Programy Terapeutyczne 2007
Leczenie glejaków mózgu temozolomidem
1. Nazwa programu:
LECZENIE GLEJAKÓW MÓZGU TEMOZOLOMIDEM
2. Dziedzina medycyny:
Onkologia kliniczna
3. Dane dotyczące substancji czynnej, która będzie finansowana w ramach programu:
1) nazwa substancji czynnej temozolomid
2) postać farmaceutyczna, dawka: kapsułki twarde 5mg,20mg,100mg,250mg
3) dawkowanie: 200mg/m2 powierzchni ciała
Lek podaje się przez 5 dni, po których następuje 23 dniowa przerwa.
Dawka temozolomidu w cyklu dla pacjenta o powierzchni ciała 1,75m2 wynosi 1750mg
Osoby, u których wcześniej stosowano chemioterapię początkowa dawka wynosi 150mg/m2
powierzchni ciała na dobę i może być zwiększona do 200mg/m2 powierzchni ciała w kolejnym
cyklu o ile całkowita liczba granulocytów obojętnochłonnych wynosi e" 1,5 x 109/l, a liczba płytek
krwi jest e" 100 x 109.
Leczenie temozolomidem prowadzone jest zwykle do 6 cykli, o ile wcześniej nie wystąpi progresja
lub do wystąpienia nieakceptowalnej toksyczności leczenia (najczęściej jest to małopłytkowość).
4. Opis problemu zdrowotnego
C71  nowotwór złośliwy mózgu
Pierwotne guzy mózgu stanowią ok. 2% wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce (w 2002r
ok. 2500 nowych zachorowań). Ponad 50% nowotworów ośrodkowego układu nerwowego
stanowią nowotwory złośliwe pochodzące z tkanki glejowej. Nieznacznie częściej występują u
mężczyzn.
Rozpoznanie glejaka złośliwego powinno być postawione w oparciu o rozpoznanie
histopatologiczne na podstawie materiału uzyskanego w wyniku zabiegu operacyjnego lub biopsji
stereotaktycznej.
Współczesne standardy leczenia glejaków złośliwych obejmują leczenie operacyjne i
radioterapię. Nowotwory te cechuje wysoka tendencja do nawrotów po leczeniu pierwotnym,
1
Programy Terapeutyczne 2007
Leczenie glejaków mózgu temozolomidem
stwierdzenie to szczególnie dotyczy glejaka wielopostaciowego, w którym leczenia chirurgiczne z
założenia ma na celu uzyskanie rozpoznania i usunięcie głównej masy guza. Uzyskanie
radykalności zabiegu ze względu na sposób naciekania tego glejaka jest praktycznie niemożliwe.
Chemioterapia stosowana jest jako leczenie paliatywne w przypadku nawrotów, które nie
mogą być ponownie leczone chirurgicznie lub napromieniane. Rokowanie w tej grupie chorych jest
złe, a leczenie ma na celu przedłużenie przeżycia oraz poprawę jego komfortu. Wśród dostępnych
chemioterapeutyków temozolomid w badaniach III fazy okazał się jednym z najskuteczniejszych
zarówno, jeżeli chodzi o czas przeżycia jak i wpływ na jego jakość. Leczenie tego typu zalecane
jest jedynie w wybranych przypadkach: korzyść z tego typu leczenia odnoszą chorzy w dobrym
stanie ogólnym, z prawidłowymi wartościami hematologicznymi, rokujący przeżycie przynajmniej
3 miesiące.
Rokowanie.
Przeżycie 5-letnie w glejakach anaplastycznych wynosi 20-45%. Szczególnie złe rokowanie
dotyczy chorych z glejakiem wielopostaciowym. Przeżycie 5-letnie chorych po radioterapii
pooperacyjnej jest kazuistyką, a mediana przeżycia wynosi 7-12 miesięcy.
Epidemiologia(dane dla Polski za rok 2002) .
W populacji polskiej zachorowalność na glejaki szacowana jest obecnie na ok. 1300
przypadków rocznie, w tym na glejaki złośliwe GIII i GIV (glejak wielopostaciowy- glioblastoma
multiforme, glejak anaplastyczny- astrocytoma anaplasticum) 500 - 600 przypadków. Złośliwe
glejaki mózgu cechuje naciekający charakter wzrostu i szybki przebieg kliniczny.
5. Opis działania leku
Temozolomid należy do cytostatyków z grupy leków alkilujących. Lek ten przenika przez
barierę krew-mózg. Jest to doustny prolek, który w zasadowym środowisku glejaków ulega
hydrolizie (samoistnie - bez udziału enzymów wątrobowych) do metabolitu pośredniego 
(metylotriazen-1-ylo)imidazolo-4-karboksyamid  MTIC. Ten związek jest analogiczny do
metabolitu DTIC (dakarbazyny), która jednak nie przenika do mózgu, a jej metabolizm wymaga
udziału enzymów wątrobowych. Produkt rozpadu MTIC, stanowi właściwy lek
przeciwnowotworowy, który hamuje replikację DNA.
W badaniach u chorych na glejaki złośliwe uzyskano odsetek obiektywnych odpowiedzi na
leczenie (całkowita lub częściowa odpowiedz
na leczenie) wynoszący 11-47%. W większości badań
odsetek obiektywnych remisji glejaków o wysokim stopniu złośliwości wynosi około 20%. Odsetek
6-miesięcznych przeżyć wolnych od progresji choroby we wszystkich badaniach wynosił >20%.
Wyniki badania III fazy wykazały wyższą skuteczność temozolomidu
2
Programy Terapeutyczne 2007
Leczenie glejaków mózgu temozolomidem
w stosunku do prokarbazyny (w glioblastoma mutliforme).
U chorych leczonych temozolomidem w ramach badań klinicznych z powodu nawrotu
gwiaz
dziaka anaplastycznego, odsetek obiektywnych odpowiedzi na leczenie oraz odsetek 6-
miesięcznych przeżyć wolnych od progresji choroby wynosił odpowiednio 11-35% i 22-49%.
W Polsce temozolomid został zarejestrowany ze wskazaniem do leczenia chorych z glejakiem
złośliwym (glejak wielopostaciowy, gwiaz
dziak anaplastyczny) wykazujących wznowy lub
progresję po leczeniu standardowym.
6. Zamierzony efekt terapeutyczny,
" wydłużenie całkowitego czasu przeżycia ;
" wydłużenie czasu do progresji choroby;
" poprawa jakości życia chorych.
7. Kryteria włączenia do programu,
" rozpoznanie: potwierdzony histologicznie glejak złośliwy GIII i GIV (glioblastoma
multiforme lub astrocytoma anaplasticum);
" nawrót po wcześniejszym leczeniu chirurgicznym i/lub radioterapii z udokumentowanymi
przeciwwskazaniami do ponownego zastosowania leczenia chirurgicznego i radioterapii
oraz chemioterapii pochodnymi nitrozomocznika.
" stan sprawności wg WHO 0 -2;
" zachowana prawidłowa czynność szpiku;
" prawidłowa czynność nerek i wątroby (wskaz
niki biochemiczne);
" wykluczona ciąża.
8. Kryteria wykluczenia z programu,
" wystąpienie objawów nadwrażliwości na temozolomid;
" toksyczność wg WHO >= 3 (zwłaszcza wystąpienie objawów zahamowania czynności
szpiku);
" stan sprawności 3  4 wg WHO;
" brak skuteczności leku po 2 cyklach stosowania leku;
" progresja choroby w trakcie stosowania leku.
9. Monitorowanie wyników leczenia,
3
Programy Terapeutyczne 2007
Leczenie glejaków mózgu temozolomidem
Obejmuje ocenę odpowiedzi na leczenie (według skali WHO dla zmian mierzalnych) oraz stanu
ogólnej sprawności, zapotrzebowania na kortykosteroidy (konieczność zwiększenia dawki
kortykosteroidów jest jednym ze wskaz
ników braku skuteczności leczenia) i ocenę stanu
neurologicznego.
" badania obrazowe (tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny) należy
przeprowadzać  najpierw przed leczeniem temozolomidem w celu oceny stanu
wyjściowego, następne po 2 cyklach leczenia, kolejne po następnych 2 cyklach;
" RTG klp;
" badanie neurologiczne, przed każdym kolejnym cyklem leczenia;
" ocena stopnia zapotrzebowania na kortykosteroidy - należy wykonywać przed ewentualnym
podaniem każdego kursu (w razie pogorszenia wyników w/w badań, należy wykonać
badanie obrazowe  nie przewidziane wymienionym wyżej rytmem ich wykonania co 2
kursy).
10. Monitorowanie wyników programu
W dokumentacji pacjenta zarówno ambulatoryjnej jak i szpitalnej należy umieścić następujące
informacje dotyczące programu:
" informację dotyczącą wyników monitorowania leczenia;
" informację na temat zakończenia leczenia i osiągniętego efektu terapeutycznego.
Monitorowanie wyników programu obejmuje zbieranie i przekazywanie do oddziału
wojewódzkiego Funduszu następujących danych:
" PESEL chorego;
" rozpoznanie choroby podstawowej;
" wskazania do leczenia temozolomidem;
" datę rozpoczęcie leczenia;
" datę zakończenia leczenia;
" informację o przyczynie zakończenia leczenia;
" zastosowane dawkowanie temozolomidu;
" informację o sumarycznej dawce temozolomidu wykorzystanej w leczeniu (ilość leku
podana w rachunku narastającym od początku leczenia);
4
Programy Terapeutyczne 2007
Leczenie glejaków mózgu temozolomidem
" ocenę wyników leczenia (wg skali WHO dla zmian mierzalnych) ;
" stopień nasilenia działań niepożądanych (toksyczność wg skali WHO);
" ocenę osiągniętych punktów końcowych :
" uzyskany czas przeżycia (podany w pełnych miesiącach od rozpoczęcia terapii w
programie);
" uzyskany czas do progresji (podany w pełnych miesiącach od rozpoczęcia terapii w
programie);
Powyższe dane należy przekazywać po każdych kolejnych 2 cyklach leczenia (co 8 tygodni) oraz
na zakończenie leczenia.
określenie czasu leczenia w programie.
Kryteria wyłączenia pacjenta z programu wyznaczają czas leczenia.
11. Warunki Realizacji Programu:
Oddział/pododdział onkologii klinicznej lub poradnia onkologiczna/chemioterapii z możliwością
stałego monitorowania skuteczności stosowanej terapii oraz diagnozowania i leczenia powikłań i
działań niepożądanych (ze szczególnym uwzględnieniem dostępu do konsultacji neurochirurgicznej
i neurologicznej);
zaplecze laboratoryjne z możliwością przeprowadzenia następujących badań:
morfologia z rozmazem;
badania biochemiczne krwi;
pracownia tomografii komputerowej lub zapewniony dostęp;
pracowania rezonansu magnetycznego lub zapewniony dostęp.
Kwalifikacje personelu
co najmniej 2 lekarzy specjalistów z zakresu onkologii klinicznej;
co najmniej 2 pielęgniarki przeszkolone w zakresie podawania cytostatyków;
Sugerowana współpraca z psychologiem klinicznym, neurologiem, neurochirurgiem.
5