Programy Terapeutyczne - 2007
Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem
1. Nazwa programu:
LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO
(GIST) IMATINIBEM
2. Dziedzina medycyny:
Onkologia kliniczna
" 3. Dane dotyczące substancji czynnych finansowanych w ramach programu:
1) nazwa substancji czynnej imatinib
2) postać farmaceutyczna, dawka: kapsułki: 50mg, 100mg,
tabletki: 100mg, 400 mg
3) dawkowanie: 400mg/dobę
4. Opis problemu zdrowotnego
ICD 10 (grupa rozpoznań obejmująca nowotwory podścieliska przewodu
pokarmowego)
Przebieg choroby.
Nowotwory podścieliska przewodu pokarmowego  gastrointestinal stromal tumors
(GIST) są nowotworami wywodzącymi się z tkanki mezenchymalnej. Komórki tych guzów
wykazują na swojej powierzchni ekspresję receptorów Kit, które są produktem białkowym
protoonkogenu c-Kit i posiadają aktywność kinazy tyrozynowej. W wyniku mutacji genu c-
Kit dochodzi do nadmiernej ekspresji receptora Kit (markerem, którego jest CD117), a co za
tym idzie nasilonej aktywacji kinazy tyrozynowej będącej przyczyną niekontrolowanej
proliferacji komórek i oporności na apoptozę. Przyjmuje się, że właśnie aktywacja Kit ma
istotne znaczenie w patogenezie, bowiem w większości złośliwych przypadków guzów
podścieliska (95%) obserwuje się ekspresję białka zmutowanego genu c-Kit.
Rokowanie.
Jedynym skutecznym leczeniem jest zabieg operacyjny. Do 5% przypadków
krótkotrwale odpowiada na chemioterapię. GIST nieoperacyjne lub z przerzutami są zwykle
oporne na konwencjonalną chemioterapię cytotoksyczną (dla doksorubicyny poniżej 5%).
1
Programy Terapeutyczne - 2007
Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem
Czas przeżycia dla chorych z guzami z przerzutami wynosi 20 miesięcy, a dla chorych z
miejscową wznową waha się od 9 do 12 miesięcy.
Epidemiologia
Z danych szacunkowych wiadomo, że guzy GIST występują z częstością 10-20
6
zachorowań/10 /rok i stanowią około 0,2% wszystkich guzów przewodu pokarmowego.
Występują pierwotnie (60-90%) w żołądku i jelicie cienkim z przerzutami do wątroby i
otrzewnej. W ok. 10-30% są złośliwe. Najczęściej dotyczą chorych w 6-8 dekadzie życia. W
Polsce w ciągu roku rejestruje się 400-700 nowych przypadków GIST, z tego 120-200 ma
charakter złośliwy.
5. Opis działania leku
Imatinib uważany jest za przedstawiciela nowej grupy leków przeciwnowotworowych,
korygujących zaburzenia na poziomie molekularnym, którym to zaburzeniom przypisuje się
istotny udział w patogenezie nowotworu. Imatinib kompetycyjnie blokuje miejsce wiązania
ATP kinaz tyrozynowych (głównie związanych z BCR-ABL, ale także z c-KIT i PDGF 
platelet-derived growth factor), co w konsekwencji prowadzi do zahamowania fosforylacji
białek biorących udział w przekazywaniu sygnałów komórkowych. Przyjmuje się, że imatinib
może także blokować aktywność konstytutywnego receptora Kit, czyli aktywność kinazy
tyrozynowej, w komórkach guzów podścieliska przewodu pokarmowego. W badaniach
eksperymentalnych wykazano, że imatinib hamuje proliferację i prowadzi do apoptozy
komórek wykazujących ekspresję Kit. W Polsce imatinib został zarejestrowany ze
wskazaniem do leczenie chorych dorosłych ze złośliwymi, Kit (CD117) pozytywnymi guzami
podścieliska przewodu pokarmowego nieoperacyjnymi lub z przerzutami.
6. Zamierzony efekt terapeutyczny,
" wydłużenie czasu do progresji choroby;
" poprawa jakości życia chorych dorosłych ze złośliwymi guzami podścieliska przewodu
pokarmowego.
7. Kryteria włączenia do programu,
Do leczenia imatinibem kwalifikują się chorzy spełniający następujące kryteria:
2
Programy Terapeutyczne - 2007
Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem
" rozpoznanie: histologicznie potwierdzony guz przewodu pokarmowego (GIST):
" udokumentowana badaniem immunohistochemicznym ekspresja antygenu CD117;
" potwierdzone w badaniu tomografii komputerowej jamy brzusznej, nieoperacyjne
nawroty guzów po leczeniu chirurgicznym w postaci mnogich przerzutów do wątroby
lub rozsiew śródotrzewnowy;
" wiek: powyżej 18 roku życia;
" stan ogólny wg skali WHO 0-1;
" prawidłowe wyniki badań czynności wątroby i nerek.
8. Kryteria wykluczenia z programu,
" wystąpienie objawów nadwrażliwości na imatinib;
" toksyczność wg skali WHO e" 3 (zwłaszcza 3-krotny wzrost stężenia bilirubiny, 5-
krotny wzrost aktywności aminotransferaz wątrobowych, ciężka niedokrwistość,
neutropenia lub małopłytkowość);
" stan sprawności 2- 4 wg WHO;
" brak skuteczności po 3 miesiącach stosowania leku;
" progresja choroby w trakcie stosowania leku.
9. Monitorowanie wyników leczenia,
Obejmuje ocenę odpowiedzi na leczenie oraz nasilenia działań niepożądanych leku (ocena
toksyczności wg skali WHO). Badanie należy przeprowadzać w trakcie każdej wizyty
chorego - nie rzadziej niż raz na 4 tygodnie.
Badanie podmiotowe i przedmiotowe.
" badanie ogólne;
" podstawowe badania biochemiczne (z uwzględnieniem aktywności transaminaz
wątrobowych, stężenia bilirubiny, aktywności fosfatazy zasadowej);
" morfologię krwi z rozmazem;
" tomografia komputerowa.
3
Programy Terapeutyczne - 2007
Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem
Badanie przedmiotowe należy przeprowadzać w trakcie każdej wizyty chorego i
rzadziej niż raz na 4 tygodnie, natomiast badanie tomografią komputerową należy
wykonywać co 2 miesiące w ciągi pierwszych 6 miesięcy leczenia i następnie co 3
miesiące
10. Monitorowanie wyników programu
W indywidualnej dokumentacji medycznej pacjenta należy umieścić następujące
informacje dotyczące programu:
" informację dotyczącą wyników monitorowania leczenia;
" informację na temat zakończenia leczenia i osiągniętego efektu terapeutycznego.
Monitorowanie wyników programu obejmuje zbieranie i przekazywanie do Oddziału
Wojewódzkiego Funduszu następujących danych:
" PESEL chorego;
" rozpoznanie choroby podstawowej;
" wskazania do leczenia imatinibem;
" datę rozpoczęcia leczenia;
" datę zakończenia leczenia;
" informację o przyczynie zakończenia leczenia;
" zastosowane dawkowanie imatinibu;
" informację o sumarycznej dawce imatinibu wykorzystanej w leczeniu (ilość leku podana
w rachunku narastającym od początku leczenia);
" ocenę wyników leczenia (wg skali WHO dla zmian mierzalnych);
" stopień nasilenia działań niepożądanych (toksyczność wg skali WHO);
" ocenę osiągniętych punktów końcowych;
" uzyskany czas przeżycia (podany w pełnych miesiącach od rozpoczęcia terapii w
programie);
" uzyskany czas do progresji (podany w pełnych miesiącach od rozpoczęcia terapii w
programie);
" ocenę poprawy jakości życia chorego
Co 6 miesięcy prowadzonego leczenia Świadczeniodawca jest zobowiązany do przekazania
powyższych danych do oddziału wojewódzkiego Funduszu.
określenie czasu leczenia w programie.
4
Programy Terapeutyczne - 2007
Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem
Kryteria wyłączenia pacjenta z programu wyznaczają czas leczenia.
11. Warunki Realizacji Programu:
Warunki lokalowe oraz wyposażenie:
Oddział/pododdział onkologii klinicznej lub poradnia onkologiczna/chemioterapii z
możliwością stałego monitorowania skuteczności stosowanej terapii oraz diagnozowania i
leczenia działań niepożądanych (z uwzględnieniem możliwości przeprowadzenia
konsultacji kardiologicznej)
" pracownia tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego  lub
możliwość zlecania badania poza ośrodkiem;
" pracownia USG, Rtg; EKG;
" laboratorium z możliwością przeprowadzenia następujących badań:
o badania biochemiczne krwi;
o morfologia krwi z rozmazem;
o badanie immunohistochemiczne na obecność antygenu CD117;
Kwalifikacje personelu
" co najmniej 2 lekarzy specjalistów z zakresu onkologii klinicznej;
" co najmniej 2 pielęgniarki przeszkolone w zakresie podawania cytostatyków;
" Sugerowana współpraca z psychologiem klinicznym
5