Stawy

POŁĄCZENIA KOŚCI – RODZAJE:

 Połączenia ścisłe:

 Chrząstkozrosty

 Więzozrosty

 Kościozrosty

 Połączenia wolne:

 Stawy

CHRZĄSTKOZROSTY – elementem łączącym kości jest chrząstka np.

 Spojenie łonowe

 Połączenie pierwszego żebra z mostkiem

 Krążki międzykręgowe

 Chrząstkozrosty w czaszce (śródpotyliczny)

 Klinowo-potyliczny

 Klinowo-skalisty

 Skalisto-potyliczny

WIĘZOZROSTY – elementem łączącym kości jest tkanka łączna np.

 Więzadła

 Błony międzykostne

 Szwy w czaszce

 Ciemiączka w czaszce

 Wklinowania – połączenie zęba w dole zębodołowym (przy użyciu włókien tkanki łącznej) KOŚCIOZROSTY – powstają na skutek skostnienia powyższych połączeń ścisłych np.

 Kość krzyżowa

 Kość guziczna

 Skostnienie szwów (w późniejszym wieku)

 Zarastanie ciemiączka

SZWY:

 Wieńcowy

 Strzałkowy

 Węgłowy

CIEMIĄCZKA – (więzozrosty) błoniaste struktury łączące kości czaszki ze sobą. Wyróżniamy :

 Ciemiączko przednie (wielkie) – pomiędzy kością czołową, a kośćmi ciemieniowymi

 Ciemiączko tylne (potyliczne) – pomiędzy kośćmi ciemieniowymi, a kością potyliczną

 Ciemiączko boczne (klinowe) – pomiędzy kością czołową, a ciemieniową, skroniową i klinową

 Ciemiączko tylno-boczne (sutkowe) – pomiędzy kością ciemieniową, potyliczną i częścią sutkową kości skroniowej

ELEMENTY PODSTAWOWE STAWU:

 Jama stawowa

 Powierzchnie stawowe

 Torebka stawowa

ELEMENTY DODATKOWE STAWU:

 Łąkotki

 Krążki stawowe

 Obrąbki stawowe

 Więzadła

 Kosmki

 Fałdy maziowe

RODZAJE STAWÓW:

 Jednoosiowe: zawiasowy, obrotowy

 Dwuosiowe: eliptyczny, siodełkowy

 Wieloosiowe: kulisty wolny, kulisty panewkowy

 Nieregularne: obojczyk

 Płaskie: staw krzyżowo- biodrowy

UWAGA:

 Stawy dzielimy również w zależności od liczby kości tworzących staw

 Staw prosty- tworzą go 2 kości

 Staw złożony – tworzą go więcej niż 2 kości

 Stawy mogą mieć pojedynczą jamę stawową (staw jednojamowy)lub jamę stawową podzielną na dwie odmienne części ( staw dwujamowy)

 Jeżeli stawy działają jednocześnie to mówimy o tzw. stawach sprzężonych PPZYKŁADY:

 Stawy jednoosiowe:

 Zawiasowy : staw międzypaliczkowe z ruchami zginania-prostowania

 Obrotowy :

o

staw szczytowo-obrotowy z ruchami obrotowymi głowy o

staw promieniowo-łokciowy bliższy i dalszy z ruchami odwracania i nawracania

 Stawy dwuosiowe:

 Eliptyczny (kłykciowy):

o

Staw szczytowo-potyliczny z ruchami zginania-prostowania głowy (potakiwanie) i ruchami bocznymi głowy

o

Staw promieniowo-nadgarstkowy z ruchami zginania-prostowania, odwodzenia-przywodzenia, obwodzenia (kombinacja powyższych ruchów)

 Siodełkowy : staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka z ruchami odwodzenia-przywodzenia, przeciwstawiania(w kierunku do małego palca)-odprowadzania, obwodzenia

 Stawy wieloosiowe:

 Kulisty wolny : staw ramienny z ruchami zginania-prostowania, odwodzenia-przywodzenia, odwracania-nawracania, obwodzenia

Uwaga: staw ramienny jest stawem wolnym, ponieważ ma płytką panewkę

 Kulisty panewkowy : staw biodrowy ( ruchy takie same jak w stawie ramiennym, ale o mniejszym zakresie- panewka jest głęboka

 Stawy nieregularne – są to stawy o nieregularnych powierzchniach stawowych, pod względem ruchomości przypominające stawy wieloosiowe np. stawy obojczyka:

 Barkowo-obojczykowy

 Mostkowo-obojczykowy

 Stawy płaskie – posiadają elementy typowe dla stawu, ale mają znikomą ruchliwość, np.

staw krzyżowo-biodrowy

STAWY GŁOWY:

 STAW SZCZYTOWO-OBROTOWY:

 Staw:

o

Prosty

o

Jednoosiowy

o

Obrotowy

o

Śrubowy

 powierzchnie stawowe:

o

powierzchnie stawowe dolne na atlasie + powierzchnie stawowe górne kręgu drugiego

o

dodatkowo ząb kręgu drugiego łączy się z przodu z dołkiem zębowym na pierwszym kręgu, a ku tyłowi z więzadłem poprzecznym

 więzadła:

o

wierzchołka zęba

o

skrzydłowate

o

poprzeczne ( z dodatkowymi pionowymi wiązkami tworzy tzw. więzadło krzyżowe) o

błona pokrywająca

 ruchy:

o

zginania-prostowania

o

nieznaczne ruchy boczne głowy

 SZCZYTOWO-POTYLICZNY:

 Staw:

o

Prosty

o

Dwuosiowy

o

Kłykciowy (eliptyczny)

 Powierzchnie stawowe:

o

Kłykcie kości potylicznej

o

Dołki stawowe górne na pierwszym kręgu szyjnym

 Więzadła:

o

Dwie błony szczytowo-potyliczne (przednia i tylna)

 Ruchy:

o

Potakiwanie (do przodu i ku tyłowi)

POŁĄCZENIA KRĘGÓW ZE SOBĄ:

 Trzony : krążki międzykręgowe, więzadła podłużne przednie i tylne (leży w kanale kręgowym)

 Łuki : więzadła żółte

 Wyrostki poprzeczne: więzadła międzypoprzeczne

 Wyrostki stawowe: stawy międzykręgowe

 Wyrostki kolczyste : więzadła międzykolcowe, karkowe, nadkolcowe POŁĄCZENIA KRĘGÓW Z ŻEBRAMI:

 STAWY ŻEBROWO-POPRZECZNE:

 Stawy:

o

Proste

o

Jednoosiowe

o

Obrotowe

 Powierzchnie stawowe:

o

Dołek żebrowy wyrostka poprzecznego + guzek żebra

 Więzadła:

o

Guzka żebra – od guzka żebra do wyrostka poprzecznego odpowiadającemu mu kręgu

o

Żebrowo-poprzeczene – od szyjki żebra do wyrostka poprzecznego odpowiadającemu mu kręgu

o

Żebrowo-poprzeczne górne – od szyjki żebra do wyrostka poprzecznego wyżej lezącego kręgu

o

Żebrowo-poprzeczne boczne – od szyjki żebra do wyrostka kolczystego wyżej leżącego kręgu

 STAWY GŁÓW ŻEBER :

 Stawy:

o

Złożone

o

Kuliste

o

Wieloosiowe

o

Dwujamowe

 Powierzchnie stawowe:

o

Dołki żebrowe na trzonach dwóch sąsiadujących ze sobą kręgów łączą się z głową żebra

o

Głowa żebra podzielona jest grzebieniem na dwie części

 Więzadła:

o

Promieniste – od głowy żebra promieniście do trzonów sąsiadujących ze sobą kręgów i leżącego między nimi krążka międzykręgowego o

Śródstawowe – od grzebienia głowy do krążka międzykręgowego To właśnie więzadło dzieli jamę stawową w stawach głów żeber na dwie oddzielne jamy!!!

I sprawia, że stawy głów żeber są stawami dwujamowymi!!!

POŁĄCZENIA CHRZĄSTEK ŻEBROWYCH Z MOSTKIEM:

 Mają charakter stawów płaskich

 Wyjątek stanowi połączenie mostka z pierwszym żebrem, które stanowi przykład chrząstkozrostu !

STAWY OBOJCZYKA:

 STAW BARKOWO-OBOJCZYKOWY:

 Staw:

o

Nieregularny

o

Wieloosiowy

o

Dwujamowy

 Powierzchnie stawowe:

o

Wyrostek barkowy łopatki

o

Koniec barkowy obojczyka

 Więzadła:

o

Barkowo-obojczykowe od góry

o

Stabilizowane kruczo-barkowe

 STAW MOSTKOWO-OBOJCZYKOWY:

 Staw:

o

Nieregularny

o

Wieloosiowy

o

Dwujamowy

 Powierzchnie stawowe:

o

Wcięcie obojczykowe na mostku

o

Koniec mostkowy obojczyka

 Więzadła:

o

Mostkowo obojczykowo przednie i tylne

o

Międzyobojczykowe

STAWY PROSTE- zbudowane z dwóch kości STAWY NIEREGULARNE – mają nieregularne powierzchnie stawowe STAWY WIELOOSIOWE – mają wiele osi

STAWY DWUJAMOWE- jama stawowe jest podzielona na dwie oddzielne części (jamy) STAW RAMIENNY:

 Staw:

 Prosty

 Jednojamowy

 Kulisty wolny

 Wieloosiowy

 Powierzchnie stawowe:

 Głowa kości ramiennej łączy się z wydrążeniem stawowym łopatki

 Więzadła:

 Kruczoramienne

 Obrączkowo-ramienne

 Ruchy:

 Zginania-prostowania

 Odwodzenia-przywodzenia

 Odwracania-nawracania

 Obwodzenia

STAW ŁOKCIOWY – składa się z 3 stawów:

 STAW RAMIENNO-ŁOKCIOWY:

 Staw:

o

Zawiasowy

o

Jednoosiowy

 Powierzchnie stawowe:

o

Bloczek kości ramiennej + wcięcie bloczkowe kości łokciowej

 Ruchy:

o

Zginania-prostowania

 STAW RAMIENNO-PROMIENIOWY:

 Staw:

o

Kulisty (z ograniczoną ruchomością)

o

Dwuosiowy

 Powierzchnie stawowe:

o

Główka kości ramiennej + dołek głowy kości promieniowej

 Ruchy:

o

Zginania-prostowania

o

Odwracania-nawracania

 STAW PROMIENNO-ŁOKCIOWY BLIŻSZY:

 Staw:

o

Obrotowy

o

Jednoosiowy

 Powierzchnie stawowe:

o

Obwód stawowy głowy kości promieniowej + wcięcie promieniowe na kości łokciowej

WIĘZADŁA W STAWIE ŁOKCIOWYM :

 Poboczne, promieniowe, łokciowe

 Pierścieniowate kości promieniowej

STAW PROMIENIOWO-ŁOKCIOWY DALSZY:

 Staw:

 Jednoosiowy

 Obrotowy

 Sprzężony ze stawem promienno-łokciowym bliższym

 Powierzchnie stawowe:

 Obwód stawowy głowy kości łokciowej + wcięcie łokciowe na kości promieniowej

STAW PROMIENNO-NADGARSTKOWY :

 Staw:

 Dwuosiowy

 Złożony

 Eliptyczny

 Kłykciowy

 Powierzchnie stawowe:

 Powierzchnia nadgarstkowa na kości promieniowej + kosteczki szeregu bliższego nadgarstka (z wyjątkiem kości grochowatej) STAWY MIĘDZYNADGARSTKOWE I ŚRÓDNADGARSTKOWE

 STAWY NADGARSTKOWO-ŚRÓDRĘCZNE:

 Stawy:

o

Płaskie

 Powierzchnie stawowe:

o

Kość czworoboczna większa nadgarstka + pierwsza kość śródręcza

 Ruchy:

o

Odwodzenia-przywodzenia

o

Przeciwstawiania-odprowadzania

o

Obwodzenia

 STAWY ŚRÓDRĘCZNO-PALICZKOWE

 Stawy:

o

Kuliste (o ograniczonej ruchomości)

o

Dwuosiowe ( niemożliwe są ruchy odwracania-przywracania)

 Ruchy:

o

Zginania-prostowania

o

Obwodzenia

o

Odwodzenia-przywodzenia

 STAWY MIĘDZYPALICZKOWE:

 Stawy:

o

Zawiasowe

o

Jednoosiowe

 Ruchy:

o

Zginania-prostowania

 STAW NADGARSTKOWO-ŚRÓDRĘCZNY KCIUKA:

 Staw:

o

Siodełkowy

o

Dwuosiowy

 Ruchy:

o

Przywodzenia-odwodzenia

o

Przeciwstawiania-odprowadzania

STAWY KOŃCZYNY DOLNEJ

STAW KRZYŻOWO-BIODROWY:

 Staw:

 Prosty

 Jednojamowy

 Płaski (o nieznacznej ruchomości)

 Powierzchnie stawowe:

 Powierzchnie uchowate kości krzyżowej i kości biodrowej

 Więzadła:

 Krzyżowo-biodrowe przednie i tylne

 Międzykostne

STAW BIODROWY

 Staw:

 Prosty

 Kulisty

 Wieloosiowy

 Powierzchnie stawowe:

 Głowa kości udowej + panewka kości miednicznej

 Więzadła:

 Biodrowo-udowe

 Łonowo-udowe

 Kulszowo-udowe

 Głowy kości udowej

Staw ten wzmacnia warstwa okrężna zaliczana do więzadeł stawu biodrowego STAW KOLANOWY: nie tworzy go strzałka

 Staw:

 Złożony

Dwupiętrowy –ponieważ wewnątrz są dwie

 Jednojamowy ale dwupiętrowy

łąkotki (przyśrodkowa i boczna), które dzielą

 Zawiasowy zmodyfikowany

jamę stawową na dwa piętra : (górne i dolne) ,

 Zawiasowo-obrotowy

ale nie dzielą jej na dwie jamy

 Powierzchnie stawowe:

 Kłykcie kości udowej + kłykcie kości piszczelowej + rzepka (3 kości)

 Więzadła:

 Poboczne strzałkowe i piszczelowe

 Rzepki- przedłużenie mięśnia czwogłowego uda oraz troczki rzepki

 Krzyżowe przednie i tylne

 Podkolanowe skośne i łukowate

 Poprzeczne kolana – łączy ze sobą łąkotki

STAW SKOKOWY GÓRNY:

 Staw:

 Złożony (łączą się 3 kości)

 Jednoosiowy

 Zawiasowy

 Powierzchnie stawowe:

 Powierzchnia stawowa skokowa piszczeli + bloczek kości skokowej + powierzchnie stawowe obu kostek, przyśrodkowej (od piszczeli) i bocznej (od kości strzałkowej)

 Ruchy:

 Zgięcia grzbietowego i podeszwowego stopy STAW SKOKOWY DOLNY: (SKOKOWO PIĘTOWO ŁUDKOWY )

 Staw:

 Złożony

 Jednojamowy

 Wieloosiowy

 Powierzchnie stawowe:

 Głowa kości skokowej + powierzchnia skokowa na kości łódkowatej

 Powierzchnie stawowe skokowe na kości piętowej : tylna, środkowa, przednia ( łączą się z powierzchniami stawowymi piętowymi na kości skokowej )

 Ruchy:

 Zginania grzbietowego i podeszwowego

 Odwodzenia-przywodzenia

 Przywracania-odwracania

 Obwodzenia

Połączenie stawu piętowo-sześciennego ze stawem skokowo łódkowym nosi nazwę STAWU POPRZECZNEGO STĘPU lub STAWU CHOPARTA POZOSTAŁE STAWY STOPY:

 STAWY MIĘDZYSTĘPOWE –płaskie

 STAWY STĘPOWO-ŚRÓDSTOPNE –płaskie

 STAWY MIĘDZYŚRÓDSTOPNE

 STAWY ŚRÓDSTOPNO-PALICZKOWE – kuliste, dwuosiowe ( o ograniczonej ruchomości )

 STAWY MIĘDZYPALICZKOWE – zawiasowe, jednoosiowe