5
Monitoring
Monitoring
Åšrodowiska
Åšrodowiska
dr hab. inż. Grzegorz Wielgosiński, prof. PA

Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
Przedmiot badań
Przedmiot badań
1. Pokrywa glebowa
2. Zniekształcenia antropologiczne terenu
3. Zmiany sposobu użytkowania terenu
2
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
Cele i zadania
Cele i zadania
1. Ocena i śledzenie zmian w strukturze
użytkowania ziemi
2. Ocena i kontrola górniczej eksploatacji
surowców
3. Kontrola procesów składowania odpadów,
4. Śledzenie zmian wywołanych antropopresją
(w tym rozwojem transportu, przemysłu,
budownictwa itp.),
5. Śledzenie zmian wywołanych chemizacją
produkcji rolnej i leśnej
3
1
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
Cele i zadania (2)
Cele i zadania (2)
6. Badanie stopnia degradacji i zanieczyszczenia
gleby
7. Ocena jakości powierzchni ziemi,
8. Gromadzenie danych niezbędnych do
rozwiązywania problemów gospodarki
odpadami
9. Formułowanie prognoz dotyczących zmian
zachodzÄ…cych w strukturze gleby
10. Gromadzenie danych do tworzenia planów
zagospodarowania przestrzennego
4
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
Analiza przestrzenna
Analiza przestrzenna
ANALIZA PRZESTRZENNA:
y
ródłem informacji Celem analizy
sÄ…... jest....
Dokumentacje
Obserwacja zmian
topograficzne
w przestrzennym
zagospodarowaniu
ziemi
Zdjęcia lotnicze
Zdjęcia satelitarne
Analiza zmian w
rozmieszczeniu
ekosystemów
Wyniki pomiarów
(leśnych, łąkowych)
terenowych
5
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
6
2
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
7
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
8
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
9
3
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
10
Monitoring powierzchni ziemi
Monitoring powierzchni ziemi
Średnia zawartość wybranych metali ciężkich w glebach w Polsce i
w krajach Europy Zachodniej oraz USA
Lp. Nazwa metalu Zawartość metali ciężkich w glebach
Polska Europa Zach. USA
mg/kg s. m. udział gleb nie mg/kg s. m. mg/kg s. m.
skażonycha)
1. Kadm 0,3  1,0 98,4% 0,2  1,8 0,5
2. Chrom 16,8 - 2,0  15,0 37,0
3. Miedz
1,5  46,2 99,6% 4,0  50,0 17,0
4. Kobalt 3,6 - 2,0  21,0 6,7
5. Mangan 300,0 - 200,0  900,0 330,0
6. Nikiel 0,9  40,5 99,6% 4,6  46,0 13,0
7. Ołów 11,0  16,0 99,3% 15,0  70,0 16,0
8. Cynk 8,9  284 98,5% 16,0  85,0 48,0
9. Rtęć 0,01  0,3 100% - -
a)
11
odsetek gleb wykazujących naturalną zawartość metalu i zaliczonych do I klasy czystości.
Dopuszczalna zawartość metali
Dopuszczalna zawartość metali
cięzkich [mg/kg s.m.]
cięzkich [mg/kg s.m.]
Working
RozporzÄ…dzenie Ministra
Dyrektywa 1986/278/WE document on
Åšrodowiska 2010/137/924
sludge (2003)
Åšrednia
w osadach
w osadach w osadach w osadach
Metal zawartość
ściekowych
ściekowych ściekowych ściekowych
w glebie
stosowanych w
w glebie przeznaczonych stosowanych do przeznaczonych
rolnictwie oraz
do stosowania rekultywacji na do stosowania
do rekultywacji
w rolnictwie cele nierolne w rolnictwie
na cele rolne
Kadm  Cd 1-3 20-40 20 25 2 0,3-1,0
Miedz
 Cu 50-140 1000-1750 1000 1200 600 1,5-46,2
Nikiel  Ni 30-75 300-400 300 400 100 0,9-40,5
Ołów  Pb 50-300 750-1200 750 1000 200 11-16
Cynk  Zn 150-300 2500-4000 2500 3500 1500 8,9-284
Rtęć  Hg 1-1,5 16-25 16 20 2 0,01-0,3
Chrom - Cr - - 500 1000 600 16,8
12
4
Monitoring odpadów.
Monitoring odpadów.
Cele i zadania
Cele i zadania
1. Ocena ilościowa i jakościowa odpadów
gromadzonych na powierzchni ziemi,
2. Kontrola skażeń spowodowanych
nieprawidłową gospodarką odpadami,
3. Kontrola warunków transportu,
składowania i wytwarzania odpadów,
4. Ocena gospodarki odpadami
niebezpiecznymi.
13
Monitoring odpadów
Monitoring odpadów
14
Monitoring odpadów
Monitoring odpadów
15
5
Monitoring odpadów
Monitoring odpadów
16
Monitoring odpadów. Gospodarka
Monitoring odpadów. Gospodarka
odpadami w powiatach woj. łódzkiego
odpadami w powiatach woj. łódzkiego
17
Monitoring odpadów
Monitoring odpadów
Rozmieszczenie
składowisk
odpadów w woj.
łódzkim
18
6
Monitoring powierzchni ziemi.
Monitoring powierzchni ziemi.
Sposób użytkowania terenu
Sposób użytkowania terenu
1994 2011
Fabryka DELL-a, A
ódz
, ul. Ofiar Terroryzmu 11 września 19
Monitoring powierzchni ziemi.
Monitoring powierzchni ziemi.
Sposób użytkowania terenu
Sposób użytkowania terenu
1994 2011
A
ódz
 Lotnisko im. Władysława Reymonta (Lublinek)
20
Monitoring promieniowania
Monitoring promieniowania
jonizujÄ…cego. Zakresy monitoringu
jonizujÄ…cego. Zakresy monitoringu
21
7
Monitoring promieniowania
Monitoring promieniowania
jonizujÄ…cego. Cele i zadania
jonizujÄ…cego. Cele i zadania
1. Określanie rodzaju i stężenia izotopów
promieniotwórczych występujących w
środowisku (w tym w żywności i w płodach
rolnych),
2. Ostrzeganie o skażeniu izotopami
promieniotwórczymi
3. Ochrona ludzi przed szkodliwym
oddziaływaniem promieniowania
jonizujÄ…cego
22
Monitoring promieniowania
Monitoring promieniowania
jonizujÄ…cego.
jonizujÄ…cego.
Naturalne z
ródła promieniowania
Naturalne z
ródła promieniowania
1. Promieniowanie kosmiczne;
2. Promieniowanie skorupy ziemskiej;
3. Nieodpowiednie materiały budowlane użyte przy
budowie domów, budynków;
4. Radon w powietrzu, emitowany z niektórych rodzajów
wód np. mineralnych;
5. Radon w budynkach, wydzielany z gleby i gromadzÄ…cy
siÄ™ w niewietrzonych pomieszczeniach;
6. Promieniotwórcze jądra atomów zawartych w
organizmie człowieka: 40K, 226Ra, 218Po;
7. Rudy uranu, używane w przemyśle jądrowym, między
innymi w reaktorach atomowych;
23
Monitoring promieniowania
Monitoring promieniowania
jonizujÄ…cego.
jonizujÄ…cego.
Sztuczne z
ródła promieniowania
Sztuczne z
ródła promieniowania
1. Opad promieniotwórczy, powstający podczas próbnych
wybuchów jądrowych i awarii w elektrowniach
nuklearnych;
2. Broń jądrowa;
3. Zużyte paliwo jądrowe i inne odpady promieniotwórcze;
4. Loty samolotami (zwiększona ekspozycja na
promieniowanie kosmiczne);
5. Narażenie zawodowe (pracowników naukowych,
obsługi aparatów rentgenowskich);
6. Diagnostyka rentgenowska i radioterapia;
7. Palenie papierosów.
24
8
Monitoring promieniowania
Monitoring promieniowania
jonizujÄ…cego. Sieci monitoringu
jonizujÄ…cego. Sieci monitoringu
SIEĆ STACJI WCZESNEGO OSTRZEGANIA:
Ò! MOÅšZNiL ...........................12 stacji,
Ò! MON....................................11 stacji,
Ò! Obrona Cywilna Kraju .........27 stacji,
Ò! CLOR...................................10 stacji.
25
Monitoring promieniowania
Monitoring promieniowania
jonizujÄ…cego
jonizujÄ…cego
26
Monitoring promieniowania
Monitoring promieniowania
jonizujÄ…cego
jonizujÄ…cego
27
9
Monitoring promieniowania
Monitoring promieniowania
jonizującego. Rezultaty badań
jonizującego. Rezultaty badań
Udział różnych z
ródeł promieniowania jonizującego w średniorocznej dawce
skutecznej otrzymanej przez statystycznego mieszkańca Polski (2007 r.)
2,48 mSv/rok  z
ródła naturalne
0,87 mSv/rok  z
ródła sztuczne 28
Dopuszczalne dawki
Dopuszczalne dawki
promieniowania (mSv/rok)
promieniowania (mSv/rok)
Åšrednioroczna dawka skuteczna (pochodzÄ…ca ze z
ródeł sztucznych),
dla pojedynczej osoby nie powinna być większa niż 1,0 mSv/rok
29
Skutki zdrowotne
Skutki zdrowotne
promieniowania jonizujÄ…cego
promieniowania jonizujÄ…cego
1,5 Sv 6,0 Sv 25 Sv
(150 remów) (600 remów) (2500 remów)
Krwawienia,
Charakterystyczne Umiarkowana
wybroczyny, Dodatkowo: biegunka,
wyłysienie, ciężka gorączka
objawy białaczka
białaczka, infekcje
Układ Układ Przewód
Główny narząd
krwiotwórczy krwiotwórczy pokarmowy
Rokowanie Bardzo dobre Dobre Beznadziejne
Okres
Kilka tygodni > 12 miesięcy -
rekonwalescencji
30
10
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
31
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
32
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
Obszary skażone po awarii
33
11
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
34
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
35
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
Natężenie promieniowania R/h
36
12
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
Skażenie obszaru
Polski w wyniku
katastrofy
37
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
137
Cs 239Pu + 240Pu
38
Przykład: awaria w Czarnobylu
Przykład: awaria w Czarnobylu
(26.04.1986)
(26.04.1986)
Awaria w Czarnobylu została
zakwalifikowana jako incydent
7  najwyższej klasy
39
13
Elektrownie jądrowe wokół Polski
Elektrownie jądrowe wokół Polski
40
14