W przypadku pytań
lub wątpliwości skontaktuj
Cięcie i spawanie metali
się z najbliższym specjalistą
BHP lub wejdz
na:
13.6
www.skanska.pl/bhp,
one.skanska/bhp
Standard pracy
Standard ten:
Standard ten zawiera minimum wymagań, jakie należy spełnić dla zapewnienia
bezpieczeństwa podczas spawania i cięcia termicznego metali.
" zawiera wymagania
wynikajÄ…ce z prawa
i norm polskich
Jedna z najbardziej rozpowszechnionych metod łączenia elementów metalowych wykorzystuje
oraz wewnętrznych
technologię spawania. Spawanie i cięcie termiczne jest także szeroko wykorzystywane przy
uregulowań Skanska S.A.
wszelkiego rodzaju produkcji m.in. w branży metalowej, elektrotechnicznej oraz budowlanej.
" jest obligatoryjny dla
W trakcie tych prac elementy poddawane obróbce nagrzewają się do wysokiej temperatury,
wszystkich jednostek
Skanska S.A.
co wraz z produktem ubocznym procesu: krople ciekłego metalu i żużla stwarzają dodatkowe
zagrożenia. Ponadto, w trakcie spawania elektrycznego może dojść do porażenia prądem
" pomaga zapewnić
bezpieczne i skuteczne oraz napromieniowania od powstającego łuku elektrycznego. Właściwie przygotowany oraz
praktyki podczas prac.
prowadzony proces spawania lub cięcia termicznego ma na celu wyeliminowanie bądz
znaczne
ograniczenie zagrożeń dla osób w nim uczestniczących.
A. Wstęp, stanowiska spawalnicze " świadectwo egzaminu spawacza
1. Niniejszy standard obejmuje następujące " książeczka spawacza.
technologie Å‚Ä…czenia: spawanie elektryczne 6. Warunkiem dopuszczenia do
i gazowe, napawanie, lutowanie, lutospawanie, wykonywania prac spawalniczych jest
zgrzewanie i cięcie termiczne metali. także brak przeciwwskazań zdrowotnych,
2. Prace spawalnicze, prowadzone potwierdzony orzeczeniem lekarskim
w ramach robót gazoniebezpiecznych oraz instruktaż stanowiskowy w zakresie
lub niebezpiecznych, zaliczane są do prac bezpieczeństwa pracy.
szczególnie niebezpiecznych i powinny 7. Wszelkie prace spawalnicze należy
być prowadzone zgodnie z wymaganiami realizować w oparciu o Instrukcję
określonymi dla tej kategorii prac. Bezpiecznego Wykonywania Robót (IBWR),
3. Rozróżniamy następujące stanowiska która powinna być opracowana przed
spawalnicze: rozpoczęciem prac, w oparciu o Ocenę
" stałe  przeznaczone do powtarzalnego Ryzyka dla Zadania.
wykonywania prac spawalniczych, 8. Ocena Ryzyka dla Zadania powinna
których wyposażenie techniczne uwzględniać rodzaj prac spawalniczych,
i instalacje zasilajÄ…ce oraz pomocnicze stosowane technologie Å‚Ä…czenia, warunki
mają charakter stały realizacji robót, kwalifikacje wykonawców,
" ruchome  przeznaczone do okresowego stężenia czynników szkodliwych
wykonywania prac spawalniczych, występujących w procesach spawania oraz
których wyposażenie techniczne wykorzystywany osprzęt: przewody, zaciski,
i instalacje zasilające oraz pomocnicze butle, reduktory, węże.
sÄ… kompletowane doraz
nie lub na czas 9. Podczas Oceny Ryzyka dla Zadania należy
wykonywanej pracy albo w zależności od korzystać z analiz wypadków i incydentów
warunków lokalnych i potrzeb. odnotowanych w przypadku tego rodzaju
4. Prace spawalnicze muszą być wykonywane robót.
przez osoby posiadające kwalifikacje 10. Stałe stanowisko spawacza powinno:
spawalnicze tj. dysponujące odpowiednim " być wyposażone w stół spawalniczy
przeszkoleniem teoretycznym i praktycznym z oprzyrządowaniem umożliwiającym
w zakresie spawalnictwa, potwierdzonym bezpieczne wykonywanie prac
egzaminem oraz dokumentem " posiadać zmechanizowane urządzenie
upoważniającym do wykonywania tego do pionowego i poziomego transportu
rodzaju prac. przedmiotów o ciężarze ponad 25 kg
5. Dokumentem potwierdzajÄ…cym posiadanie lub o znacznych wymiarach
kwalifikacji spawalniczych, wystawionym " być wydzielone w sposób
w trybie określonym przepisami szczegółowymi zabezpieczający inne osoby przed
lub polskimi normami, może być: szkodliwymi czynnikami powstającymi
Wersja 1.0 " zaświadczenie o ukończeniu szkolenia podczas procesu spawania
Standard 13.6 1
" być wyposażone w ogólną instalację
wentylacyjnÄ…, zapewniajÄ…cÄ… skuteczne
usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych
dla zdrowia
" mieć wentylację stanowiskową, jeśli na
stanowisku występuje możliwość emisji
szkodliwych pyłów i gazów
" posiadać ściany pomalowane farbami
matowymi
" posiadać podłogę i ściany wykonane
z materiałów niepalnych.
11. Wymiary stałego stanowiska
spawalniczego:
" co najmniej 15 m3 wolnej objętości
pomieszczenia, niezajętej przez
urządzenia i sprzęt
" wysokość co najmniej 3,75 m
Rys. 2 Ruchome stanowisko spawalnicze
" co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni
podłogi, niezajętej przez urządzenia
20. Urządzenia i osprzęt stanowiące
i sprzęt.
wyposażenie stanowisk spawalniczych
12. Åšcianki lub parawany kabiny spawalniczej
mogą być dopuszczone do eksploatacji
powinny być wykonane z materiału
pod warunkiem posiadania dokumentów
niepalnego lub trudno zapalnego oraz
potwierdzających spełnienie wymagań
tłumiącego szkodliwe promieniowanie
bezpieczeństwa określonych w przepisach
optyczne.
i polskich normach.
13. Stanowiska spawalnicze, gdzie stosowane
21. UrzÄ…dzenia podlegajÄ…ce dozorowi
są ręczne palniki gazowe należy wyposażyć
technicznemu, np. ciśnieniowe, należy
w :
poddawać przeglądom w ustalonych
" osprzęt umożliwiający bezpieczne
przepisami terminach. Warunkiem
odłożenie lub zawieszenie palnika
ich użytkowania jest dopuszczenie do
" naczynie z wodÄ… do okresowego lub
eksploatacji w trybie przepisów dozoru
awaryjnego schładzania palnika.
technicznego.
14. Stanowiska spawalnicze na otwartej
22. Materiały dodatkowe do spawania,
przestrzeni należy zabezpieczać przed
napawania i lutowania, zawierajÄ…ce
działaniem czynników atmosferycznych
lub wydzielajÄ…ce substancje chemiczne
(Rys. 1).
stwarzające zagrożenia dla zdrowia
i życia pracowników, należy klasyfikować
i znakować oraz przechowywać karty ich
charakterystyk, zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi
przepisami szczegółowymi.
23. Spawacze powinni być wyposażeni
w odpowiednią odzież, obuwie i sprzęt
ochronny, jak: niepalne lub trudnopalne
ubranie, rękawice spawalnicze, skórzany
fartuch spawalniczy, getry, maskÄ™
spawalniczą lub przyłbicę, okulary do
spawania gazowego i nakrycie głowy.
24. Stanowiska spawalnicze należy
Rys. 1 Stanowisko spawalnicze na otwartej przestrzeni
systematycznie kontrolować w zakresie
15. Otoczenie stanowiska spawalniczego na
stężeń czynników szkodliwych, związanych
otwartej przestrzeni należy zabezpieczać
z tym procesem oraz podejmować
przed działaniem łuku elektrycznego lub
środki techniczno  organizacyjne
płomienia.
przeciwdziałające przekroczeniu
16. W przypadku prac budowlano 
dopuszczalnych stężeń, których wartości
montażowych wykonywanych na dużych
określają przepisy szczegółowe.
wysokościach lub prac w wykopach nie
stosuje siÄ™ zapisu pkt. 14 i 15.
B. Spawanie gazowe
17. Podczas prowadzenia prac spawalniczych
na wysokości należy pod nimi wyznaczyć,
1. Czynności z wykorzystaniem karbidu
ogrodzić i oznakować strefę niebezpieczną.
jak: składowanie, rozdrabnianie,
18. Stanowiska, na których prowadzone
przechowywanie, należy wykonywać
sÄ… prace spawalnicze powodujÄ…ce
zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi zasadami
powstawanie iskier, żużla lub gorących
i przepisami szczegółowymi w tym zakresie.
cząstek stałych, należy zabezpieczyć przed
2. Czynności z wykorzystaniem karbidu,
możliwością powstania pożaru w strefie
powodujące powstawanie pyłu powinny być
rozprysku.
wykonywane w oddzielnym pomieszczeniu,
19. Ruchome stanowiska spawalnicze należy
a pracownicy je realizujący muszą być
wyposażać w podręczny sprzęt do gaszenia
wyposażeni w indywidualne maski
pożarów m.in.: koc spawalniczy, gaśnicę
przeciwpyłowe oraz pyłoszczelne okulary
podręczną (Rys. 2).
ochronne.
2
3. Na stałym stanowisku spawalniczym nie 13. Butle używane do spawania powinny
wolno stosować przenośnych wytwornic być ustawione w pozycji pionowej
acetylenu. i zabezpieczone przed upadkiem oraz
4. Należy zachowywać minimalną odległość: należycie umocowane do stałych punktów
" 6 m między dwiema przenośnymi obiektu za pomocą obręczy metalowych lub
wytwornicami acetylenu łańcuchów.
eksploatowanymi w jednym 14. Umieszczenie butli w czasie spawania
pomieszczeniu na wózku służącym do transportu jest
" 4 m między wytwornicą acetylenu dopuszczalne w przypadku, gdy wózek stoi
a otwartym z
ródłem ognia, w tym pewnie i nieruchomo, a butla jest do niego
również od płomienia palnika przymocowana (Rys. 4).
spawalniczego. 15. Jeśli w czasie pracy nie można ustawić
5. Wytwornice acetylenu i bezpieczniki pionowo przymocowanej do wózka butli,
wodne należy chronić przed zamarzaniem, należy zapewnić, aby:
a zamarznięte odmrażać jedynie przy " była ustawiona w pozycji pochyłej,
pomocy gorÄ…cej wody. o kÄ…cie nachylenia do 45°
6. Do czynności związanych z przepychaniem " jej górna część z zaworem redukcyjnym
karbidu w lejach można używać wyłącznie znajdowała się powyżej stopy butli
nieiskrzących narzędzi. " była zabezpieczona przed obsunięciem
7. Jeśli z jednej wytwornicy acetylenu korzysta lub stoczeniem
kilku spawaczy, każdy z nich powinien " jej zawór redukcyjny był zabezpieczony
mieć oddzielny bezpiecznik wodny przy przez uszkodzeniem lub
stanowisku. zanieczyszczeniem.
8. Poziom cieczy w bezpieczniku wodnym 16. Ręczne przetaczanie butli jest dozwolone
należy sprawdzać każdorazowo przed tylko na niewielką odległość, w obrębie
rozpoczęciem pracy i po każdym cofnięciu stanowiska spawalniczego. Butle należy
Rys. 4 Wózek spawalniczy
się płomienia do palnika, a w ruchu ciągłym trzymać w pozycji pochylonej, opierając ją
 co najmniej raz na zmianÄ™. na kwadratowej podstawie.
9. Butle do gazów technicznych stosowanych 17. Odległość butli gazowej od płomienia nie
w spawalnictwie powinny odpowiadać może być mniejsza niż 1 m.
w zakresie budowy, stanu technicznego, 18. Butle należy chronić przed nagrzewaniem
barwy, zezwoleÅ„ na eksploatacjÄ™, do temperatury przekraczajÄ…cej 35°C oraz
składowania i transportu wymaganiom przed bezpośrednim oddziaływaniem
określonym w przepisach szczegółowych płomienia, iskier i gorących cząstek metalu.
oraz polskich normach. 19. Butle z gazami palnymi cięższymi od
10. W spawalniach mających do 10 stanowisk powietrza nie powinny być użytkowane
spawalniczych dozwolone jest i przechowywane w miejscach
posiadanie na każdym stanowisku butli usytuowanych poniżej poziomu terenu,
do prowadzenia procesu oraz jednej a szczególnie w pobliżu kanałów,
butli zapasowej każdego rodzaju gazu studzienek i wykopów. Wymóg ten nie
stosowanego na tym stanowisku. dotyczy butli zintegrowanych z palnikiem.
11. Butle zapasowe, o których mowa 20. W przypadku jednoczesnego spawania
wyżej, powinny być przechowywane i cięcia metali z wykorzystaniem płomienia
w pomieszczeniach wyodrębnionych, gazowego i łuku elektrycznego butle
wykonanych z materiałów niepalnych lub należy zabezpieczyć przed zetknięciem się
w wydzielonych, wyraz
nie oznakowanych z urządzeniami pod napięciem.
i zabezpieczonych miejscach spawalni 21. W przypadku zasilania urzÄ…dzenia
(Rys. 3). spawalniczego gazem pobieranym ze
z
ródła, w którym ciśnienie gazu jest
zmienne lub większe niż znamionowe
ciśnienie zasilania odbiornika w punkcie
poboru, należy stosować reduktor ciśnienia.
22. W przypadku zasilania urzÄ…dzenia
spawalniczego gazem palnym pobieranym
z baterii butli, wiÄ…zki butli lub generatora
gazu czy z rurociągu, w każdym punkcie
poboru gazu należy stosować bezpiecznik.
23. Bezpieczniki powinny być wykorzystywane
zgodnie z ich przeznaczeniem, rodzajem
gazu oraz znamionowymi wartościami
ciśnień i przepływów.
24. Do przykręcania oraz odkręcania zaworu
redukcyjnego należy używać wyłącznie
specjalnego klucza.
25. Zawory redukcyjne i manometry należy
utrzymywać w pełnej sprawności technicznej.
Rys. 3 Magazyn gazów technicznych
26. Jeżeli zawór redukcyjny po zakończeniu
12. W spawalni mającej więcej niż 10 stanowisk pracy zostaje usunięty, należy na butlę
spawalniczych powinno być centralne niezwłocznie nałożyć kołpak ochronny.
zaopatrzenie w gazy. 27. Węże do gazów należy stosować zgodnie
Wersja 1.0
Standard 13.6 3
z ich przeznaczeniem, rodzajem gazu 9. Prace spawalnicze wykonywane wewnÄ…trz
i ciśnieniem znamionowym. pomieszczeń, gdzie występuje zagrożenie
28. W przypadku stosowania mieszanki gazów porażenia prądem elektrycznym,
należy wykorzystywać wąż odpowiedni do należy wykonywać z zastosowaniem
gazu dominujÄ…cego w mieszance. spawalniczych z
ródeł energii, spełniających
29. Zabrania się zawieszania przewodów i węży wymagania dotyczące dopuszczalnej
spawalniczych na ramionach lub kolanach wartości napięcia bez obciążenia
oraz prowadzenia ich bezpośrednio przy i oznakowanych przez producenta zgodnie
innych częściach ciała. z polską normą.
30. Wymagania stawiane wężom do gazów są
następujące: D. Spawanie w zbiornikach
" minimalna długość co najmniej 5 m
" maksymalna długość mierzona od 1. Prace spawalnicze w zbiornikach
punktu pomiaru ciśnienia do punktu i rurociągach po środkach chemicznych
odbioru gazu (palnik) do 20 m można prowadzić wyłącznie po dokładnym
" dopuszcza się przedłużanie węży za ich oczyszczeniu z tych środków.
pomocą dwuzłączek metalowych o średnicy 2. Podczas wykonywaniu prac
znamionowej węża, przy czym minimalna gazoniebezpiecznych lub niebezpiecznych
długość każdego z łączonych odcinków urządzenia zasilające, w tym butle z gazami
węża ma wynosić co najmniej 4 m. technicznymi, należy sytuować na zewnątrz
31. Do spawania i cięcia używa się palników wykopów, pomieszczeń lub urządzeń,
dostosowanych pod względem rodzaju w których prace są wykonywane.
i budowy do danej pracy. 3. Podczas prac wewnÄ…trz metalowych
zbiorników należy stosować przenośne,
C. Spawanie elektryczne ręczne lampy elektryczne, o obniżonym
napięciu zapewniającym bezpieczeństwo.
1. Do najbardziej rozpowszechnionych 4. Roboty spawalnicze w zbiornikach,
technologii spawania elektrycznego należy rurociągach lub kotłach mogą być
zaliczyć: wykonywane wyłącznie przy asekuracji osób
" spawanie Å‚ukowe elektrodami znajdujÄ…cych siÄ™ na zewnÄ…trz, z zachowaniem
otulonymi wzajemnej łączności oraz możliwości
" spawanie Å‚ukowe elektrodÄ… topliwÄ…: udzielenia natychmiastowej pomocy.
metodę MIG  w osłonach gazów 5. Osoby znajdujące się wewnątrz zbiornika
obojętnych oraz MAG  w osłonach powinny być wyposażone w szelki
gazów aktywnych bezpieczeństwa przymocowane do linki
" spawanie łukowe elektrodą nietopliwą: bezpieczeństwa, trzymanej przez znajdującą
metodą TIG - w osłonach gazów się na zewnątrz osobę asekurującą.
ochronnych. 6. Pracującym w zbiorniku należy zapewnić
2. Spawanie MIG i MAG może być prowadzone stały dopływ świeżego powietrza.
prądem stałym lub przemiennym, we
wszystkich pozycjach. Nadaje to procesowi E. Zabrania siÄ™:
dużą uniwersalność przy wykonywaniu
konstrukcji z różnych metali i stopów. 1. Prowadzenia kabli elektrycznych do
3. W przypadku spawania TIG  w osłonie spawania razem z przewodami gumowymi
gazu obojętnego lub redukującego lub metalowymi do spawania gazowego.
uzyskuje się połączenie poprzez stopienie 2. Przechowywania w spawalniach materiałów
metalu spawanego przedmiotu i materiału łatwopalnych.
dodatkowego ciepłem z łuku elektrycznego, 3. Wykonywania prac spawalniczych
powstającego między spawanym w odległości mniejszej niż 5 m od materiałów
przedmiotem a nietopliwÄ… elektrodÄ…. Å‚atwopalnych lub niebezpiecznych w razie
4. Wszelkie prace związane z instalowaniem, zetknięcia z ogniem.
demontażem, naprawą i przeglądem 4. Używania strumienia czystego tlenu
elektrycznych urządzeń spawalniczych do przedmuchiwania zbiorników
mogą wykonywać pracownicy posiadający i przewietrzania pomieszczeń.
uprawnienia określone w przepisach 5. Otwierania pokryw szuflad zasypowych do
szczegółowych. karbidu przy wytwornicach acetylenu, jeżeli
5. Obwód prądu spawania nie powinien być w wytwornicy istnieje nadciśnienie.
uziemiony, z wyjątkiem przypadków, gdy 6. Mocowania butli do elementów stałych
przedmioty spawane są połączone z ziemią. obiektów za pomocą drutu lub innych
6. Przewody spawalnicze, łączące przedmiot materiałów niegwarantujących stabilności
spawany ze z
ródłem energii powinny butli.
być połączone bezpośrednio z tym 7. Używania uszkodzonych palników.
przedmiotem lub oprzyrządowaniem, jak 8. Smarowania części palników smarem lub
Rys. 5 Przewody spawalnicze
najbliżej miejsca spawania (Rys. 5). oliwą.
7. Przy wykonywaniu prac spawalniczych 9. Odkładania lub wypuszczania z rąk
z
ródła energii powinny być usytuowane na palników, które nie są zgaszone.
zewnÄ…trz pomieszczenia. 10. Spawania gazowego lub elektrycznego
8. W pomieszczeniach, gdzie prowadzone sÄ… bez ochron wzroku, jak: okulary, tarcze,
prace, o których mowa w pkt. C4 należy przyłbice.
stosować trudno zapalne, izolacyjne środki 11. Trzymania przez spawacza pod pachą
ochronne, jak: chodniki i maty izolacyjne. uchwytu elektrody w czasie przerw w pracy.
4