filozofia grecka


function saveas()
{
document.execCommand('SaveAs');
}








Drukuj prace |
Zapisz prace |
Spowrotem
filozofia
greckaSokrates (469-399 p.n.e.), filozof grecki. Źródłem
wiedzy o życiu i poglądach Sokratesa są Dialogi jego ucznia Platona oraz
pisma Ksenofonta. W kwestiach politycznych był zwolennikiem demokracji.
W etyce, która stanowiła główną dziedzinę jego zainteresowań
(nie prowadził w ogóle dociekań ontologicznych), stał na stanowisku
intelektualizmu etycznego, uznając, że prawdziwa wiedza o tym, co słuszne
i sprawiedliwe, zawsze prowadzi do cnoty, ta zaś jest warunkiem dobra i
szczęścia. Twierdził, w przeciwieństwie do sofistów, że istnieje
powszechna i obiektywna prawda. Wyrocznia w Delfach obwieściła, że jest on
najmądrzejszym człowiekiem na świecie, choć Sokrates uważał, iż "wie, że
nic nie wie". Stosował dwie metody: elenktyczną, polegającą na
zbijaniu w dyskusji też przeciwnika poprzez doprowadzanie jego wywodów do
absurdu, i majeutyczną (jak twierdził, odziedziczył ją po matce, która
była położną) - uważał, że sam niczego nie wie, ale dyskutując pozwala,
aby w rozmówcy "narodziła się" wiedza, co jest możliwe, ponieważ każdy
człowiek ma w swym umyśle wiedzę wrodzoną (natywizm, racjonalizm
genetyczny) i przez odpowiednie pytania można ją z niego wydobyć.
Sokrates pierwszy zastosował rozumowanie indukcyjne, a także
ustalił warunki metodologiczne definicji. Naraziwszy się niektórym
Ateńczykom, został oskarżony o bezbożność i chociaż w mowie obrończej
udowodnił swą niewinność, skazano go na śmierć przez wypicie cykuty. Nie
skorzystał z możliwości przygotowanej ucieczki, lecz, powołując się na
powagę praw ateńskich, zażył truciznę. Dyskutował do końca z uczniami,
uzasadniając koncepcję nieśmiertelności duszy. Platon (ok.
437-347 p.n.e), filozof grecki. Zainteresowania filozoficzne zawdzięczał
dziewięcioletniemu obcowaniu z Sokratesem. Po jego śmierci odbył liczne
podróże. Przebywał w Megarze, Kyrene, w Egipcie i Azji Mniejszej, w Italii
i na Sycylii. Podczas podróży poznał wiele poglądów, w tym doktryny
orfickie i pitagorejskie o wędrówce duszy, o uwięzieniu duszy w ciele, o
dążności do najwyższej idei dobra. W 389 p.n.e., po powrocie
do Aten, w gaju poświęconym Akademosowi założył szkołę, którą kierował
przez 42 lata. Była ona zorganizowana na wzór pitagorejski i miała zarówno
charakter naukowy, jak i religijny. Platon rozwinął naukę o:
1) ideach, o ich charakterze, relacjach pomiędzy ideami a
rzeczami, o ich naturze. 2) duszy, jej funkcjach
biologicznych, poznawczych, religijnych, o zależnościach między duszą i
ciałem. 3) przyrodzie, o stwórcy demiurgu - boskim budowniczym
świata, naturze i materii. 4) poznaniu (rozumowym i
wrodzonym), stopniach i metodach poznania. 5) filozofii i jej
charakterze, zadaniach i celach. 6) cnotach, czyli etykę, w
tym: o istocie cnót i ich strukturze, o miłości. 7) państwie.
8) pięknie, sztuce, twórczości, czyli estetykę.
Platon ukształtował system filozoficzny, którego istotą było:
1) w ontologii: przekonanie, że istnieje byt idealny i że byt
realny jest odeń zależny. 2) w psychologii: uznanie, że dusza
istnieje niezależnie od ciała i że ciało jako byt niższy jest zależne od
niej. 3) w teorii poznania: twierdzenie, że istnieje wiedza
rozumowa, niedoświadczalna, wrodzona, i wiedza zmysłowa, niepewna i
złudna. 4) w metodologii: przyjęcie metody dialektycznej i
podporządkowanie jej metody empirycznej. 5) w etyce: uznanie,
że właściwym celem człowieka są dobra idealne i że dobra realne powinny
być traktowane jako środki do niego wiodące. Platon był
finalistą w pojmowaniu przyrody. Pionierem logiki, teorii państwa i prawa.
W założonej przez niego szkole rozwijały się: filozofia, matematyka,
astronomia, logika, medycyna. Została zamknięta przez cesarza Justyniana w
529 n.e. Do najważniejszych pism w dorobku Platona należą:
Obrona Sokratesa, Laches, Charmides, Eutyfron, Protagoras, Gorgiasz,
Menon, Fajdros, Fedon, Uczta, Teajtet, Państwo, Parmenides, Sofista,
Fileb, Timajos, Prawa. Epikur (341-271 p.n.e.) filozof grecki,
urodzony na Samos, całe życie spędził w Atenach. Ok. 305 p.n.e. zakupił
ogród w pobliżu Gaju Akademosa, gdzie wykładał (Ogród Epikura). Poglądy:
materia jest niezniszczalna i wieczna, wszystko składa się z atomów i
próżni (jak u Demokryta), atomy mają pewną swobodę ruchu (deklinacja).
Celem i zasadą życia miało być dążenie do przyjemności,
podstawą której jest rozwaga, nakazująca żyć sprawiedliwie, rozumnie i
moralnie. Etyka Epikura prowadziła w praktyce do ascezy.
Twierdził, że bogowie istnieją, ale nie mają zdolności do
ingerencji w sprawy tego świata. Zadaniem filozofii jest uwolnić ludzi od
lęku przed śmiercią, przesądów. Tacy ludzie są w stanie zbudować sobie
szczęście na ziemi. Głosił hasło odrzucenia działalności publicznej i
powrotu do prywatności. Zenon z Kition (ok. 336-264 p.n.e.),
filozof grecki, z pochodzenia Cypryjczyk. Od 314 p.n.e. przebywał w
Atenach. Zafascynowany osobą Sokratesa, uległ początkowo wpływom cyników,
których poglądy wydawały mu się najbliższe naukom jego mistrza. Około 300
p.n.e. założył własną szkołę stoików i prowadził ją przez ok. 35 lat.
Cieszył się wielkim poważaniem wśród Ateńczyków, dostrzegano w
nim wzór człowieka, którego słowa pokrywają się z czynami. Pozostawił
sporą spuściznę piśmienną zachowaną do dziś w nielicznych fragmentach.
Dzieło Zenona z Kitionu kontynuowało wielu filozofów
starożytnych, m.in. Kleantes z Assos, Chryzyp z Soloj, Epiktet, Marek
Aureliusz, Seneka. Jego poglądy były bardzo popularne w okresie renesansu.
Anaksagoras z Kladzomen (ok. 500 - ok. 428 p.n.e.), grecki
filozof, zaliczany do tzw. młodszej szkoły jońskiej. Działał w Atenach,
schyłek życia spędził w Lampsakos w Azji Mniejszej. Uczeń Anaksymenesa z
Miletu. Nauczyciel i przyjaciel Peryklesa i Eurypidesa. Autor traktatu
Peri fyzeos ("O przyrodzie"- zaginiony). Podjął próbę uzgodnienia poglądów
myślicieli jońskich, zwł. Heraklita, z naukami eleatów, gł. Zenona z Elei
i Parmenidesa. Twierdził, iż rzeczywistość składa się z
nieskończonej liczby istniejących odwiecznie i niezniszczalnych, a przy
tym nieskończenie podzielnych cząstek materii, tzw. zarodków (gr.
spermata) które - pierwotnie zmieszane - zaczęły się wyodrębniać, łączyć i
rozłączać dzięki stanowiącemu ich zasadę porządkującą wiecznemu i
nieograniczonemu niczym rozumowi (gr. nus). Pojawiły się tak rzeczy będące
w istocie przejściowymi układami wszystkich typów elementów, z których
jedne w danym przypadku dominują, inne zaś pozostają w ukryciu (dlatego na
poziomie rzeczy wszystko może zmieniać się we wszystko, przy absolutnej
niezmienności pratworzywa). Cieszył się wielkim poważaniem u
współczesnych jako wzór prawości i bezinteresowności.
Parmenides z Elei (ok. 540-ok. 470 p.n.e.), filozof grecki
współczesny Heraklitowi. Założyciel szkoły elejskiej zwanej szkołą
Parmenidesa. Był twórcą: 1) teorii jedności i niezmienności
bytu, 2) poglądu o nierozerwalności bytu i myśli, 3) zasady odróżniania
myśli od postrzegania, 4) dedukcyjnej, dialektycznej metody filozofowania.
Zgodnie z jego naczelną tezą, świat składa się z mnogości
rzeczy, w której tkwi antagonizm pomiędzy trwałością i zmiennością. O
niczym w przyrodzie nie można rzec, że jest, lecz tylko, że się staje.
Poglądy Parmenidesa stały się zaczątkiem dualizmu, którego w
filozofii Heraklita nie było. Parmenides przyjmował tożsamość myśli i
bytu. Odróżniał myśl od postrzeżenia, w ten sposób dokonał niemal
jednocześnie z Heraklitem, choć różnego w skutkach, rozróżnienia poznania
zmysłowego i myślowego. Teoria Parmenidesa wywarła poważny
wpływ na filozofię Platona. Zenon z Elei (ok. 490-430 p.n.e.),
filozof grecki. Następca Parmenidesa z Elei, główny przedstawiciel szkoły
eleatów, wg Arystotelesa - twórca dialektyki. Posługując się
wyszukanymi argumentami rozumowymi bronił tezy o niezmienności i
niepodzielności bytu. Sformułował słynne paradoksy, które miały dowodzić,
że ruch (zmiana) nie istnieje. Przeciwko wielości rzeczy wysuwał
twierdzenie, że nie można w nieskończoność dzielić czegoś, bo uzyska się w
końcu części nie posiadające wymiarów, a suma części bez wymiarów musi być
równa zeru. Paradoksy Zenona z Elei były rozważane przez
najwybitniejszych filozofów, a doczekały się naukowego rozwiązania dopiero
dzięki badaniom nad pojęciem ciągłości (m.in. G.W. Leibniz, I. Newton).
Heraklit z Efezu (VI/V w.p.n.e.) - filozof grecki,
przedstawiciel jońskiej filozofii( Jońska filozofia przyrody - tradycyjna
nazwa całokształtu poglądów głoszonych przez filozofów z pierwszej
filozoficznej szkoły starożytnej Grecji,działającej w VI-IV w. p.n.e. w
Jonii. Jej przedstawiciele wyjaśniali początek świata i jego naturę za
pomocą czynników naturalnych, takich jak: woda, ogień, powietrze)
dowodził, że świat ustawicznie się zmienia, co wyraził słowami "panta rei"
(wszystko płynie).