Wszyscy jesteśmy geniuszami, musimy tylko obudzić tę część mózgu, która za to odpowiada !
Już w 1968 roku, póz
niejszy laureat Nagrody Nobla neuropsycholog, profesor Roger Wolcott Sperry
opublikował pierwsze relacje z badań nad funkcjami półkul mózgowych. Wynikało z nich niezbicie, że mózg
człowieka stosuje dwa fundamentalnie różne tryby myślenia - jeden werbalny, analityczny i sekwencyjny ,
a drugi wizualny, perceptywny i symultaniczny. W trakcie pracy mózgu może w jednym momencie dominować
 tylko jedna z półkul, gdy w operacjach przeważa albo intelekt , albo intuicja, myślenie pojęciowe (lewa) lub
intuicyjne (prawa), analityczne, bądz
syntetyczne
Oba typy myślenia - jeden pojmujący np. szczegóły, a drugi  postrzegający całość obrazu  są niezbędne w
umiejętności myślenia krytycznego, znajdowania sensu spraw i rozwiązywania problemów.
Znacznie wcześniej, zanim funkcje mózgu zostały precyzyjnie opisane, angielski filozof Bertrand Russell
stwierdził w swych badaniach nad umysłem, że osoby, które dysponują bogatym zasobem słów, mogą mieć
ograniczoną zdolność bezpośredniego przeżywania bieżących zdarzeń.
Do tej pory polegaliśmy na racjonalnej, lewej półkuli mózgu. Jednak nasze społeczeństwo gwałtownie się
zmienia i prymat logicznego myślenia, które nie fantazjuje, nie rozwija wyobraz
ni, nie doskonali zmysłów i nie
pracuje z emocjami zdaje się odchodzić do lamusa.
Dominacja półkuli mózgu określa jak się uczymy; jakie informacje są dla nas ważne i zrozumiałe, a także jak się
zachowujemy w sytuacji stresowej. Nauczyciele zawsze wiedzieli, że dzieci uczą się na różne sposoby, np.
wzrokowo lub werbalnie. Badania mózgu rzuciły nowe światło no to, jak uczyć efektywnie każde dziecko ale
wciąż zdaje się, że owe odkrycia są zarezerwowane tylko dla nauki. Świat szkolny nadal, niestety ma charakter
głównie werbalny.
Psycholog Dr David Gary wskazuje w swoich pracach dotyczących przyszłości szkolnictwa, że przed
nauczycielem stoją 3 główne zadania. Po pierwsze ćwiczyć obie półkule mózgu  nie tylko werbalną,
symboliczną, logiczna lewą, która zawsze była kształcona, ale również przestrzenną, relacyjną, holistyczną
prawą, która jest zaniedbana. Po drugie wdrażać uczniów do stosowania stylu kognitywnego, który odpowiada
danemu zadaniu. I po trzecie wyrabiać u uczniów zdolność do zaangażowania obu stylów, obu półkul  w
rozwiązywaniu problemów w sposób zintegrowany.
W jaki sposób zatem pobudzać i ćwiczyć prawą, zaniedbywaną półkulę? Gdyż tylko wtedy możemy skutecznie
angażować obie półkule, kiedy ich funkcje zaczną się równoważyć.
Prawa półkula mózgu to domena marzycieli i artystów, to zapachy, barwy, dz
więki muzyki, to pamięć ludzkich
twarzy, to wyobraz
nia, obrazy, umiejętność widzenia, orientacja w przestrzeni, intuicja.
Widzimy więc wyraz
nie, że z pomocą przychodzi nam sztuka, tworzenie jest najskuteczniejszym sposobem na
obudzenie uśpionych funkcji. Sens sztuki w wymiarze cywilizacyjnym staje się coraz jaśniejszy. Sztuka jest
bastionem pozawerbalnego i nieintelektualnego pojmowania świata, gdzie umysł może rozwijać pełnię swych
możliwości  czując, widząc, przeżywając i rozumiejąc. Leszek Brogowski w swojej książce  Sztuka I człowiek
pisze,  & zachęcam, by marzyć, śnić i fantazjować, śmiało podejmując własne doświadczenia ze sztuką, mieć
poczucie, że włączamy się w walkę o pełnię, o wielowymiarowość ludzkiej kultury .W sztuce człowiek sam przed
sobą odkrywa siebie, dlatego ten niewielki obszar w kulturze, który ona zajmuje, jest tak ważny dla przyszłości
świata.
Mam nadzieję, iż powszechnie znane są osiągnięcia pedagoga i nauczyciela sztuki Betty Edwards, która
opracowała bezkonkurencyjny kurs rysowania dla dorosłych i dzieci : The New Drawing On the Right Side of
the Brain. Polskie wydanie tej książki  Rysunek  odkryj talent dzięki prawej półkuli mózgu spotkało się z
bardzo dobrymi recenzjami i jest polecane przez niektórych nauczycieli akademickich swoim studentom,
przyszłym nauczycielom plastyki jako lektura obowiązkowa.
Betty Edwards pokazuje, na przykładzie nauki klasycznego, poprawnego rysowania, że w pewnym sensie każdy
z nas ma dwa mózgi, dwie świadomości, komunikujące się między sobą przez kabel włókien nerwowych:
 Badania nad związkami półkul mózgowych z percepcją wzrokową wskazują, iż zdolność do rysowania może
zależeć od tego czy człowiek jest w stanie dotrzeć na poziomie świadomym do niedominującego trybu
prawopółkulowego. (& ) Wydaje się, ze prawa półkula postrzega (przetwarza dane wzrokowe) w sposób
odpowiadający rysowaniu, natomiast lewopółkulowy tryb funkcjonowania nie sprzyja skomplikowanemu,
realistycznemu odwzorowaniu postrzeganych form.
 Edwards udowadnia, że każdy kto umie pisać ołówkiem, jest w stanie realistycznie rysować absolutnie
wszystko co widać w rzeczywistości.
Twierdzi, że jest to umiejętność globalna,  całościowa i wymaga opanowania tylko pięciu umiejętności
elementarnych:
1. Postrzeganie krawędzi.
2. Postrzeganie przestrzeni.
3. Postrzeganie relacji (proporcji)
4. Postrzeganie światła i cienia.
5. Postrzeganie całości (gestal)
.
Dodatkowe umiejętności prowadzące do  Sztuki prze wielkie S to rysowanie z pamięci i rysowanie z
wyobraz
ni.
Tajemnicą rysowania jest więc nauczyć się widzieć, czyli dotrzeć do prawej półkuli, wyciszając lewą, która ma
tendencję do nazywania rzeczy  stół, ucho, nos. Prawa nie nazywa, ale widzi, jak rzeczy wyglądają, np. w ten
sposób: ten kontur załamuje się, wchodzi w cień, cień ma taki kształt i sięga dotąd& .
Nauka rysowania, paradoksalnie, przestaje być nauką rysowania i staje się nauką docierania na życzenie do
systemu pracy mózgu, stosownego dla rysunku. Dotarcie do wizualnego trybu pracy mózgu powoduje, że
patrzymy w sposób charakterystyczny dla artystów. Ten sposób patrzenia różni się od zwyczajnego i ma wiele
innych zastosowań, a jednym z istotniejszych jest twórcze rozwiązywanie problemów.
Powszechnie uważa się, że rola warsztatu artysty zeszła na drugi plan, wzrosła natomiast rola wyobraz
ni,
ponieważ dzisiaj w świecie sztuki nikt nie pyta co umiesz, pytają co fantastycznego chcesz zrobić. Jaki masz
pomysł? Jednak, aby wyobraz
nia była rozbudzona, aby mieć oryginalne, fantastyczne wizje najpierw należy
opanować umiejętność widzenia rzeczy takimi jakie one są. Najlepiej właśnie poprzez rysunek realistyczny,
który jest swoistą kontemplacją, wczuciem się w rysowany przedmiot, krajobraz lub postać.
Prawa półkula, tak ja i cały mózg kryją w sobie jeszcze wiele tajemnic ale wiemy, że dzięki stymulacji tego
obszaru, wyzwalają się też takie zdolności jak: szybkie czytanie, pamięć fotograficzna, błyskawiczne liczenie w
pamięci, w tym rozwiązywanie wielopoziomowych zadań matematycznych, uzdolnienia muzyczne, a nawet
słuch absolutny.
Nauka poprzez lewą półkulę mózgu przebiega z użyciem świadomości i wymaga więcej wysiłku. Wykorzystanie
prawej półkuli powoduje, że nauka przebiega poza naszą świadomością, niejako mimowolnie.
Każdy ma w sobie potencjał twórczy, dzięki odpowiedniej stymulacji może nabrać wiary w swoje nieprzeciętne
możliwości, odkryć zdolności w sobie i pomóc je odkrywać młodym i bardzo młodym ludziom. Są to możliwości,
o których dotąd nie mieliśmy nawet pojęcia ale możemy je wydobyć w trybie niemalże natychmiastowym. W
dodatku nie potrzebujemy do tego magicznej różdżki ani zaklęć. Musimy jedynie obudzić naszą uśpioną prawą
półkulę mózgu.
I pamiętajmy, że wszystkie ćwiczenia stymulujące, by być skuteczne muszą odbywać się w stanie relaksacji,
rozluz
nienia i spokoju.
Marta Małocha
Absolwentka Instytutu Sztuk Pięknych w Lublinie
Prowadzi warsztaty dla dorosłych i dzieci:  Homo Creator  Człowiek Twórczy ,
według metody Betty Edwards oraz opracowanych przez siebie ćwiczeń wizualizacyjnych.