Autor: JULIAN URSYN NIEMCEWICZ
Tytul: STEFAN BATORY

ur. 1533,1576-1586

Śpiew historyczny

1

Uczą nas dzieje i obraz niesprzeczny

Ciągłych zwycięstw pod Stefanem

Co może Polska, kiedy król waleczny



Umie być wodzem i panem.


2

Ledwie Batory osiągnął koronę,

Car Iwan wkroczył do Litwy,

Rewel i Ryga wojskiem oblężone,



Już się zwodzą ciężkie bitwy.


3

W Wendzie przemożna, gdy już siła godzi,

Lud chce poddać bramy miasta,

Gidy wśród strwożonych urzędników wchodzi



Cudnej urody niewiasta.


4

"I mnież to - rzecze - mnie, słabej kobiecie,

"Wspominać co polska cnota?

"Że was kajdany czekają, nie wiecie,



"A nas okropna sromota!


5

,Ja nie chcę z wami wstydnej dzielić winy,

"Przed obcym czoła nie zegnę,

"Nie będę patrzyć na niegodne czyny,



"Wolną niewiastą polegnę!"


6

Tu jedną ręką sztylet biorąc lśkuiący,

Uderza w śnieżne swe łono,

Drugą na prochy ciska lont tlejący



I gubi niemęskie grono.


7

Słyszy to Stefan, gniewem się zapala,

Gromadzi swoich rycerzy,

Jak mórz spienionych wzdęta wichrem fala,



Zwycięski oręż swój szerzy.


8

Przy królu Bekiesz z węgierską piechotą,

Zamoyski z pułki czarnymi

Walczyli, kto się więcej dzielną cnotą



I czyny wsławi świetnymi.


9

Już dziełem męstwa i wojennej sztuki

Potocki, Uświata, Rewela,

I najeżone spiżem Wielkołuki



Poznały swego mściciela.


10

Radziwiłł, niosąc śmierć i spustoszenie,

Nad ogromną Wołgą staje,

Uczuły ciężar polskiego ramienia



Niezwiedzone dotąd kraje.


11

Car z gmachów swoich z niewielu stronniki

Widzi rzeź, pogorzeliska,

Patrzy na swoje pierzchające szyki,



Żal ciężki serce mu ściska.


12

Już go ostatnia czekała zniewaga,

Lud tyrana odstępował,

Wtenczas ugięty, gdy pokoju błaga,



Król Polski winę darował.


13

Jak tylko boie ukończył zawzięte

Innym się trudem zajmuje:

Wskrzesza nauki, daje prawa święte



I szczęście państwa gruntuje.


14

W stolicy Litwy, kędy szczęk oręża,

Kędy trąb raziły brzmienia,

Na głos naukom przychylnego męża



Muz dziewięciu brzmiały pienia


15

Batory wszystek dla kraju wylany,

Wrócił Polszcze wieki złote,

Przestępstwu srogi i nieubłagany,



Korzył dumę, wznosił cnotę.


16

Dzielnością swoją on mógł był poprawić

Naród pogrążon w swych wadach,

I możne państwo na przyszłość postawić



Na wiekuistych zasadach.


17

Inaczej geniusz zawistny narodu,

Inaczej wyroki chciały!

Wśród zbawiennego dla Polski zawodu



Skończył dni szczęścia i chwały.