zaliczają się
także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ oczekiwały na podjęcie pracy, którą
miały już obiecaną, ale oczekiwały na jej podjęcie nie dłużej niż trzy miesiące i były w
gotowości by tę pracę podjąć; do bezrobotnych nie zalicza się kształcących się w
systemie szkolnictwa w trybie dziennym
·ð Definicja ta jest zbieżna z definicjÄ… bezrobocia Eurostatu
Kto to jest bezrobotny długotrwale - bezrobotny pozostający w rejestrze powiatowego
urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem
okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych
W celu dokonania rejestracji osoba ubiegająca się o zarejestrowanie jako bezrobotny zgłasza
się do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce zameldowania stałego
lub czasowego, a jeżeli nie jest zameldowana  do powiatowego urzędu pracy, na którego
obszarze działania przebywa. Tam należy przedstawić odpowiednie dokumenty.
Grupy wykluczone (defaworyzowane)
·ð MÅ‚odzież ·ð Osoby chore psychicznie
·ð Kobiety ·ð Imigranci i mniejszoÅ›ci narodowe
·ð Osoby powyżej 50. roku życia ·ð Bezdomni
·ð MieszkaÅ„cy obszarów wiejskich ·ð Osoby opuszczajÄ…ce zakÅ‚ady karne
·ð Osoby niepeÅ‚nosprawne
33. Jaki wpływ ma bezrobocie na funkcjonowanie rodziny
20
34. CZYM JEST POLITYKA ZATRUDNIENIA I POLITYKA RYNKU PRACY
Polityka zatrudnienia  rozumiana jako czynne oddziaływanie władz państwowych na rynek
pracy pod kątem potrzeb gospodarki kraju oraz godzenia interesów pracodawców i
robotników, rozwinęła się w czasie wielkiego kryzysu gospodarczego na początku lat
trzydziestych naszego stulecia.
Dwie podstawowe funkcje polityki zatrudnienia:
·ð Funkcja spoÅ‚eczna  wyznaczana przez obecne i przyszÅ‚e warunki rozwoju spoÅ‚ecznego.
·ð Funkcja ekonomiczna  zwiÄ…zana z rozwojem gospodarczym.
Polityka rynku pracy - jest narzędziem korygowania zawodności rynku pracy. Jej zadaniem
jest rozwiązywanie problemów strukturalnych rynku pracy i poprawianie skuteczności jego
funkcjonowania. W funkcji aktywnej ma ona realizować cel zatrudnieniowy (ograniczanie
rozmiarów bezrobocia), cel strukturalny (zmniejszenie niedopasowań strukturalnych na rynku
pracy) i cel produkcyjny (wzrost produkcyjnego zastosowania zasobów pracy). Pełni również
funkcję socjalną (zabezpieczenia socjalnego bezrobotnych i dotkniętych zwolnieniami z
pracy).
Opiera się na instrumentach dostosowujących strukturę podaży pracy do struktury popytu na
pracÄ™, wspomagajÄ…cych tworzenie nowych miejsc pracy, pomagajÄ…cych bezrobotnym w
podjęciu pracy. Cele polityki rynku pracy należy postrzegać z zestawieniu z celami polityki
zatrudnienia, która oddziałuje na ogólny poziom zatrudnienia w gospodarce poprzez
instrumenty polityki pieniężnej, fiskalnej, budżetowej, inwestycyjnej.
35. SK
D MOŻNA UZYSKAĆ DANE NA TEMAT BEZROBOCIA
·ð GUS
·ð UrzÄ™dy Pracy
·ð EURES  Europejskie SÅ‚użby Zatrudnienia
36. CO TO JEST STOPA BEZROBOCIA
Stopa bezrobocia (wg GUS). - procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności
aktywnej zawodowo (tzn. pracujÄ…cej i bezrobotnej). W przypadku BAEL i NSP 2002
definicja odnosi się do osób bezrobotnych (zgodnie z pojęciem - "Bezrobotni według BAEL i
NSP 2002") i aktywnych zawodowo (będących sumą pracujących - zgodnie z pojęciem -
"Pracujący według BAEL i NSP 2002" i bezrobotnych (zgodnie z pojęciem - "Bezrobotni
według BAEL i NSP 2002"). W przypadku bezrobocia rejestrowanego definicja odnosi się do
osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy (zgodnie z pojęciem -
"Bezrobotni zarejestrowani") i aktywnych zawodowo będących sumą zarejestrowanych osób
bezrobotnych i pracujÄ…cych w jednostkach sektora publicznego i prywatnego. (Liczba
pracujących nie uwzględnia osób odbywających czynną służbę wojskową oraz pracowników
jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i
bezpieczeństwa publicznego.)
21
37. CZYM JEST IDEA  FLEXICURITY , NA CZYM POLEGA, JAKIE JEST
JEJ ZASTOSOWANIE
Flexurity - odnosi się do poszukiwania rozwiązań korzystnych dla obu stron rynku pracy, a
powstało w wyniku połączenia słów flexibility (elastyczność  chodzi o trudność pogodzenia
potrzeb pracodawcy z uwarunkowaniami pracownika, co stwarza konieczność wypracowania
metod poszukiwania równowagi między elastycznością rynku pracy)
oraz security(bezpieczeństwo socjalne). Ideą flexicurity jest zatem z jednej strony
zwiększenie swobody przy podejmowaniu pracy, a z drugiej zapewnienie bezpieczeństwa
zarówno dla pracownika jak i pracodawcy. Owa swoboda wyraża się w tym, że pracodawca
ma możliwość zatrudnienia pracownika na taką ilość godzin, dni, w których pracownik jest
mu potrzebny. Korzyści z takiego rozwiązania są obopólne, tzn. właściciel firmy nie musi
płacić składek społecznych (np. ZUS) za cały miesiąc, a jedynie za czas faktycznie
przepracowany przez osobę zatrudnianą, pracownik z kolei może podjąć pracę w kilku
firmach. W wyniku takiego działania zwiększa się poczucie bezpieczeństwa, gdyż po
pierwsze pracodawca nie musi ponosić kosztów, wtedy gdy pracownik nie jest mu potrzebny
(nie boi się zatem zatrudniać kolejnych osób), a po drugie pracownik, ma pewność, że za ilość
przeprowadzonych godzin będzie miał odprowadzane składki społeczne (nie ma już takiej
obawy o utratę pracy, tym bardziej, że posiada kilka z
ródeł dochodu). Równie istotne jest
zapewnienie pracownikowi odpowiedniego dochodu w okresie przed podjęciem pracy.
Rozwiązanie takie może być korzystne zarówno dla pracowników, jak i dla przedsiębiorstw.
Ta elastyczność oznacza bowiem stworzenie warunków, w których pracownicy będą mogli
łatwo zdobyć lub zmienić pracę, a poprawa ich kwalifikacji zwiększy bezpieczeństwo i
korzyści pracodawcy. Warto podkreślić, iż flexicuity jest koncepcją, starającą się
zrównoważyć korzyści i obowiązki zarówno z punktu widzenia pracodawcy, jak i
pracownika. Pozwala ona na dużą elastyczność w kwestii zarządzania personelem
(ograniczenie problemów związanych z zatrudnianiem oraz zwalnianiem pracowników), nie
pozbawiając jednocześnie znacznego wsparcia socjalnego dla pracobiorcy, jak i
bezrobotnych. Dodatkowo działania te powinny zostać poparte działaniem ze strony władz.
Współdziałanie wszystkich tych sił może prowadzić do następujących korzyści:
- swoboda zatrudnienia
-wzrost gospodarczy
-przepływ wiedzy
-rozwój zawodowy pracowników
-aktywacja zawodowa bezrobotnych
Strategie flexicurity obejmują jednocześnie elastyczne i rzetelne rozwiązania w zakresie
umów, aktywne polityki rynku pracy, kompleksowe strategie uczenia się przez całe życie oraz
nowoczesne systemy ochrony socjalnej zapewniające odpowiednie wsparcie dochodów w
okresach bezrobocia. Flexicurity ma na celu wzmocnienie konkurencyjności, zatrudnienia, jak
i zadowolenia z pracy dla wszystkich. Z punktu widzenia Unii proponowane strategie z
obszaru flexicurity mogą przyczynić się do znacznej modernizacji rynków pracy w Europie
oraz do skuteczniejszego sprostania wyzwaniom zwiÄ…zanym z globalizacjÄ… i wykorzystania
tworzonych przez nią szans i możliwości oraz przeciwdziałania zagrożeniom.
Idea flexicurity obecna jest w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki, w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego.
Krajem, który po raz pierwszy zastosował zasady połączenia bezpieczeństwa socjalnego i
elastyczności rynku pracy, była dania. Model duński, który realizowany jest od 1993 r., opiera
siÄ™ na trzech filarach: elastycznym rynku pracy, hojnym systemie socjalnym oraz aktywnej
polityce rynku.
22
Model duński.
38. JAKIE S
RODZAJE ZATRUDNIENIA
Kodeks pracy określa różne rodzaje i formy zatrudnienia. Zgodnie z art. 2 kodeksu
pracy pracownikiem (tzn. osobÄ… pozostajÄ…cÄ… w stosunku pracy) jest osoba zatrudniona na
podstawie:
" powołania,
" wyboru,
" mianowania,
" spółdzielczej umowy o pracę,
" umowy o pracÄ™.
IstotÄ… nawiÄ…zania stosunku pracy jest zobowiÄ…zanie siÄ™ pracownika do wykonywania pracy
określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz zobowiązanie
wzajemne pracodawcy do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
W praktyce najczęściej można spotkać się z zatrudnieniem w formie umowy o pracę. Kodeks
pracy wyróżnia następujące rodzaje umów o pracę:
" umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony,
" umowę o pracę zawartą na czas określony (której szczególną postacią od dnia 29 listopada
2002 r. jest umowa o pracę na czas zastępstwa nieobecnego pracownika),
" umowę o pracę zawartą czas wykonania określonej pracy,
" umowę o pracę zawartą na okres próbny, której istotą jest to, że może ona poprzedzać każdy
z trzech wyżej wskazanych rodzajów.
Pracownikami w rozumieniu prawa pracy nie są osoby, które świadczą pracę odpłatnie na
podstawie umów cywilnoprawnych (np. na podstawie umowy o dzieło czy umowy zlecenia).
23
39. JAKIE ZNASZ RODZAJE BEZROBOCIA ZE WZGL
DU NA CZAS JEGO
TRWANIA
·ð Krótkookresowe (do 3 miesiÄ™cy)
·ð Åšredniookresowe ( od 3 do 6 miesiÄ™cy)
·ð DÅ‚ugookresowe (od 6 miesiÄ™cy do 12 miesiÄ™cy)
·ð DÅ‚ugotrwaÅ‚e (zwane chronicznym) - dotyczy osób nie mogÄ…cych znalez
ć pracy przez
ponad 12 miesięcy; uznaje się je za najbardziej niekorzystne i niebezpieczne dla
gospodarki, ponieważ wywołuje negatywne skutki w niemal wszystkich sferach życia.
·ð
40. CO TO JEST EUROPEJSKI MODEL SPOA
ECZNY
Europejski Model Społeczny, najogólniej rzecz biorąc, jest to wizja państw europejskich
odnosząca się do kształtu społeczeństwa z uwzględnieniem kluczowych obszarów takich jak
rozwój ekonomiczny, wysoki standard życia oraz dobre warunki pracy. Nie można jednak w
tym przypadku mówić o jednym modelu, gdyż w Europie funkcjonuje ich kilka. Wielość owa
wynika z odmiennych doświadczeń, tradycji i warunków rozwoju w poszczególnych
państwach po II Wojnie Światowej. Pomimo to, w 2002 r. powstała spójna definicja
Europejskiego Modelu Społecznego przyjęta przez Radę Europejską na szczycie w
Barcelonie. Zgodnie z tą definicją:  europejski model społeczny oparty jest na wydajnej
gospodarce, wysokim poziomie ochrony socjalnej i na edukacji i dialogu społecznym .
Mówiąc o jednolitym Europejskim Modelu Społecznym, trzeba mieć na myśli zbiór
wspólnych, najważniejszych zasad, które leżą u podstaw różnych odmian państwa
opiekuńczego realizowanych w poszczególnych krajach europejskich. Prowadzi to do
pewnych różnic w poszczególnych modelach istniejących w Europie, jednak wszystkie, choć
w odmienny sposób respektują takie wartości jak dążenie do pełnego zatrudnienia, społeczne
zabezpieczenie dla wszystkich obywateli, walka z marginalizacją czy też szerzenie
demokracji. Historycznie, zręby Europejskiego Modelu Społecznego mają swoje początkiw
okresie po zakończeniu II Wojny Światowej. Protekcjonizm państwowy, a także dążenie do
osiągnięcia średniego standardu życia charakterystycznego dla Stanów Zjednoczonych
tamtego okresu, były głównymi czynnikami sprawczymi tworzenia się państwowych wizji
nowego kształtu społeczeństwa. Wiąże się to bezpośrednio z pojęciem państwa opiekuńczego.
Idea ta, głoszona w szczególności w okresie od lat 50 do 80 , opiera się na funkcjonowaniu
państwa kapitalistycznego z silnym interwencjonizmem państwowym, nastawionym głównie
na zwalczanie problemów społecznych. Europejski Model Społeczny opisała Komisja
Europejska w Białej Księdze z 1994 r. Wspomniano tam o jego ujęciu w kontekście
demokracji i praw jednostek, wyrównywania nierówności społecznych, gospodarki rynkowej
a także zabezpieczenia społecznego.
Podstawy prawne.
Prace kodyfikacyjne mające na celu włączenie istotnych uregulowań prawnych dla polityki
socjalnej państw Wspólnoty Europejskiej rozpoczęły się podobnie jak sama historia pojęcia
Europejskiego Modelu Społecznego, po II Wojnie Światowej. Na ustawodawstwo socjalne
państw członkowskich Unii Europejskiej składają się zarówno akty międzynarodowe,
24
ratyfikowane przez państwa członkowskie takie jak np. dokumenty wydane przez Organizację
Narodów Zjednoczonych czy też Międzynarodową Organizację Pracy.
Współczesnym dorobkiem prawnym w dziedzinie ustawodawstwa socjalnego państw
europejskich są m.in. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Europejska Konwencja Praw
Człowieka, Europejska Karta Społeczna Rady Europy. Do istotnych tzw. wspólnotowych
aktów pierwotnych zaliczają się ponadto: Traktat o EWWiS, Traktat o EWG, Traktat o
EUROATOM, Jednolity Akt Europejski, Traktat z Maastricht, Traktat Amsterdamski, Traktat
Nicejski, Traktat Lizboński, Zielona i Biała Księga. Doniosłe uregulowania prawne w materii
socjalnej zawierają się również w tzw. wspólnotowych aktach wtórnych, którymi są
rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie. Ponadto każde państwo członkowskie
Unii Europejskiej na drodze własnego ustawodawstwa wewnętrznego reguluje kwestie
socjalne we własnych aktach prawnych. Całokształt aktów prawnych dotyczących materii
socjalnej formułuje wiele różnych celów, które stoją przed Europejskim Modelem
Społecznym. Warto wspomnieć o niektórych zadaniach stawianych przez poszczególne akty
prawe. Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników przykładowo zakłada dążenie do
równego traktowania kobiet i mężczyzn, postuluje swobodę zrzeszania się oraz negocjacje
umów zbiorowych, czy też mówi o swobodzie przemieszczania się i wyboru miejsca
zamieszkania.5 Traktat Amsterdamski z kolei postuluje poprawę standardu i jakości życia,
zapewnienie spójności gospodarczej i społecznej i solidarności między państwami
członkowskimi czy też trwały i nieinflacyjny wzrost gospodarczy.
Cechy i zadania EMS.
Cechy Europejskiego (Anthony Giddens): 1. cztery podstawowe cechy: państwo jako główny
podmiot z szerokim zakresem interwencjonizmu i odpowiednio wysokim poziomem
fiskalizmu, 2.bezpłatna i obowiązkowa edukacja, 3. solidny system ochrony socjalnej oraz 4.
ograniczenie nierówności.
Zadania EMS (Tito Boeri). 1. ograniczenie nierówności dochodowych oraz ubóstwa,
3.ochrona z ryzykiem związanym z działaniem rynku pracy oraz 4.wspieranie aktywności
zawodowej.
41. CZYM JEST OTWARTA METODA KOORDYNACJI
Otwarta metoda koordynacji - narzędzie wspierania europejskiego modelu. Ma w założeniu
pomóc państwom członkowskim w rozwoju własnych polityk. OMK została wprowadzona w
celu wzmocnienia integracji europejskiej i ułatwienia wprowadzania europejskich reform w
polityki krajowe. Choć w dokumentach europejskich widać ewidentnie, że jej głównym
zadaniem była pomoc w szybkim i skutecznym osiągnięciem celów Lizbońskich, wydaje się,
że ta metoda ma tyle samo zwolenników co sceptyków.
Jak zauważa Pollack, jest ona niewiążącą formą koordynacji polityk (policy) bazującą na
ustanowieniu wspólnych celów, wytycznych polityk i wzorców (benchmarks). Podkreśla też,
że OMK nie zastępuje, ale uzupełnia metodę wspólnotową w obszarach, w których państwa
członkowskie były niechętne do przyjęcia przepisów. Charakteryzujące elementy OMK to
zinstytucjonalizowana kooperacja, brak hierarchiczności i nacisk na wymianę informacji i
proces uczenia siÄ™ (Pollack 2005). Otwarta Metoda Koordynacji ciÄ…gle budzi wiele
kontrowersji w debatach akademickich. Z jednej strony wydaje się doskonałym środkiem
wdrażania polityk europejskich. Daje możliwość elastycznego działania, nie ingeruje w
drażliwą kwestię suwerenności państw, daje możliwość działania w obiecujących obszarach.
25
Golinowska wymienia ponadto wiele zalet OMK przy prowadzeniu szeroko pojętej polityki
społecznej, takie jak ograniczenie kosztów tej metody, rozwój statystki społecznej i badań
społecznych, proces ciągłego uczenia się polityków i zaangażowanie urzędników dające nowe
możliwości rozwiązań kwestii społecznych. (Golinowska 2002).Analizując OMK w
kontekście Strategii lizbońskiej możemy zauważyć wiele niedociągnięć. Głównym
Założeniem SL był wzrost gospodarczy i przekształcenie Unii w najbardziej konkurencyjną
gospodarkę na świecie. Ciężko się nie zgodzić, że w tym obszarze OMK się nie sprawdziła. Z
drugiej strony znalazła doskonałe zastosowanie w szeroko pojętym obszarze wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE. Świetnie się sprawdza w udoskonalaniu polityki
imigracyjnej, azylowej czy socjalnej, które opierają się na korzystaniu z tak zwanych dobrych
praktyk. Mocną stroną OMK jest wykształcenie swoistego rodzaju procesu dzielenia się
wspólnymi doświadczeniami i tworzenia wspólnego języka i wyznaczników analizy polityki
publicznej. Pollack jednak podkreśla, że w momencie negocjacji na temat politycznie
wrażliwych kwestii czy szczegółowych planów narodowe przedstawicielstwa będą raczej
trzymały się swoich sztywnych, narodowych pozycji angażując się raczej w sam proces
negocjacji wykazując niewiele oznak możliwości zmiany podejścia do podstawowych kwestii
zatrudnienia i innych problemów Podsumowując OMK miała być metodą pomagającą w
szybkim wdrażaniu polityk związanych ze strategią Lizbońską, czyli przede wszystkim
wzrostem gospodarczym. Jednakże jej główne wady jak brak twardych regulacji prawnych,
brak sankcji, rozbieżności w unijnych wytycznych a krajowymi politykami sprawiły, że w
sferze ekonomicznej jest to narzędzie niedoskonałe. Niemniej jednak możemy zauważyć
pozytywny wpływ w tych dziedzinach polityki gdzie soft power przynosi więcej korzyści.
Myślę tu głównie o polityce socjalnej, imigracyjnej i szeroko pojętym obszarze wolności i
bezpieczeństwa UE. Należy podkreślić, że wraz z tą metodą zaczęto korzystać z tak zwanych
 dobrych praktyk . Państwa członkowskie dzielą się swoimi doświadczeniami procesu
integracji europejskiej. Dzięki temu członkowie mogą uczyć się na doświadczeniach innych i
szybciej wdrażać prawo europejskie.
42. ZABEZPIECZENIE SPOA
ECZNE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
ORAZ PROBLEMY ICH KOORDYNACJI
Przepisy UE dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nie zastępują
krajowych systemów zabezpieczenia społecznego jednym systemem europejskim. Z
politycznego punktu widzenia taka harmonizacja nie jest możliwa, ponieważ systemy
zabezpieczenia społecznego państw członkowskich są wynikiem wieloletnich tradycji
zakorzenionych głęboko w kulturze narodowej oraz preferencji.
celem przepisów UE w tej dziedzinie jest więc raczej koordynacja krajowych systemów
zabezpieczenia społecznego, a nie ich harmonizacja. Każde państwo członkowskie ma
swobodę decydowania o tym, kto ma być ubezpieczony na mocy jego ustawodawstwa, jakie
świadczenia są przyznawane i na jakich warunkach, jak te świadczenia są naliczane i jakie
składki należy opłacać. Przepisy koordynujące określają wspólne reguły i zasady, których
muszą przestrzegać wszystkie władze krajowe, instytucje zabezpieczenia społecznego, sądy i
trybunały przy stosowaniu przepisów prawa krajowego. W ten sposób gwarantuje się, że
stosowanie ustawodawstwa różnych krajów nie wywiera negatywnego wpływu na osoby
korzystające z prawa do swobodnego przepływu i pobytu na terytorium państw
członkowskich.
26
Innymi słowy, osoba korzystająca z prawa do przemieszczania się na obszarze Europy nie
powinna znalez
ć się w warunkach gorszych niż osoba, która zawsze mieszkała i pracowała w
tym samym państwie członkowskim. Wymaga to rozwiązania następujących problemów:
- W niektórych państwach członkowskich dostęp do systemu zabezpieczenia społecznego
zależy od posiadania miejsca zamieszkania, podczas gdy w innych ubezpieczeniu podlegają
wyłącznie osoby wykonujące działalność zawodową (oraz członkowie ich rodzin). Aby
uniknąć sytuacji, w której pracownicy migrujący są albo ubezpieczeni w więcej niż jednym
państwie członkowskim, albo nie są ubezpieczeni w ogóle, przepisy koordynujące określają
ustawodawstwo krajowe mające zastosowanie do pracownika migrującego w każdym
szczególnym przypadku.
- Na mocy ustawodawstwa krajowego uprawnienia do świadczeń zależą niekiedy od
minimalnego okresu ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania (zależnie od państwa
członkowskiego i rodzaju świadczeń  6 miesięcy, 1 rok, 5 lat, 10 lat, a nawet, w niektórych
przypadkach, 15 lat). Przepisy koordynujące przewidują  sumowanie okresów , co oznacza,
że okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania osiągnięte w ramach ustawodawstwa
jednego państwa członkowskiego są w razie potrzeby uwzględniane przy określaniu
uprawnień do świadczeń w ramach ustawodawstwa innego państwa członkowskiego.
Przepisy UE w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają
zastosowanie do ustawodawstwa krajowego w następujących dziedzinach:
·ð Å›wiadczenia z tytuÅ‚u choroby
·ð Å›wiadczenia z tytuÅ‚u macierzyÅ„stwa i równoważne Å›wiadczenia dla ojca
·ð wypadki przy pracy
·ð choroby zawodowe
·ð Å›wiadczenia z tytuÅ‚u inwalidztwa
·ð emerytury
·ð renty rodzinne
·ð Å›wiadczenia z tytuÅ‚u Å›mierci
·ð Å›wiadczenia dla bezrobotnych
·ð Å›wiadczenia rodzinne
·ð Å›wiadczenia przedemerytalne
43. JAKIE S
WSPÓA
CZESNE PROBLEMY DEMOGRAFICZNE
·ð gdy  mÅ‚odych jest za dużo w spoÅ‚eczeÅ„stwie, czÄ™sto okazuje siÄ™, że system nie jest
przygotowany do zagospodarowania ich możliwości i sprostania oczekiwaniom. Wyż
demograficzny najpierw stawia na nogi instytucje opiekuńczo-wychowawcze, potem
system edukacji i rynek pracy. Młodzi stanowiący roczniki demograficzne wyżu stają się
 kłopotem dla systemu, gdy ten nie wykazuje wystarczających zdolności absorpcyjnych.
·ð Niż demograficzny. Zbyt dÅ‚ugo utrzymujÄ…ce siÄ™ niskie wskaz
niki urodzeń sprawiają, że
zagrożona jest odtwarzalność populacji, zanika wymiana pokoleniowa na rynku pracy a
gospodarka musi posiłkować się importem siły roboczej. W konsekwencji pojawia się
nowa klasa problemów związanych z obecnością imigrantów, pogłębiającą się
hybrydyzacją kulturową społeczeństwa i nierównowagą pokoleń.
27
·ð SpoÅ‚eczeÅ„stwa starzejÄ…ce siÄ™, sprawiajÄ…, że gospodarka wytraca dynamizm, zanikajÄ…
naturalne mechanizmy presji na zmianÄ™, nieproporcjonalnie do dochodu wytworzonego
rosnÄ… wydatki na cele socjalne (ubezpieczenia, emerytury, system opieki nad ludz
mi w
podeszłym wieku)
·ð Rozmieszczenie ludnoÅ›ci nie jest równomierne  30% powierzchni lÄ…dów jest
zamieszkiwanych na stałe. W związku z szybszym przemieszczaniem się ludności
wiejskiej do miast, następują zmiany w relacjach miasto  wieś, należy się liczyć z
dynamicznÄ… urbanizacjÄ… i tworzeniem wielkich aglomeracji.
·ð Do demograficznych problemów globalnych należy też zjawisko migracji, wÄ™drówek i
uchodz
stwa politycznego. Problemy demograficzne wiążą się z wyżywieniem ludzkości,
nowym ładem gospodarczym, konfliktami politycznymi, przemieszczeniem się ludności
biednej do zasobnych części świata, ekologicznymi problemami wywołanymi rozrostem
ludności i miast.
·ð Demograficzne problemy globalne próbujÄ… rozwiÄ…zywać organizacje regionalne i
międzynarodowe  ONZ, OECD, WHO. Podejmowane są akcje kontroli i regulacji
urodzin, które napotykają sprzeciwy religijne; tworzone są programy pomocy, których
celem jest zagospodarowanie niezamieszkanych terenów, zapobieganie
44. PROSZ
PODAĆ PRZYCZYNY I SKUTKI NISKIEJ DZIETNOŚCI
Przyczyny:
·ð jedno dziecko wystarczy aby doÅ›wiadczyć macierzyÅ„stwa/ojcostwa
·ð brak warunków finansowych tudzież mieszkaniowych
·ð konieczność ksztaÅ‚cenia jako czynnik powodujÄ…cy odwlekanie macierzyÅ„stwa
·ð koncentracja na rozwoju osobistym
·ð wzorowanie na modelu 2+1  przyjÄ™ty w bogatych krajach zachodnich
·ð dostÄ™pność Å›rodków antykoncepcyjnych
·ð coraz wiÄ™kszy wskaz
nik bezpłodności
·ð Trudność pogodzenia posiadania rodziny z obowiÄ…zkami w pracy.
·ð brak staÅ‚ego partnera,
Skutki :
·ð spadek liczby ludnoÅ›ci
·ð starzenie siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa; konieczność utrzymywania coraz to wiÄ™kszej liczby
emerytów co w konsekwencji prowadzi do recesji gospodarczej (konieczność wysokich
podatków na utrzymanie ludzi starych)
·ð niekorzystna zmiana proporcji miÄ™dzy osobami w wieku produkcyjnym a
nieprodukcyjnym
·ð niskie wpÅ‚ywy do bud\
etu versus wysokie wydatki na cele społeczne
·ð w dalszej perspektywie spadek liczby osób w wieku produkcyjnym mo\
e grozić
kryzysem gospodarki (zahamowanie tempa rozwoju)
·ð pojawiajÄ… siÄ™ migranci
28
45. PROSZ
WYJAŚNIĆ DEFINICJE: POLITYKA PRONATALISTYCZNA,
POLITYKA ANTYNATALISTYCZNA, GERONTOFOBIA, AGEIZM
Polityka pronatalistyczna - polityka ludnościowa, mająca na celu zwiększenie liczby
urodzeń. Polityka ta wyraża się w tworzeniu przez państwo różnego rodzaju zachęt
materialnych i moralnych do powiększania liczby dzieci w rodzinach i w otaczaniu
szczególną opieką rodzin wielodzietnych. Państwo tworzy pod tym kątem instytucjonalno-
prawne, organizacyjne i fiskalne rozwiązania systemowe, zachęcające rodziców do posiadania
więcej niż dwojga dzieci (np. różnego typu zasiłki; ulgi  np. na bezpłatną edukację, zakup
przyborów szkolnych; wydłużanie urlopu macierzyńskiego itp.). Polityka pronatalistyczna
stosowana była m.in. we Francji i w Polsce po wielkich stratach ludnościowych poniesionych
w czasie pierwszej wojny światowej. Obecnie prowadzą ją kraje skandynawskie
(Norwegia, Dania, Szwecja). Polska obecnie znalazła się w grupie krajów o najniższych
współczynnikach płodności kobiet. W obliczu narastania demograficznego kryzysu podjęcie
polityki pronatalistycznej staje się jednym z najważniejszych wyzwań dla polskiej polityki
społeczno-ekonomicznej.
Polityka antynatalistyczna - polityka ludnościowa nastawiona na ograniczanie liczby
urodzeń i zmniejszanie tempa przyrostu naturalnego. Polityka antynatalistyczna uległa
spopularyzowaniu w drugiej połowie XX wieku w krajach o wysokim tempie przyrostu
naturalnego w wyniku rozpowszechnianych opinii o możliwości przeludnienia naszego globu.
Działania z zakresu polityki antynatalistycznej prowadziły kraje o największym w
świecie potencjale demograficznym: Chiny i Indie. W Chinach polityka ta posługiwała się
także środkami administracyjnymi (m.in. ustalanie przez władze dopuszczalnej liczby dzieci
w rodzinach, którym zapewniano zaopatrzenie w towary reglamentowane i dostęp do różnych
świadczeń). Obecnie okazuje się, że Chiny, poprzez stosowanie polityki antynatalistycznej,
stoją już w obliczu zagrożeń związanych z pogarszaniem struktury wiekowej  szybkim
starzeniem się ludności.
Gerontofobia  fobia lub lęk przed starością i osobami starszymi.
Ageizm  dyskryminacja ze względu na wiek. Najczęściej, choć nie zawsze dotyczy
problemów rynku pracy (tak z jej znalezieniem jak i utrzymaniem). Widoczny jest także w
lekceważącym traktowaniu osób starszych oraz barku oferty rozrywkowej i rekreacyjnej.
Wśród ofiar ateizmu znajdują się zazwyczaj kobiety po 35 roku życia oraz mężczyz
ni po 45.
46. PROSZ
WYJAŚNIĆ ZJAWISKO  BOMBY DEMOGRAFICZNEJ
Zjawisko  bomby demograficznej - liczba ludności rośnie szybciej niż możliwości
zaspokojenia jej podstawowych potrzeb egzystencjalnych. Szybki wzrost liczby ludności
pociąga za sobą niedostateczną produkcję i problemy z dystrybucją żywności, chroniczny
głód i niedożywienie (ok. 70% ludności świata), rosnące bezrobocie, pogłębiający się konflikt
między Zachodem a krajami biednymi, ryzyko katastrofy ekologicznej (wzrost
zanieczyszczeń, coraz mniej wody zdatnej do picia). np. kraje Trzeciego Świata (Bangladesz,
Brazylia, Meksyk, Indie, Rwanda, Jemen).
29
47. CO TO JEST WIEK PRODUKCYJNY
Wiek produkcyjny - wiek zdolności do pracy; w Polsce jako granicę wieku zdolności do
pracy przyjęto: dla mężczyzn 18-64 lata, dla kobiet 18-59 lat.
Pojęcie "wieku produkcyjnego" jest jednym z ważniejszych w badaniu struktur społeczno-
zawodowych, które to prowadzone są na pograniczu ekonomii (szczególnie ekonomiki
zatrudnienia) i demografii. W Polsce w opracowaniach statystycznych z uwagi na wiek
zdolności do pracy wyróżnia się trzy podstawowe grupy:
żð ludność w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat),
żð ludność w wieku produkcyjnym (18-59 dla kobiet oraz 18-64 dla mężczyzn),
żð ludność w wieku poprodukcyjnym (60 i wiÄ™cej dla kobiet oraz 65 lat i wiÄ™cej dla
mężczyzn).
48. PROSZ
OPISAĆ FORMY OPIEKI NAD OSOBAMI STARSZYMI
·ð Opieka domowa
a. realizowana w ramach systemu opieki zdrowotnej przez:
 pielęgniarkę środowiskowo-rodzinną pod nadzorem lekarza pierwszego
kontaktu
 pielęgniarkę domową (w oparciu o kontrakt na pielęgniarską opiekę
długoterminową),
 wielodyscyplinarny zespół opieki długoterminowej
b. w ramach pomocy społecznej przez:
 opiekunkę środowiskową (usługi opiekuńcze gospodarcze i pielęgnacja
podstawowa)
 pielęgniarkę lub innego terapeutę (usługi opiekuńcze specjalistyczne)
 na wniosek pracownika socjalnego
·ð Opieka instytucjonalna
a. realizowana w ramach systemu opieki zdrowotnej w:
 oddziale szpitalnym dla przewlekle chorych,
 zakładzie opiekuńczo-leczniczym,
 zakładzie pielęgnacyjno -opiekuńczym,
 hospicjum;
b. w ramach pomocy społecznej w:
 domu pomocy społecznej.
·ð Opieka półstacjonarna
a. realizowana w ramach systemu opieki zdrowotnej  w dziennym oddziale chorób
psychicznych;
b. w ramach pomocy społecznej - dziennym domu pomocy społecznej
30
49. PROSZ
WYJAŚNIĆ POJ
CIA: MIGRACJA, EMIGRACJA, IMIGRACJA,
READMISJA
Migracja - przemieszczanie się mieszkańców kraju lub regionu. Przyczyny migracji mogą
mieć charakter ekonomiczny (migracja zarobkowa), polityczny (wojny, wysiedlenia,
prześladowania polityczne). Procesy migracyjne, jeśli przybierają masowy charakter, mogą
być przyczyną problemów społeczno-politycznych i konfliktów, pojawiania się ksenofobii.
Emigracja - dobrowolne opuszczenie kraju rodzimego, także nazwa grupy ludzi 
emigrantów; forma migracji ludzi. Zjawisko związane z przyczynami politycznymi lub
ekonomicznymi. Emigracja polityczna jest wynikiem ucisku politycznego w kraju rodzimym,
niezgody na akceptację istniejącego reżimu politycznego lub niemożności pozostania w kraju
ze względu na opozycyjne poglądy. Emigracja ekonomiczna wiąże się z poszukiwaniem
pracy niezbędnej do przeżycia lub dążeniem do polepszenia warunków życiowych. Emigracja
może być korzystna dla kraju przyjmującego lub sprzeczna z narodowym interesem.
Emigranci organizujÄ… siÄ™ na obczyz
nie, niekiedy powołują zalążki instytucji politycznych,
mogą stanowić lobby na rzecz własnych interesów lub na rzecz ojczyzny, którą opuścili.
Imigracja - przyjazd do obcego kraju w celu osiedlenia się tam na stałe. Imigracja jest
wynikiem emigracji i razem z nią tworzy procesy migracji ludności w świecie. Napływ
imigrantów może być przyczyną problemów gospodarczych, społecznych i politycznych,
dlatego państwa regulują zasady stałego pobytu. Ustawy imigracyjne mogą różnicować
przybyszów, w zależności od politycznych czy ekonomicznych interesów państwa
przyjmującego, wskazywać na preferowane kraje, zawody, poziom wykształcenia, określać
limity pozytywnie rozpatrzonych wniosków w okresie roku. Podpisuje się też umowy
międzynarodowe, najczęściej bilateralne, regulujące status imigrantów w krajach osiedlenia,
chroniące ich interesy. Wiąże się to z kwestią przyznawania obywatelstwa, traktowania
cudzoziemców, azylu i ekstradycji.
Readmisja - odsyłanie nielegalnych imigrantów do kraju, z którego przybyli na terytorium
danego państwa lub, jeżeli są uchodz
cami, do pierwszego bezpiecznego kraju, na którego
terenie pozostawali po ucieczce z kraju rodzimego. Zasady postępowania w tej sprawie
regulują umowy międzynarodowe zawierane między państwami (tzw. umowy o readmisji).
50. CYM ZAJMUJE SI
POLITYKA RODZINNA, JAKIE S
JEJ CELE
Polityka rodzinna państwa- działania rządu na rzecz dzieci i ich rodzin; zwłaszcza taka
polityka, która ma na celu wywarcie wpływu na sytuację rodzin posiadających dzieci lub
poszczególnych osób w ich rolach rodzinnych; Rodzina jest podstawową i najważniejszą
instytucją społeczną i dlatego powinna być wspierana przez państwo; polityka rodzinna oznacza
wielość polityk, a nie pojedynczy, jednolity akt prawny
31
51. CZYM JEST ZASIA
EK RODZINNY I JAKA JEST JEGO WYSOKOŚĆ
Ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka
Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
1) rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
2) opiekunowi faktycznemu dziecka;
Ad. 1) i 2): Do ukończenia przez dziecko:
óð 18 roku życia lub
óð nauki w szkole, jednak nie dÅ‚użej niż do ukoÅ„czenia 21 roku życia, albo
óð 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukÄ™ w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje siÄ™
orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności
3) osobie uczącej się - jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby
uczącej się nie przekracza kwoty 552,30 zł (w przypadku dziecka niepełnosprawnego
w rodzinie- 638,90 zł)
Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi miesięcznie (od listopada 2012):
1) 77,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
2) 106,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia;
3) 115,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia
52. CZYM JEST BECIKOWE I JAKA JEST JEGO WYSOKOŚĆ
1. Z tytułu urodzenia się żywego dziecka przyznaje się jednorazową zapomogę w wysokości
1.000 zł na jedno dziecko.
2. Wniosek o wypłatę jednorazowej zapomogi składa się w terminie 12 miesięcy od dnia
narodzin dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną,
opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego - w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia
dziecka opieką albo przysposobienia nie póz
niej niż do ukończenia przez dziecko 18. roku
życia. Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania.
3. Jednorazowa zapomoga nie przysługuje, jeżeli członkowi rodziny przysługuje za granicą
świadczenie z tytułu urodzenia dziecka, chyba że przepisy o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią
inaczej.
4. Zapomoga przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie póz
niej niż
od 10 tygodnia ciąży do porodu- wymagane zaświadczenie lekarskie lub wystawione przez
położną (nie stosuje się do osób będących prawnymi lub faktycznymi opiekunami dziecka, a
także do osób, które przysposobiły dziecko
32
53. PROSZ
PODAĆ RÓŻNIC
POMI
DZY ÅšWIADCZENIEM
PIEL
GNACYJNYM A ZASIA
KIEM PIEL
GNACYJNYM
1. Zasiłek pielęgnacyjny (153,00 zł/ mies.)- dla częściowego pokrycia wydatków
wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z
niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Jego wysokość jest niezależna od dochodów.
Otrzymanie zasiłku pielęgnacyjnego wyklucza pobieranie dodatku pielęgnacyjnego. Nie
przysługuje osobie umieszczonej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie.
 niepełnosprawnemu dziecku;
 osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się
orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
 osobie, która ukończyła 75 lat
2. Świadczenie pielęgnacyjne (520 zł/ mies.) z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej
pracy zarobkowej przez osobę zajmującą się niepełnosprawnym członkiem rodziny.
Powyższe świadczenia są niezależne.
54. DLACZEGO POLITYKA RODZINNA WE FRANCJI JEST JEDN
Z
NAJBARDZIEJ SKUTECZNYCH NA ÅšWIECIE
·ð Ma pronatalistyczny charakter,
·ð Jest nastawiona na promowanie wielodzietnoÅ›ci,
·ð Stawia nacisk na integracjÄ™ spoÅ‚ecznÄ…,
·ð Ma charakter heterogeniczny (jest ksztaÅ‚towana przez wielu partnerów życia publicznego
podczas corocznych debat, konsultacji społ.)
·ð Oferowany jest tam szeroki wachlarz Å›wiadczeÅ„ o charakterze uniwersalnym,
·ð Na politykÄ™ rodzinnÄ… przeznacza siÄ™ ogromne nakÅ‚ady, siÄ™gajÄ…ce 3,7% PKB (dla
porównania średnia dla krajów UE: 2,2%),
·ð 1 miejsce w rankingu International Living (2010) za najlepszÄ… politykÄ™ rodzinnÄ… na
świecie
·ð nastawiona tak na wspieranie opieki sprawowanej wewnÄ…trz rodziny jak i wspieranie
rozwoju placówek opiekuńczych.
·ð rozwój rozwiÄ…zaÅ„ uÅ‚atwiajÄ…cych godzenie obowiÄ…zków zawodowych z rodzinnymi
·ð wysokość Å›wiadczeÅ„ i ulg podatkowych; uwzglÄ™dnienie w systemach specyfiki sytuacji
rodzin (materialnej, wielodzietności, niepełności, niepełnosprawności)
·ð rozwój usÅ‚ug spoÅ‚ecznych  opiekuÅ„czo-edukacyjnych, peÅ‚niÄ…cych funkcje prorozwojowe,
egalitaryzujÄ…ce, aktywizujÄ…ce
55. JAKIE S
PODSTAWOWE RÓŻNICE W POLITYCE RODZINNEJ FRANCJI,
WIELKIEJ BRYTANII I POLSKI
·ð Francja: podatki jako narzÄ™dzie polityki rodzinnej
·ð Francja, UK: pomoc w Å‚Ä…czeniu życia zawodowego z rodzinnym
·ð Urlopy wychowawcze
·ð Wysokość Å›wiadczeÅ„
33
56. CZYM JEST POLITYKA EDUKACYJNA, JAKIE S
JEJ FUNKCJE I CELE
Polityka oświatowa jest integralną częścią polityki społecznej. Obejmuje ona całokształt
problemów dotyczących ustroju szkolnictwa, organizacji procesu nauczania, metod
kształcenia i wychowania. Polityka edukacyjna  zawiera wizje, misje i cele kształcenia
Rozpowszechnianie się szkolnictwa powszechnego oraz średniego miało odmienny charakter
w różnych państwach świata. Najczęściej wiązało się to z wczesnej selekcji i różnicowania
uczniów.
Cele: Polityka oświatowa ma za zadanie realizacje celów związanych z poprawą warunków
bytu, poziomu życia ludności, usuwaniem nierówności społecznych jak i podnoszeniem
kultury życia. Można tu wymienić takie zagadnienia, jak:
ð organizowanie przedszkoli,
ð zapewnienie możliwoÅ›ci umieszczenia dzieci w domach dziecka oraz rodzinach
zastępczych,
ð rozbudowa specjalnych szkół zawodowych dla dzieci z niedorozwojem fizycznym i
umysłowym,
ð zapewnienie dożywiania w szkoÅ‚ach,
ð zabezpieczenie Å›rodków finansowych na rozwój zajęć pozalekcyjnych (Å›wietlicowych)
dla uczniów,
ð prowadzenie internatów i domów studenckich,
ð utworzenie funduszy stypendialnych,
ð przywrócenie do szkól opieki medycznej,
ð organizowanie dowożenia dzieci i mÅ‚odzieży do szkół zbiorowych,
ð doradztwo wychowawcze, szkolne i zawodowe .
Koszty i korzyści inwestycji w kapitał ludzki
34
57. PROSZ
SCHARAKTERYZOWAĆ STRUKTUR
POLSKIEGO SYSTEMU
EDUKACYJNEGO
Typ struktury Rodzaj szkoły Wiek rozpoczynania
kształcenia
6 Podstawowa 6-7 lat
3 Niższa szkoła średnia 13
3 Wyższa szkoła średnia 16
3-6 Uniwersytet, wyższa szkoła zawodowa 19
" Oddzielnie funkcjonująca szkoła podstawowa i niska szkoła średnia (gimnazjum)
" ObowiÄ…zkowe co najmniej 9 lat nauki
" Możliwość pójścia do szkoły rok wcześniej
POLSKI SYSTEM EDUKACJI
ð Wydatki publiczne na oÅ›wiatÄ™ i wychowanie (z budżetu pastwa i jednostek samorzÄ…du
terytorialnego) w 2011 r. wyniosły 58,3 mld z, co stanowiło 3,9% PKB. Część oświatowa
subwencji ogólnej, przekazywanej szkołom za pośrednictwem jednostek samorządu
terytorialnego, wyniosła 36,9 mld z, ponadto oprócz tej subwencji z budżetu pastwa
przeznaczono 2,2 mld zł na oświatę i wychowanie oraz edukacyjną opiekę
wychowawczÄ….
35
58. CZYM JEST PROCES BOLOC
SKI, CZEGO DOTYCZY
ð Deklaracja BoloÅ„ska z 19.06.1999r.
ð Dokument zawierajÄ…cy zadania prowadzÄ…ce do zbliżenia systemów szkolnictwa
wyższego krajów europejskich
ð Oecnie w procesie bierze udziaÅ‚ 47 paÅ„stw europejskich
ð Głównym celem stworzenie do 2010r. Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego,
który zakłada:
 wprowadzenie systemu przejrzystych i porównywalnych stopni poprzez wdrożenie
Suplementu do Dyplomu,
 przyjęcie systemu kształcenia opartego na dwóch/trzech poziomach kształcenia;
 powszechne stosowanie systemu punktów kredytowych (tj. ECTS- European Credit
Transfer System);
 promocja mobilności studentów, nauczycieli akademickich, naukowców oraz
personelu administracyjnego;
 promocja współpracy europejskiej w zakresie zwiększenia poziomu jakości
szkolnictwa wyższego;
 promocja europejskiego wymiaru szkolnictwa wyższego, szczególnie w zakresie
rozwoju zawodowego, mobilności oraz zintegrowanych programów nauczania,
szkolenia i badań.
59. PROSZ
SCHARAKTERYZOWAĆ POLSKI SYSTEM EMERYTALNY
Emerytura: Świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla
osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako
pracownicy, przedsiębiorcy, rolnicy i in.) albo utraciły ją w znacznym stopniu oraz nie
dysponujÄ… innymi z
ródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania się. Na
emerytury przekazywane jest 19,52% wynagrodzenia.
I Filar  ZUS
·ð Obecnie z usÅ‚ug ZUS korzysta okoÅ‚o 24 mln klientów
·ð Åšrodki Funduszu UbezpieczeÅ„ SpoÅ‚ecznych, których dysponentem jest ZUS, stanowiÄ…
blisko 50 proc. zasobów pieniężnych państwa
·ð ZakÅ‚ad nie prowadzi jednak wÅ‚asnej polityki finansowej i nie może samodzielnie ustalać
np. wysokości składek lub świadczeń
·ð politykÄ™ w tym obszarze ksztaÅ‚tuje Parlament w drodze ustaleÅ„ ustawowych.
·ð 12,22% wynagrodzenia
II filar: OFE
·ð Otwarte fundusze emerytalne (OFE) sÄ… osobami prawnymi, których wyÅ‚Ä…cznym
przedmiotem działalności jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie, z
przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku
emerytalnego.
·ð ObowiÄ…zek czÅ‚onkostwa dotyczy urodzonych po 31.12.1968r.
·ð SkÅ‚adki do OFE:
36
 - za okres do 30.04.2011 to 7,3%
- od 1.05.2011 do 31.12.2012 to 2,3%
- od 1.01.2017 to 3,5%
Zmiana funduszu emerytalnego OFE możliwa jest w dowolnym momencie przez cały
rok. Jednak faktyczne przeniesienia klientów OFE (tzw. transfery) dokonywane są przez ZUS
tylko cztery razy w roku i zawsze na ostatni dzień roboczy miesiąca: lutego, maja, sierpnia
lub listopada.
Koszty zmiany OFE.
160 PLN jeśli jesteśmy członkiem danego OFE krócej niż 12 miesięcy
80 PLN jeśli jesteśmy członkami OFE dłużej niż rok, ale krócej niż 24 miesiące.
Po dwóch latach OFE można zmienić bezpłatnie
III filar systemu emerytalnego:
·ð dobrowolna forma gromadzenia Å›rodków pieniężnych
·ð uzupeÅ‚nienie przyszÅ‚ej emerytury
·ð instytucje prywatne
·ð bez gwarancji paÅ„stwa
·ð PPE - Pracownicze Programy Emerytalne
" Są formą zorganizowanego, grupowego, systematycznego gromadzenia środków na
przyszłą emeryturę
" Tworzone są przez pracodawców dla zatrudnianych przez nich pracowników na okres
nie krócej niż 3 miesiące
" Pracownik zatrudniony w kilku miejscach pracy może przynależeć do kilku
programów naraz
" Pracodawca nie ma obowiązku tworzyć PPE, a pracownicy nie mają obowiązku
uczestnictwa w nim
·ð WypÅ‚ata nastÄ™puje:
" Po osiągnięciu przez uczestnika 70 lat
" Na wniosek uczestnika po ukończeniu przez niego 60 lat, lub 55 lat
" Na wniosek osoby uprawnionej  po śmierci uczestnika
" Oszczędności mogą zostać wypłacone jednorazowo bądz
w ratach, w gotówce lub
przelewem
60. JAKA JEST RÓŻNICA POMI
DZY IKE A IKZE
üð IKE - Indywidualne Konta Emerytalne
-ð Towarzystwa ubezpieczeniowe
-ð Funduszy inwestycyjne
-ð Domy maklerskie
-ð Bank
37
IKE w BZ WBK Minimalna pierwsza wpłata do IKE wynosi 500 zł, a kolejne 100 zł
IKE w PKO Wysokość minimalnej wpłaty do IKE wynosi 50 zł
IKE w Millennium Jednorazowa wpłata do IKE nie może być mniejsza niż 100 zł
IKE w PZU Pierwsza wpłata na IKE nie może być niższa niż 100 zł, a każda kolejna
niż 50 zł
üð IKZE - Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego
·ð Jest podpisywana umowa, tak jak w IKE oraz z otwartym funduszem emerytalnym,
pod warunkiem, że jesteś jego klientem w ramach II filaru
·ð Kwestia podatkowa
·ð Limit wpÅ‚at
61. JAKA JEST RÓŻNICA POMI
DZY SYSTEMEM REPARTYCYJNYM A
KAPITAA
OWYM
System repartycyjny  osoby pracujące opłacają składki, które następnie są przeznaczane na
finansowanie bieżących emerytur. Jego zasadniczą wadą jest duża wrażliwość na proces
starzenia się społeczeństwa i bezrobocie: oba zjawiska prowadzą do większych obciążeń osób
pracujących (które muszą wówczas płacić wyższą składkę). Dodatkową wadą systemu
repartycyjnego jest fakt sporego uzależnienia od nacisków politycznych. Do zalet systemu
repartycyjnego można zaliczyć małą wrażliwość na kryzysy rynków finansowych i zjawisko
inflacji.
System kapitałowy - każdy pracownik wpłaca składki na własne konto w funduszu
emerytalnym, który póz
niej będzie wypłacał świadczenia (emeryturę). Największe zagrożenia
dla rozwiązania kapitałowego to wysoka inflacja i kryzysy, obserwowane na rynkach
finansowych. System ten jest za to odporny na takie zjawiska, jak starzenie się społeczeństwa
czy bezrobocie.
38
62. CZYM JEST UBEZPIECZENIE RENTOWE
Ubezpieczenie rentowe - gwarantuje świadczenia pieniężne, w przypadku utraty
dochodów pieniężnych związanej z wystąpieniem ryzyka inwalidztwa (niezdolność do
pracy lub śmierć żywiciela). W takiej sytuacji osoby opłacające składki na ubezpieczenie
rentowe otrzymują rentę, która zastępuje im utracone wynagrodzenie lub dochód a w
przypadku śmierci ubezpieczonego żywiciela wypłacane są renty rodzinne.
Składka na ubezpieczenie rentowe.
Składka na ubezpieczenie rentowe wynosi 6 proc. podstawy wymiaru składki. Składka
opłacana jest w części przez pracodawcę (4,5 proc. podstawy wymiaru), a w części przez
pracownika (1,5 proc. podstawy wymiaru). Na ubezpieczenie rentowe składka naliczana
jest od podstawy wynoszącej maksymalnie 30 - krotność przeciętnego wynagrodzenia. W
momencie gdy wynagrodzenie osoby ubezpieczonej z tytułu niezdolności do pracy
przekroczy w danym roku kalendarzowym wysokość trzydziestokrotności przeciętnego
wynagrodzenia, w kolejnych miesiącach tego roku nie pobiera się składki z tytułu
ubezpieczenia.
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która spełnia łącznie
następujące warunki:
- jest niezdolna do pracy
- ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy
63. JAKA JEST RÓŻNICA POMI
DZY FUNDUSZEM CHOROBOWYM A
FUNDUSZEM WYPADKOWYM
FUS - Fundusz Ubezpieczeń Społęcznych
Fundusz chorobowy  w ramach FUS
·ð SkÅ‚adki wpÅ‚acane na fundusz chorobowy przeznaczane sÄ… na finansowanie wypÅ‚at:
1. Zasiłków chorobowych  z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą.
2. Świadczeń rehabilitacyjnych  dla osób, które po wyczerpaniu zasiłku chorobowego
sÄ… nadal niezdolne do pracy, a dalsze leczenie i rehabilitacja lecznicza rokujÄ…
odzyskanie zdolności do pracy.
3. Zasiłków wyrównawczych dla osób będących pracownikami, których wynagrodzenie
uległo obniżeniu w skutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
4. Zasiłków macierzyńskich  z tytułu urodzenia dziecka lub przyjęciu go na
wychowanie.
5. Zasiłków opiekuńczych  w razie konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub
innym członkiem rodziny
Fundusz wypadkowy  w ramach FUS
·ð SkÅ‚adki wpÅ‚acane na fundusz wypadkowy przeznaczane sÄ… na finansowanie wypÅ‚at:
1. Zasiłków chorobowych  dla ubezpieczonych, których niezdolność do pracy została
spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobÄ… zawodowÄ….
2. Świadczeń rehabilitacyjnych  dla ubezpieczonych, którzy po wyczerpaniu okresu
wypłaty zasiłku chorobowego byli niezdolni do pracy, a dalsze leczenie lub
rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy.
3. Zasiłków wyrównawczych - dla ubezpieczonych będących pracownikami, których
wynagrodzenie uległo obniżeniu w skutek, stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu
39
64. PROSZ
PODAĆ WYSOKOŚĆ NAST
PUJ
CYCH SKA
ADEK I y
RÓDA
O
ICH FINANSOWANIA: SKA
ADKA ZDROWOTNA, SKA
ADKA
EMERYTALNA, FUNDUSZ PRACY
40
65. CZYM JEST FUNDUSZ REZERWY DEMOGRAFICZNEJ
Fundusz Rezerwy Demograficznej (FRD)  fundusz, w którym mają być gromadzone
środki na wypłatę świadczeń emerytalnych w czasie niekorzystnych zmian na rynku pracy po
roku 2020.
FRD utworzony został w 2002 r. w wyniku reformy emerytalnej. Po roku 2020 w wyniku
kompensacji wyżu demograficznego liczba osób pobierających emerytury może wzrosnąć
nawet o 60 %. W tym czasie środki zgromadzone w Funduszu Rezerwy Demograficznej
powinny wspomagać system emerytalny poprzez uzupełnianie niedoborów w FUS. Według
założeń reformy emerytalnej, fundusz miał być zasilany środkami z prywatyzacji spółek
państwowych. Fundusz Rezerwy Demograficznej tworzy się dla ubezpieczeń emerytalnych ze
środków pozostających 31 grudnia każdego roku na rachunku funduszu emerytalnego w
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Środki te pomniejszone zostają o kwotę
niezbędną na zapewnienie wypłat świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego
roku.
66. CO TO JEST PREWENCJA RENTOWA
Prewencja rentowa - działanie prowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych mające
na celu leczenie ludzi pobierających od dłuższego czasu (min. 30 dni) zasiłek dla
bezrobotnych i mających realną szansę na odzyskanie zdolności do pracy. Najczęściej są to
ludzie cierpiący na choroby układu krążenia lub schorzenia układu ruchu. ZUS ma za zadanie
wspierać ubezpieczonych, aby zminimalizować wydatki na świadczenia z tytułu niezdolności
do pracy. W tym orzeka, a następnie kieruje na rehabilitację leczniczą i pokrywa część
kosztów tej rehabilitacji. Zadaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest również
przeprowadzanie badań na temat przyczyn inwalidztwa (wynikłego z tytułu wypadków przy
pracy lub chorób zawodowych) oraz finansowe wspieranie badań naukowych dotyczących
tych kwestii.
67. KIEDY I W JAKIM CELU POWSTAA
OFE
OFE - Oznacza otwarty fundusz emerytalny, który został utworzony i jest zarządzany przez
powszechne towarzystwo. Przedmiotem działalności funduszu jest gromadzenie środków
pieniężnych i ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu
przez nich wieku emerytalnego. Czas trwania funduszu jest nieograniczony. Organem
funduszu jest towarzystwo emerytalne utworzone zgodnie z przepisami ustawy.
Otwarte fundusze emerytalne powstały w ramach reformy systemu emerytalnego w 1999 roku
i pozwalają na gromadzenie środków pieniężnych na emeryturę w tzw. II filarze.
- w celu gromadzenia realnego kapitału na przyszłą emeryturę
- składki wpłacane do podsystemu trafią specjalnie do utworzonych w tym celu OFE
- fundusze emerytalne podejmują decyzję, gdzie najlepiej ulokować składki, aby
przyniosły jak najlepszy zysk
- bezpieczeństwo lokat
41
68. CZYM S
ZASIA
KI CHOROBOWE I KOMU PRZYSA
UGUJ

Zasiłki chorobowe - Osoba ubezpieczona, która jest niezdolna do pracy z powodu
choroby, ma prawo do otrzymywania zasiłku chorobowego. Zasiłek ten przysługuje
niezależnie od długości trwania niezdolności, jednak niezdolność ta powstała w czasie
trwania ubezpieczenia chorobowego. Powstanie takiej niezdolności wiąże się z
zaprzestaniem otrzymywania wynagrodzenia. Rolą zasiłku chorobowego jest zastąpienie
tych nieosiągalnych z powodu choroby zarobków. Zasiłek chorobowy przysługuje za
każdy dzień orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby, nie wyłączając dni
wolnych od pracy. Przysługuje jednak przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy (180 dni).
Jeśli niezdolność spowodowana jest gruz
lica to zasiłek ten może być wypłacany przez 9
miesięcy (270 dni). Okres wypłaty zasiłku może zostać przedłużony jeżeli dalsze leczenie
lub rehabilitacja wskazują na możliwość odzyskania zdolności do pracy. Wysokość zasiłku
chorobowego wynosi 80% wynagrodzenia lub przychodu stanowiÄ…cego podstawÄ™ jego
wymiaru. Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu przysługuje w wysokości 70%
podstawy wymiaru. Jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest wypadek przy pracy, w
drodze do pracy lub z pracy albo choroba zawodowa lub też przypada na okres ciąży, a
także, jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom
lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo
zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - zasiłek chorobowy przysługuje w
wysokości 100% podstawy wymiaru (także za okres pobytu w szpitalu).
69. CO TO JEST ZASIA
EK WYRÓWNAWCZY
Zasiłek wyrównawczy - przysługuje przez okres rehabilitacji i adaptacji zawodowej, nie
dłużej jednak niż przez 24 miesiące. Zasiłek nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury
lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeżeli konieczność poddania się rehabilitacji
zawodowej spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
pracownikowi przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego, w
pozostałych przypadkach przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje w przypadku, gdy:
·ð doszÅ‚o do naruszenia przez ubezpieczonego przepisów dotyczÄ…cych ochrony życia i
zdrowia, wypadek spowodował umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,
·ð ubezpieczony byÅ‚ nietrzez
wy albo pod wpływem środków odurzających lub substancji
psychotropowych,
·ð odmówiÅ‚ bez uzasadnionej przyczyny poddania siÄ™ badaniu w celu ustalenia zawartoÅ›ci w
organizmie alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych albo
uniemożliwił przeprowadzenie takiego badania,
·ð ZasiÅ‚ek wyrównawczy to różnica miÄ™dzy przeciÄ™tnym miesiÄ™cznym wynagrodzeniem za
12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających rehabilitację a wynagrodzeniem
miesięcznym osiąganym podczas pracy z obniżonym wynagrodzeniem. O potrzebie
rehabilitacji zawodowej orzeka lekarz wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy albo
lekarz orzecznik ZUS.
42
70. NA CZYM POLEGAA
TZW.  PROGRAM CZTERECH REFORM
ZDROWOTNYCH RZ
DU JERZEGO BUZKA
Program Czterech Reform powstał dzięki Jerzemu Buzkowi, który go opracował i
wprowadził. Składa się on z reformy oświatowej, reformy emerytalnej, reformy
administracyjnej i reformy zdrowotnej. Program został wprowadzony w 1999r. Reforma
emerytalna wprowadziła system trzech filarów w celu uzupełnienia aktualnej metody
finansowania rent i emerytur. Składki wchodzące w ZUS przez osoby pracujące stanowi
pierwszy filar. Wysokość tej emerytury jest zależna od wieku emerytalnego oraz lat okresu
pracy. Obejmuje to wszystkie osoby, które z dniem wejścia reformy w życie nie miały
ukończonego pierwszego roku życia. Składka wynosi 80% wysokości wcześniejszej składki
co stanowi 36% zarobków zainteresowanych. Drugi filar dotyczy tworzonych przez
Powszechne Towarzystwa Emerytalne OFE, czyli Otwartych Funduszy Emerytalnych.
Składka która jest gromadzona na indywidualnym koncie emerytalnym jest inwestycją w
rynek finansowy. Wynosi ona 20% składki, która nie jest wpłacana do pierwszego filaru.
Trzeci filar natomiast jest dla osób, które chcą się jeszcze dodatkowo zabezpieczyć. Są to
towarzystwa ubezpieczeniowe oraz pracownicze programy emerytalne.
71. JAKA JEST RÓŻNICA POMI
DZY MEDICARE, MEDICAID
Oba programy zostały ustanowione przez rząd USA w 1965 r. i mają na celu pomoc w
pokryciu kosztów opieki zdrowotnej. Mimo podobnych nazw, znacznie się różnią. Różnice te
dotyczÄ…:
Medicare  program ubezpieczeń społecznych, administrowany przez rząd Stanów
Zjednoczonych, zapewniający ubezpieczenie zdrowotne dla osób, które są w wieku 65 lat lub
więcej, które są poniżej 65 lat ale są fizycznie niepełnosprawne, które mają wrodzoną
niepełnosprawność fizyczną, lub dla tych, którzy spełniają innych specjalne kryteria.
Medicaid (USA)- program ochrony zdrowia przeznaczony dla osób i rodzin o niskich
dochodach i zasobach. Jest to program zależny od dochodów. Jest finansowany wspólnie
przez władze stanowe i federalne, a zarządzają nim poszczególne stany. Programem tym
objęci są amerykańscy obywatele lub stali rezydenci, w tym dorośli o niskich dochodach, ich
dzieci oraz ludzie niepełnosprawni.
Zestawienie różnic między programami:
Kryterium Medicare Medicaid
Beneficjenci Starsze osoby (powyżej 65 r.ż.) Osoby i rodziny ubogie
lub poniżej 65r.ż, ale
niepełnosprawne- w celu
zapewnienia im długotrwałej
opieki zdrowotnej
Występowanie kryterium Brak Występuje (różne w zależności od stanu)
majÄ…tkowego/
dochodowego
Dostępność/ Dla wszystkich osób (w Największy nacisk położony jest na
powszechność odpowiednim wieku) pomoc konkretnym grupom, np.
kobietom w ciąży
43
Podmiot zarzÄ…dzajÄ…cy WÅ‚adze federalne WÅ‚adze stanowe
Zróżnicowanie w Brak Duże
zależności od stanu
y
ródło finansowania Rząd federalny 50% rząd federalny i 50% władze
stanowe
Zakres Podzielony na części A (opieka Szerszy zakres niż Medicare- obejmuje
szpitalna), B (ubezpieczenie m.in. usługi laboratoryjne, opiekę
medyczne) i D (leki na receptę) dentystyczną (w tym chirurgiczną), usługi
pielęgniarskie
72. PROSZ
PODAĆ DEFINICJ
PATOLOGII SPOA
ECZNEJ, RODZAJE I
PRZYCZYNY
" Patologia jako  nauka o cierpieniu
" Występowanie zjawiska w większej zbiorowości
" Brak społecznej akceptacji dla takich zachowań
" Konieczność wykorzystania siły całej społeczności, aby z problemem sobie poradzić
" Słowo pochodzące ze starożytnej Grecji: Pathos (choroba) i logos (nauka)
" Słowo zaadoptowane do większości języków świata
" Podobieństwo znaczeniowe słów  dewiacja i  patologia , szczególnie w kontekście
społecznym
Definicje
Adam Podgórecki:
Patologia społeczna to rodzaj zachowania, ten typ instytucji, ten typ funkcjonowania jakiegoś
systemu społecznego czy ten rodzaj struktury, który pozostaje w zasadniczej, niedającej się
pogodzić sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są
akceptowane.
Jan Malec:
Patologią społeczną jest ogół przypadków śmierci, obniżenia poziomu moralnego,
pogorszenia samopoczucia i strat materialnych spowodowanych naruszeniem reguł
prakseologicznych, moralnych i prawnych oraz postępowaniem autodestruktywnym
Rodzaje patologii społecznych
®ð Uzależnienia: alkoholizm, narkomania, hazard
®ð przemoc; Agresja wÅ›ród dzieci i mÅ‚odzieży
®ð przestÄ™pczość
®ð Dewiacja samotnicza: samobójstwo
®ð Patologie seksualne: prostytucja, pedofilia, dzieciÄ™ca pornografia, kazirodztwo
®ð Nietypowe zachowania seksualne: homoseksualizm (?)
®ð Handel ludz
mi
®ð Akty terrorystyczne
®ð Patologia instytucji: korupcja
®ð Wykluczenie spoÅ‚eczne: mobbing, bezdomność, dzieci ulicy
Przyczyny:
44
73. CZYM S
DEWIACJE I JAKIE S
TYPY DEWIACJI
Dewiacje - forma jednostkowego lub grupowego zachowania, które przez większość
członków danej grupy społecznej jest postrzegane i definiowane jako odstępstwo od
akceptowanych norm, wzorów i oczekiwań, a jednocześnie nie jest w ramach danej
zbiorowości tolerowane. Dewiacja jest w wielu przypadkach zjawiskiem kulturowo
zrelatywizowanym, co przejawia się w tym, iż to, co w jednej kulturze traktowane jest jako
zachowanie dewiacyjne (np. prostytucja, homoseksualizm), w innej uznawane być może za
nie przekraczające obowiązujących standardów obyczajowych. Do podstawowych
sposobów objaśniania przyczyn kształtowania się zachowań dewiacyjnych zalicza się:
teorie biologiczne (odwołujące się np. do zaburzeń chromosomalnych), teorie
psychologiczne (powołujące się np. na socjopatyczne zaburzenia osobowości) oraz teorie
socjologiczne (np. teoria naznaczania społecznego, traktująca dewiacje jako skutek
przypisania jednostce przez otoczenie społeczne etykietki dewianta).
Typy dewiacji:
·ð Dewiacje negatywne
·ð Dewiacje pozytywne
Typy dewiacji według M. Mankoff a:
·ð Dewiacja osiÄ…gniÄ™ta  zÅ‚odziej, zabójcy, prostytutki, narkomani, czÅ‚onkowie sekt
religijnych
·ð Dewiacja przypisana  osoby chore, kalekie.
74. JAKA JEST RÓŻNICA POMI
DZY DEWIACJ
NEGATYWN
A DEWIACJ

POZYTYWN

Dewiacje negatywne  takie zachowanie, które w poszczególnych grupach, środowiskach
czy społeczeństwach traktowane są jako złe, czyli nie aprobowane.
Dewiacje pozytywne  wykraczają poza górną granicę oczekiwań społecznych, to m.in.
honorowy dawca krwi, osoba ratująca życie z narażeniem własnego, itd.; można przekraczać
normy w sensie pozytywnym, swoim zachowaniem podwyższać standardy przyjęte w
społeczeństwie. Na ogół bywa tak, że nie mówi się o dewiacji pozytywnej, koncentrując się
na dewiacji negatywnej. mają nie egoistyczną motywację (nie ze względu na własny interes,
dobro);; skutkiem tych zachowań jest pozytywna dezorganizacja społeczna.
75. Dewiacja a demoralizacja  różnice i miejsce w polityce społecznej
76. PROSZ
PODAĆ PRZYKA
ADY ZACHOWAC
PATOLOGICZNYCH ORAZ
ZAGROŻEC
Z NIMI ZWI
ZANYCH
·ð alkoholizm  wzrost liczby osób nadużywajÄ…cych oraz uzależnionych od %, w tym coraz
więcej ludzi młodych
·ð narkomania  wzrost asortymentu oferty narkotykowej co w skutkach prowadzi do wzrostu
uzależnionych
·ð zaburzenia w relacjach miÄ™dzyludzkich  brak życzliwoÅ›ci, tolerancji, obojÄ™tność,
nieuszanowanie Å‚adu i porzÄ…dku publicznego
·ð przestÄ™pczość  wzrost czynów zabronionych, przeciwko mieniu, życiu, zdrowiu, poczucie
braku bezpieczeństwa wśród społeczeństwa
45
·ð patologia funkcjonowania instytucji  naruszenie przepisów praworzÄ…dnoÅ›ci sprawiedliwoÅ›ci,
w konsekwencji brak zaufania do podmiotów
·ð patologie pracy  wysokie bezrobocie
·ð patologia warunków życia ludnoÅ›ci  coraz wiÄ™kszy zasiÄ™g niedostatku i biedy
·ð patologia Å›rodowiska  zanieczyszczenia i degradacja Å›rodowiska naturalnego
·ð przemoc domowa
77. CZYM JEST SPOA
ECZNA I INDYWIDUALNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw (ang. Corporate Social Responsibility  CSR)
to dobrowolne, wykraczające poza minimalne wymogi prawne, uwzględnianie przez
przedsiębiorstwa problematyki społecznej i środowiskowej w swojej działalności komercyjnej
i stosunkach z zainteresowanymi stronami. Podstawowym założeniem CSR jest
odpowiedzialne i etyczne postępowanie biznesu względem grup społecznych, na które
oddziałuje z możliwie największym poszanowaniem środowiska przyrodniczego.
Indywidualna odpowiedzialność - Zasada odpowiedzialności indywidualnej polega na tym,
że sprawca odpowiada tylko za własne czyny. Jeżeli w popełnieniu przestępstwa
brało udział kilka osób, to każda z tych osób ponosi odpowiedzialność tylko za własne czyny.
Osoby takiej nie mogą obciążać zachowania pozostałych osób. (nie do końca jestem pewna
czy to chodzi o taką odpowiedzialność, nie znalazłam niestety innej definicji)
78. PATOLOGIE SPOA
ECZNE A WYKLUCZENIE SPOA
ECZNE
Patologie społeczne - to zachowania, które zakłócają równowagę społeczną. Patologia to
nieprzestrzeganie ogólnie przyjętych norm i wartości. Dotyczy ona jednostek lub grup
społecznych. Czynniki wywołujące zachowania patologiczne są różnorodne. Niektóre z nich
to np. mikro uszkodzenia mózgu podczas porodu, a następnie braki w wychowaniu jednostek,
czy wpływ środowiska i jego oddziaływanie na jednostkę. Do najbardziej powszechnych
zjawisk patologicznych w Polsce należą: alkoholizm, narkomania, przestępczość. Inne
zjawiska patologiczne to dewiacje seksualne, samobójstwa, czy prostytucja.
Wykluczenie społeczne - określa sytuację w której dana jednostka będąca
członkiem społeczeństwa nie może normalnie uczestniczyć w działaniach obywateli tego
społeczeństwa, przy czym ograniczenie to nie wynika z jej wewnętrznych przekonań, ale
znajduję się poza kontrolą wykluczonej jednostki. Wykluczenie społeczne jest zjawiskiem
wielowymiarowym i w praktyce oznacza niemożność uczestnictwa w życiu gospodarczym,
politycznym jak i kulturowym, w wyniku braku dostępu do zasobów, dóbr i instytucji,
ograniczenia praw społecznych oraz deprywacji potrzeb.
Grupy narażone na wykluczenie: osoby niepełnosprawne, chore psychiczne, bezrobotni,
uzależnieni.
46
79. CZYM JEST MOBBING, JAKIE S
RODZAJE MOBBINGU, PRZYCZYNY
MOBBINGU, JAKIE S
TAKTYKI MOBBINGU I SKUTKI SPOA
ECZNE
Mobbing jest to rodzaj przemocy psychicznej, stosowanej przez jedną lub kilka osób
przeciwko przeważnie jednej, rzadziej przeciwko grupie osób. Najogólniej mobbing można
określić jako długotrwałe nękanie, dokuczanie, poniżanie, prześladowanie, straszenie
wybranej osoby (osób) przez przełożonych lub współpracowników.
®ð pojÄ™cia  mobbing (w odniesieniu do Å›rodowiska pracy) użyÅ‚ i zdefiniowaÅ‚ po raz
pierwszy H. Leymann
®ð WczeÅ›niej -K. Lorenz -oznaczenie zachowania zwierzÄ…t, polegajÄ…cego na gromadnym
nękaniu jednego dużego zwierzęcia przez inne, mniejsze, ale działające w grupie.
®ð WedÅ‚ug art. 94 ż 2. Kodeksu pracy  mobbing oznacza dziaÅ‚ania lub zachowania
dotyczÄ…ce pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegajÄ…ce na
uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego
zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub
ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu
współpracowników. Istotnym jest fakt, iż osobą dopuszczającą się mobbingu nie musi być
pracodawca, lecz może to być przełożony lub współpracownik
 Mobbowanie wywiera niszczący wpływ na kontakty zawodowe ofiary oraz jej pozycję w
środowisku pracy. Stopniowe psucie jej dobrego imienia zaburza jej relacje nie tylko w
miejscu pracy, ale także poza nim.
Kryteria umozliwiajace identyfikacjÄ™ mobbingu:
" ma charakter ciągły (pojawia się przynajmniej raz na tydzień),
" trwa przez dłuższy okres czasu (co najmniej przez okres pół roku),
" ofiara i sprawca mobbingu pozostają na nierównorzędnych pozycjach w stosunku do
siebie, mobber w wielu przypadkach ma wyraz
ną przewagę nad swoją ofiarą; najczęściej
są to relacje zależności w hierarchii służbowej,
" ma charakter często, choć nie zawsze, celowych niszczycielskich
" często zdarza się, że podłożem mobbingu jest możliwość uzyskania przez mobbera
określonych korzyści (np. finansowych, poprzez wyeliminowanie konkurencji i awans),
ale niejednokrotnie zachowania osoby stosującej mobbing wydają się być pozbawione
racjonalnego uzasadnienia, a ich rzeczywistym z
ródłem są specyficzne cechy charakteru
mobbera,
" ofiara mobbingu w wielu przypadkach nie jest w stanie określić racjonalnych powodów
prześladowań,
" pracownicy często są biernymi świadkami, obserwatorami aktów przemocy psychicznej;
brak reakcji z ich strony powoduje, że mobbing może trwać bardzo długo, powodując
negatywne skutki nie tylko dla danej osoby, ale też dla całego zakładu pracy, wskutek
złej atmosfery oraz niskiej wydajności pracowników
Przykłady:
" Polecenie zostania w pracy po godzinach, bez dodatkowego wynagradzania
" Molestowanie seksualne
" Poniżanie
47
" Dyskryminacja
" Zlecanie ilości zadań niemożliwej do wykonania
Rodzaje:
"  poziomy - gdy pracownik  mobbuje innego pracownika
"  pionowy - gdy podwładny staje przeciw przełożonemu
"  pochyły - gdy przełożony występuje przeciwko podwładnemu
Wystepowanie mobingu:
" w instytucjach państwowych, urzędach, firmach o ograniczonych budżetach, w
których niewielkie są pespektywy awansu, za to niekorzystny  klimat pracy wciąż
zwiększający ludzkie frustracje
" Szczególnie narażeni są młodzi pracownicy
Portret psychologiczny prześladowcy:
" Osoba, która wyolbrzymia poczucie własnej wartości, przecenia swoją wiedzę i
umiejętności
" Nie potrafi przyjmować krytyki dotyczącej swojej osoby, a na uwagi reaguje zupełną
ignorancją lub wybuchem złości
" Często wzbudza on u podwładnych atmosferę zazdrości, dając do zrozumienia, że ma
wśród nich swoich  informatorów , którzy nagradza za lojalność wobec siebie
Taktyki mobbingu
" taktyka upokorzenia - dyskredytowanie osiągnięć osoby mobbowanej; Słowna np.
nadmierne krytykowanie pracy (także krzyk, poniżające wyrażenia, powoływanie się na
opinie inych); decyzje i działania np. odebranie przyznanej nagrody; Ponadto:
oczernianie i obmawianie, insynuacje dotyczące zdrowia i problemów osobistych,
izolowanie od kolegów, utrudnianie kontaktowania się z nimi, upokarzające zachowanie
się niewerbalne wobec ofiary (miny, uśmieszki, itp.), różnego rodzaju dowcipy i kawały
ośmieszające ofiarę, itd.
·ð taktyka zastraszenia - na wiele różnych sposobów, przez aluzyjne lub bezpoÅ›rednie
komunikaty o zagrożeniu jej pozycji zawodowej lub społecznej w firmie, a nawet jej
poczucia bezpieczeństwa fizycznego; nadmierne kontrolowanie, fizyczne izolowanie lub
utrudnianie komunikacji z otoczeniem, wydawanie niemożliwych do wykonania poleceń,
zlecanie zadań znacznie przekraczających jej kompetencje
·ð taktyka pomniejszenia kompetencji - niesprawiedliwe nagradzanie innych, zlecanie zadaÅ„
zbyt Å‚atwych do wykonania dla ofiary, nieuzasadnione nadmierne kontrolowanie jej pracy
·ð taktyka izolacji
·ð obwinianie - wzbudzane jest nieadekwatne poczucie winy; forma sÅ‚owna;
niesprawiedliwe traktowanie w sprawach premii, nagród, podwyżek, awansów itp.,
nadmierne, nieuzasadnione kontrolowanie pracy, zmuszanie do zostawania po godzinach,
ostentacyjne i niesprawiedliwe chwalenie innych, itd. Często ta forma mobbingu
pozostaje nie rozpoznawana, ponieważ łatwo pomylić niesłuszne obwinianie ze słusznym
pociąganiem do odpowiedzialności, subordynowaniem lub uzasadnionym karaniem
·ð Manipulacja uczuciami - w celu jej emocjonalnego wyniszczenia; aby u czÅ‚owieka
mobbowanego wywołać i podtrzymywać lęk, poczucie winy lub uczucie poniżenia,
upokorzenia. Te trzy emocje, jeśli są długotrwałe i silne, mogą doprowadzić do rozstroju
nerwowego i do bardzo negatywnych skutków zdrowotnych
80. Czym są zachowania o podłożu psychospołecznym, jaki są rodzaje, przyczyny i
skutki społeczne takich zachowań
48
81. PROSZ
OPISAĆ ZJAWISKO PROSTYTUCJI WŚRÓD M
ŻCZYZN I
JEGO SKUTKI SPOA
ECZNE
W Polsce jest to dość rzadkie zjawisko, częstsze natomiast np. na granicy polsko 
niemieckiej; dotyczy najczęściej kręgów homoseksualnych.
Występuje tu pewna złożona hierarchia i etapy, przez które przechodzi każdy (wg Jacka
Kurzępy - karuzela szalet  do pierwszego kontaktu dochodzi najczęściej w toalecie):
·ð Książę  mÅ‚ody chÅ‚opak pracujÄ…cy dla jednego, dwóch klientów, którym w pewien
sposób pozostaje wierny, ma wtedy największe powodzenie, ponieważ jest  nowy na
rynku, zadbany, dobrze ubrany i zdrowy, może więc wybierać sobie klientów
·ð PracuÅ›  nastÄ™pnie zaczyna szukać także nowych partnerów i doznaÅ„, zwiÄ™ksza siÄ™ liczba
jego kontaktów seksualnych, teraz to on stawia wymagania i wygórowane ceny, które
niejednokrotnie odstraszają klientów, następuje więc okres, kiedy prawie nikt się nim nie
interesuje
·ð Omnibus  wchodzi w szersze krÄ™gi z tego Å›rodowiska, jest polecany innym, ma coraz
więcej partnerów; następuje identyfikacja z grupą i poznanie zwyczajów, miejsc spotkań,
sposobów na pozyskanie klientów, pojawiają się także pierwsze kontakty z alkoholem i
narkotykami
·ð Darek  nastÄ™puje rozluz
nienie wszelkich zahamowań, nie ma żadnych hamulców, szuka
klientów w klubach gejowskich, czego do tej pory nie robił, często już pod wpływem
alkoholu i narkotyków
·ð WÄ™dkarz Ä… dżont  upadek na samo dno, chÅ‚opak traci reputacjÄ™ w swoich krÄ™gach,
charakterystyczne dla tych etapów są wszelkie uzależnienia, konflikty z prawem,
zakażenia HIV i/lub AIDS;  wędkarz ma jeszcze możliwość wyboru partnera, natomiast
 dżont oddaje się każdemu w zamian za używki, nie negocjuje już ceny ani miejsca, z
czasem powraca do miejskich szaletów  czyli tam, gdzie wszystko się zaczęło
Przyczyny
Prostytucją zajmują się młodzi chłopcy, już nawet w wieku gimnazjalnym, ponieważ ich
najczęstszą rozrywką jest zabawa w drogich nocnych lokalach, więc żeby zdobyć na nią
środki, dorabiają w ten sposób.
Często nie uważają oni tego za prostytucję, a tylko za ekscytującą formę zarobku, robią to z
ciekawości, chęci sprawdzenia czegoś nowego (najczęstsze są kontakty homoseksualne)
Część z prostytuujących się chłopców uważa to po prostu za naukę nowych technik
seksualnych, chce przełamać monotonię w swoim życiu, bądz
uznaje to za łatwy sposób na
dodatkowy zarobek, np. poprzez otrzymywanie drogich upominków
Inna kategoria wiekowa to kawalerowie, wdowcy i rozwiedzeni  szukajÄ…cy kobiety bez
zobowiązań, która dodatkowo zadba też np. o ich dom
49
82. PROSZ
OPISAĆ KWESTI
RÓWNOUPRAWNIENIA M
ŻCZYZN I
KOBIET NA RYNKU PRACY
Dyrektywa 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie
wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w
dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana) [Dz.U. L 204 z 26.7.2006].
Równość kobiet i mężczyzn jest podstawową zasadą prawa europejskiego, która ma
zastosowanie do wszystkich aspektów życia społecznego, w tym do zatrudnienia. Na mocy
niniejszej dyrektywy zakazuje się bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji kobiet i
mężczyzn w odniesieniu do warunków:
·ð rekrutacji, dostÄ™pu do zatrudnienia oraz prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci,
·ð zwolnienia,
·ð ksztaÅ‚cenia i awansu zawodowego,
·ð czÅ‚onkostwa w organizacjach pracowników lub pracodawców.
Na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (UE) (art. 157) zakazuje siÄ™
ponadto dyskryminacji ze względu na płeć w odniesieniu do wynagradzania za jednakową
pracę lub pracę o jednakowej wartości. Zasada ta ma zastosowanie również do systemu
zaszeregowania pracowników przy ustalaniu wynagrodzenia. Niemniej jednak odmienne
traktowanie kobiet i mężczyzn można uznać za niedyskryminacyjne, jeżeli ze względu na
rodzaj danej działalności podjęte środki są zgodne z prawem i proporcjonalne. Państwa
członkowskie zachęcają pracodawców i osoby odpowiedzialne za szkolenie zawodowe do
podejmowania działań mających na celu zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć oraz
mające w szczególności na celu zwalczanie molestowania i molestowania seksualnego.
Najczęstsze, w kontekście rynku pracy, przykłady dyskryminujących praktyk ze
względu na płeć:
·ð KrzywdzÄ…ce stereotypy  najczęściej wobec kobiet: dotyczÄ…ce ich niskiego potencjaÅ‚u
jako pracownic oraz przekonaniu, że bycie matką negatywnie odbija się na jakości pracy
(rola ojca dla pracodawców nie ma znaczenia).
·ð Odmowa zatrudnienia tylko ze wzglÄ™du na pÅ‚eć (a nie kwalifikacje)  zaznaczenie
pożądanej płci w ogłoszeniach o pracę, stosowanie ukrytych ograniczeń w rekrutacji 
oficjalnie płeć nie ma znaczenia, a w praktyce jest istotnym kryterium (np. pielęgniarka
lub dyrektor).
·ð Segregacja pionowa  utrudniony awans kobiet i tzw.  szklane zjawiska . Zróżnicowane
wynagrodzenie za tÄ™ samÄ… pracÄ™ bÄ…dz
pracę tej samej wartości  w Polsce to ok. 20% na
korzyść mężczyzn.
·ð Przemoc ze wzglÄ™du na pÅ‚eć  molestowanie seksualne, które częściej dotyka kobiety.
12. Dobrobyt a polityka społeczna i polityka socjalna; zależności
33. Jaki wpływ ma bezrobocie na funkcjonowanie rodziny
43. Jakie są współczesne problemy demograficzne
55. Jakie są podstawowe różnice w polityce rodzinnej Francji, Wielkiej Brytanii i Polski
75. Dewiacja a demoralizacja  różnice i miejsce w polityce społecznej
80. Czym są zachowania o podłożu psychospołecznym, jaki są rodzaje, przyczyny i skutki
społeczne takich zachowań
50
83. CZYM JEST DYSKRYMINACJA I JAKIE S
RODZAJE I FORMY
DYSKRYMINACJI
Dyskryminacja - traktowanie pewnych osób lub grup społecznych w inny sposób, zwykle
mniej sprawiedliwy, niż innych osób i grup. Oparta jest ona na uprzedzeniach i
etykietowaniu. Należy pamiętać, że jest ona kwestią władzy, czyli tego, kto definiuje pewne
grupy jako nadrzędne lub podrzędne. Pojęcie "dyskryminacja" używane jest w różnych
znaczeniach. Z tych koncepcji wynika wiele konsekwencji, np. kto jest odpowiedzialny za
rozstrzyganie sporów (sądy, ciała administracyjne), kto jest adresatem (samo państwo, czy
państwo i osoby prywatne).
Nieuzasadnione różnicowanie czyjejś sytuacji albo praw, w szczególności ze względu na płeć,
rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię lub wyznanie, światopogląd, poglądy
polityczne, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną, stan cywilny oraz rodzinny
określane jest jako dyskryminacja. Dyskryminacja oznacza nierówne traktowanie, prawnie
nieusprawiedliwione i nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami. Każde takie działanie
stanowi naruszenie zasady równego traktowania i jest pogwałceniem podstawowych praw i
wolności człowieka.
O dyskryminacji można mówić na różnych płaszczyznach, w różnych kontekstach i różnych
znaczeniach. Świadomość, czym jest dyskryminacja i jak się przed nią chronić staje się
nieodzownym elementem współczesnego świata. Aby dobrze zrozumieć, czym jest
dyskryminacja, należy rozróżnić dwie podstawowe perspektywy, w których każdy z nas
funkcjonuje. Pierwszą z nich jest nasze życie prywatne, drugą nasze życie w sferze
publicznej. Za szczególnie istotną sferę (z uwagi na rolę, jaką pełni w życiu większości ludzi)
należy uznać działalność zawodową. Zarówno w życiu prywatnym, publicznym i
zawodowym występuje zjawisko dyskryminacji, które zawsze charakteryzuje się wspólnymi
cechami.
Dyskryminacją jest  zróżnicowane traktowanie osób znajdujących się w tej samej sytuacji.
Jednak samo różne traktowanie nie wystarcza, aby można było za każdym razem mówić o
dyskryminacji. Koniecznym elementem jest również wskazanie, że brak jest obiektywnych
przesłanek, dla których w analogicznych sytuacjach jedna osoba jest inaczej traktowana.
Dyskryminacja jest zabroniona przez prawo. Zakazuje jej zarówno wewnętrzne prawo
polskie, jak i prawo Unii Europejskiej. System ochrony praw człowieka w Unii Europejskiej,
opiera się w dużej mierze na osiągnięciach ONZ i Rady Europy. Prawo każdej osoby do
równości wobec prawa i ochrony przed dyskryminacją stanowi powszechne prawo, które jest
uznane w następujących aktach, a których wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej
są sygnatariuszami: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Konwencja Narodów
Zjednoczonych w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Międzynarodowa
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, Międzynarodowy
Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Międzynarodowy Pakt Praw
Obywatelskich i Politycznych, Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności.
Rodzaje dyskryminacji.: Płeć (seksizm); Rasa (rasizm), pochodzenie etniczne i narodowość
(ksenofobia) [antysemityzm  dyskryminacja osób narodowości żydowskiej]; Wiek (ageizm);
Niepełnosprawność (handicapizm, ableism); Religia, wyznanie i przekonania; Orientacja
seksualna (homofobia)
Formy dyskryminacji : Przemoc ; fizyczna, seksualna, psychiczna i ekonomiczna. Każda z
nich jest przestępstwem, W zależności od tego jaką formę przybiera ma charakter
jednorazowy, czy też się powtarza jest ścigana z różnych artykułów kodeksu karnego.
51