Cytat





Zbyszko już był nieco ochłonął, więc podniósłszy zaciekawiony wzrok ku Jurandowi ujrzał przed sobą męża postawy ogromnej; z płowym włosem i również płowymi wąsami, z twarzą dziobatą i jednym okiem barwy żelaza. Zdawało mu się, że oko to chce go przewiercić na wylot, tak że zmieszanie poczęło go znów ogarniać, wreszcie nie wiedząc, co ma rzec, a chcąc koniecznie coś powiedzieć, by przerwać kłopotliwe milczenie, zapytał:
- To wyście Jurand ze Spychowa, ociec Danusin? Lecz tamten wskazał mu tylko ławę obok dębowego krzesła, na którym sam zasiadł, i nie odrzekłszy ni słowa przypatrywał mu się dalej.
Zbyszko zniecierpliwił się wreszcie.
- Bo wiecie - rzekł - nieskładnie mi tak siedzieć jako na sądzie.
Dopieroż Jurand ozwał się:
- Tyś chciał bić w Lichtensteina?
- Ano! - odrzekł Zbyszko.
W oku pana ze Spychowa błysnęło jakieś dziwne światło i groźna jego twarz rozjaśniła się nieco. Po chwili spojrzał na Danusię i znów spytał:
- I to dla niej?
- A dla kogoż by? Musieli wam stryjko powiadać, jakom jej ślubował Niemcom ze łbów pawie czuby pozdzierać. Ale nie będzie ich trzy, jeno co najmniej tyle, ile palców u obu rąk. Przez to i wam do pomsty dopomogę, boć to przecie za Danusiną mać.
- Gorze im! - odrzekł Jurand.
I znów zapadło milczenie. Zbyszko jędnak pomiarkowawszy, iż okazując swoją zawziętość na Niemców, trafia do serca Jurandowego, rzekł:
- Nie daruję ja za swoje, choć mało mi już szyi nie ucięli.
Tu zwrócił się ku Danusi i dodał:
- Ona mnie zratowała.
- Wiem - rzekł Jurand.
- A nie krzywiście o to?
- Skoroś jej ślubował, to jej służ, bo jest taki rycerski obyczaj.
Zbyszko zawahał się nieco, lecz po chwili począł mówić z widocznym niepokojem:
- Bo to uważcie... naÅ‚Ä™czkÄ… mi gÅ‚owÄ™. nakryÅ‚a... Wszystko rycerstwo sÅ‚yszaÅ‚o i franciszkanin, który byÅ‚ przy mnie z krzyżem, sÅ‚yszaÅ‚, jako rzekÅ‚a: “Mój ci jest!" I pewno, iż niczyj inny do Å›mierci nie bÄ™dÄ™, tak mi dopomóż Bóg.
To rzekłszy przyklęknął znów i chcąc pokazać, że zna rycerski obyczaj, ucałował z wielką czcią oba trzewiki siedzącej na poręczy od krzesła Danusi, po czym wstał i zwróciwszy się do Juranda zapytał:
- Widzieliście taką drugą... co?
A Jurand założył nagle na głowę swe straszne mężobójcze ręce - i zamknąwszy powieki odrzekł głucho:
- Widziałem, ale Niemce ci mi ją zabili.
- To słuchajcie - rzekł z zapałem Zbyszko - jedna nam krzywda i jedna, pomsta. I naszych kupę z Bogdańca, co im konie w młace polgnęły, psubraty z kusz wystrzelali... Już wy nikogo lepszego ode mnie do waszej roboty nie znajdziecie... Nie nowina mi to! Spytajcie stryka. Na kopie alibo na topory, na długie alibo na krótkie miecze, za jedno mi! A powiadał wam stryk o onych Fryzach?... Narznę ja wam Niemców jako baranów, a co do dziewczyny, to wam klękajęcy ślubuję, jako się będę o nią bodaj z samym piekielnym starostą potykał i jako nie odstąpię jej ni za ziemię, ni za stada, ni za sprzęt żaden, a choćby mi i zamek o. szklanych oknach bez niej dawali, to i zamek porzucę, a za nią na kraj świata powędruję.
Jurand siedział czas jakiś z głową w dłoniach, lecz wreszcie ocknął się jakoby ze snu i rzekł z żałością i smutkiem:
- Udałeś ty mi się, pachołku, ale ci jej nie dam, bo nie tobie ona pisana, nieboże!
Zbyszko usłyszawszy to aż oniemiał i począł patrzeć na Juranda okrągłymi oczyma, nie mogąc słowa przemówić: Lecz Danusia przyszła mu w pomoc. Bardzo jej miły był Zbyszko i miło jej było uchodzić nie za "skrzata", ale za "źrzałą dziewkę". Podobały jej się i zrękowiny, i słodkości, jakie jej rycerzyk codziennie znosił, więc teraz, gdy zrozumiała, że jej to wszystko chcą odjąć, zsunęła się co prędzej z poręczy krzesła i ukrywszy głowę na kolanach ojca poczęła wołać:
- Tatulu! tatulu! bo będem płakać!
On zaś widocznie kochał ją nad wszystko, gdyż położył łagodnie dłoń na jej głowie. W twarzy jego nie było ni zawziętości, ni gniewu, tylko smutek.
Zbyszko tymczasem ochłonął i rzekł:
- Jakże to? To woli boskiej chcecie się przeciwić?
A na to Jurand:
- Jak będzie wola boska, to ją dostaniesz, jeno ci mojej nie mogę przychylić. Ba, rad bym ci przychylił, ale nie lża...
To powiedziawszy podniósł Danusię i wziąwszy ją na ręce skierował się ku drzwiom, gdy zaś Zbyszko chciał mu zastąpić drogę, zatrzymał się jeszcze na chwilę i rzekł:
- Nie będę na cię krzyw o rycerskie służby, ale mnie więcej nie pytaj, gdyż nie mogę ci nic rzec.
I wyszedł.