sredniowiecze028aangelsa

Temat: Jak rozumiesz pojęcie "alegoryzm średniowieczny"?

Alegoryzm to nazwa nadana dominującej orientacji w literaturze i sztuce
średniowiecza. W tym okresie szczególną rolę odgrywały alegorie.
Alegoria to motyw lub zespół motywów w utworze literackim lub dziele
plastycznym, które poza znaczeniem dosłownym i bezpośrednio przedstawionym mają
jeszcze inne, ukryte i domyślne znaczenie (alegoryczne).
W średniowieczu panowało ogólnofilozoficzne przekonanie, że świat ludzki i
zmysłowy ma o tyle sens i wartość, o ile wskazuje na to, co ukryte i boskie. W
związku z tym przekonaniem alegoria zdominowała sztukę. Typowe motywy
alegoryczne średniowiecza: kościotrup, czyli śmierć; taniec śmierci, czyli
korowód postaci, prowadzonych do tańca przez upersonifikowaną śmierć. W dziełach
malarskich motyw tańca śmierci służył przypomnieniu, że życie doczesne jest
tylko chwilą wobec wieczności. W literaturze tę samą myśl akcentowano poprzez
przywoływanie myśli: "memento mori" ("pamiętaj o śmierci"). Na obrazach żebrak
tańczył z biskupem, zamożny rycerz z trędowatym - alegorycznie przypominało to o
równości wszystkich ludzi wobec Boga. Najpopularniejsze późnośredniowieczne
utwory - moralitety - także pełne były alegorii.
Moralitet - utwór o charakterze dydaktycznym lub filozoficznym. Bohaterami tych
dzieł były postacie alegoryczne, np. upersonifikowane Dobro, Zło, Cnota,
Występek, Wiara, Pycha itp. Dyskutowały one ze sobą, roztrząsając kwestie
moralne. Moralitety były spisywane i wystawiane na scenach albo improwizowane i
grane bez specjalnego przygotowania na rynkach miast. Charakter moralitetu ma w
literaturze polskiej "Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią". Utwór jest
anonimowy, pochodzi z XV wieku. Jest to zbiór scenek rodzajowych z ówczesnego
życia społeczno-obyczajowego, fragmentów satyrycznych i uwag krytycznych
adresowanych do przedstawicieli różnych stanów i zawodów.
Za uniwersalną wartość uznawano w średniowieczu postawę teocentryczną
(umiejscowienie Boga w centrum wszechświata i w centrum zainteresowań człowieka
- teocentryzm). W literaturze i sztuce dominowała tematyka religijna. Nie należy
jej jednak utożsamiać z postawą dewocyjną - ówczesnych ludzi zaprzątały także
problemy dotyczące codziennej egzystencji, wydarzeń politycznych, życia
codziennego i osobistego.