Prawo cywilne
Radosław Dyki
Elementy prawa
1
Struktura prawa cywilnego
- część ogólna
- prawo rzeczowe
Kodeks cywilny (KC)
- zobowiÄ…zania
- spadki
- prawo rodzinne
Kodeks rodzinny i
i opiekuńcze
opiekuńczy (KRiO)
2
Przedmioty prawa cywilnego
Własność (rzeczy)
najsilniejsze prawo do rzeczy o charakterze
bezwzględnym
Inne prawa majÄ…tkowe
np. prawa własności intelektualnej (prawa autorskie,
prawa własności przemysłowej), spółdzielcze prawo
Mienie
do lokalu
Przedsiębiorstwo
zorganizowany zespół składników niematerialnych i
materialnych przeznaczonych do prowadzenia
działalności gospodarczej
np. zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia,
Dobra osobiste
nazwisko lub pseudonim
3
Prawo bezwzględne  np. własność
Skutkują względem wszystkich (erga omnes)
Wynika z nich dla każdego obowiązek powstrzymania się od
czynienia czegokolwiek, co mogłoby godzić w ich treść.
mur
4
Prawo względne  np. pożyczka
 Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na
własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych
tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość
pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej
jakości.
jest skuteczne tylko względem ściśle oznaczonych osób wynikających z
treści stosunku prawnego.
Wzajemne prawa i
obowiÄ…zki
5
Rzeczy
 Rzeczami w rozumieniu KC sÄ… tylko przedmioty
materialne.
części powierzchni ziemskiej
Grunty stanowiące odrębny
przedmiot własności
Nieruchomości
Budynki trwale z gruntem zwiÄ…zane
Lokale części budynków
wszystko co nie jest
Ruchomości Inne rzeczy
nieruchomością
6
Prawa majÄ…tkowe
Prawa, na podstawie których osobie uprawnionej
przysługują pewne korzyści majątkowe.
Wynalazki
Prawa Wzory użytkowe
własności Wzory przemysłowe
Prawa własności
przemysłowej Znaki towarowe
intelektualnej
Topografie układów scalonych
Prawa autorskie
Spółdzielcze prawo do lokalu
Hipoteka
inne
Prawo do odsetek
Własność
7
Przedsiębiorstwo
Ujęcie przedmiotowe
Zorganizowany zespół składników niematerialnych
i materialnych przeznaczonych do prowadzenia
działalności gospodarczej
Ujęcie podmiotowe
Podmiot praw i obowiązków
Ujęcie funkcjonalne
Prowadzenie określonej działalności gospodarczej
8
Dobra osobiste
Uznane przez system prawny wartości.
Chronione prawem dobra o charakterze niemajÄ…tkowym
przysługujące każdemu człowiekowi (osobie fizycznej) a
także osobom prawnym.
Przykładowy katalog z KC
Zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub
pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji,
nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna,
wynalazcza i racjonalizatorska
Inne przykłady
Życie, nietykalność cielesna, stan cywilny, kult pamięci osoby
zmarłej, sfera życia intymnego, sfera życia prywatnego
9
Podmioty (osoby)
Osoby fizyczne
Jednostki organizacyjne
Jednostki organizacyjne
Osoby prawne niemające osobowości
prawnej
10
Osoby fizyczne
zdolność do
czynności prawnych
zdolność prawna
zdolność do tego, aby być możność nabywania praw i
podmiotem praw i obowiązków z zakresu
obowiązków z zakresu prawa prawa cywilnego we własnym
cywilnego imieniu
11
Osoby fizyczne
zdolność prawna
zdolność do tego, aby być podmiotem praw i
obowiązków z zakresu prawa cywilnego
Ma ją każdy człowiek od momentu urodzenia
Nie można się jej zrzec ani też jej ograniczyć lub
przenieść na inny podmiot w drodze czynności
prawnej
12
Osoby fizyczne
zdolność do czynności prawnych
możność nabywania praw i obowiązków z zakresu prawa
cywilnego we własnym imieniu (własnym działaniem)
ograniczona
brak zdolności
żð umowy w drobnych sprawach
życia codziennego (kupno
trzeba działać
gazety, słodyczy)
przed przedstawiciela
pełna
żð rozporzÄ…dzanie zarobkiem i
przedmiotami oddanymi do co do zasady nieważność,
wyjątek: drobne bieżące sprawy
użytku (kieszonkowe)
życia codziennego  jeśli nie
żð inne: wymagajÄ… zgody
krzywdzÄ…
przedstawiciela
Osoby 13 - 18 lat
poniżej 13 lat
pełnoletnie
lub ubezwłasnowolnienie
(18 lat lub powyżej 18 lat, ale
całkowite
małżeństwo) ubezwłasnowolniony częściowo
13
Podmioty (osoby)
Osoby fizyczne
Jednostki organizacyjne
Jednostki organizacyjne
Osoby prawne niemające osobowości
prawnej
14
jednostki organizacyjne
niemajÄ…ce
osoby prawne
osobowości prawnej
jednostki
jednostki
organizacyjne jednostki
organizacyjne
którym przepis organizacyjne
którym przepis
przyznaje niemajÄ…ce
przyznaje
zdolność prawną zdolności
osobowość
(ułomne osoby
prawnej
prawnÄ…
prawne)
15
jednostki
organizacyjne
osoby prawne
niemajÄ…ce
osobowości prawnej
spółki kapitałowe
spółki
- Spółka jawna
osobowe
- Spółka akcyjna
- Spółka partnerska
ułomne
- Spółka z o.o
- Spółka komandytowa
osoby
- Spółka komandytowo-akcyjna
prawne
- Przedsiębiorstwa
państwowe
- Wspólnota mieszkaniowa
- Fundacje
brak
- Stowarzyszenia
zdolności
- Spółka cywilna
prawnej
16
ułomne
osoby prawne
osoby prawne
 Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością w
 Spółka osobowa może we
organizacji albo spółka
własnym imieniu nabywać
akcyjna w organizacji z chwilÄ…
prawa, w tym własność
wpisu do rejestru staje siÄ™
nieruchomości i inne prawa
spółką z ograniczoną
rzeczowe, zaciągać
odpowiedzialnością albo
zobowiązania, pozywać i być
spółką akcyjną i uzyskuje
pozywana.
osobowość prawną.
17
ułomne
osoby prawne
osoby prawne
 Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami
prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,
stosuje siÄ™ odpowiednio przepisy o osobach
prawnych.
różnice
- zakres zdolności prawnej
- odpowiedzialność za zobowiązania jednostki
18
zakres zdolności prawnej
różnice
ułomne
osoby prawne
osoby prawne
pełen zakres zdolności prawnej
zdolność prawna ograniczona do obszaru
działania, do którego jednostka została
powołana
Wspólnota mieszkaniowa  jej zdolność ograniczona jest
do tych praw i obowiązków, które są związane z
zarządzaniem nieruchomością wspólną
19
odpowiedzialność za
różnice
zobowiÄ…zania jednostki
ułomne
osoby prawne osoby prawne
Członkowie nie odpowiadają za
zobowiÄ…zania osoby prawnej
za zobowiązania ułomnej osoby prawnej
odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie
(uczestnicy)
subsydiarnie - odpowiedzialność ta powstaje z chwilą,
gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna
20
osoba prawna wierzyciele
mur
fiskus
ułomna osoba prawna
wierzyciele
prywatni
brak
muru
roszczenia
21
Jedn. org.
nieposiadajÄ…ce
Inne jednostki
osoby prawne osobowości prawnej,
(bez zdolności prawnej)
ale posiadające zdolność
prawnÄ…
Nie występują
samodzielnie w obrocie
Występują samodzielnie w obrocie
prawnym, co najwyżej w
czyimÅ› imieniu.
Zdolność prawna
Pełna zdolność prawna ograniczona co do zasady Brak zdolności prawnej
do pełnionej funkcji
Nie można ich pozywać 
Można je pozywać przed sądem
ew. pozywamy uczestników (np.
wspólników spółki cywilnej)
Wyłącznie same Odpowiadają za
odpowiadają za swoje zobowiązania wspólnie z Odpowiadają uczestnicy
zobowiÄ…zania uczestnikami
miejsce zamieszkania
siedziba
miejscowość, w której
rozstrzyga statut  decydujÄ…
przebywa z zamiarem stałego
uczestnicy
pobytu
to niekoniecznie miejsce
gdy brak siedziby w statucie
zameldowania
miejscowość, w której ma
siedzibÄ™ organ zarzÄ…dzajÄ…cy
to miejscowość, a nie konkretny
adres
Przedawnienie roszczeń
po upływie określonego czasu nie można
dochodzić roszczenia
żð przedawniajÄ… siÄ™ tylko roszczenia majÄ…tkowe
(zwiÄ…zane z interesem majÄ…tkowym), za wyjÄ…tkiem:
żð zniesienie współwÅ‚asnoÅ›ci
żð roszczenia wÅ‚aÅ›ciciela nieruchomoÅ›ci (o wydanie,
zaniechanie naruszeń)
żð szkoda jÄ…drowa na osobie
żð terminy przedawnienia okreÅ›la ustawa; nie mogÄ… być
zmieniane przez czynność prawną
żð można zrzec siÄ™ zarzutu przedawnienia, ale dopiero
po upływie terminu przedawnienia
żð termin zaczyna biec od dnia, w którym roszczenie
stało się wymagalne
Przedawnienie roszczeń - terminy
ogólny termin przedawnienia
roszczenia z dz. gosp.
świadczenia okresowe
roszczenia
sprzedawcy -
przedsiębiorcy
sprzedaż konsumencka
+ 2 m-ce od wykrycia
na zawiadomienie
sprzedawcy
Roszczenie stwierdzone prawomocnym wyrokiem
10 lat
2 lata 3 lata
Przedawnienie roszczeń  czyny niedozwolone
zbrodnia, występek
Pozostałe&
od dowiedzenia
się o szkodzie i nie dłużej niż 10 lat
osobie od czynu
zobowiÄ…zanej
szkoda na osobie
- nie wcześniej
niż 3 lata od
dowiedzenia siÄ™
10 lat
3 lata
20 lat
Bieg przedawnienia
Zawieszenie Przerwanie
(po zawieszeniu biegnie dalej) (po przerwie biegnie od poczÄ…tku)
Termin
3-letni
2 lata 1 rok 2 lata 3 lata
żð roszczenia dzieci p-ko
żð przez każdÄ… czynność przed sÄ…dem
rodzicom
lub innym organem przedsięwziętą
 nie zaczyna biec na czas
bezpośrednio w celu dochodzenia lub
trwania wł. rodzicielskiej;
ustalenia albo zaspokojenia lub
zabezpieczenia roszczenia;
żð siÅ‚a wyższa;
żð przez uznanie roszczenia przez
osobę, przeciwko której roszczenie
przysługuje.