NAUKA W ZAPRZ¢GU

GITAROWE EFEKTY DèWI¢KOWE

WZMACNIACZ

BIG MUFF wytwarza dêwi´k gitarowy o wzgl´dnie sta∏ej amplitudzie, podtrzymujàc jego brzmienie niemal do momentu zaniku. Jest to rezultat ograniczania amplitudy dodatnich i ujemnych po∏ówek sygna∏u.

Podobny efekt uzyskiwa∏ Jimi Hendrix (z lewej) przez wibrujàcy ruch palca na progu gitary, opóêniajàcy wygaszenie dêwi´ku.

OKRES

= 1/CZ¢STOTLIWOÂå

P¢TLA SPRZ¢˚ENIA

ZWROTNEGO

AMPLITUDA

(zdjćie)

WZMACNIACZ

PRZEBIEG CZASOWY dêwi´ku

OPÓèNIENIE uzyskuje siźa pomocà urzàdzeƒ, które zapami´tujà informacj´

gitary mo˝na opisaç za pomocà

o czśtotliwoÊci i amplitudzie dêwi´ku gitarowego. Nast´pnie – po up∏ywie jego amplitudy, czyli wysokoÊci

kilku milisekund od momentu szarpnićia struny – kierujà one identyczny dêwi´k

; JOEL AXELRAD Michael Ochs Archives

sinusoidy oraz czśtotliwoÊci,

do wzmacniacza, dzi´ki czemu wytwarza si´ pog∏os podobny do wyst´pujàcego tzn. liczby oscylacji w okreÊlonym

w wielkiej sali koncertowej. Opóêniony sygna∏ mo˝na równie˝ z powrotem (ilustracje)

przedziale czasowym. Dla gitary

wprowadzaç do wzmacniacza poprzez p´tlśprz´˝enia zwrotnego, wytwarzajàc charakterystyczne jest poczàtkowe

bardziej wyczuwalne echo. Efekt ten stosuje sićzśto w muzyce rockabilly.

ostre maksimum, po którym

poziom sygna∏u szybko maleje.

MICHAEL GOODMAN

WZMACNIACZ

Mike Matthews i Robert Myer

WYSOKIE

NISKIE

Historia rock and rolla jest histo-

rià zniekszta∏cania brzmienia

wibrujàcej struny gitary. Jej po-

EFEKT WAH-WAH wytwarza siélektronicznie za pomocà uk∏adu filtrujàcego czàtki to efekty echa i opóêniania dêwi´-

(niebieski kwadrat), który z dêwi´ku gitary wydziela okreÊlone pasmo czśtotliwoÊci.

ków, charakterystyczne dla nagraƒ Elvi-Po∏o˝enie pasma na skali czśtotliwoÊci zale˝y od amplitudy sygna∏u wejÊciowego sa Presleya, Gene’a Vincenta, Jerry’ego (fala sinusoidalna u góry). W rezultacie, w miarźmniejszania siámplitudy, Lee Lewisa i innych wykonawców lat

wytworzony dêwi´k staje sićoraz ni˝szy. Przypomina to znany efekt uzyskiwany pi´çdziesiàtych.

za pomocà mechanicznego urzàdzenia z peda∏em zwanego „kaczkà”.

Pierwsze gitarowe efekty dêwi´kowe

Stosowa∏y je funkowe grupy rockowe, na przyk∏ad Parliament-Funkadelic.

uzyskiwano za pomocà magnetofonów.

Nowe sposoby kszta∏towania dêwi´ku

pojawi∏y si´ w latach szeÊçdziesiàtych, zśygna∏u, dzi´ki czemu mo˝na otrzy-pojawi siích najprawdopodobniej jesz-

kiedy do wzmacniaczy wbudowano

maç najrozmaitsze dêwi´ki – od meta-

cze wićej, poniewa˝ brzmienie pojedyn-

uk∏ady modulujàce g∏oÊnoÊç (tremolo)

licznego bzyczenia do pulsujàcej „kacz-czej nuty czy akordu daje si´ kszta∏towaç i wprowadzajàce opóênienie dêwi´ku

ki” (wah-wah). W ciàgu ostatnich 35 lat na niemal nieskoƒczenie wiele sposobów.

(pog∏os). Prawdopodobnie najbardziej

wynaleziono setki urzàdzeƒ wytwarza-

T∏umaczy∏:

spektakularna zmiana nastàpi∏a z chwi-

jàcych efekty dêwi´kowe i w przysz∏oÊci Tomasz Zmierczak

là rozpowszechnienia si´ przy∏àczanych do wzmacniaczy urzàdzeƒ efektowych

MIKE MATTHEWS i ROBERT MYER projektowali wiele z pierwszych urzàdzeƒ do z no˝nie sterowanymi regulatorami.

wytwarzania efektów dêwi´kowych. Matthews jest prezesem nowojorskiej firmy Electro Peda∏y efektowe, takie jak Big Muff,

Harmonix produkujàcej efektowe urzàdzenia peda∏owe. Myer w 1989 roku przeszed∏ na zmieniajà amplitud´, czśtotliwoÊç lub fa-emerytur´ jako zas∏u˝ony pracownik zespo∏u technicznego AT&T Bell Laboratories.

94 ÂWIAT NAUKI Wrzesieƒ 1997