Zmiany w sprawozdaniach finansowych w
oparciu o znowelizowaną ustawę o rachunkowości
Sprawozdania finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz inny dzień bilansowy,
stosując odpowiednio zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego.
Sprawozdanie finansowe składa się:
1. Bilansu,
2. Rachunku zysku i strat,
3. Informacji dodatkowej, obejmujące wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe
informacje i objaśnienia.
W bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący rok i poprzedni rok obrotowy.
Pozycje aktywów i pasywów bilansu powinny być wykazywane w kolejności ustalonej w załącznikach nr 1  3 do
ustawy. W razie potrzeby ustawa dopuszcza większą szczegółowość oraz zastosowanie uproszczeń w wypadku
małych jednostek. W porównaniu z dotychczasowym układem bilansu, zmiany są następujące:
1. Zarówno w aktywach jak i pasywach występują tylko po dwie grupy oznaczone literami: w aktywach są to:
A   aktywa trwałe i B   Aktywa obrotowe , natomiast w pasywach: A   Kapitał własny i B 
 Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania .
2. W aktywach dotychczasowa grupa C  Rozliczenia międzyokresowe została podzielona na dwie części
według kryterium czasu i zaliczona:
- do aktywów trwałych jako  Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe obejmujące  Aktywa z
tytułu odroczonego podatku dochodowego i  Inne rozliczenia międzyokresowe
- do aktywów obrotowych jako  Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe .
3. Nazwa grupy A  Aktywa trwałe zastąpiła dotychczasową nazwę  Majątek trwały , uległa też zmianie
struktura grupy
- wyodrębniono w niej grupę  Inwestycje długoterminowe w miejscu dotychczasowej grupy
 Finansowy majątek trwały w celu ukazania inwestycji kapitałowych, a więc aktywów nabytych dla
osiągnięcia korzyści ekonomicznych dzięki przyrostowi wartości tych aktywów. W ramach inwestycji
długoterminowych występując takie pozycje jak:  nie użytkowane przez jednostkę, a nabyte dla
osiągnięcia korzyści nieruchomości oraz  wartości niematerialne i prawne , a także
 długoterminowe aktywa finansowe w jednostkach .
- zaliczono do niej, wspomnianą już grupę  Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
4. Grupa B  Majątek o obrotowy została nazwana B  Aktywa obrotowe , a jej struktura oraz zakres też
uległy zmianie:
- dotychczasowe grupy  papiery wartościowe przeznaczone do obrotu oraz  Środki pieniężne
zostały połączone w jedną grupę  Inwestycje krótkoterminowe , obejmują one: udziały, akcje, inne
papiery wartościowe, udzielone pożyczki.,
- jako nowy element tej grupy występują  Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
5. Także w pasywach uległa zmianie struktura grupy A  Kapitał (fundusz) własny , co przejawia się
rezygnacją z pozycji oznaczonych cyframi arabskimi i ograniczeniem do pozycji oznaczonych cyframi
rzymskimi, których jest więcej niż dotychczas; do nowych pozycji oznaczonych cyframi rzymskimi należą:
 Udziały (akcje) własne do umorzenia  wielkość ujemna oraz wyłoniona z dotychczasowej grupy  Wynik
finansowy netto roku obrotowego pozycja  Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego wielkość
ujemna. Pozostałe grupy są identyczne jak dotychczas tylko w niektórych pozycjach zmianie uległa nazwa
np.:  Zysk (strata) z lat ubiegłych , dotychczas  Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych .
6. W pasywach istotnie zmienił się zakres i struktura grupy B  Zobowiązania i rezerwy na  Zobowiązania ,
która powstała z dotychczasowych czterech grup, a mianowicie: B.  Rezerwy , C  Zobowiązania
długoterminowe , D  zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne , E  Rozliczenia międzyokresowe
i przychody przyszłych okresów .
Warto ponadto zwrócić uwagę, że uległa zmianie szczegółowość podziału oraz zakres niektórych pozycji
aktywów i pasywów oznaczonych cyframi rzymskimi.
1. W pozycji aktywów  Wartości niematerialne i prawne została wyeliminowana pozycja  Koszty organizacji
poniesione przy założeniu lub póz
niejszym rozszerzeniu spółki akcyjnej a pozycja  Koszty prac
rozwojowych przyjęła nazwę  Koszty zakończonych prac rozwojowych .
2. W pozycji aktywów  Rzeczowe aktywa trwałe dokonano podziału tylko na trzy pozycje:  Środki trwałe ,
Środki trwałe w budowie , które dotychczas nosiły nazwę  Inwestycje rozpoczęte oraz  Zaliczki na środki
trwałe w budowie . Nowością jest wprowadzenie pozycji oznaczonych małymi literami jako kolejnego
szczebla, w podziale pozycji bilansowych np. z  Środków trwałych wyodrębniono: grunty, w tym prawo
wieczystego użytkowania gruntów, budynki, budowle, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej,
urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu oraz inne środki trwałe.
3. W odniesieniu do pozycji  Należności długoterminowe wprowadzono pozycje oznaczone cyframi arabskimi
wydzielając należności od jednostek powiązanych i od pozostałych jednostek.
4. Nowością jest wyodrębnienie w grupie  Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe pozycji  Aktywa z
tytułu odroczonego podatku dochodowego
5. Zmienioną strukturę ma pozycja aktywów  Należności krótkoterminowe , wyodrębniono z niej:
- należności od jednostek powiązanych z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty do 12 miesięcy i
powyżej 12 miesięcy, a także inne należności od jednostek powiązanych
-  Należności od pozostały jednostek z podziałem na A) należności z tytułu dostaw i usług o okresie
spłaty do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy, b) należności z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń
społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń, C) inne należności D) należności dochodzone na
drodze sądowej.
6. W grupie  Kapitał (fundusz) własny wystąpi jako wielkość ujemna pozycja  Odpisy z zysku netto w ciągu roku
obrotowego
7. Pozycja pasywów  Rezerwy na zobowiązania ma inną strukturę niż dotychczasowa grupa  Rezerw ,
obecnie wyróżnia się nie dwa, a trzy rodzaje rezerw: rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
pozostałe rezerwy i rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne.
8. Pozycja pasywów  Zobowiązania długoterminowe została podzielona na dwie grupy oznaczone cyframi
arabskimi (wobec jednostek powiązanych i pozostałych jednostek)
9. W wypadku pozycji pasywów  Zobowiązania krótkoterminowe również został przyjęty podział na trzy
grupy oznaczone cyframi arabskimi: 1) zobowiązania wobec jednostek powiązanych z tytułu dostaw i usług
o wymagalności do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy oraz inne zobowiązania wobec jednostek
powiązanych, 2) zobowiązania wobec pozostałych jednostek, 3) fundusze specjalne
10. Nowością w pozycji pasywów  rozliczenia międzyokresowe jest wyodrębnienie ujemnej wartości firmy oraz
innych rozliczeń międzyokresowych z podziałem na długo- i krótkoterminowe.
Drugim podstawowym elementem sprawozdania finansowego jest rachunek zysków i strat. Ujmuje się w
nim przychody, koszty, zyski i straty, a także obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za dany i
poprzedni rok obrotowy. Jeżeli rachunek jest sporządzany za inny okres sprawozdawczy niż rok obrotowy,
wówczas występujące w nim wielkości wykazuje się za dany okres sprawozdawczy oraz za analogiczny okres
w poprzednim roku obrotowym. Wzory rachunku zysków i strat zawarte w załącznikach nr 1  3 do ustawy
określają wymagania, co do informacji z tego zakresu. Jak już wspomniano w uzasadnionych przypadkach
ustawa dopuszcza rozbudowę pozycji rachunku zysków i strat. Załącznik nr 1 określa układ rachunku zysków i
strat dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń w wariancie kalkulacyjnym i porównawczym.
Odmiennie niż dotychczas nowa wersja ustawy przewiduje oba warianty tylko w układzie pionowym, podczas
gdy wcześniej występowały oprócz układów pionowych, także układy poziome. Postać rachunku zysków i strat
dla banków określa załącznik nr 2 do ustawy, natomiast dla zakładów ubezpieczeń  załącznik nr 3.
Część zmian dokonanych w rachunku zysków i strat ma charakter istotny, część natomiast porządkujący.
W wariancie kalkulacyjnym zmianą w grupie A  Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i
materiałów jest wyodrębnienie przychodów od jednostek powiązanych, a także w grupie B  kosztów
produktów, towarów i materiałów sprzedanych jednostkom powiązanym. Charakter porządkujący ma
sprecyzowanie, że przychody ze sprzedaży są przychodami netto. Zmianą porządkującą w grupie A jest
przedstawienie kolejności pozycji oznaczonych cyframi rzymskimi.
W wariancie porównawczym zmiany w grupach A i B mają podobny charakter:
- wyodrębniono w grupie A przychody netto i zrównane z nimi przychody od jednostek owiązanych
- nastąpiła zmiana kolejności w grupie A
- zmieniła się też kolejność pozycji w grupie B  Koszty działalności operacyjnej a mianowicie jako
pierwszy rodzaj kosztów występuje amortyzacja
- nowością jest wyodrębnienie podatku akcyzowego w pozycji kosztów rodzajowych  podatki i opłaty
- nastąpią zmiana nazwy kosztu rodzajowego z dotychczasowej  Świadczenia na rzecz pracowników
na  Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
W odniesieniu do grup i pozycji, które są dla obu wariantów jednakowe zmiany są następujące:
- w grupie  Pozostałe przychody operacyjne nie wykazuje się przychodów ze sprzedaży składników
majątku trwałego lecz  Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
- w grupie  pozostałe koszty operacyjne pojawiła się nowa pozycja  Aktualizacja wartości aktywów
niefinansowych
- nowością jest wyodrębnienie w grupie  Przychody finansowe pozycji  Aktualizacja wartości
inwestycji , a nie jak dotychczas  tylko w grupie  Koszty finansowe
- dla pozycji  Dywidenda i udziały w zyskach w grupie  Przychody finansowe oraz  Odsetki w
grupach  przychody Finansowe  Koszty finansowe wydzielono kwoty przypadające na jednostki
powiązane,
- nowością jest wprowadzenie grupy  Wynik zdarzeń nadzwyczajnych , informującej o saldzie między
zyskami i stratami nadzwyczajnymi,
- nowością jest rozdzielenie też dotychczasowej grupy  Obowiązkowe obciążenie wyniku
finansowego na dwie grupy oznaczone literami są to:  Podatek dochodowy i  Pozostałe
obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenie straty) .
Według zmienionej wersji ustawy o rachunkowości informacja dodatkowa jest podobnie, jak do tej
pory, obligatoryjnym sprawozdaniem finansowym wszystkich jednostek prowadzących księgi rachunkowe.
Zakres informacji dodatkowej dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń społecznych określa
załącznik nr 1 do ustawy. Będąca elementem sprawozdania finansowego informacja dodatkowa powinna
zawierać dane i objaśnienia, które są konieczne, aby sprawozdanie zgodne z określonymi w ustawie
zasadami rachunkowości, jasno i rzetelnie przedstawiło sytuację majątkową i finansową oraz wynik
finansowy.
Zawartość treściowa informacji dodatkowej w załączniku nr 1 do nowej wersji w niewielkim stopniu różni
się od dotychczasowej wersji. Odmienna jest natomiast struktura informacji oraz kolejność poszczególnych
grup danych i wyjaśnień. W nowym układzie informacja dodatkowa dzieli się na dwie części:
- wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz
- dodatkowe informacje i objaśnienia.
Według załącznika nr 1  wprowadzenie poprzedza bilans. Dostarcza ono informacji o:
- jednostce gospodarczej, której dotyczy sprawozdanie (nazwa, siedziba, przedmiot działalności,
organ rejestrowy, czas trwania działalności, jeżeli jest on ograniczony,
- okres sprawozdawczy,
- zakres sprawozdania
- zdolności firmy do kontynuacji działalności w dającej się przewidzieć przyszłości z podaniem
ewentualnych zagrożeń w tym zakresie.
- przyjętych zasadach polityki rachunkowości, zwłaszcza w odniesieniu do zagadnień, co do których
ustawa dopuszcza prawo wyboru rozwiązań stosowanych przez jednostkę.
W części  dodatkowe informacje i objaśnienia wyodrębniono dziewięć grup, które obejmują następujące
zagadnienia:
- grupa 1 zawiera dodatkowe informacje i objaśnienia do pozycji bilansu
- grupa 2 ma za zadanie ukazać dodatkowe informacje i objaśnienia związane z rachunkiem wyników
i strat
- grupa 3 przedstawia dodatkowe informacje do rachunku przepływów pieniężnych
- grupa 4 ujmuje dane dotyczące zatrudnienia, jego struktury zawodowej, wynagrodzeń, także
wynagrodzeń z zysku, pożyczek i podobnych świadczeń na rzecz osób należących do zarządu i
organów nadzorczych,
- grupa 5 zwiera informacje, które w wersji ustawowej znajdowały się w pierwszej grupie, a
mianowicie: informacje o znaczących z lat ubiegłych
- grupa 6 dotyczy sprawozdawczości grup kapitałowych
- grupa 7 (dotychczas nie występowała) określa informacje podawane w przypadku gdy w roku
obrotowym, którego dotyczy sprawozdanie nastąpiło połączenie z inną jednostką
- grupa 8 (nowa) dotyczy informacji podawanych w wypadku wątpliwości co do możliwości
kontynuacji działalności jednostki
- grupa 9 (nowa) zawiera zalecenie, aby zamieścić wszelkie dodatkowe informacje, które mogłyby
istotnie wpłynąć na ocenę jednostki, jej sytuację majątkową, finansową, wynik finansowy.
Nowym elementem sprawozdania finansowego jest zestawienie zmian w kapitale własnym. Dotychczas w
Polsce nie było obowiązku jego sporządzania. Zestawienie zmian w kapitale muszą sporządzać te jednostki,
których sprawozdanie finansowe podlega corocznemu badaniu przez biegłego rewidenta. Dane liczbowe odnoszące
się do poszczególnych pozycji zestawienia muszą dotyczyć bieżącego i poprzedniego okresu obrotowego.
Podobnie jak dotychczas obligatoryjnym elementem sprawozdania finansowego jednostek objętych
obowiązkiem badania przez biegłego jest sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych, nazwane obecnie
rachunkiem przepływów pieniężnych. Należy w nim wykazać wszystkie wpływy i rozchody środków pieniężnych
jednostki, z wyłączeniem operacji związanych z zakupem lub sprzedażą środków pieniężnych. Dane liczbowe
ujmuje się w rachunku za bieżący i poprzedni rok obrotowy. Nowością jest możliwość sporządzania sprawozdania
metodą pośrednią lub bezpośrednią. Różnica między obu metodami polega na odmiennym sposobie ustalania
środków pieniężnych generowanych przez działalność operacyjną.
Kolejnym sprawozdaniem, które muszą sporządzać tylko niektóre jednostki jest sprawozdanie z
działalności w roku obrotowym. W nowej wersji ustawy o rachunkowości muszą je sporządzać oprócz spółek z
o.o., Spółek akcyjnych, spółdzielni dodatkowo przedsiębiorstwa państwowe. Sprawozdanie powinno zwierać
istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej z uwzględnieniem oceny osiągniętych rezultatów,
ukazaniem ewentualnych zagrożeń oraz istniejącego ryzyka.
Zmiany w zakresie sprawozdań finansowych można pogrupować w następujących blokach:
1. Modyfikacja ogólnych zasad sporządzania sprawozdań
2. Wprowadzenie nowego sprawozdania finansowego
Zmiany dotyczące dotychczasowych elementów sprawozdania finansowego.
Wśród rozwiązań, które można zaliczyć do pierwszej grupy należą:
a) możliwość zastosowania w sprawozdaniach zaokrągleń do tysięcy złotych, pod warunkiem, że nie
zniekształca to prezentowanego obrazu,
b) zmianę warunków kwalifikacji jednostek upoważnionych do sporządzania uproszczonego
sprawozdania finansowego
c) zasadę, że podział lub pokrycie wyniku finansowego jednostek, które nie muszą poddawać
sprawozdania badaniu, jest możliwy dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania przez organ
zatwierdzający,
d) zasady dokonywania zmian po sporządzeniu sprawozdania finansowego,
e) nowy sposób obliczania średnich kursów walut
f) określenie pozycji, w której wykazuje się różnice wynikające z przeliczeń kursów walut
g) konstrukcję załączników do ustawy, zostały one uporządkowane według rodzajów jednostek,
załącznik nr 1  dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń, załącznik nr 2  dla banków,
załącznik nr 3  dla zakładów ubezpieczeń
Istotną nowością jest wprowadzenie nowego sprawozdania o nazwie  zestawienie zmian w kapitale
(funduszu) własnym