Trwanie świeckie i czas święty:
- czas dla człowieka religijnego nie jest jednorodny i ciągły: istnieją interwały czasu sakralnego
(święta) oraz czas świecki - między tymi dwoma rodzajami czasu zachodzi przerwanie ciągłości
jednak człowiek jest w stanie za pomocą obrzędów religijnych przechodzić bezpiecznie z okresu
trwania czasowego do czasu sakralnego.
czas święty: z natury jest czasem odwracalnym - w swej istocie jest uobecnionym praczasem
mitycznym - wszelkie święto religijne polega na reaktualizowaniu jakiegoś sakralnego wydarzenia,
które dokonało się w mitycznym momencie - na początku - uczestniczenie w święcie zakłada
włączenie się w czas mityczny reaktualizowany przez to święto - daje się więc bez końca
odzyskiwać i powtarzać. jest to czas ontologiczny, parmenidejski ( nie płynie) tożsamy z sobą - nie
wyczerpuje się ani nie zmienia - czas uświęcony przez Boga - aspekt czasu okrężnego. człowiek
religijny chce odzyskać czas święty - nie interesuje go prawda historyczna
świat: dla kultur archaicznych świat odnawia się co roku, z każdym rokiem odzyskuje swoją
świętość pierwotną - archit. sanktuariów - miejsce święte i obraz świata - uświęca kosmos i życie
kosmiczne – głód sacrum, tęsknota za bytem
Doroczne powtarzanie kosmogonii:
- o powstaniu świata
- reaktualizacja dokonuje się w obrzędach, a także formułach wypowiadanych w trakcie ceremonii
- wydarzenie mityczne staje się teraźniejsze
NOWY ROK: podjęcie czasu u jego początku, odrestaurowanie praczasu. czasu czystego
istniejącego w chwili stworzenia – oczyszczenia (OBRZĘDOWE), wypędzanie grzechów -
unicestwienie minionego roku i czasu, który upłynął, nie chodzi o zawieszenie jednego interwału i
rozpoczęcie drugiego
- poprzez uczestnictwo w unicestwieniu i odrodzeniu świata człowiek sam stwarzał się na nowo -
co roku staje się czystszy i silniejszy - odzyskuje czas mityczny - święty - przeistoczony przez
obecność bogów, mocny wielki akt stworzenia : KOSMOGONIA była najwyższym przejawem
boskości. wzorcowym gestem siły, obfitości i mocy twórczej
Regeneracja przez powrót do czasu początków
1) przez doroczne powtarzanie kosmogonii czas ulegał regeneracji, rozpoczynał się od nowa jako
czas święty ponieważ zbiegał się z illud tempus, gdy świat zaistniał po raz pierwszy
2) uczestnicząc w obrzędach “końca świata” i jego odrodzenia, człowiek stawał się współczesnym
owego czasu, rozpoczynał swe istnienie z całym zapasem sił witalnych, które dano mu przy
urodzeniu
- człowiek usiłuje okresowo odzyskać ten czas początku ( kosmogonii) - osobliwy i mocny - święto
nie jest zatem upamiętnieniem, ale raczej reaktualizacją wydarzenia mitycznego. - wzorcowy model
wszelakiego tworzenia
Czas świąteczny i struktura świąt

1) Czas początków ma wartość i funkcję wzorcową – człowiek stara się go reaktualizować - a

skoro „pierwsze objawienie” = stworzeniu jakiejś rzeczywistości przez bogów jest to po
prostu obrzędowe powtarzanie ich twórczego działania – kalendarz święty, całokształt świąt

2) Święto odbywa się zawsze w czasie początków - to czas wyjątkowy dla człowieka

religijnego, który wierzy, że żyje wtedy w innym czasie, kiedy można „odzyskać mityczny
illud tempus”, kiedy staje się współczesny bogom.

3) Na poziomie cywilizacji prymitywnych wszystko, co człowiek robi, ma swój wzorzec

pozaludzki ( nawet poza czasem świątecznym) – naśladowanie to jest narażone jest na coraz

większe nieścisłości – potrzeba reaktualizacji (święta) – pouczenie o świętości wzorców

4) czynności wykonywane podczas świąt są dokładniejsze i bliższe boskiemu wzorcowi – nie

chodzi o czynność empiryczną, ale o akt religijny (imitiatio dei) - czas obrzędowy zbiega
się z praczasem(przynależy wieczności), a wykonywana czynność staje się archetypem
mitycznym

5) czas początków – nie płynie, gdyż nie uczestniczy w świeckim trwaniu czasowym –

ukonstytuowany przez wieczystą teraźniejszość, która daje się odzyskiwać w
nieskończoność. Ten czas, sakralny, dla człowieka wierzącego umożliwia istnienie czasu
zwykłego. Ustanawia on również czas egzystencjalny, historyczny ponieważ jest jego
wzorcem.
*hierogamia – mityczne zaślubiny bogów/bóstw ( zwykle Nieba i Ziemi)

Stawać się okresowo współczesnym bogów

1) Symbolika kosmologiczna domów,miast i świątyń wiąże się z ideą środka świata –

człowiek stara się umiejscowić w przestrzeni „otwartej” ku górze powiązanej ze światem
boskim – życie najbliżej środka oznacza jak najbliżej bogów.

2) W perspektywie istnienia świeckiego istnieje odpowiedzialność wobec siebie i

społeczeństwa – wszechświat to suma zasób naturalnych itp. o które trzeba się troszczyć by
się nie wyczerpały. Człowiek prymitywy przyjmuje odpowiedzialność kosmiczną.

Mit – wzorzec

1) Człowiek religijny głosi, że wierzy tylko w byt, iw to, że udział w nim ma zapewniony

dzięki praobjawieniu, którego jest strażnikiem. Na sumę preobjawień składają się mity.

2) Mit – opowiada historię sakralną( prawydarzenie), która dokonała się na początku czasu, ab

inito. Opowiadanie o sprawach sakralnych jest równoznaczne z objawianiem tajemnicy. -
bohaterami są bogowie czy bohaterzy kulturowi – misteria). Czyli: ab initio, in illo tempore.

3) Raz opowiedziany mit staje się prawdą apodyktyczną – stanowi prawdę absolutną „ Tak, bo

tak i już”, obwieszcza wystąpienie nowej sytuacji kosmicznej albo prawydarzenia – jest to
zawsze opowieść o dziele stworzenia ( dlatego wiąże się z ontologią, „mówi o
rzeczywistościach, o tym co stało się rzeczywiście, co w pełni się przejawiło”

4) Mit objawia „sakralność absolutną” - odsłania sakralność dzieł stworzonych przez bogów,

opisuje niekiedy dramatyczne wkroczenie sacrum w świat, wkroczenie w świat energii
twórczej, której bogowie mają w nadwyżce( dlatego nie zawsze mogą być (mity)
recytowane byle gdzie i kiedy, ale w obrzędowo bogatszych porach roku( jesień, zima) lub
w czasie ceremonii religijnych)

5) Mit staje się wzorcem wszystkich zachowań i obrzędów. Dzięki temu człowiek 1) utrzymuje

się w sferze sacrum – w rzeczywistości, 2) Świat uświęca się dzięki nieustannemu
reaktualizowaniu wzorcowych gestów boskich

Reaktualizowanie mitów

1) Człowieczeństwo – ma wzorzec transcendentny, ponadludzki. Człowiek religijny uważa się

za człowieka o tyle, o ile naśladuje bogów. Tworzy sam siebie, zbliżając się do wzorców
boskich, przechowywanych przez mity. Człowieka świeckiego tworzy historia ludzka,
religijnego – święta.