Mircea Eliade (1907-86) – rumuński religioznawca, indolog, eseista i pisarz; twórca kierunku w religioznawstwie

Obr ę

z dowe powtarzanie twórczego działania bogów w czasie poc ą z tków (imitatio dei) ma

łączącego metodologię fenomenologii (tzw. morfologia świętości) z metodą badań historyczno-porównawczych; dzieła pouczyć znów ludzi o świętości wzorców

różne m.in. Traktat o historii religii

np. obr ę

z dowa naprawa łodzi – archetyp mityczny, to wł ś a nie ta sama barka „któ ą

r bogowie

obrabiali in illo tempore” [to Eliade a nie ja! - przyp. red.]

Mircea Eliade „Czas święty i mity”

Wieczny czas teraźniejszy wydarzenia mitycznego umożliwia świeckie trwanie wydarz ń e

I

historycznych – czas ś

w ę

i ty jest wzorcem dla czasu historycznego

Trwanie ś

wieckie i czas ś

w ę

i ty

np. jam można uprawiać, gd ż

y okresowo uprawia s ę

i go i spożywa w sposób obr ę

z dowy,

powtarzając zdarzenie kiedy to bogowie nauczyli człowieka jak ę t r ś

o li ę

n uprawiać i sp ż

o ywać

Dla człowieka religijnego z kultur archaicznych czas nie jest czy ś m jednorodnym i c ą

i głym,

gd ż

y istnieje:

Istnienie ludzkie jest dziełem boskim, jest dane od bogów lub istot półboskich 1. czas ś

wiecki

2. czas sakralny, ś

w ą

i teczny

IV

m ę

i dzy którymi następuje przerwanie c ą

i gł ś

o ci, ale za pomocą obr ę

z dów człowiek może

Stawać s ę

i okresowo współczesnym bogom

bezpiecznie między nimi „przechodzić”

D ś

o wiadczenie religijne – symbolika ś

rodka, przestrz ń

e „otwarta”, zwrócenie ku górze [por.

Jifutułan – przyp. red.]

Dla człowieka religijnego ważniejszy jest czas ś w ę

i ty – nie chce ż

yć w „teraźniejsz ś

o ci

historycznej”, lecz „teraźniejsz ś

o ci mitycznej” porównywanej do „wieczności” (wieczysta

W ą

ł czenie w sakralny czas poc ą

z tków to stawanie s ę

i współczesnym bogom.

ter ź

a niejsz ś

o ć)

Czas ś

w ę

i ty – uobecnia praczas mityczny, ustanowiony przez bogów przy stwarzaniu

Człowiek ponosi odpowiedzialność w planie kosmicznym, gd ż

y współtworzy kosmos – razem z

rzeczywistości (ab origine, in illo tempore) dz ę i ki ich dziełom (gesta), które ś

więto/obr ę

z d

bogami – reaktualizu ą

j c czas prapoczątków (kosmogon ę

i )

reaktualizuje.

Obsesja ontologiczna – c ę

h ć odzyskania czasu mocnego i czystego to głód sacrum i ę t sknota

Wł ś

a ciwości czasu ś

w ę

i tego:

za bytem człowieka archaicznego, w ą

i że s ę

i z tym optymistyczna wizja istnienia – zgoda na byt 1. odwracalny

V

2. tożsamy z samym so ą

b

Mit – wzorzec

3. niezmienny

Mit opowiada histor ę

i sakral ą

n , która dokonała s ę

i na poc ą

z tku czasu, ich bohaterami ą

s

4. nie wyczerpuje s ę

i

bogowie tudzież bohaterowie kulturowi i dlatego ich czyny stanow ą i tajemnice i misteria

człowiekowi objawione (stanowi w ę

i c prawdę absolut ą

n )

Świat odnawia s ę

i co roku, z każdym rokiem odzyskuje swo ą j pierwot ą

n ś

w ę

i t ś

o ć.

[w licznych językach „kosmos”=„rok”  ś

„ wiat/ziemia przemi ą

n ł ę

/ ła” = „upły ą

n ł rok ”] Kosmos to

„Powiedzieć mit” to znaczy obwi ś

e cić to, co stało s ę

i ab origine, w ą

i że s ę

i z ontolog ą

i – mówi o

ży ą

j ca jednostka, która odradza s ę

i co roku, gd ż

y czas z każdym nowym rokiem zaczyna s ę

i ab

tym, co stało s ę

i rzeczyw ś

i cie

initio

II

Mit opisuje wkroczenie sacrum w ś

wiat, dlatego recytowane jest w ob ę

r bie czasu ś

w ę

i tego

Doroczne powtarzanie kosmogonii

Mit opowiada „jak” c ś

o się zdarzyło, a w ę

i c po części równi ż

e „dlaczego” (dlaczego zawiera s ę

i

Reaktualizacja aktu stworzenia odbywa s ę

i dzięki uroczystej recytacji mitu kosmogonicznego w jak – jest to sacrum, przyczyna rzeczywistej egzystencji) np. Enuma Elisz o walce Marduka z potworem Tiamat, która położyła kres chaosowi. Dzieje s ę

i hic et nunc w tej wł ś

a nie chwili (teraz i tutaj)

Wierne powtarzanie boskich wzorców skutkuje poprzez:

Nowy Rok jest reaktualizac ą

j kosmogonii i unicestwia miniony rok oraz czas, który upłynął.

1. utrzymywanie się człowieka w sferze sacrum, tj. w rzeczywist ś o ci

Taki jest też sens oczyszczeń obr ę

z dowych: spalenie, anulowanie grzechów i b ę ł dów jednostki

2.

ś

u w ę

i canie świata dz ę

i ki nieustannej reaktualizacji wzorów gestów boskich i wspólnoty.

Reaktualizacja mitów

Kosmogonia była najw ż

y szym przejawem boskości – wzorcem siły, obfit ś o ci i mocy twórczej

Człowiecz ń

e stwo ma wzorzec ponadludzki, transcendentny – człowiek prawdziwy, to taki, który naśladuje bogów/herosów/mitycznych przodków Regeneracja przez powrót do czasu początków 1. przez doroczne powtarzanie kosmogonii czas podlega regeneracji, rozpoczyna s ę i od nowa,

Człowiek tworzy sam siebie zbl ż

i a ą

j c się do wzorców boskich poprzez dzieje boskich czynów gd ż

y zbiega s ę

i z illud tempus, gdy świat zaistniał po raz pierwszy (gesta deorum) przechowywanych w mitach

2. uczestnictwo w obrzędach „k ń

o ca ś

wiata” i jego odtworzeniu pozwala człowiekowi na rozpoczęcie istnienia na nowo, rodził s ę

i na nowo z nienaruszonym zasobem sił witalnych

Jedyna historia, jaka interesuje człowieka religijnego to historia ś w ę

i ta

III

Czas ś

w ą

i teczny i struktura ś

wiąt

Człowiekiem prawdziwym staje s ę

i wy ą

ł cznie stosu ą

j c s ę

i do nauk dawanych przez mity,

naśladując bogów

Czas ś

w ę

i ty reaktualizuje się za pomo ą

c obrzędów – ś

w ę

i to odbywa s ę

i zawsze w czasie

poc ą

z tków

Prawdziwym grzechem jest zapominanie – nie chodzi tu jednak o pam ę i ć jednostko ą

w , ale

Podczas ś

w ę

i ta człowiek ż

yje w innym czasie, m ż

o e wykonywać wtedy takie same czynności

zbiorową

jak w czasie ni ś

e w ą

i tecznym, ale ich intencja jest religijna – akt religijny

Pramit ma przechowywać prawdziwą histor ę

i , histor ę

i ludzkiej kondycji, w nim ą

s

paradygmaty wszelkiego pos ę

t powania