DIAGNOSTYKA
gałek ocznych i siłę kończyn, w drugiej
Klinimetryczna ocena udarów mózgu
przyznajÄ…c 0, 2, 3, 4, 5, 6, 10 lub 12 punk-
tów za siłę kończyny górnej, siłę ręki,
siłę kończyny dolnej, orientację, mowę,
porażenie nerwu twarzowego i chodze-
Czy udar mózgu
nie. A
ączna możliwa do uzyskania suma
punktów w tej skali wynosi 0-48. Skala
Udarów Toronto (Toronto Stroke Scale)
stworzona dla oceny wpływu sterydów
można mierzyć?
na ognisko niedokrwienia mózgu, ocenia
11 parametrów w skali od 0 do 3,5-4 pkt
(Norris 1976 r.).
JednÄ… z ostatnio stosowanych skal jest
Klinimetria (ang. clinimetrics) zapoczÄ…tkowana przez Einsteina
skala Orgogozo, nazwana przez autorów
(1983 r.) i Asplunda (1987 r.) oznacza pomiar zjawisk klinicznych skalą tętnicy środkowej mózgu NSMCA,
zawierająca w rozpiętości punktowej 0, 5,
występujących u pacjenta. Jest to specyficzna dziedzina wiedzy
10 i 15, oprócz powyższych parametrów
medycznej skupiajÄ…ca siÄ™ na konstrukcji i ocenie wskaz
ników
 również ocenę napięcia mięśniowego
klinicznych, używająca licznych specyficznych metod blisko
(1989 r.). W roku 1992 doszło do stworze-
spokrewnionych ze strategiÄ… psychometrii i taksonomii.
nia zunifikowanego formularza skal: skan-
dynawskiej i Orgogozo. Największym man-
kamentem omówionych tu klasyfikacji jest
ermin  skale udarów (ang. stroke sca- scales)  powstały przede wszystkim dla brak oceny stanu zwieraczy. Słabością ska-
Tles) został użyty po raz pierwszy przez oceny rozległości uszkodzenia mózgowia. li skandynawskiej jest fragmentaryczność
prof. Orgogozo z Bordeaux  dziś wiemy, Skale uszkodzeń (impairment scales) służą i niejednorodność  w punkcie 7 wchodzi
że odnosi się on do skal uszkodzeń (impair- głównie do oceny wyników leczenia oraz już w zakres oceny funkcjonalnej. Również
ment scales). Największy rozwój punktowej dla ustalenia rokowania krótkoterminowe- punkt 6 skali Orgogozo  zahacza o ocenę
oceny chorych po udarze mózgu (ang. sco- go i są stosowane przeważnie w szpitalach. funkcjonalną.
ring scales) miał miejsce w latach 80. i 90., Punktację ustalają najczęściej neurolodzy Do znanych skal uszkodzeń należy także
chociaż próby obiektywizacji udaru miały na podstawie oceny objawów uszkodzenia skala ogłoszona w roku 1994 przez grupę
miejsce już w latach 70. Pod koniec XX wie- ośrodkowego układu nerwowego. autorów belgijskich pod kierownictwem
ku wydawało się, że skal udarów jest już za Pierwszą skalą przeznaczoną dla chorych Hantsona nazwana Europejską Skalą Uda-
dużo i nie ma miejsca dla nowych. Tymcza- po udarze niedokrwiennym mózgu była rów (European Stroke Scale) przeznaczona
sem od tego czasu opisano nowe i powstał skala Mathew opublikowana w roku dla chorych z zespołem tętnicy środkowej
cały szereg modyfikacji dotychczasowych. 1972, stworzona w celu obiektywizacji mózgu. Składa się ona z 14 części. Są to:
Największy rozwój dotyczy oceny jakości wpływu glicerolu na wyniki leczenia cho- poziom świadomości, zrozumienie, mowa,
życia, ale obserwuje się także nowe skale rych z ostrym zawałem mózgu. Skala ta pole widzenia, ruchy gałek ocznych, nerw
udarów i modyfikacje starych. zmodyfikowana następnie przez Frithza twarzowy, kończyna górna (utrzymanie
W tym z konieczności krótkim przeglądzie i Wernera obejmuje ocenę świadomości, w pionie i unoszenie), zgięcie grzbietowe
przedstawię skale oraz kwestionariusze orientacji, mowy (test Reitana), niedo- nadgarstka, ruchy palców, kończyna dolna
najbardziej popularne i najczęściej stoso- widzenia połowiczego, zbaczania gałek (unoszenie i zginanie), zgięcie grzbietowe
wane. Artykuł został podzielony na trzy ocznych, porażenia nerwu twarzowego, stopy oraz chód. Punktacja kształtuje się
rozdziały: skale udarów, ocenę funkcjo- siły kończyn, praksji, odruchów i czucia od 0 do 4-10 punktów, łączna maksymalna
nalną i jakość życia. Sytuację komplikuje (1975 r.). punktacja wynosi 100.
dodatkowo fakt, że znaczna większość Opracowana w roku 1989 przez ame- W roku 2001 Fumio Gotoh i wsp. z Japoń-
cytowanych skal nie została poddana rykański Narodowy Instytut Zdrowia skiego Towarzystwa Udarowego opubliko-
adaptacji kulturowej i walidacji dla języka skala NIHSS (National Institute of Health wali Japońską Skalę Udarów (ang. Japan
polskiego. Większość z nich będzie przed- Stroke Scale) oprócz parametrów oce- Stroke Scale) nazwaną przez autorów skalą
stawiona w moim tłumaczeniu. nianych przez Mathew bierze również parametryczną. Składa się ona z 12 obja-
pod uwagÄ™ ataksjÄ™, reakcje na bodz
ce wów zgrupowanych w dwóch częściach.
Skale udarów zewnętrzne i dyzartrię, przyznając w skali Są to: ocena świadomości przy pomocy
Skale udarów są historycznie najstarszą 0, 1, 2, i 3 maksymalną punktację  0 , zaś skali Glasgow (Glasgow Coma Scale), ję-
i najbardziej rozbudowaną dziedziną w przypadku uszkodzenia całkowitego zyk (mowa), zaniedbywanie  reakcja na
klinimetrii. Złożoność symptomatologii  2 lub 3 punkty (Brott i wsp.). Dziesię- bodz
ce zewnętrzne (neglect), pole widze-
udarów mózgu i ich następstw sprawia, ciopunktowa Kanadyjska Skala Neuro- nia, ruchy gałek ocznych, reakcja z
renic,
że idealna skala jest niemożliwa do logiczna różni się od powyższych jedynie porażenie nerwu twarzowego, odruch
skonstruowania, ponieważ powinna być innÄ… punktacjÄ… ocenianych objawów (Cöté, podeszwowy, czucie, ocena motoryczna
niezawodna we wszystkich przypadkach, Hachiński i wsp., 1986 r.). Podobne para- ręki, kończyny górnej i kończyny dolnej.
czuła, komunikatywna, prosta w wykona- metry, lecz z nieco inną punktacją, ocenia Wynik końcowy pozwala na umiejscowie-
niu, powtarzalna oraz wykazywać zmiany Skandynawska Skala Udarów (Scandi- nie chorego w jednej z trzech grup cięż-
w stanie zdrowia w kolejnych badaniach. navian Stroke Scale  SSS) stworzona kości udaru: A  lekki, B  średniociężki
W praktyce skuteczność stosowania skal przy okazji wieloośrodkowych badań nad i C  ciężki.
zależy nie tylko od konstrukcji danej skali, wpływem hemodylucji (1985 r.). Składa W roku 1998 autor tego opracowania
ale również od treningu i doświadczenia się ona z dwóch punktacji: początkowej wraz ze współpracownikami opubliko-
osób ją stosujących. prognostycznej i funkcjonalnej długoter- wał modyfikację skali NIH, którą nazwał
Skale uszkodzeń  wg Orgogozo jedyne minowej. W pierwszej części SSS ocenia Skalą Uszkodzeń  Repty . Powstała ona
 prawdziwe skale udarów (ang. stroke po 0, 2, 4, i 6 pkt stan świadomości, ruchy poprzez zmianę punktacji i rozszerzenie
12 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006
DIAGNOSTYKA
skali NIH. Zmieniono punktację z 9, 6, ściej są to skale uniwersalne i mogą służyć dokonuje on oceny zdolności do samoob-
3 i 0 pkt na 0, 1, 2 i 3 oraz dodano ocenę również do oceny funkcjonalnej chorych sługi w dziesięciu podstawowych czynno-
napięcia mięśniowego i zwieraczy. Naj- z innymi jednostkami chorobowymi. Sto- ściach. Jego słabością jest zbyt zróżnico-
wyższą liczbę punktów (9) uzależniono sowane bywają głównie do oceny wyników wana ocena poszczególnych czynności
do czterech objawów: siły mięśniowej rehabilitacji, prognozowania długotermi- (dwie czynności ocenia w skali 0 i 5 pkt,
kończyny górnej, siły kończyny dolnej, nowego, oceny samodzielności (w tym sześć w skali 0, 5 i 10 pkt i dwie w skali 0,
afazji i stanu zwieraczy. Minimalna suma zdolności do samoobsługi), oszacowania 5, 10 i 15 pkt) i brak oceny mowy. Skala ta
punktów do uzyskania wynosi 0, a mak- potrzeby zapewnienia ewentualnej opieki traci swą czułość w stosunku do najspraw-
symalna 100, co pozwala na podawanie oraz dla celów orzecznictwa. niejszych chorych (ceiling effect). Skala
poprawy w procentach. Przewaga skali Opublikowana w roku 1957 skala Rankina Dorothei Barthel doczekała się szeregu
NIH i  Repty nad innymi polega na tym, stosowana jest obecnie w formie zmo- modyfikacji, które polegają na zwięk-
że nadają się zarazem do oceny pacjen- dyfikowanej i przeznaczona głównie dla szeniu liczby ocenianych parametrów,
tów po udarze zlokalizowanym w półkuli ogólnej oceny stopnia niepełnosprawności. zmianach punktacji (najczęściej 0, 1, 2,
mózgu (z obszaru przedniego), ale także Składa się ona z sześciu punktów: 0  brak 3 lub 3, 2, 1, 0) lub podziale na ocenę
z obszaru kręgowo-podstawnego. objawów, 1  łagodne objawy niewpływa- samoobsługi i ocenę mobilności. Oprócz
W swym przekornym liście skierowanym jące na tryb życia, powodujące nieznaczne tego indeksu najbardziej znane były skale:
do redakcji miesięcznika Cerebro-vascu- obniżenie sprawności, 2  nieznaczne Katza (1963 r.) i Kenny (1965 r.).
lar Diseases zatytułowanym  Down with upośledzenie sprawności, objawy dopro- W roku 1986 opublikowano Pomiar Nie-
Stroke Scales! prof. van Gijn z Utrechtu wadzające do pewnych ograniczeń trybu zależności Funkcjonalnej (The Functional
ostrzegł przed nadmierną wiarą w przydat- życia, lecz nie wpływające na zdolność do Independence Measure), obecnie znany
ność skal udarów. W żadnym wypadku nie samoobsługi, 3  umiarkowane upośledze- w świecie jako FIM, najdokładniejszą
mogą one zastąpić dokładnego wywiadu, nie sprawności, widoczna zmiana trybu skalę oceny czynności życia codziennego.
badania neurologicznego i badań dodat- życia, lecz samodzielna egzystencja ciągle W skali siedmiostopniowej dokonuje on
kowych. Natomiast skale oceniające stan możliwa, 4  dość znaczne upośledzenie oceny 18 czynności wchodzących w zakres
funkcjonalny uznał za szczególnie przydat- sprawności, niemożliwa samodzielna eg- samoobsługi, kontroli nad zwieraczami,
ne w codziennej praktyce lekarskiej. zystencja, chory nie wymaga jednak stałej poruszania się, porozumiewania i świa-
uwagi, 5  ciężkie upośledzenie sprawno- domości.
Ocena funkcjonalna ści, całkowita zależność, pacjent wymaga Autor niniejszego artykułu dokonał
(czynności życia codziennego) stałej pomocy przez całą dobę. własnego uproszczenia FIM i nazwał je
Skale funkcjonalne zajmujÄ… siÄ™ ocenÄ… Opublikowany w roku 1965 Indeks Bar- Wskaz
nikiem Funkcjonalnym  Repty
samodzielności chorego podczas wykony- thel jest do tej pory jedną z najbardziej (WFR). Odrzucono trzy ostatnie punkty
wania czynności życia codziennego (ang. popularnych metod oceny czynności dotyczące  świadomości społecznej
Activities of Daily Living  ADL). Najczę- codziennych. W skali 0, 5, 10 i 15 pkt (kontakty międzyludzkie, rozwiązywanie
13
REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006
DIAGNOSTYKA
Fugl-Meyer (1975 r., Fugl-Meyer Motor ściwe dawkowanie) oraz zarządzanie pie-
Wskaz
nik Funkcjonalny
Assessment Scale  FMA), Punktowy Po- niędzmi (wypisywanie czeków, płacenie
 Repty (1997 r.)
miar Ruchowy (1985 r., Motor Assessment rachunków). Podobną propozycją jest
Score  MAS), Wskaz
nik Ruchliwości Instrumentalna Skala Czynności Życia
Samoobsługa:
(Demeurisse 1980 r., Motricity Indem  MI), Codziennego S. Katza.
1. Spożywanie posiłków.
Pomiar Motoryczności Rivermead (1979 r.,
2. Dbałość o wygląd zewnętrzny
Rivermead Motor Assessment) i Test Oce- Jakość życia
i higienÄ™ osobistÄ….
ny Funkcji Ruchowych Södring (1994 r., Przebyty udar mózgu czÄ™sto wywiera silny
3. KÄ…piel.
Södring Motor Evaluation  SMES, skala wpÅ‚yw na dalsze życie chorego. Chory po
4. Ubieranie górnej części ciała.
sześciostopniowa (od 0 do 5 pkt). Ohtsuru udarze zazwyczaj posiada mniejszą zdol-
5. Ubieranie dolnej części ciała.
i wspólnicy zaproponowali w roku 2001 ność zarobkowania, nierzadko przechodzi
6. Toaleta.
tzw. Hemiplegic Motor Behavior Tests na rentÄ™ inwalidzkÄ…, staje siÄ™ mniej aktyw-
(HMBT). Składa się on z oceny trzech ny, ma problemy z mówieniem, czytaniem,
Kontrola zwieraczy:
części: kończyny górnej, ręki z palcami załatwianiem spraw urzędowych, prowa-
7. Oddawanie moczu.
i kończyny dolnej, dokonywanej w skali dzeniem rozmów telefonicznych, pisaniem
8. Oddawanie stolca.
sześciostopniowej. (prowadzeniem korespondencji, wypeł-
Warto również wspomnieć o tzw. skalach nianiem formularzy), rzadziej wychodzi
Mobilność:
instrumentalnych, zwanych również z domu, przyjmuje gości, ma problemy
9. Przechodzenie z łóżka na krzesło
rozciągniętymi skalami czynności życia z samodzielnym podróżowaniem, ograni-
lub na wózek inwalidzki.
codziennego (ADL), będących łącznikiem cza aktywność społeczną i rzadziej zabiera
10. Siadanie na muszli klozetowej.
między skalami funkcjonalnymi i skalami głos. Niejednokrotnie skutkiem choroby
11. Wchodzenie pod prysznic lub do
oceny jakości życia. W Rozciągniętym jest pogorszenie sytuacji materialnej.
wanny.
Wskaz
niku Czynności Życia Codzienne- Według definicji WHO jakość życia jest to
go Nottingham (Nouri i Lincoln 1987 r.,  poczucie jednostki, co do jej pozycji życio-
Lokomocja:
Nottingham Extended ADL Index) ocenia wej w aspekcie kulturowym oraz w aspek-
12. Chodzenie/jazda na wózku
się 21 czynności w czterech subskalach: cie przyjętego systemu wartości, w którym
inwalidzkim.
mobilność, czynności w kuchni, zajęcia ona żyje, w odniesieniu do jej osiągnięć,
13. Schody.
związane z prowadzeniem gospodarstwa oczekiwań, standardów i zainteresowań
domowego i spędzanie wolnego czasu. (1993 r.). Jakość życia związana z chorobą
Komunikacja:
Ankietowany w pierwotnej wersji tej skali (Health Related Quality of Life  HRQL)
14. Zrozumienie słuchowe
miał jedynie 2 możliwości odpowiedzi, obejmuje szerokie spektrum konsekwencji
lub wizualne.
w wersji zmodyfikowanej ma cztery. wynikajÄ…cych z przebytej choroby (Spilker,
15. Mowa werbalna.
We Wskaz
niku Aktywności Frenchay 1990 r.). Dotyczy to chorych przewlekle,
(Wade 1985 r., Frenchay Activities Indem obniżenie jakości życia spowodowane
Punktacja:
 FAI) oprócz przygotowywania posiłków jest głównie przez zmniejszenie spraw-
7 pkt  pełna niezależność (wykonywa-
i mycia się bierze się pod uwagę pranie, ności fizycznej, depresję i brak wsparcia
nie bezpiecznie i szybko),
prace domowe, zakupy, kontakty mię- społecznego.
5 pkt  umiarkowana zależność (przez
dzyludzkie, wychodzenie z domu, hobby, Oceny jakości życia dokonuje się najczę-
nadzór lub asekurację, z użyciem urzą-
prowadzenie samochodu, podróże, prace ściej po powrocie chorego do miejsca
dzeń pomocniczych),
w ogródku, czytanie oraz prace zarobko- zamieszkania po opuszczeniu szpitala,
3 pkt  wymagana pomoc,
we. Ocenę przeprowadza sam chory lub zazwyczaj nie wcześniej niż 3 miesiące po
1 pkt  całkowita zależność.
jego krewni. Ankieta składa się z 15 pytań, zachorowaniu. Badanie jakości życia spo-
z których 10 pierwszych dotyczy ostatnich krewnione jest z technikami psychometrii,
problemów, pamięć) jako niepoddające się 3 miesięcy, zaś 5 następnych  ostatnich a oparte na technikach taksonomii. Z po-
ocenie punktowej oraz należące do sfery 6. Za każdą z badanych czynności można czątku znane były jedynie skale ogólne, ge-
specjalistycznych testów psychologicz- otrzymać od 1 do 4 punktów. Możliwy neryczne, uniwersalne, ta sama skala była
nych i socjologicznych. Podwyższono pro- wynik sumaryczny waha się w granicach stosowana w wielu różnych populacjach
gi z jednego do dwóch punktów, zamiast od 15 do 60 punktów. chorych. Z czasem powstały skale specy-
punktacji 7, 6, 5, 4, 3, 2 i 1 zastosowano W Klasyfikacji Stanu Chorobowego ficzne dla danej choroby. Można wyróżnić
punktację 7, 5, 3 i 1 (1997 r.). W latach Rossera (Rosser`s Classification of Illness dwie ich grupy  w jednej badany może
póz
niejszych okazało się, że niezależnie States) w skali czteroprogowej wyróżnia udzielić jedynie odpowiedzi przeczącej lub
od siebie podobnej modyfikacji dokonali: się osiem stopni niepełnosprawności, twierdzącej, w drugiej, mając do wyboru
Grimby z Goeteborga i Heinemann z Chi- biorąc pod uwagę m.in. pracę zarobkową, kilka odpowiedzi, otrzymuje możliwość
cago. Ostatnie dwie skale: FIM i WFR prace domowe czy zdolność do pobierania stopniowania. Badanie jakości życia
mają dodatkowo tę zaletę, że kwalifikują nauki. Propozycją przeznaczoną dla osób u chorych po udarze niejednokrotnie bywa
chorego do konkretnej kategorii niepełno- w wieku podeszłym jest Lawton Instru- uzupełniane i poprzedzane (pretest) przez
sprawności (disability), określając zakres mental ADL Scale. Niezależnie od siebie ocenę depresji i funkcji poznawczych. Jeże-
samodzielności i potrzeby pomocy. dwoje obserwatorów: pacjent i członek li badanie to wykaże znaczne zaburzenia
Dla potrzeb oceny wyników rehabilitacji rodziny (ewentualnie pielęgniarka lub depresyjne i poznawcze, badanie jakości
ruchowej szczególnie przydatne są skale opiekun) oceniają w skali trzystopniowej życia nie może być przeprowadzone.
punktowe oceniające funkcje motoryczne. (niezależny, wymaga pomocy, zależny) Badanie jakości życia może być wyko-
Najczęściej ocenia się w nich możliwości siedem czynności: używanie telefonu, nane przez wykwalifikowany personel,
odwracania się w łóżku, siadania, siedze- podróżowanie samochodem lub środkami przez bliskich i opiekunów chorego lub
nia, wstawania z łóżka, stania i chodzenia. komunikacji publicznej, zakupy żywności przez niego samego. Do tego celu używa
Najbardziej znane wśród nich są skale: lub ubiorów (niezależnie od transportu), się odpowiednich kwestionariuszy, ba-
BrunnstrQ
m (1966 r.), Skala Pomiaru przygotowanie posiłków, prace domowe, dania można przeprowadzać pisemnie
Wydolności Fizycznej po Udarze Mózgu zażywanie leków (przygotowanie i wła- lub telefonicznie. W przypadku tych
14 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006
DIAGNOSTYKA
przygotowanych przez wykwalifikowany wu Choroby (Sickness Impact Profile). być z powodzeniem stosowana zamiast
personel zapewniona jest wyższa jakość Niektórzy do oceny jakości życia używają czasochłonnej wersji 136-punktowej. Za
oceny, zaś w przypadku samooceny otrzy- skal będących rozszerzonymi ( instru- zgodą autorów kwestionariusz S.A. -SIP 30
mujemy bardziej osobisty wymiar jakości mentalnymi ) skalami życia codziennego został poddany polskiej adaptacji kulturo-
życia. Mówi się, że to pacjent najlepiej zna (ADL). Najczęściej do tego celu stosowany wej i przedstawiony przez autora artkułu
jakość swojego życia. bywa Wskaz
nik Aktywności Frenchay podczas 4. Światowego Kongresu Neuro-
(FAI), przedstawiony już w poprzednim rehabilitacji w Hongkongu.
A. Kwestionariusze generyczne rozdziale. Zagadnienia jakości życia doceniła
Najbardziej rozpowszechnionymi kwe- Åšwiatowa Organizacja Zdrowia, powo-
stionariuszami generycznymi służącymi B. Kwestionariusze specyficzne dla udaru łując w roku 1994 grupę zadaniową
do oceny jakości życia po udarze są Opublikowana w roku 1997 przez van nazwaną WHOQoL Group. Eksperci
(w nawiasie liczba pytań): COOP Charts Stratena i wsp. z Amsterdamu 30-punkto- zgromadzeni w tej grupie opracowali
(9 pozycji), Skala Stanu Wydolności wa Wersja Skali SIP Zaadaptowana dla dwa kwestionariusze: WHOQoL-100
Karnof sky`ego (Karnofsky Performance Udaru Mózgu (Stroke-Adapted 30-Item i WHOQoL-BREF (wersja skrócona do 26
Scale, skala dziesiętna od 0 do 100, Version of the Sickness Impact Profile pytań), przydatne do oceny jakości życia
obecnie stosowana jedynie w chorobach  S.A.-SIP 30) jest pierwszÄ… skalÄ… oceny w wielu schorzeniach (1998 r.). Krystyna
nowotworowych), EuroQol (5 pozycji), jakości życia przeznaczoną specjalnie Jaracz dokonała adaptacji kulturowej
Wskaz
nik Zdrowia McMastera (McMaster dla chorych po udarze mózgu. Dzięki dla języka polskiego Indeksu Jakości
Health Index Questionaire, 42 pozycje), rezygnacji z pytań nieistotnych dla tych Życia Ferrans i Powers  wersja III dla
20-punktowy Skrótowy Przegląd Zdrowia chorych ta skrócona forma profilu wpływu udaru (2001 r.). Składa się on z dwóch
MOS (Medical Outcome Study 20-Item choroby wydaje się obecnie najbardziej części. W pierwszej respondent ocenia
Short-Form Health Survey  SF-20), przydatnym kwestionariuszem do badania w skali sześciostopniowej swój poziom
36-punktowy Skrótowy Przegląd Zdrowia jakości życia po udarze mózgu. Skala ta, zadowolenia z 36 aspektów jakości życia,
MOS (Medical Outcome Study 36-Item jak sama nazwa wskazuje, zawiera 30 py- w drugiej orzeka jak ważne są dla niego
Short-Form Health Survey  SF-36), Profil tań należących do ośmiu subskal (o cztery 36 sfery jakości życia. Najnowszym
Zdrowia Nottingham (Nottingham Health mniej niż w pełnej wersji SIP), są to: samo- kwestionariuszem oceniającym jakość
Profile, o wyraz
nym charakterze psycho- obsługa (higiena osobista, przenoszenie życia po udarze jest Stroke Impact Scale
logicznym, 45 pozycji), Wskaz
nik Jakości się, ubieranie), stosunki międzyludzkie,  SIS-59 opracowany przez Pamelę Dun-
Życia (Quality of Life Indem  QLI, 5 po- mobilność, komunikacja, stan emocjo- can i współpracowników (2002 r.).
zycji), Skala Jakości Dobrostanu (Quality nalny, dbałość o gospodarstwo domowe,
of Well-Being Scale  QWB, 3 pozycje), koncentracja uwagi i poruszanie się. Skala DR HAB. JÓZEF OPARA, PROF. AWF
Londyńska Skala Upośledzenia (London cechuje się wysoką jednorodnością, rzetel- specjalista neurologii i rehabilitacji
Handicap Scale, 6 pozycji) i Profil Wpły- nością, czułością i powtarzalnością, może GCR  Repty w Tarnowskich Górach
15
REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006