Prof. dr hab. Ryszard Stachowski Psychologia, I rok, tryb dzienny
Instytut Psychologii
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu
Zagadnienia do egzaminu z przedmiotu
Wprowadzenie do psychologii z elementami historii myśli psychologicznej
Rok akademicki 2010/2011
1. Proces dziejowy w metaforze procesu abrazji i sedymentacji (Krzysztof Pomian).
2. Dlaczego Melanchtona nie można uznać za twórcę nazwy psychologia?
3. Czym dla autorów wydanego w roku 1590 pod redakcją Rodolphusa Gocleniusa dzieła, w którego
tytule pojawia się po raz pierwszy nazwa psychologia, była psychologia?
4. Pytanie o to, kto jest twórcą nazwy psychologia, jest otwarte. Co to znaczy?
5. Główne różnice między Wilhelma Wundta programem heidelberskim a programem lipskim.
6. Jaki związek miał udział Wundta w sporze między dziewiętnastowiecznym materializmem
przyrodników niemieckich a zwolennikami spirytualizmu z wprowadzeniem przez niego do
psychologii metody eksperymentalnej?
7. Wundtowska zasada przyczynowości psychicznej jako podstawa wyjaśniania zjawisk psychicznych.
8. Wprowadzenie eksperymentu laboratoryjnego do psychologii jako jeden z dwóch elementów
dokonanego przez Wilhelma Wundta przełomu w metodzie badania psychologicznego.
9. Co to znaczy, że wczesny Wundt wprowadził do psychologii zasadę eksperymentu laboratoryjnego po
to, żeby badać naturę procesów nieświadomych, stanowiących początek życia psychicznego? Miejsce
nieświadomości w psychologii świadomościowej Wilhelma Wundta.
10. Metoda eksperymentu laboratoryjnego jako sposób wspomagania introspekcji. Introspekcja według
Wilhelma Wundta: wewnętrzna obserwacja czy wewnętrzne spostrzeżenie?
11. Neutralny holizm metodologiczny jako podstawa wypracowania przez Wilhelma Wundta programu
dwóch psychologii.
12. Co według Wilhelma Wundta było zadaniem jego psychologii historyczno kulturowej?
13. Spór o nieobrazowość (nienaoczność) myÅ›li miÄ™dzy Wilhelmem Wundtem i Karlem Bühlerem jako
spór o naturę eksperymentu psychologicznego.
14. Kontrowersje wokół powtarzalności faktu psychicznego jako charakterystycznej cechy
eksperymentu psychologicznego (introspekcyjnego).
15. Spór Wilhelma Wundta z würzburczykami sporem o metodÄ™ badania w psychologii, a nie o jej
przedmiot. Zakwestionowanie po raz pierwszy rzetelności i trafności metody introspekcji.
16. Intencjonalna inegzystencja przedmiotu jako pozytywne kryterium odróżniania fenomenów
psychicznych od fizycznych.
17. Negatywne i pozytywne kryterium psychiczności.
18. Wewnętrzne spostrzeżenie a wewnętrzna obserwacja w psychologii aktów Franza Brentana.
19. Jak William James charakteryzuje antytezÄ™  strukturalizm funkcjonalizm ?
20. Jak Kazimierz Twardowski uzasadnia stwierdzenie, że  nie każda nauka empiryczna jest
eksperymentalna ?
21. W jakim sensie psychologia funkcjonalna była sprawdzianem filozoficznej (pragmatycznej) teorii
prawdy?
22. Losy kryterium psychiczności w psychologii (Kartezjusz, Brentano, Romanes, Yerkes, James).
23. John Watson uważał, że fakty behawioralne można włączyć do zakresu badań współczesnej mu
psychologii introspekcyjnej tylko pod warunkiem, że ta psychologia zgodzi się na pewien
kompromis. Jaki?
24. W jakim sensie watsonowski behawioryzm jest, a w jakim nie jest psychologiÄ…?
25. Behawioryzm metafizyczny (logiczny, radykalny) i behawioryzm metodologiczny (empiryczny).
26. Błąd idem per idem w analizie treści terminów mentalnych w języku zachowania.
27. Historyczne znaczenie eksperymentu Rosalie Rayner i Johna Watsona nad warunkowaniem reakcji
2
emocjonalnej.
28. Stosunek Johna Watsona do psychoanalizy.
29. Klimat intelektualny wystÄ…pienia Johna Watsona w 1913 roku z  manifestem behawiorystycznym .
30. Historyczne znaczenie artykułu Williama Jamesa Does consciousness exist? z roku 1904.
31. Przed rokiem 1913 psychologia znajdowała się w okresie przedparadygmatycznym. Co to znaczy?
32. Determinizm i redukcjonistyczne złudzenie. Jak na trzy pytania Karla Poppera wiążące się z
redukcjonizmem ontologicznym odpowiada behawioryzm Johna Watsona?
33. Franza Galla pierwszy systematyczny program badań behawioralnych.
34. Przed czym miał chronić kanon Morgana? Przykład błędnej jego interpretacji.
35. Jaką rolę w wyjaśnianiu zachowania człowieka odgrywa według Frederica B. Skinnera postulowanie
stanów psychicznych oraz układu nerwowego?
36. Operacjonizm etapem historycznie koniecznym w rozwoju psychologii jako nauki empirycznej.
37. Dwojakie znaczenie terminu  nieświadome w psychoanalizie Sigmunda Freuda. Co to znaczy, że
 świadomość jest nieświadoma ?
38. Co dla Sigmunda Freuda jest wystarczającym dowodem istnienia nieświadomych stanów
psychicznych?
39. Na czym polega freudowski zabieg interpolacji aktów świadomych przez akty nieświadome?
40. Co to znaczy, że freudowska psychiczna nieświadomość istnieje na mocy założenia?
41. Freudowska doktryna nieświadomej świadomości a doktryna neurofizjologicznej (fizycznej,
somatycznej) ontologii nieświadomości.
42. Błąd idem per idem w wyjaśniania przez Sigmunda Freuda roli dziedzictwa archaicznego w przebiegu
życia jednostki.
43. Co to znaczy, że freudowska teoria marzeń sennych nie dysponuje bilingue czyli dwujęzyczną
wersją tego samego tekstu i jakie to ma znaczenie w objaśnianiu marzeń sennych?
44. Podstawowe twierdzenie Sigmunda Freuda uwiedzeniowej teorii histerii (UTH) jako caput Nili.
45. Związek  afery nosowej (Emma Eckstein) z genezą freudowskiej myśli psychoanalitycznej.
46. W jakich okolicznościach Sigmund Freud odwołuje swoją UTH i jakie podaje tego powody?
47. Prawda historyczna i prawda narracyjna w psychoanalizie freudowskiej.
48. Co ważnego w historii myśli psychoanalitycznej wydarzyło się w okresie nazwanym  Freud przed
Freudem ?
49. Ruch feministyczny w Stanach Zjednoczonych a powstanie Terapii Odzyskanej Pamięci w ostatnim
dziesięcioleciu XX wieku w Stanach Zjednoczonych.
50. Na czym polega biegunowa odmienność poglądów zwolenników Terapii Odzyskanej Pamięci i
zwolenników Ruchu Fałszywych Wspomnień?
51. WÄ…tek gnostycki w psychologii Carla Gustava Junga.
52. Czy stawiając sobie za cel badanie ludzkiej świadomości psychologia transpersonalna powraca do
wundtowskiej koncepcji psychologii jako nauki o świadomości?
53. Dlaczego do badania historii psychologii w Polsce nie można stosować tych samych kryteriów,
które stosuje się do historii psychologii w krajach Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych?
54. Co przesądziło o osobliwym charakterze Psychologicznej Szkoły Lwowskiej?
55. Władysława Witwickiego teoria kratyzmu jako jedyna rodzima oryginalna teoria psychologiczna
w okresie zaborów.
56. W jakim sensie Władysława Heinricha można uznać za prekursora behawioryzmu?
57. Co to znaczy, że psychologia poznawcza jest umiarkowanym behawioryzmem?
58. Paradygmat eksperymentalny psychologii poznawczej a poglÄ…d wczesnego Wundta na proces
psychiczny jako nieświadome wnioskowanie.
59. Pierwszoosobowa ontologia fenomenów świadomości. Ontologiczna subiektywność versus
epistemologiczna subiektywność.
60. Świadomość historyczna jako założenie przedwstępne współczesnego myślenia (Carl Becker).
3
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1: Stachowski, R. i B. Dobroczyński (2008), s.75 76; 2 4: 1.1.1; 5: 1.5 1.8; 6: 1.2; 7: 1.2.1; 8: 1.5 1.5.1;
9: 1.5.1; 1.7; 6.1; 10: 1.5.1 oraz Schultz, D. P. i S. E. Schultz (2007, s. 92 95); 11 12: 1.8; 13: 2.3.1 2.3.2;
14: 2.3.2.1; 15: 2.3.3; 16 17: 2.4.2; 18: 2.4.1; 19: 3.6.2; 20: 3 3.1.1; 21: 3.9 3.10; 22: 4.2.1;
23: 4.2.2; 24: 4.3; 25 26: 4.8; 27 28: 4.6; 29: 4.4 (s. 165 166); 30: 4.4 (163 164); 31: (s. 185 188);
32: 5.3.1; 33: 4.3.1; 34: 4.3.2; 35: 5.4; 36: s. 208 210; 37 39: 6.2; 40: 6.2.1; 41: 6.3; 42: 6.4;
43: s. 230 231; 44 50: Stachowski, R. i B. Dobroczyński (2008), s. 97 103 oraz dostępny w internecie na stronie Instytutu
Psychologii UAM tekst  Freud przed Freudem. Dwa oblicza myśli psychoanalitycznej ; 51: 7.4 7.6; 52: 7.3; 53: 8.4;
54: 8.6; 55 56: 8.8 oraz Rzepa, T. i B. Dobroczyński (2009, s. 160 162 i 104 107) ; 57 58: 9.4; 59: tekst dostępny
w internecie na stronie Instytutu Psychologii UAM; 60: Stachowski, R. i B. Dobroczyński (2008), s. 76.
U w a g a: Jeśli nie zaznaczono inaczej, wszystkie numery paragrafów i stron odnoszą się do podręcznika
Stachowski, R. (2007).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Literatura podstawowa:
Stachowski, R., Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych. Wydawnictwo Naukowe
SCHOLAR: Warszawa 2007. [Zagadnienia do egzaminu od 2 do 43 oraz od 51 do 58].
Stachowski, R. i B. Dobroczyński, Historia psychologii  od Wundta do czasów najnowszych (s. 73 136). W: Strelau, J. i D.
Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: Gdańsk 2008.
Literatura uzupełniająca:
* Benjamin, L. T., Historia współczesnej psychologii. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa 2008.
* Lück, H. E., Historia psychologii. Orientacje, szkoÅ‚y, kierunki rozwoju. Wydawnictwo Vizja Press & IT: Warszawa 2008.
* Rzepa, T. i B. Dobroczyński, Historia polskiej myśli psychologicznej. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa 2009.
* Schultz, D. P. i S. E. Schultz, Historia współczesnej psychologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kraków 2007.
* Stachowski, R., Prawda ma strukturÄ™ fikcji. Breuerowska metoda katartyczna prekursorskÄ… metodÄ… psychoterapeutycznÄ…?
(s. 493  517). W: Brzeziński, J. M. i L. Cierpiałkowska (red.), Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki.
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: Gdańsk 2008.
* Searle, J., Umysł. Krótkie wprowadzenie. Dom Wydawniczy Rebis: Poznań 2010.