Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym

Podstawy prawno – podatkowe

Podatek dochodowy od osób fizycznych (tzw. podatek „Belki”)

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj.: Dz. U. z 2000 r.

nr 14, poz.176 z późn. zm.) – wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu

ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem odszkodowań za szkody dotyczące składników

majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych

produkcji rolnej oraz dochodu z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową

ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku

ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi.

Dochodem w tym przypadku jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek

wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na ubezpieczeniowy fundusz

kapitałowy. Dochodu tego nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.

Zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnicy są obowiązani

pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dochodu otrzymanego z tytułu inwestowania składki

ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności

ubezpieczeniowej - w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, o których mowa

w art. 30a ust. 1 pkt.5 powyższej ustawy - w wysokości 19% kwoty, przy dokonywanej wypłacie lub

stawianiu do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych.

Podatek ten (tzw. podatek „Belki”) jest pobierany przy okazji realizacji wypłat (odstąpienia, wykupy częściowe, wykupy całkowite, wypłaty z tytułu dożycia). Ustala się go odejmując od sumy

wypłacanych świadczeń (pochodzących tylko z części aktywów podlegających naliczeniu podatku),

sumę zainwestowanych składek podlegających naliczeniu podatku. Podatek ten przekazywany jest do

Urzędu Skarbowego przez Ubezpieczyciela, a klient nie musi uwzględniać go w rozliczeniu rocznym.

Podatek od spadków i darowizn

Zgodnie z art. 831 § 3 Kodeksu Cywilnego - Suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu (lub

uprawnionym) nie należy do spadku po ubezpieczonym. Tym samym nie podlega przepisom prawa

spadkowego. Oznacza to, że wskazując osobę uposażoną można dokonać rozporządzenia

zgromadzonymi na polisie środkami, bez późniejszego obowiązku zapłaty przez uposażonego

zachowku na rzecz spadkobierców ustawowych, który by im przypadł w razie dziedziczenia z ustawy

(zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu Cywilnego zachowek wynosi odpowiednio 2/3 lub ½ wartości udziału

spadkowego). Dotyczy to również sytuacji, w której uposażonym jest osoba obca dla Ubezpieczonego.

Egzekucje sądowe i administracyjne

Zgodnie z art. 831 § 1 pkt 5) Kodeksu postępowania cywilnego egzekucji nie podlegają świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych, w granicach określonych w

drodze rozporządzenia przez Ministrów Finansów i Sprawiedliwości; nie dotyczy to egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministrów Finansów oraz Sprawiedliwości z dnia 4 lipca 1986 r. w sprawie określenia granic, w jakich świadczenia z ubezpieczeń osobowych i odszkodowania z ubezpieczeń

majątkowych nie podlegają egzekucji sądowej (Dz. U. Nr 26 poz. 128) - świadczenia pieniężne z ubezpieczeń osobowych i odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych nie podlegają egzekucji sądowej

w trzech czwartych częściach tych świadczeń i odszkodowań. Ograniczenia te nie dotyczą egzekucji

mającej na celu zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych oraz składki należnej zakładowi ubezpieczeń z tytułu ubezpieczeń osobowych i majątkowych.

Inaczej niż w przypadku egzekucji sądowych, w przypadku egzekucji administracyjnej nie ma

ograniczenia do ¾ części świadczenia – tu zajęcie może dotyczyć całości środków.

Dodatkowo w przypadku egzekucji administracyjnej można spotkać się z poglądem, że organ

egzekucyjny jest uprawniony do rozwiązania umowy ubezpieczenia w celu dokonania egzekucji.

Zaliczenie wpłaconej składki w koszty uzyskania przychodu

Zgodnie z:

-

art. 16 ust. 1 pkt 59) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (tj. Dz. U. z 2000 r. nr

54, poz. 654 z późn. zm.),

-

art. 23 ust. 1 pkt 57) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2000 roku

Nr 14 poz. 176 z późn. zm.),

nie uważa się za koszty uzyskania przychodów składek opłaconych przez pracodawcę z tytułu

zawartych lub odnowionych umów ubezpieczenia na rzecz pracowników, z wyjątkiem umów

dotyczących ryzyka grup 1, 3 i 5 działu I oraz grup 1 i 2 działu II wymienionych w załączniku do

ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2003 r. nr 124, poz. 1151 z późn. zm.) jeżeli uprawnionym do otrzymania świadczenia nie jest pracodawca i umowa ubezpieczenia w okresie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym ją zawarto lub odnowiono,

wyklucza:

a) wypłatę kwoty stanowiącej wartość odstąpienia od umowy,

b) możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z umowy,

c) wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie.

Przez pracowników w świetle art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tj. Dz. U. z 1998

r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) należy rozumieć jedynie osoby zatrudnione na podstawie:

-

umowy o pracę,

-

powołania,

-

wyboru,

-

mianowania

-

spółdzielczej umowy o pracę.

Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu Pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się

do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w

miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za

wynagrodzeniem. W myśl przepisu art. 22 § 1¹ Kodeksu pracy zatrudnienie na warunkach określonych

w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony

umowy

W przypadku, gdy Ubezpieczający wnioskuje o możliwość zaliczenia składki w koszty uzyskania

przychodu, zawarta przez niego na rzecz pracownika umowa ubezpieczenia, w okresie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym ją zawarto, wyklucza:

-

wypłatę przez Ubezpieczającego kwoty stanowiącej Wartość Wykupu i kwoty stanowiącej

wartość Częściowego Wykupu,

-

możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z Umowy,

-

wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie.

Dodatkowo w ramach zawartej Umowy pracodawca nie może być uprawnionym do otrzymania

świadczenia.

Możliwość zaliczenia przez pracodawcę do kosztów uzyskania przychodów ponoszonych przez niego

składek dotyczących umowy ubezpieczenia jest odstępstwem od powszechnie obowiązujących zasad

opodatkowania. Zastosowanie tego wyjątku ustawodawca uzależnił od jednoczesnego spełnienia

wszystkich ograniczeń wskazanych w przepisach podatkowych. Nie spełnienie tych warunków lub

zmiana okoliczności faktycznych, w wyniku której przynajmniej jeden z tych warunków przestaje być spełniany, skutkuje brakiem możliwości zaliczenia przedmiotowych składek do kosztów uzyskania

przychodów.

Samo zawarcie w umowie ubezpieczenia stosownej klauzuli, nie jest wystarczającą przesłanką do zastosowania wyjątku wskazanego w powołanym powyżej przepisie i zaliczenia składek do kosztów

uzyskania przychodów. Aby dane składki stanowiły koszty uzyskania przychodów pracodawcy w

rozumieniu przepisów podatkowych, konieczne jest także rzeczywiste spełnienie w/w ograniczeń.

W związku z tym, w przypadku, gdy warunki w odpowiedniej ustawie podatkowej przestaną będą

spełnione w stosunku do danej umowy ubezpieczenia, dotychczas zapłacone składki nie będą

stanowiły kosztów uzyskania przychodów. W takiej sytuacji Ubezpieczający powinien dokonać korekty deklaracji podatkowej za poszczególne miesiące w poszczególnych latach oraz dokonać korekty

zeznania podatkowego za każdy rok podatkowy, w których dane uległy zmianie, należny podatek

uiścić wraz z odsetkami.

UWAGA:

Powyżej przedstawione zagadnienia mają charakter informacyjny i nie stanowią podstawy do

podejmowania decyzji mających skutki prawno-podatkowe przez Ubezpieczających i Ubezpieczonych.

Odpowiedzialność za poprawność własnych rozliczeń podatkowych ponosi osobiście Ubezpieczający

lub Ubezpieczony. W razie wątpliwości zalecane jest zasięgnięcie opinii w odpowiednim urzędzie

skarbowym lub u doradcy podatkowego.