Badanie czystości substancji
leczniczych metodą klasyczną
wg FP
Definicja wg Farmakopei
�� Zanieczyszczeniami są wszystkie składniki postaci farmaceutycznej
o budowie innej niż substancja właściwa, które znalazły się
w produkcie wbrew naszej woli, zostały zawleczone z substancją
czynną lub substancjami pomocniczymi w procesie produkcji lub
w trakcie przechowywania.
Po co?
�� czystość związku chemicznego gwarantuje jego jakość
�� związek czysty ma ściśle określone właściwości chemiczne
i farmakologiczne
�� można jednoznacznie określić jego skład jakościowy
i ilościowy
�� można przewidzieć jego właściwości farmakologiczne
�� bezpieczeństwo użytkowania
Normy czystości
�� Normy jakości dla substancji stosowanych w lecznictwie zawarte są
w Farmakopei, w odpowiednich monografiach substancji
�� Normy dotyczące substancji niefarmakopealnych określają
odpowiednie normy przemysłowe i normy polskie
�� Farmakopea bardzo ściśle określa również odczynniki używane w
analizie  gwarancja powtarzalności wyników
Rodzaje zanieczyszczeń
Zanieczyszczenia
Niebezpieczne Obojętne
Toksyczne
Mechaniczne
Same nie stanową
(produkty rozkładu,
(ostre elementy
niebezpieczeństwa, jednak
substancje
szklane lub metalowe)
ich obecność może
dodane omyłkowo)
osłabiać działanie np. przez
rozcieńczenie
Rodzaje zanieczyszczeń
Zanieczyszczenia
Niespecyficzne Specyficzne
(produkcyjne) (degradacyjne)
(nie związane z daną (charakterystyczne dla danej
substancją leczniczą) substancji leczniczej)
pochodzące z urządzeń (smary, produkty rozkładu substancji
zanieczyszczenia mechaniczne) (przechowywanie& ),
pochodzące z procesu produkcji nieprzereagowane odczynniki, substraty
(rozpuszczalniki), (produkcja),
pochodzące z zanieczyszczenia produkty uboczne syntezy,
rozpuszczalników, środowiska produkty uboczne dla preparatów poch.
(metale ciężkie, różne sole) naturalnego  różne składniki surowca
Sposoby oznaczania czystości substancji
leczniczych
Czystość
metody badania
Metody
Metody instrumentalne
Metoda klasyczna chromatograficzne (spektroskopia,
(TLC, HPLC) polarymetria,
refraktometria)
Badanie obecności zanieczyszczeń
Wg FP VI najbardziej powszechna
niespecyficznych
metoda badania czystości
Badanie przeprowadza się w świeżo
substancji leczniczych, umożliwia
przygotowanych roztworach wg
również potwierdzenie tożsamości.
wskazań zawartych w Farmakopei
Tom I FP V
�� FP V w tomie I podaje szczegółowe wskazówki, dotyczące określania
zanieczyszczeń niespecyficznych na podstawie prostych doświadczeń
chemicznych i obserwacji ich wyników. Obejmują one badanie:
" suchej pozostałości,
" strat po suszeniu
" zanieczyszczeń substancjami zwęglającymi się
" zanieczyszczeń substancjami łatwo utleniającymi się
" zawartość popiołów
" zawartość jonów Cl-, NO3-, SO42-, NH4+, Ba2+, Ca2+, Mg2+, Fe2+
" zanieczyszczenia metalami ciężkimi w przeliczeniu na Pb
" obecność As
Metoda klasyczna badania czystości
(wykonanie i analiza wyników)
�� przeprowadza się w świeżo przygotowanych roztworach wg wskazań
zawartych w Farmakopei,
�� próby wykonuje się w naczyniach ze szkła bezbarwnego, czystych
i wysuszonych,
�� ocenę reakcji przeprowadza się w porównaniu
z roztworami wzorcowymi
Metoda klasyczna badania czystości
(wykonanie i analiza wyników)
�� Roztwór wzorcowy - przygotowany wcześniej roztwór odpowiedniej
substancji posiadający
" odpowiednie zabarwienie (wzorzec barwy)
" odpowiednią, ściśle określoną przez FP, dopuszczalną ilość
zanieczyszczenia  stężenie graniczne
Metoda klasyczna badania czystości
(wykonanie i analiza wyników)
�� porównanie dokonuje się wykonując reakcje:
" równocześnie
" używając identycznych ilości odczynników
" obserwacji dokonuje się po tym samym czasie
" w ten sam sposób
" zmętnienie roztworów jasnych obserwuje się na matowym tle
Metoda klasyczna badania czystości
(wykonanie i analiza wyników)
1. Przygotowanie roztworu wzorcowego (Cl-, SO42-, Mg2+ , Ca2+, Fe3+)
2. Przygotowanie substancji badanej wg monografii FP V
3. Przygotowanie roztworu substancji badanej w kierunku
zanieczyszczeń (Formuła:  podaną w monografii ilość
substancji  patrz monografia)
4. Do roztworu wzorcowego i do roztworu substancji badanej
dodajemy w tym samym czasie te same ilości odczynników
(określone przez FP V) i czekamy na wynik.
Metoda klasyczna badania czystości
(wykonanie i analiza wyników)
Metoda klasyczna badania czystości
(wykonanie i analiza wyników)
�� Substancja jest farmakopealnie czysta, gdy rodzaj i ilość
zanieczyszczeń nie przekracza normy farmakopealnej
(tj. ilości zanieczyszczeń obecnych w roztworach wzorcowych)
�� Nie oznacza to, że substancja nie może zawierać nawet minimalnych
ilości zanieczyszczeń