programowanie
Qt ISO Maker
 moja pierwsza
aplikacja w Qt
Tomasz Pielech
brew obiegowym opiniom, ce m.in. do generowania plików Makefile)
programowanie aplikacji mogły zostać znalezione. Tę część powin-
okienkowych w Linuksie ny wykonać za nas skrypty dołączone do
Wjest proste. Ten artykuł pakietów z biblioteką. W niektórych przy-
udowodni tę tezę; wykonamy pierwszą padkach (np. gdy wydanie polecenia qmake
aplikację, która będzie służyła do two- zwróci błąd  command not found ) może
rzenia obrazów płyt CD. Program będzie okazać się konieczne utworzenie zmiennej
umożliwiał przeglądanie plików i katalo- systemowej QTDIR, która będzie zawie-
gów znajdujących się na dysku i dodawa- rała ścieżkę do katalogu z biblioteką Qt.
nie ich do obrazu. Sam proces tworzenia Przykładowo, jeśli Qt jest zainstalowane
będzie opierał się na programie Mkisofs, w katalogu /usr/lib/qt3, to w pliku ~/.bashrc
więc w rzeczywistości stworzymy graficz- powinniśmy dopisać:
ną nakładkę na ten program.
export QTDIR=/usr/lib/qt3
Narzędzia, wymagania
systemowe Rozpoczęcie pracy
Omawiana tutaj aplikacja zostanie wyko-  projekt aplikacji
nana przy pomocy biblioteki Qt i narzę- Pierwszym elementem przy tworzeniu
dzi dostarczonych razem z nią. W trak- naszej aplikacji będzie stworzenie okien-
cie przygotowania artykułu korzystałem ka, w którym będą rozmieszczone wszyst-
z biblioteki Qt w wersji 3.3.3 oraz kompi- kie kontrolki używane przez program.
latora GCC 3.3.5. Aby uniknąć podstawo- Do jego stworzenia wykorzystamy pro-
wych błędów związanych z kompilacją gram Qt Designer, który ułatwi nam stwo-
z
ródeł, wymagane jest posiadanie biblio- rzenie całego interfejsu. Za jego pomocą
teki Qt w wersji 3.3 lub wyższej. Wersja stworzymy również projekt aplikacji (plik
kompilatora nie ma większego znaczenia. o rozszerzeniu pro), a także plik main.cpp.
Programy tworzone z użyciem Qt można Ważne jest więc, aby prześledzić uważnie
kompilować zarówno w GCC3, GCC4, jak wszystkie opisywane poniżej kroki, gdyż
również korzystając z innych kompilato- pozwoli nam to uniknąć wielu niepotrzeb-
rów, np. Intela. nych błędów.
W systemach, w których oprogramo- W pierwszym kroku stworzymy plik
wanie jest dystrybuowane w postaci projektu naszej aplikacji. W tym celu uru-
RPM-ów, powinniśmy posiadać następuj- chamiamy program Qt Designer i w okien-
ące pakiety (Aurox): qt-designer, qt-3.3.3 ku Qt Designer New/Open (lub po wybraniu
oraz qt-devel. W systemach, w których File->New) wskazujemy opcję C++ Project.
oprogramowanie jest dystrybuowane w po- Plik ten zapisujemy w katalogu specjalnie
staci DEB-ów, powinniśmy posiadać na- przygotowanym do tego celu. W omawia-
stępujące pakiety (Ubuntu): qt3-apps-dev, nym przykładzie będzie to ~/Projekty/qtiso/,
qt3-assistant, qt3-designer, qt3-dev-tools oraz a nazwa pliku to qtiso.pro.
qt3-doc. Rysunek 1 przedstawia ekran Qt De-
Komplenta konfiguracja tych narzędzi signera. Oznaczenia to w kolejności: (1)
Na CD/DVD
powinna zapewniać, aby pliki bibliotek Przestrzeń robocza, w której będą poja-
Na CD/DVD znajduje się kod
z
ródłowy tworzonej aplikacji. oraz pliki i programy używane w procesie wiać się okienka; (2) Elementy graficznego
kompilacji (np. Qmake  narzędzie służą- interfejsu aplikacji; (3) Właściwości aktual-
24 luty 2006
programowanie
programowanie w Qt
nie zaznaczonego elementu; (4) Elementy
Listing 1. Kod wczytujący listę katalogów systemu do kontroli ListView
klasy, które są tworzone na podstawie
okna; (5) Przyciski umożliwiające roz-
mieszczanie elementów interfejsu. #include
Po zapisaniu pliku projektu przy- void qtISOMForm::init (){
stępujemy do etapu właściwego, czyli listDir->setRootIsDecorated (true);
tworzenia okienka naszego programu. mainDirRead ();
W menu File->New wybieramy Main Win- }
dow. Kreator, który pojawi się, możemy void qtISOMForm::mainDirRead (){
od razu zamknąć przyciskiem Cancel. QDir dir("/");
Teraz nazwiemy nasze okienko. W prawej dir.setFilter (QDir::All);
części programu Qt Designer powin- QStringList content = dir.entryList ();
na być zakładka Properties (punkt 3 na QListViewItem *newItem;
S
Rysunku 1) ze wszystkimi właściwościa- for (QStringList::Iterator it = content.begin ();
mi. Odszukujemy na tej liście wartość name it != content.end (); ++it){
S
i wpisujemy tam qtISOMForm. Po wpisa- if ((QString::compare (*it, "..") != 0)
niu tej nazwy zapisujemy plik okna, na && (QString::compare (*it, ".") != 0)){
którym za chwilę będziemy umieszczać QFileInfo fileinfo ("/" + *it);
kolejne elementy interfejsu. newItem = new QListViewItem (listDir, *it);
Ostatnim krokiem w przygotowy- if (fileinfo.isReadable () && fileinfo.isDir ())
waniu projektu naszej pierwszej aplika- newItem->setPixmap (0, QPixmap ("images/dir.png"));
cji będzie stworzenie pliku main.cpp. W if (!fileinfo.isReadable () && fileinfo.isDir ())
tym celu ponownie wybieramy z menu newItem->setPixmap (0, QPixmap ("images/dirro.png"));
File->New, a następnie C++ Main-File. if (fileinfo.isFile ())
Po wybraniu tego pliku będziemy mogli newItem->setPixmap (0, QPixmap ("images/file.png"));
wybrać główne okno programu. Jeśli }
wszystkie kroki przeprowadziliśmy pra- }
widłowo, to na liście będziemy mieli tylko }
jedną pozycję, więc wystarczy po prostu
zatwierdzić przyciskiem OK. Po wygene- proces wymagający, po pierwsze, umiesz- wego. Przykładowo, jeśli przed literą  F
rowaniu pliku main.cpp możemy go zapi- czenia wszystkich kontrolek wykorzy- podamy znak &, to w programie po skom-
sać i od razu zamknąć, gdyż nie będzie- stywanych przez program, a po drugie, pilowaniu użycie klawiszy [Alt]+[F] spo-
my modyfikować jego treści. Jedynym jego poprawnego ich rozmieszczenia. woduje rozwinięcie menu File. Dodanie
zadaniem jest uruchomienie głównej pętli Na początku dodamy menu do nasze- separatora (pionowa linia oddzielająca
naszej aplikacji (w tym przypadku chodzi go okienka. Wykonujemy to poprzez pozycje w menu) do menu jest możliwe
o pętlę w rozumieniu sygnałów i slotów, kliknięcie prawym klawiszem myszy w po przeciągnięciu go metodą przeciągnij
gdyż jej działanie polega na tym, że aplika- dowolnym miejscu głównego formularza, i upuść w odpowiednie miejsce.
cja działa tak długo, aż nie zostanie wyge- a następnie wybraniu opcji Add Menu item. Gdy dodamy wszystkie trzy wymie-
nerowany sygnał lastWindowClosed(); Po wykonaniu tej operacji będzie od razu nione wcześniej elementy do menu, będą
dopiero wówczas następuje zamknięcie widoczne menu, które możemy dosto- one widoczne w oknie Action Editor.
aplikacji i usunięcie jej z pamięci), która sować do swoich potrzeb. Utworzymy Dodamy teraz elementy interfejsu do
wyświetli okno qtISOMForm. teraz dwie pozycje: File i Help. Do menu obsługi systemu plików. Będzie to ListView
File dodamy dwa elementy: Save ISO oraz dostępne z menu Tools->Views->ListView.
Tworzenie GUI Exit, a w menu Help dodamy tylko pozy- Dokonamy teraz edycji tej kontrolki. Aby
Przygotowanie GUI programu z wyko- cję About. było to możliwe, klikamy na nią dwu-
rzystaniem Qt Designera jest stosunkowo Wykonanie tych czynności jest stosun- krotnie. Powinno ukazać się nam okien-
proste. Należy jednak pamiętać, że jest to kowo intuicyjne. Podam kilka użytecz- ko Edit ListView z aktywną zakładką Items.
nych porad, które mogę przydać się pod- Usuniemy domyślnie dodaną pozycję New
czas tworzenia menu. Po pierwsze, gdy Item oraz w zakładce Columns zmienimy
klikamy myszą na jakimś menu, możemy nazwę kolumny na Directories. W oknie
wykorzystać klawisz [F2], aby zmienić Properties zmienimy nazwę obiektu (kon-
jego nazwę. Po drugie, użycie klawisza trolki listView1) na listDir. Dodamy
[F2], gdy jest zaznaczona pozycja new item, teraz jeszcze kontrolkę Display->TextLabel
wpisanie nowej nazwy menu i zatwier- oraz Buttons->PushButton. Pierwszą umie-
dzenie klawiszem [Enter] powoduje doda- ścimy ponad listDir, a drugą poniżej. Treść
nie nowej pozycji. Po trzecie, użycie znaku wyświetlaną przez textLabel możemy zmie-
ampersand  & przed literą, w nazwie nić klikając dwukrotnie na tym elemencie.
którejś z menu, umożliwia uruchomie- Wpiszemy tutaj: List of files and directories.
Rysunek 1. Ekran Qt Designera
nie tej opcji za pomocą skrótu klawiaturo- Zmianę tekstu na przycisku wykonuje-
www.lpmagazine.org 25
programowanie
czenie tych kontrolek tak, aby w każdej roz- Kod aplikacji
dzielczości ekranu oraz niezależnie od usta- Środowisko Qt Designer (w Qt z serii 3.x)
wień personalnych użytkownika bądz
sys- umożliwia nam, oprócz tworzenia GUI
temu (takich jak np. wykorzystywane style) aplikacji, również tworzenie kodu progra-
były poprawnie wyświetlane. Zaznaczamy mu. Zanim przejdziemy do samego two-
wszystkie kontrolki, a mówiąc dokładniej, rzenia kodu, omówię jeszcze udogodnie-
dwie grupy kontrolek i wybieramy opcję nia, które oferuje nam Qt Designer. Warto
Layout->Lay Out Horizontally (in Splitter), jednak zaznaczyć, że cały kod, który
a następnie klikamy w dowolnym miejscu będziemy tworzyć, nie jest kompletnym
na formularzu okna (tak, aby nic nie było kodem, z jakiego będzie zbudowany pro-
zaznaczone) i wybieramy opcję Layout->Lay gram. Na podstawie tego kodu, jak rów-
Rysunek 2. Wykonanie GUI Out in a Grid. nież pewnych zmiennych, które zostaną
Ostatnim krokiem, który nam jesz- teraz omówione, będzie generowany wła-
my w analogiczny sposób. Tu wpiszemy cze pozostał w przygotowaniu GUI ściwy kod programu (pliki *.h i *.cpp).
A&dd. Zmienimy jeszcze nazwę przycisku naszej aplikacji, jest zmiana tytułu, który
(Properties->name) na addBtn. jest wyświetlany przez główne okno. Na Sloty
Gdy wszystkie te operacje będziemy zakładce properties odszukujemy pozycję Gdy wybierzemy z menu Edit->Slots...,
mieli za sobą, wykonamy bardzo istotną caption i wpisujemy: Qt ISO Maker. Jeśli ukaże się nam okienko, w którym będzie-
czynność, jaką jest grupowanie kontrolek. wszystkie kroki wykonaliśmy zgodnie z
W tym celu musimy zaznaczyć wszyst- tym, co zostało opisane, to powinniśmy
Tworzenie aplikacji
kie trzy kontrolki (zaznaczanie wykonu- ujrzeć surowy projekt aplikacji podobny
w polskiej wersji językowej
je się analogicznie do zaznaczania ikon do tego zaprezentowanego na Rysunku 2.
Tworząc oprogramowanie z wykorzysta-
np. na pulpicie). Gdy będą zaznaczone, O tworzeniu GUI Czytelnik powinien
niem Qt Designera można z powodze-
wybieramy opcję Lay Out Verticaly (przy- pamiętać, że samo umieszczenie kontrolek
niem stosować polskie nazwy z polski-
cisk z trzema poziomymi liniami na pasku na formularzu nie jest jeszcze wystarcza-
mi znakami diakrytycznymi. W przypadku
narzędziowym Qt Designera) lub używa- jące, jak również, że poprawne rozmiesz-
napisów na przyciskach i w menu nie ma
my kombinacji klawiszy [Ctrl]+[L]. Od tej czenia jest niezwykle istotne, gdy aplikacja
z tym żadnego problemu. W przypadku
pory wszystkie trzy kontrolki mogą być ma być dostępna dla osób korzystających z
napisów (stringów) wpisanych w kodzie
traktowane jako jedna podczas dalszego innych środowisk graficznych lub dystry-
programu, tj. tekst komunikatu, musimy
rozmieszczenia. bucji. Postępowanie z menedżerami roz-
stosować się do pewnych reguł, aby pol-
Gdy już wiemy, jak dodawać i rozmiesz- mieszczania (na Rysunku 2 widoczne są
skie znaki diakrytyczne były wyświetlane
czać kontrolki na formatkach Qt Designera, w postaci czerwonych linii) jest analogicz-
prawidłowo. Po pierwsze, w konstruktorze
dodamy jeszcze trzy. Będą to textLabel, list- ne do projektowania stron internetowych
klasy (lub w funkcji init()), w której chcemy
Box, pushButton. Tekst w kontrolce textLabel i stosowania znacznika table. Layouty
używać polskich znaków, musimy wska-
zmienimy na Add this to ISO. Z listBox są swego rodzaju tabelkami, do których
zać kodowanie, które ma być używane w
usuniemy domyślnie dodaną pozycję (New będą justowane kontrolki. Zarówno przy
programie. Służy do tego funkcja:
item) i zmienimy jej nazwę na listIso. Na projektowaniu stron internetowych, jak
przycisku napiszemy Re&move, a następnie i w przypadku programowania z użyciem #include
zgrupujemy wszystkie trzy tak samo jak w Qt, prawidłowe wykonanie pozycjonowa- [...]
poprzednim akapicie. nia poszczególnych elementów jest szcze- QTextCodec::setCodecForTr( QText
W chwili obecnej mamy już wszystkie gólnie ważne, gdy strona bądz
program Codec::codecForName("ISO8859-2") );
kontrolki niezbędne do wykonania pod- będzie wykorzystywany na innych kom-
Następnie w kodzie programu, zawsze
stawowej funkcjonalności naszej aplikacji. puterach niż ten, na którym został stwo-
gdy będziemy używać napisów w języku
Niezbędne jest jednak poprawne rozmiesz- rzony i wygląda ładnie.
polskim, będziemy opatrywać je funkcją
tr(). W przypadku komunikatu informa-
cyjnego może to wyglądać następująco:
QMessageBox::information
(this, tr("Ostrzeżenie"),
tr("Nie można uruchomić
procesu..."),
QmessageBox::Ok);
Zastosowanie funkcji tr() ma tę dodat-
kową zaletę, że na jej podstawie można
wygenerować pliki językowe, które stosu-
je się przy tworzeniu wersji językowych
programu.
Rysunek 3. A
ączenie sygnałów ze slotami
26 luty 2006
programowanie
programowanie w Qt
my mogli zadeklarować dowolną funkcję
Listing 2. Kod wczytujący listę podkatalogów według pozycji startowej
języka C++. Funkcje, które w ten sposób
utworzymy, zostaną w procesie kompila-
cji dodane do definicji naszej klasy qtISOM- void qtISOMForm::readDir (QString initDir, QListViewItem * parent){
Form i będą widoczne w pliku nagłówko- QDir dir (initDir);
wym .ui/qtisomform.h. dir.setFilter (QDir::All);
Okienko (Edit Functions), które teraz QStringList content = dir.entryList ();
mamy na ekranie, pozwala zdefiniować QListViewItem *newItem;
S
wszystkie części funkcji, takie jak nazwa, for (QStringList::Iterator it = content.begin ();
typ oraz zwracana wartość. Najbardziej it != content.end (); ++it){
intrygujące będzie pewnie pole Type:, w if ((QString::compare (*it, "..") != 0)
którym mamy do wyboru slot lub funk- && (QString::compare (*it, ".") != 0)){
cję. Różnica polega na tym, że slot jest spe- QFileInfo fileinfo (initDir + "/" + *it);
cyficzną funkcją, która może być połączo- newItem = new QListViewItem (parent, *it);
na z sygnałem wygenerowanym przez if (fileinfo.isReadable () && fileinfo.isDir ())
użytkownika. Przykładem sygnału jest newItem->setPixmap (0, QPixmap ("images/dir.png"));
np. kliknięcie na przycisku lub wybranie if (!fileinfo.isReadable () && fileinfo.isDir ())
jakieś pozycji z menu. newItem->setPixmap (0, QPixmap ("images/dirro.png"));
if (fileinfo.isFile ())
Connections newItem->setPixmap (0, QPixmap ("images/file.png"));
Gdy z menu Qt Designera wybierzemy }
Edit->Connections, ukaże się nam okien- }
ko, które służy do łączenia slotów (specjal- }
nych funkcji) z sygnałami występującymi
w programie. Od razu zdefiniujemy jedno
połączenie, które doda do naszego progra- tworzyć wszystkie definicje metod, które Listing 3. Slot powiązany z sygnałem
mu pierwszą funkcjonalność. Po wciśnię- będą wykorzystywane w naszym progra- podwójnego kliknięcia na elemencie listy
ciu przycisku New ustawimy wszystkie mie. Mówiąc kolokwialnie, w tym miejscu
kolumny wg Rysunku 3. stworzymy całą mechanikę naszej aplikacji. void qtISOMForm::lv1DbClicked
W ten sposób od razu po skompilowa- (QListViewItem * item){
S
niu, program będzie zamykał się po wybra- init()/destroy() if ((item->firstChild () == 0)
niu opcji Exit z menu. Nie jest to nic zna- Oprócz opisanych powyżej zalet, two- && (!item->isOpen ())){
czącego, ale jak do tej pory nie wpisali- rzenia aplikacji w programie Qt Designer QString tmpStr;
śmy żadnej linii kodu. Podobnych ułatwień ma również kilka wad. Jedną z nich jest if (item != 0){
w przypadku programowania z użyciem to, że nie mamy dostępu do konstruktora if (item->parent () != 0){
Qt jest sporo. i destruktora klasy okna. Tak więc wykona- tmpStr = item->text (0);
S
nie jakichś operacji zaraz po uruchomieniu QListViewItem *tmpItem =
Members programu jest realizowane w inny sposób. item;
W prawym górnym rogu w programie Mamy do tego dwie dodatkowe funkcje: while (tmpItem->parent ()){
Qt Designer znajduje sie zakładka opi- init() oraz destroy(). Aby można było tmpItem = tmpItem->parent ();
S
sana jako Members, w której definiujemy z nich skorzystać, należy je dodać w oknie tmpStr.prepend (tmpItem
wszystkie części składowe klasy edyto- Edit Functions, które zostało już omówione. ->text (0) + "/");
wanego okna. Ta część została podzielo- W naszym programie będziemy potrzebo- }
na na kilka elementów. Odpowiadają one wać jedynie funkcji init(), więc tylko taką }
wszystkim częściom, które mogą wcho- funkcję musimy dodać. Klikamy przycisk else{
dzić w skład definicji klasy w języku C++. New function, a następnie w polu Function tmpStr = item->text (0);
Na podstawie zawartości tego okna, jak i wpisujemy init() i zatwierdzamy przy- }
naszej formatki, zostanie wygenerowany ciskiem OK. Po dodaniu tej funkcji będzie }
plik nagłówkowy odpowiedzialny za cały ona widoczna w edytorze kodu. readDir ("/" + tmpStr, item);
wygląd i funkcjonalność naszej aplikacji. item->setOpen (true);
Drzewo katalogów }
Edytor kodu Aby nasz program był intuicyjny i pozwał if (!item->isOpen ()){
Gdy klikniemy dwukrotnie w dowolnym łatwo dodawać pliki do obrazu ISO, musi item->setOpen (false);
miejscu okna naszej aplikacji (nie doty- zawierać listę katalogów i plików systemu. }
czy przycisków i innych kontrolek), zosta- Lista ta powinna być załadowana zaraz po else{
nie utworzony plik qtisomform.ui.h. Jego uruchomieniu programu. Zajmiemy się teraz item->setOpen (true);
wygenerowanie jest również możliwe po stworzeniem takiej właśnie funkcjonalności. }
wybraniu kombinacji klawiszy [Ctrl]+[E]. W W pierwszym etapie dodamy plik }
oknie, które wówczas się pojawi, będziemy nagłówkowy qdir.h na samej górze w edy-
www.lpmagazine.org 27
programowanie
Pętla for z Listingu 1 pozwala wycią- Można wykorzystać dowolne inne ikony,
Listing 4. Metoda łączona z sygnałem
gnąć pojedyncze nazwy z tak przygotowanej ale jeśli będą miały inne nazwy i/lub będą
select()
listy nazw katalogów. Wykonujemy to przy znajdować się w innych katalogach, należy
void pomocy iteratorów (zaprezentowany przy- to uwzględnić w kodzie programu.
qtISOMForm::lv1selChanged kład użycia iteratora jest dość schematyczny
S
(QListViewItem * item){ dla całego Qt i na tym etapie Czytelnik nie Poruszanie po katalogach
QString tmpStr; musi wiedzieć więcej o tym zastosowaniu). Samo załadowanie głównego drzewa kata-
selectedItem = ""; Pierwszą czynnością, którą wykonujemy logów systemu to trochę za mało do spraw-
S
if ((item != 0) && w pętli, jest sprawdzenie, czy nazwa kata- nej obsługi programu. Dodamy teraz funk-
(item->isSelected ())){ logu jest różna od  . oraz  .. . Zostało ono cję umożliwiającą poruszanie się po tych
if (item->parent () != 0){ dodane, gdyż metoda entryList() zwraca katalogach. Mechanizm będzie polegał na
tmpStr = item->text (0); listę również z tymi wartościami. W naszym tym, że podwójne kliknięcie na wybranej
QListViewItem *tmpItem = item; przykładzie są niepotrzebne. pozycji z drzewa powoduje rozwinięcie
while (tmpItem->parent ()){ Gdy wiemy, że kolejna wartość listy wszystkich podkatalogów, które znajdu-
S
tmpItem = tmpItem-> nie jest  . lub  .. , możemy dodać tę pozy- ją się w wybranej pozycji, o ile takowe się
parent (); cję do naszego ListView o nazwie listDir. znajdują. W pierwszej kolejności dodamy
S
tmpStr.prepend Dodanie polega na stworzeniu nowego kod wczytujący listę podkatalogów według
(tmpItem->text (0) + "/"); obiektu QListViewItem, którego rodzicem pozycji startowej podanej w parametrze
} (parent) jest listDir. Korzystamy tutaj wywołania tej metody  Listing 2.
} z konstruktora klasy QlistViewItem: Slot, który połączymy z sygnałem
else{ doubleClicked(QListViewItem * item),
S
tmpStr = item->text (0); QListViewItem ( QListView * parent, będzie wyglądał jak na Listingu 3 (po-
S
} QString label1, QString label2 = winniśmy go dodać przy pomocy okienka
S
selectedItem = "/" + tmpStr; QString::null, QString label3 = Slots, które zostało już omówione).
S
} QString::null, QString label4 = Kluczowym elementem tej funkcji
S
} QString::null, QString label5 = jest wczytanie nazw wszystkich rodzi-
S
QString::null, QString label6 = ców wybranej pozycji. W ten sposób uzy-
S
torze kodu. W tym pliku zostały zdefinio- QString::null, QString label7 = skujemy całą ścieżkę drzewa, którą wyko-
S
wane wszystkie funkcje umożliwiające QString::null, QString label8 = rzystujemy w funkcji wczytującej podka-
poruszanie się po katalogach systemu, jak QString::null ) talogi do kontrolki ListView. Od linii z if
i wczytywanie listy katalogów. Kod, który (!item->isOpen ()) zaczyna się kod odpo-
wczyta listę katalogów systemu do kontrol- Z zaprezentowanego powyżej konstrukto- wiedzialny za zwijanie lub rozwijanie list
ki ListView, będzie wyglądał tak jak na ra wynika, że musimy podać dwie pierw- w zależności od stanu tej pozycji (może
Listingu 1. sze wartości. Wszystkie inne nie są koniecz- być rozwinięta lub zwinięta).
Omawiany kod w pierwszej kolejno- ne, gdyż mają przypisane wartości domyśl- Teraz pozostaje jeszcze jedna czyn-
ści zmienia parametry kontrolki ListView. ne. W dalszej części tej pętli dodaliśmy do ność, czyli połączenie tego slota z sygna-
Opcja rootIsDecorated jest również każdej pozycji ikonkę, w zależności od łem podwójnego kliknięcia na kontrolce
dostępna w Qt Designerze. Ustawienie jej typu danej pozycji. Sprawdzanie odbywa listDir. Powinno ono wyglądać następu-
na wartość true sprawia, że katalogi są się przy pomocy klasy QFileInfo, która jąco: listDir generuje sygnał doubleClic-
wyświetlane w postaci drzewa, a nie listy w konstruktorze dostaje wartość QString ked(QListViewItem * item), który odbiera
(w przypadku ustawienia tej wartości na z nazwą i ścieżką do obiektu, którego wła- qtISOMForm i wykonuje lv1DbClicked(QLi-
false). Zaraz po ustawieniu parametrów ściwości chcemy sprawdzić. Typ danego stViewItem * item).
wywołujemy funkcję mainDirRead, która obiektu jest określany w metodach isDir(), Na tym etapie może skompilować pro-
wczytuje wszystkie katalogi, które znaj- isFile() oraz isReadable(). Ikonki użyte gram i przetestować jego działanie. Kom-
dują się w głównym drzewie /. Funkcja ta w programie są dołączone do kodów z
ró- pilacja programów tworzonych z wyko-
w pierwszej kolejności tworzy zmienną dłowych opisywanych w tym artykule. rzystaniem biblioteki Qt opiera się na uru-
dir, która jest klasą, której konstruktor
wygląda następująco:
Listing 5. Slot podłączany do sygnału clicked()
S
QDir ( const QString & path, const void qtISOMForm::addSelected (){
S
QString & nameFilter = QString:: if (selectedItem != ""){
S
null, int sortSpec = Name | listIso->insertItem (selectedItem, -1);
IgnoreCase, int filterSpec = All ) }
else{
S
W ten sposób tworzymy zmienną, dzięki QMessageBox::information (this, "Warning",
której możemy wczytać listę wszystkich pod- "You must select something!", QMessageBox::Ok);
katalogów do zmiennej QStringList (lista }
ciągów znaków), a następnie dowolnie ją }
przeszukać i wyciągnąć to, co nas interesuje.
28 luty 2006
programowanie
programowanie w Qt
addBtn. Sygnał clicked() tego przycisku
Listing 6. Metoda podłączana do
połączymy do slotu z Listingu 5.
sygnału clicked() przycisku remBtn
Metoda information, jak i cała klasa
void qtISOMForm::remSelected (){ QmessageBox, zostały zdefiniowane w pliku
S
int selNr, posCount = qmessagebox.h, więc musimy dodać ten plik
listIso->count (); na samej górze w naszym edytorze kodu.
bool hasSel = false; Możemy od razu dodać metodę remSelec-
for (selNr = 0; selNr ted(), którą połączymy z sygnałem clic-
S
< posCount; ++selNr){ ked() przycisku remBtn, a której zadaniem
S
if (listIso-> będzie usuwanie pozycji z listy ListBox
isSelected (selNr)){  Listing 6.
hasSel = true; Zasada działania funkcji z Listingu 6
Rysunek 4. Gotowy program podczas pracy
break; polega na odnalezieniu zaznaczonej pozy-
} cji w listIso. Każdy zaznaczony element " wyświetlaniu komunikatu z podsu-
} zostaje usuwany, a ponieważ tylko jeden mowaniem lub wyświetlane informa-
if (hasSel){ na raz może być zaznaczony, to funkcja ta cji o błędach.
listIso->removeItem (selNr); sprawnie wykonuje swoje zadanie.
} W chwili obecnej nasz program jest już QFileDialog
else{ w pełni przygotowany do tego, aby roz- Standardowe okienka do wyboru pliku do
S
QMessageBox::information począć prace nad nakładką na program otwarcia lub zapisania zostały zdefiniowa-
S
(this, "Warning", "You must Mkisofs. Schemat działania będzie polegał ne w klasie QFileDialog. Ona z kolei jest
select something!", QMessageBox::Ok); na: zdefiniowana w pliku qfiledialog.h, który to
} musimy dodać do naszego kodu. Do pobra-
} " pobraniu nazwy, pod którą mamy nia nazwy pliku wystarczy jedna metoda
zapisać ISO; z tej klasy. Metodę tę wywołamy w slocie
chomieniu dwóch programów: qmake " uruchomieniu programu Mkisofs połączonym do sygnału activated() menu
i make, które należy wywołać w katalogu z odpowiednimi parametrami; Save ISO. Składnia metody do pobierania
z kodem z
ródłowym programu: " pobieraniu komunikatów progra- nazwy pliku wygląda następująco:
mu Mkisofs o procentach i prezen-
S
qmake towanie tych danych za pomocą QString sIso = QFileDialog::
S
make QprogressDialog; getSaveFileName(
./qtiso
Listing 7. Metoda do wywołania programu Mkisofs
Kopiowanie nazwy
void qtISOMForm::doProc (QString outFile){
wybranego katalogu/pliku
QProcess *proc = new QProcess (this);
Zanim przejdziemy do uruchamiania
proc->addArgument ("mkisofs");
mkisofs i tworzenia samego obrazu, musi-
proc->addArgument ("-r");
my zebrać odpowiednie argumenty i gdzieś
proc->addArgument ("-o");
je zapisać. W naszym programie spis pli-
proc->addArgument (outFile + ".iso");
ków/katalogów, które będą dodane do
int itemCount = listIso->count ();
ISO, znajduje się w kontrolce listIso (List-
for (int i = 0; i < itemCount; ++i){
Box). Dodawanie wybranej nazwy do tego
proc->addArgument (listIso->text (i));
spisu będzie realizowane przez przycisk
}
addBtn. Sama nazwa będzie jednak zapa-
if (!proc->start ()){
miętywana już podczas wskazania jej np.
S
QMessageBox::information (this, "Warning",
myszą. Jest to w naszym przypadku reali-
"Can't execute process", QMessageBox::Ok);
zowane sygnałem select(), który połączy-
}
my z metodą z Listingu 4.
}
W omawianym kodzie występuje
zmienna selectedItem. Jest to zmienna
typu Qstring, która została zadeklaro-
Listing 8. Funkcja zapisu obrazu ISO
wana w Class variables->protected na za-
kładce Members w programie Qt Desig-
void qtISOMForm::saveIso (){
ner. S
QString sIso = QFileDialog::getSaveFileName ("/home", "ISO Images
Zadaniem slotu lv1selChanged jest za-
(*.iso)", this, "save file dialog", "Choose a filename to save under");
pisanie tekstu z aktualnie wskazanej pozy-
if (!sIso.isNull ())
cji listDir (item) do zmiennej selectedI-
doProc (sIso);
tem. To właśnie zawartość tej zmiennej trafi
}
do listy listIso po wciśnięciu przycisku
www.lpmagazine.org 29
programowanie
przypadku, musimy dodać plik nagłówko-
Listing 9. Metody obsługi programu Mkisofs
wy qprocess.h.
Do wywołania programu Mkisofs
void qtISOMForm::cancel (){
stworzymy sobie osobną metodę, która
proc->kill ();
będzie wyglądała tak jak na Listingu 7.
}
W zaprezentowanym przykładzie two-
void qtISOMForm::readFromStdout (){
rzymy klasę QProcess. Za pomocą metody
qDebug (proc->readStdout ());
addArgument dodajemy wszystkie części
}
składowe polecenia Mkisofs, łącznie ze
void qtISOMForm::readFromStderr (){
spisem plików, które mają być dodane do
QString err1 = proc->readStderr ();
obrazu, które wcześniej załadowaliśmy do
qDebug (err1);
ListView listIso. Wywołujemy tam także
if (err1.find ("estimate finish", 0) != -1){
metodę start, która probuje uruchomić
QStringList lst (QStringList::split (" ", err1));
proces. Gdy to się nie udaje, wyświetlane
QStringList lst2 (QStringList::split (".", lst[0]));
jest okienko informacyjne z komunikatem.
progressInt = lst2[0].toInt ();
Metodę tę wywołamy w slocie podpię-
progress->setProgress (progressInt);
tym do menu Save ISO, więc cała funkcja
}
zapisu obrazu będzie wyglądać tak jak na
if (err1.find ("Invalid", 0) != -1){
Listingu 8.
progress->close ();
S Jak widać, wywołujemy metodę doProc()
QMessageBox::critical (this, "Warning",
z parametrem, który odpowiada nazwie
"ISO wasn't created! \n" + err1);
pliku pobranej z okienka dialogowego
}
SaveFileDialog.
if (err1.find ("extents written", 0) != -1){
progress->close ();
S Rozbudowa programu
QMessageBox::information (this, "Information",
 QProgressDialog
"ISO was created! \n" + err1, QMessageBox::Ok);
Zaprezentowane wcześniej rozwiązanie, tzn.
}
uruchamianie zewnętrznych procesów,
}
w większości przypadków (np. uruchomie-
nie strony internetowej programu) wystar-
Listing 10. Funkcja doProc() po połączeniu sygnałów z funkcjami cza. Dodamy teraz funkcjonalność, która
została przewidziana w 3 i 4 punkcie sche-
void qtISOMForm::doProc (QString outFile){
matu działania naszego programu. Będzie
S
progress = new QProgressDialog ("Creating iso...", "Abort..", 100,
to wymagało zmodyfikowania funkcji
this, "progress", TRUE);
doProc(), ale pierwszym krokiem będzie do-
connect (progress, SIGNAL (canceled ()), this, SLOT (cancel ()));
danie pliku nagłówkowego qprogessdialog.h.
proc = new QProcess (this);
Ponieważ z obiektu proc, a także obiek-
proc->addArgument ("mkisofs");
tu progress (QProgressDialog) będziemy
proc->addArgument ("-r");
korzystać w kilku metodach, zadeklaruje-
proc->addArgument ("-o");
my te obiekty zaraz pod spisem plików
proc->addArgument (outFile + ".iso");
nagłówkowych w edytorze kodu:
int itemCount = listIso->count ();
for (int i = 0; i < itemCount; ++i){
QProcess *proc;
proc->addArgument (listIso->text (i));
QProgressDialog *progress;
}
connect (proc, SIGNAL (readyReadStdout ()), this, SLOT (readFromStdout ()));
Dodamy teraz trzy metody, które w kolej-
connect (proc, SIGNAL (readyReadStderr ()), this, SLOT (readFromStderr ()));
ności: pozwolą przerwać tworzenie obrazu,
progress->setProgress (0);
wyświetlą na ekranie (w obecnej wersji pro-
if (!proc->start ()){
gramu na konsoli, o ile program będzie
QMessageBox::information (this, "Warning", "Can't execute process.
odpalony z konsoli) informacje wysyła-
Check if you have mkisofs inst alled correctly.", QMessageBox::Ok);
ne przez program Mkisofs na stdout oraz
}
wyświetlą i przetworzą wszystkie infor-
}
macje wysyłane przez program mkisofs na
stderr. Znajdują się one na Listingu 9.
S
"/home", QProcess Pierwsza funkcja wywołuje jedynie
S
"ISO Images (*.iso)", Wszystkie funkcje, a także cała obsługa metodę kill() klasy QProcess, która koń-
S
this, zewnętrznych poleceń, którą teraz będzie- czy działanie procesu uruchomionego przez
S
"save file dialog", my wykorzystywać, znajduje się w klasie metodę start(). W drugiej funkcji wypi-
"Choose a filename to save under" ); QProcess. Analogicznie do poprzedniego sujemy na ekran konsoli wszystkie infor-
30 luty 2006
programowanie
programowanie w Qt
macje, które zostaną wysłane na stdout. Total directory bytes: 1908736 z odpowiadającymi im slotami. Opis tych
Warto w tym miejscu nadmienić, że Mki- Path table size(bytes): 10226 funkcji i sygnałów znajduje się w doku-
sofs w wersji użytej podczas pisania tego Max brk space used 4c0000 mentacji do Qt, którą Czytelnik ma na
artykułu (mkisofs 2.01a34-unofficial-iconv) 149175 extents written (291 MB) dysku, a która jest dostępna po urucho-
nie wysyła informacji na stdout, a zamiast mieniu programu Qt Assistant.
tego korzysta z stderr. Z tego powodu W funkcji readFromStderr() odnajduje-
właśnie ta funkcja została bardziej rozbu- my pewne ciągi wyrazów i na ich podsta- Podsumowanie
dowana. wie wykonujemy takie operacje, jak pobra- W ten oto sposób przebrnęliśmy przez cały
W trzeciej funkcji widać, że właśnie tu nie informacji o postępie, czy też infor- proces tworzenia aplikacji z wykorzysta-
analizujemy wynik tego, co Mkisofs zwraca macji o wynikach. Zaprezentowane w tej niem biblioteki Qt. Omówione tutaj zasto-
podczas pracy. Gdy uruchomimy ten pro- funkcji mechanizmy są niczym innym jak sowanie jest z pewnością najprostszym spo-
gram normalnie (np. poleceniem mkisofs tylko operacjami na stringach. Zmienna sobem na wykonanie takiej aplikacji. Nie
-r -o test.iso /home/user/docs), na progressInt została dodana podobnie jak wymaga specjalistycznej wiedzy, jak i zna-
ekranie powinno pokazać się mniej więcej seletedItem na zakładce Members w pro- jomości niuansów programowania w syste-
coś takiego: gramie Qt Designer. mie Linux.
Wszystkie trzy funkcje musza zostać
3.35% done, estimate finish Sun Nov 27 połączone z odpowiednimi sygnałami, aby
W Internecie:
21:25:04 2005 funkcjonowały prawidłowo. Ponieważ
10.06% done, estimate finish Sun Nov obiekty Qprocess, jak i QprogressDialog,
" Strona producenta biblioteki Qt:
27 21:25:14 2005 nie są elementami GUI, łączenie ich sygna-
http://www.trolltech.com/
[...] łów z funkcjami musimy dokonać w
" Alternatywny tutorial do Qt:
93.86% done, estimate finish Sun Nov kodzie aplikacji, a dokładniej w funkcji
http://www.digitalfanatics.org/projects/
27 21:26:05 2005 doProc(). Po modyfikacji funkcja ta będzie
qt_tutorial/
97.21% done, estimate finish Sun Nov wyglądała jak na Listingu 10.
" Kurs programowania w Qt po polsku:
27 21:26:05 2005 Jak widać, połączyliśmy sygnał can-
http://free.of.pl/q/qtmoux/qt3/index.php
Total translation table size: 0 celed() klasy QProgressDialog ze slotem
" Forum poświęcone Qt:
Total rockridge attributes bytes: cancel() omówionym wcześniej, a także
http://www.qtforum.org/
608404 readyReadStdout() i readyReadStderr()
R E K L A M A
www.lpmagazine.org 31