Stal
Stal jest stopem żelaza z węglem, o zawartości węgla nie przekraczającej 2%.
Przypuszcza się, że jej wynalazku dokonali starożytni Spartanie i oni w VII w. p.n.e. użyli
jej do wyrobu broni. Starożytni hutnicy nie wiedzieli, oczywiście, że stal jest stopem, dla
nich była to odmiana żelaza które można było utwardzić w procesie hartowania.
Uzyskiwano taką odmianę wytapiając rudę żelaza w piecu z dużym nadmiarem węgla
drzewnego lub w wyniku długotrwałego zgrzewania rozgrzanego do wysokiej temperatury
kawałka "zwykłego" żelaza z węglem drzewnym.
W czasach rzymskich ośrodkami, które dostarczały stali Europie, były tereny dzisiejszej
Austrii i Indie.
Początki współczesnych metod wytwarzania stali przypadają na VIII - X wiek. W tym
czasie w austriackiej krainie Styrii zaczęto masowo produkować stal z żelaza lanego, czyli
surówki. Ponieważ surówka zawiera więcej niż 2% węgla, w celu otrzymania z niej stali
trzeba było w jakiś sposób zmniejszyć jego zawartość. Uzyskiwano to stapiając
wysokowęglową surówkę z kawałkiem niskowęglowego miękkiego żelaza. W XIV wieku
zaczęto stosować świeżenie surówki w tzw. piecach fryszerskich, w których krople
przetapianego ciekłego metalu spadały do zbiornika, przechodząc przez strumień
wdmuchiwanego powietrza. Dopiero francuski chemik i metalurg Rene F. Reaumur
wyjaśnił, że różnica między żelazem, stalą i żeliwem polega na różnej w nich zawartości
węgla.
W 1784 roku angielski inżynier Henry Cort opatentował nowy sposób świeżenia surówki
tzw. proces pudlarski, zmniejszający niepożądane zanieczyszczenia otrzymywanej stali.
Wreszcie w 1855 roku inny Anglik Henry Bessemer dokonał prawdziwej rewolucji w
produkcji stali wynalazkiem konwertora, w którym ciekłą surówkę przedmuchuje się po
prostu powietrzem lub czystym tlenem.
Kalendarium:
Stal szybkotnąca - 1899 - W.F. Taylor i M. White (USA),
Stal nierdzewna - 1916 - Brearley (Wlk. Brytania).