Rozdział 2.
Korzystanie z zalet zintegrowanego środowiska programisty


W tym rozdziale:

Główne obszary zintegrowanego środowiska programisty
Tworzenie projektu
Dostosowywanie wyglądu i działania środowiska
Wykorzystanie zintegrowanego środowiska do zarządzania projektami
Korzystanie z pasków narzędzi zintegrowanego środowiska


Korzystanie ze zintegrowanego środowiska


Zintegrowane środowisko programisty (Integrated Development Environment, czyli w skrócie IDE) jest podzielone na cztery główne obszary: menu i paski narzędzi, okno widoku projektu (Project View), edytor kodu oraz okno debuggera. Owe obszary zostały przedstawione na rysunku 2.1. Polecenia menu umożliwiają dostęp do różnych opcji nie tylko samego IDE, ale także całego projektu. Korzystając z różnych opcji menu, możesz sterować wszystkim: od działania kompilatora aż do formatowania czcionek w oknie edycji kodu. Wszystkie paski narzędzi mogą być dokowane. To oznacza, że możesz je "zaczepić" przy każdej z czterech krawędzi głównego okna IDE. Możesz także umieścić je w dowolnym miejscu pulpitu.
Okno debuggera wyświetla ważne informacje dotyczące procesu budowy projektu oraz wyświetla te informacje podczas wykonywania programu we wbudowanym w Visual Studio debbuggerze. Zwykle okno debuggera wyświetla błędy napotkane podczas kompilowania i budowania projektu. Za pomocą makra TRACĘ możesz wypisywać komunikaty bezpośrednio w oknie debuggera.
Okno widoku projektu wyświetla różne aspekty projektu. Widok projektu jest oknem na cały projekt. Możesz w nim wybierać klasy do edycji, pracować z różnymi zasobami projektu, takimi jak dialogi czy ikony, a także przełączać się pomiędzy listą klas a listą plików projektu. Poza edytorem kodu, większość interakcji z projektem odbywa się właśnie poprzez okno widoku projektu, na zakładkach widoku plików (Rle View) i widoku klas (Class View).
Na zakładce widoku plików znajduje się lista plików dołączonych do projektu. Każdy plik znajduje się w hierarchicznym, strukturalnym drzewie. Aby przystąpić do edycji pliku, po prostu dwukrotnie go kliknij w oknie widoku plików, w wyniku czego zostanie on załadowany w całości do okna edytora kodu. Edycja kilku plików także nie sprawia kłopotu. Każdy plik zostanie załadowany w osobnym oknie edytora. Okna edytora można układać za pomocą poleceń z menu Window. Możesz dokonywać pomiędzy plikami operacji typu kopiuj i wklej lub wyświetlać okna obok siebie w celu ułatwienia sobie porównywania kod.
Zakładka widoku klas zawiera widok projektu podzielony na klasy. Widok klas łączy plik .h i .cpp każdej klasy w jedną logiczną jednostkę klasy. W drzewie klas występuje każda klasa w projekcie. Takie logiczne pogrupowanie klas może ułatwić programowanie, szczególnie w większych projektach posiadających dziesiątki klas. Dwukrotne kliknięcie nazwy klasy powoduje wyświetlenie w edytorze kodu deklaracji klasy. Po rozwinięciu gałęzi danej klasy pojawiają się jej funkcje i zmienne składowe, a także funkcje obsługi komunikatów. Zmienne i funkcje chronione są oznaczone małym symbolem klucza występującym obok nazwy.
Wszelkie zmiany dokonane w widoku plików nie zostaną odzwierciedlone w widoku klas do momentu ponownego zbudowania projektu lub zapisania go na dysku.
Tworzenie pierwszego projektu
Gdy poznałeś już główne elementy IDE, spróbujmy nieco pobrudzić sobie ręce i wykorzystajmy IDE do stworzenia podstawowego projektu Yisual C++. W tym ćwiczeniu poznasz kroki związane z tworzeniem nowego programu, który otwiera okno i wyświetla w nim pojedynczą linię tekstu. Zaczynajmy!
Krok 1: Użycie AppWizarda do wygenerowania podstawowego projektu obsługi pojedynczych dokumentów.
W menu File (plik) wybierz polecenie New (nowy) i kliknij zakładkę Projects (projekty) pokazaną na rysunku 2.2.
Wybierz pozycję MFC AppWizard (exe). W polu Location (położenie) wpisz c: \vcwp98\. Jeśli chcesz, możesz użyć innej kartoteki lub dysku. Pamiętaj tylko, aby odwoływać się do wybranej lokalizacji także w dalszej części ćwiczenia. W polu Project name (nazwa projektu) wpisz learnide. Zwróć uwagę, w jaki sposób Visual Studio wykorzystuje nazwę projektu i jego lokalizację do stworzenia kartoteki, w której znajdzie się projekt. Kliknij na przycisku OK.
AppWizard wyświetla serię okien dialogowych, które służą do stworzenia podstawowego szkieletu aplikacji C++ dla Windows. Pierwsze z okien zostało pokazane na rysunku 2.3.
Wybierz opcję Single document (pojedynczy dokument). W następnych pięciu oknach dialogowych zaakceptuj domyślne ustawienia. Okno dialogowe z podsumowaniem powinno wyglądać tak jak na rysunku 2.4.
Zwróć uwagę, że przy tworzeniu nazw klas AppWizard wykorzystał wybraną przez Ciebie nazwę projektu. Aby zakończyć tworzenie szkieletu projektu, kliknij przycisk OK.
Krok 2: Edycja projektu.
Kod wygenerowany przez AppWizarda zawiera podstawową obsługę funkcji Windows. Jeśli teraz skompilujesz i uruchomisz projekt, aplikacja otworzy pojedyncze okno z belką tytułową, paskiem menu oraz pustym obszarem roboczym. Dodaj więc do tego coś nieco bardziej interesującego.
Kliknij zakładkę Class View w oknie widoku projektu. Klikając znak (+), rozwiń gałąź Learnide, a następnie gałąź o nazwie CLearnideView. Wszystkie nazwy wyświetlone poniżej klasy są funkcjami należącymi do tej klasy.
Dwukrotnie kliknij funkcję składową OnDraw (). W oknie edytora kodu zostanie wyświetlony kod tej funkcji. Zmień go tak, aby wyglądał następująco:
void CLearnideYiew::OnDraw(CDC* pDC) {
CLearnideDoc* pDoc = GetDocument();
ASSERT_VALID(pDoc) ;
TRACE("To zostało wydrukowane w oknie debuggera\n"; pDC->TextOut(O,O,"Jestem króciutką aplikacją C++."};

Zwróć uwagę, że podczas wpisywania pDC->TextOut (...) pojawiła się rozwijana lista z szeregiem funkcji. To nowy mechanizm w Yisual Studio 6, noszący nazwę IntelliSense. IntelliSense wyświetla listę dostępnych funkcji, które mogą być użyte w danym miejscu kodu. Jak wynika z członu "Intelli" w nazwie tego mechanizmu, wyświetlane są tylko te funkcje, które są dozwolone w danym kontekście.
Używając naszego ćwiczenia jako przykładu, ponieważ klasa CLearnide jest wyprowadzona z cview, która z kolei została wyprowadzona z CWnd, rozwijana lista IntelliSense wyświetla jedynie te funkcje, które są dostępne we wszystkich tych klasach. IntelliSense analizuje wciskane przez Ciebie klawisze w celu zawężenia listy. Gdy znajdzie dopasowanie, wszystko co musisz zrobić to wcisnąć spację lub klawisz Enter, a IntelliSense samo dokończy za Ciebie nazwę funkcji. Oprócz tego IntelliSense wyświetli rodzaje i ilość argumentów wybranej funkcji.
Krok 3: Debuggowanie projektu.
Możesz zbudować projekt, wybierając w menu Build (zbuduj) polecenie Build learnide.exe, wciskając klawisz F7 lub klikając przycisk Build na pasku narzędzi budowania projektu.
Gdy kompilator i linker buduj ą projekt, tworząc plik wykonywalny, przekazują do okna debuggowania komunikat o przebiegu tych operacji. Pod koniec budowania projektu powinieneś ujrzeć tylko jeden komunikat błędu:
learnideView.cpp(61) : error C2143: syntax error : missing ')' before ';'
Dwukrotne kliknięcie komunikatu błędu spowoduje przejście do podejrzanej linii w oknie edytora kodu. Błędna linia znajduje się w funkcji składowej OnDraw () klasy CLearnideView. Zlokalizuj linię zaczynającą się od polecenia TRACĘ. Jeśli wpisałeś kod tak jak w przykładzie, powinno brakować nawiasu zamykającego. Dodaj nawias, który w poniższej linii zaznaczono wytłuszczonym drukiem:
TRACE("To zostało wydrukowane w oknie debuggera\n"); Teraz ponownie zbuduj projekt. Tym razem kompilacja powinna przebiec bezbłędnie. Krok 4: Uruchamianie aplikacji.
Gdy już zbudowałeś plik wykonywalny, uruchom go. W menu Build wybierz polecenie Execute learnide.exe lub wciśnij kombinację Ctrl+F5. Aplikacja powinna wyglądać tak jak okno na rysunku 2.5.
Poświęć kilka minut na zabawę ze swoją nową aplikacją. Zwróć uwagę, że AppWizard dodał do niej dokowalne paski narzędzi, a także opcje podglądu wydruku, i to bez żadnej linii wpisanego przez Ciebie kodu. Wszystko to jest zasługą szkieletu aplikacji noszącego nazwę MFC (Microsoft Foundation Classes). W następnych rozdziałach zajmiemy się MFC bardziej szczegółowo.
W menu File (plik) aplikacji wybierz polecenie Exit (wyjście). Następnie uruchom aplikację we wbudowanym w Visual Studio debuggerze. Możesz w tym celu wybrać w menu Build, w podmenu Start Debug, polecenie Go. W tym momencie aplikacja będzie działać w debuggerze. Ponownie wyjdź z aplikacji.
Spójrz na komunikaty wyświetlone w oknie debuggera w IDE. Większość z nich jest w tym momencie nieistotna i możesz je pominąć. Powinieneś jednak ujrzeć jedną linię, brzmiącą następująco:
To zostało wydrukowane w oknie debuggera
Pamiętasz polecenie TRACĘ, które modyfikowaliśmy w kroku 3? Wyświetlony komunikat jest właśnie wynikiem tego polecenia. TRACĘ to makro Visual C++ służące do wyświetlania informacji w oknie debuggera. Więcej informacji na temat debuggowania i polecenia TRACĘ znajdziesz w następnym rozdziale.
Dostosowywanie IDE
Jedną z mocnych stron IDE jest jego elastyczność. Wiele aspektów Visual Studia może zostać łatwo dostosowanych do własnych potrzeb. W tej sekcji nauczymy się przeglądać listę aktualnych skrótów klawiatury oraz jak dodawać, modyfikować i usuwać istniejące skróty.
Przeglądanie aktualnych skrótów
Lista aktualnych skrótów klawiatury jest dostępna w menu Help (pomoc) na głównym pasku menu IDE. Aby wyświetlić listę skrótów klawiatury, wybierz w tym menu polecenie Keyboard Map (mapa klawiatury). Jedną z pierwszych rzeczy, która rzuca się w oczy, to fakt, że ta lista jest bardzo długa. Znajdują się na niej wszystkie domyślne skróty, a także skróty stworzone przez użytkownika. Domyślna mapa klawiatury została przedstawiona na rysunku 2.6.
Każdy skrót wyświetlony w oknie może zostać dostosowany. Choć daje to ogromną elastyczność, może jednocześnie stanowić pułapkę. Gdy dokonujesz modyfikacji skrótów, zwłaszcza domyślnych, pamiętaj, aby nie usunąć któregoś ze standardowych skrótów klawiatury, na przykład takiego jak F5, powodującego uruchomienie programu z poziomu debuggera.
Otwórz rozwijaną listę w górnej części okna. Możesz jej użyć do selektywnego odfil-trowania listy skrótów. Jeśli wybierzesz kategorię Rle (plik), w oknie zostaną wyświetlone wszystkie polecenia związane z plikami, a także odpowiadające im skróty. Na górze tabeli skrótów występuj ą nagłówki kolumn. Spróbuj z listy wybrać inną kategorię. Zwróć uwagę na zmianę nagłówków. Za każdym razem gdy zmieniasz kategorię, zmienia się także szerokość kolumn, tak aby dopasować się do szerokości pozycji.
Możesz także kliknąć któryś z nagłówków. Pojedyncze kliknięcie powoduje posortowanie listy według zawartości danej kolumny. Jest to szczególnie użyteczne przy wyświetlaniu wszystkich skrótów. Po kliknięciu nagłówka Keys lista zostanie posortowana według kombinacji klawiszy i będziesz mógł łatwo sprawdzić, jakie kombinacje są powiązane z danym poleceniem.
Dodawanie, modyfikowanie i usuwanie skrótów
Zmiana lub usunięcie skrótów są prawie tak samo proste jak ich przeglądanie. W menu Tools (narzędzia) wybierz polecenie Customize (dostosuj). Gdy pojawi się okno dialogowe Customize, kliknij zakładkę Keyboard (klawiatura). W tym miejscu możesz modyfikować lub usuwać istniejące skróty klawiatury. W oknie dialogowym występują dwie rozwijane listy: Category (kategoria) oraz Editor (edytor). Możesz ich użyć do precyzyjnego przypisania skrótu do któregoś z obszarów Visual Studia. Jako ćwiczenie wykonaj następujące kroki:
1. Z rozwijanej listy Category wybierz pozycjÄ™ File.
2. Z rozwijanej listy Editor wybierz pozycjÄ™ Text.
3. Na liście Commands (polecenia) wybierz pozycję FileSaveAII (zapis wszystkich plików).
4. Umieść kursor w polu Press new shortcut key (wciśnij nowy klawisz skrótu).
5. Wciśnij kombinację Ctrl+S. Zwróć uwagę, że poniżej pola jest wyświetlone polecenie aktualnie przypisane tej kombinacji klawiszy. Dzięki temu możesz zorientować się, czy wybierasz kombinację, która już została przypisana.
6. Usuń z pola edycji skrót Ctrl+S. Teraz wciśnij kombinację Ctrl+Shift+S. Ta kombinacja nie powinna być do niczego przypisana.
7. Kliknij przycisk Assign (przypisz) w celu powiÄ…zania kombinacji klawiszy z wybranym poleceniem.
Gratulacje! Właśnie stworzyłeś swój pierwszy skrót klawiatury. Usuwanie skrótów jest równie łatwe. Gdy otworzysz okno dialogowe Customize, wykonaj poniższe kroki:
1. Wybierz polecenie, którego skrót klawiatury chcesz usunąć.
2. Kliknij polecenie, aby wyświetlić jego skrót.
3. Usuń z pola edycji kombinację klawiszy.
4. Kliknij przycisk Assign w celu zachowania zmian.
Za pomocą tego okna dialogowego możesz przypisywać skróty także tym poleceniom Visual Studia, które nie posiadają domyślnej kombinacji skrótu. Faktycznie, wiele powszechnie używanych poleceń Visual Studia nie posiada własnej kombinacji klawiszy. Gdy lepiej wprawisz się w korzystaniu z IDE, przypisując skróty częściej wykonywanym poleceniom, będziesz mógł zaoszczędzić znaczną ilość czasu.
Choć Visual Studio jest niesamowicie dobrą aplikacją, wygląda na to że jego projektanci pominęli jedną użyteczną rzecz. Jedną z częściej wykonywanych czynności (poza kompilowaniem) jest przełączanie się z wersji Debug projektu (wersji dla debuggowania) do wersji Release (wersji ostatecznej) i z powrotem. Microsoft jednak nie zapewnił dla tej czynności żadnego domyślnego skrótu klawiatury, który mógłby ją przyspieszyć. Oto recepta na zautomatyzowanie tej funkcji:
1. W menu Tools wybierz polecenie Customize, a następnie kliknij zakładkę Keyboard.
2. Z rozwijanej listy Category wybierz pozycjÄ™ Build.
3. Z listy Command wy bierz pozy ej Ä™ BuildConfigurations.
4. Jako kombinację klawiszy skrótu wybierz Ctrl+Shift+C.
5. Kliknij przycisk Assign zapisując skrót.
Gdy wykonasz te kroki, kombinacja Ctrl+Shift+C, wciśnięta podczas pracy z projektem, powinna spowodować otwarcie okna dialogowego Build Configurations. Wykonując podobne kroki możesz przypisać skrót klawiatury każdemu poleceniu dostępnemu w Visual Studio.
Korzystanie z pasków narzędzi
Używając pasków narzędzi, możesz pogrupować często używane polecenia Visual Studia, tak aby móc je szybko znaleźć i użyć. Paski narzędzi mogą być dostosowywane praktycznie na wszystkie sposoby. Możesz dodawać i usuwać menu i przyciski, tworzyć własne paski narzędzi, ukrywać je i wyświetlać, a także umieszczać w różnych częściach okien środowiska IDE. Pod koniec tej sekcji będziesz swobodnie wykonywał wszystkie te czynności.
Wyświetlanie i ukrywanie pasków narzędzi
Ustawienia pasków narzędzi są dostępne w tym samym oknie dialogowym Customize, z którego korzystaliśmy poprzednio. Aby wyświetlić ustawienia pasków narzędzi, klik-nij zakładkę Toolbars. Znajdziesz na niej listę wszystkich pasków narzędzi w Visual Studio, łącznie z paskami stworzonymi przez Ciebie. Wyświetlone są te z pasków, które mają włączone opcje obok swoich nazw. Aby ukryć pasek narzędzi, po prostu kliknij opcję, a pasek zniknie z ekranu. Wyświetlanie pasków odbywa się w ten sam sposób. Włączenie opcji przy ukrytym pasku narzędzi powoduje natychmiastowe wyświetlenie go na ekranie. Okno dialogowe pasków narzędzi zostało przedstawione na rysunku 2.7.
Jeden z pasków narzędzi wyświetlonych na liście jest inny niż pozostałe i nie da się go w ten sposób ukryć. Chodzi tu o pasek menu, który zwykle zawsze jest widoczny. Przeciągnięciem w inne miejsce okna możesz umieścić go przy dowolnej krawędzi Visual Studia. Możesz także umieścić go po prostu w dowolnym miejscu ekranu i tam pozostawić, aby swobodnie się unosił.
Jeśli naprawdę chcesz ukryć pasek menu, możesz sprawić, że okno edytora zajmie cały ekran. W tym celu w menu View (widok) wybierz polecenie Fuli Screen (pełny ekran). Spowoduje to rozwinięcie okna edytora na cały ekran i ukrycie wszystkich pasków narzędzi, łącznie z paskiem menu.
Dostosowywanie pasków narzędzi
Tworzenie własnych pasków lub modyfikowanie istniejących jest tak proste jak technika "przeciągnij i upuść". Visual Studio pozwala na dostosowanie istniejących pasków narzędzi oraz tworzenie nowych pasków, zawierających funkcje, z których cały czas korzystasz. Okno dialogowe umożliwiające stworzenie nowego paska narzędzi zostało przedstawione na rysunku 2.8.
Aby stworzyć własny pasek narzędzi, po prostu w menu Tools wybierz polecenie Customize, kliknij zakładkę Toolbars, po czym kliknij przycisk New. W oknie dialogowym z rysunku 2.8 wpisz nazwę swojego paska narzędzi. Spowoduje to stworzenie i wyświetlenie pustego paska narzędzi, przygotowanego do umieszczenia na nim przycisków i menu. Przed wykonaniem następnych kroków pozostaw pasek widoczny na ekranie.
Aby dodać przycisk lub menu:
1. W oknie dialogowym Customize kliknij zakładkę Commands (polecenia).
2. Z rozwijanej listy Categories wybierz kategoriÄ™ przycisku.
3. W oknie pojawią się wszystkie przyciski związane z wybraną kategorią. Kliknij wybrany przycisk lub menu i przeciągnij je na swój nowy pasek narzędzi.
Jeśli polecenie nie posiada domyślnego przycisku, pojawi się okno dialogowe przycisku użytkownika. Możesz w nim wybrać obrazek dla nowego przycisku lub po prostu go stworzyć w swoim ulubionym programie graficznym. Możesz także stworzyć zwykły przycisk z etykietą tekstową.
Zwróć uwagę, że gdy okno dialogowe Customize jest otwarte i na ekranie widać Twój nowy pasek narzędzi, możesz na niego przeciągnąć dowolny element z dowolnego widocznego menu lub paska narzędzi IDE. Jest to wygodny sposób tworzenia jednego czy dwóch pasków narzędzi zawierających większość z wszystkich regularnie wykorzystywanych poleceń.
Podsumowanie
W tym rozdziale zostałeś wprowadzony w zintegrowane środowisko programisty, czyli w Visual Studio IDE. Poznałeś każdy z głównych obszarów Yisual Studia i dowiedziałeś się, jak ze sobą współpracują. Oprócz tego skompilowałeś prosty projekt C++, wykorzystując przy tym debugger w celu usunięcia błędów w kodzie programu.
Dowiedziałeś się także, jak dostosować IDE do własnych potrzeb. Powinieneś już znać sposób tworzenia nowych skrótów klawiatury oraz nowych, własnych pasków narzędzi.