KONCEPCJA GEOSYNKLIN Teoria tektoniki płyt oparta jest na trzech
Geosynklina - regionalne, podłużne zagłębienie w podstawowych założeniach:
skorupie ziemskiej wypełnione osadami morskimi (głównie) (a)litosfera Ziemi jest podzielona na poruszające się
o miąższości sięgającej kilkunastu km. Dno g. wskazuje na względem siebie niemal sztywne płyty (płyty litosfery);
przewagę subsydencji. W cyklu górotwórczym rozwój g. (b)granicami płyt są strefy rozrostu dna oceanicznego (na
kończy się sfałdowaniem i wypiętrzeniem osadów tworząc ogół położone na grzbietach śródoceanicznych), strefy
górskie pasmo fałdowe. subdukcji i uskoki transformacyjne;
Geosynklina prosta dzieli się na dwie strefy: (c) rozsuwanie się płyt zachodzi w strefach rozrostu dna
a)Miogeosynklinę oceanicznego (których początkową fazą rozwojową są
b)Euge ryfty kontynentalne), zbliżanie  w strefach subdukcji,
W rozwoju geosynkliny możemy wyróżnić 3 stadia: wzdłuż uskoków transformujących zaś następuje
1. okres geosynklinalny. równoległe przesuwanie się płyt względem siebie.
2. okres póz
nogeosynklinalny. Cykl Wilsona 1. Stadium embrionalne.
3. okres postgeosynklinalny = póz
noorogeniczny. 2. Stadium młodociane.
osynklinę 3. Stadium dojrzałe (typ Atlantyku).
Eugeosynklina  Część geosynkliny (strefa 4. Stadium schyłkowe (typ Pacyfiku).
eugeosynklinalna) znajdująca się pomiędzy 5. Stadium pokolizyjne (typ Himalajów
miogeosynkliną a lądem granicznym, oddzielona od Trzęsienia Ziemi
miogeosynkliny (progiem lub zrębem). Charakteryzuje się Rodzaje trzęsień ziemi
występowaniem osadów pelagicznych (w bruzdach) i I. Ze względu na przyczynę:
nerytycznych (na grzbietach) bardziej głębokowodnych niż " tektoniczne.
w miogeosynklinie. W e. występują intruzje i ekstruzje " wulkaniczne
magmowe. " zapadliskowe (zapadowe)
Miogeosynklina  Część geosynkliny (strefa " antropogeniczne
miogeosynklinalna) znajdująca się pomiędzy kratonem II. Ze względu na głębokość ogniska:
(platformą kontynentalną) a eugeosynkliną. Charakteryzuje " płytkie (85%)  poniżej 70 km,
się występowaniem osadów pelagicznych (w bruzdach) i " średnie (12%)  70-350 km,
osadów nerytycznych (na grzbietach), mniej " głębokie (3%)  350-700 km.
głębokowodnych niż w eugeosynklinie, istotną różnicą jest III. Ze względu na powiązanie ze wstrząsem
brak intruzji i ekstruzji magmowych, oddzielona od zasadniczym:
eugeosynkliny progiem lub grzbietem. " wstępne,
TEKTONIKA PA
YT " zasadnicze
Granice pomiędzy płytami mogą mieć różny charakter. " następcze
Zazwyczaj wyróżniamy 4 typy granic: Ze względu na częstotliwość i siłę trzęsień ziemi wyróżnia
1. Granice aktywne  osie grzbietów śródoceanicznych  się obszary:
tzw. doliny ryftowe. " sejsmiczne  częstych i silnych trzęsień ziemi,
2. Granice aktywne  strefa rowów oceanicznych i łuków " pensejsmiczne  rzadkich i słabych wstrząsów,
wysp. Na granicy pomiędzy płytami powstaje  strefa " asejsmiczne  bez wstrząsów sejsmicznych.
Benioffa. Strefy łuków wysp i rowów oceanicznych to Hipocentrum (ognisko) - miejsce z którego rozchodzą się
powierzchniowy przejaw występowania strefy subdukcji. fale.
3. Granice aktywne  będące modyfikacją poprzedniego Epicentrum - miejsce uderzone najwcześniej, znajdujące
typu. Granice te powstają wzdłuż łańcuchów górskich w się na powierzchni Ziemi i leżące prostopadle nad
wyniku kolizji dwu bloków kontynentalnych. ogniskiem.
4. Granice konserwatywne  Uskoki transformacyjne Obszar epicentralny - obszar leżący wokół epicentrum,
Strefy rozrostu dna oceanicznego = grzbiety na którym wstrząsy są najsilniejsze.
śródoceaniczne Obszar makrosejsmiczny  trzęsienie ziemi jest
Strefy rozrostu dna oceanicznego nazywamy także odczuwalne przez człowieka
strefami spredingu; przebiegające wzdłuż tych stref Obszar mikrosejsmiczny  wstrząsy są rejestrowane
granice płyt nazywamy granicami dywergentnymi, tylko za pomocą przyrządów.
konwergentnymi lub konserwatywnymi. Strefy te położone Fale sejsmiczne - fale sprężyste rozchodzące się w
są na grzbietach śródoceanicznych (np. Grzbiet Ziemi, powstałe wskutek trzęsień ziemi, wywołane przez
Śródatlantycki, Wzniesienie Wschodniopacyficzne. eksplozję materiałów wybuchowych lub powodowane
Strefy subdukcji  łuki wyspowe i kontynentalne oraz działalnością górniczą
rowy Rodzaje fal sejsmicznych:I. fale wgłębne - rozchodzące
A
uki wysp ciągną się w obrębie basenów oceanicznych. się wewnątrz Ziemi:
A
uki kontynentalne  związane są z pograniczem skorupy fale podłużne (P, dylatacyjne),
oceanicznej i kontynentalnej. fale poprzeczne (S, torsjonalne, skrętne),
Typowy łuk wysp składa się z: II. fale powierzchniowe (L):
grzbietu wewnętrznego; fale Rayleigha,
rów oceaniczny; fale Love'a
spłaszczenie frontalne (czołowe); Fale wgłębne - rozchodzące się wewnątrz Ziemi,
łuk magmowy lub łuk wulkaniczny, Fala podłużna (P) - najszybsze z fal sejsmicznych, które
aktywny basen międzyłukowy;łuk resztkowy najwcześniej docierają do epicentrum; drgają w kierunku
(wygasły);basen nieaktywny. równoległym do kierunku rozchodzenia się fal;
Ze względu na położenie krawędzi kontynentów w Fale wgłębne - rozchodzące się wewnątrz Ziemi,
obrębie kry litosfery:1. pasywne krawędzie kontynentów Fale poprzeczne (S) - wywołują drgania w płaszczyz
nie
= krawędzie typu atlantyckiego. 2. aktywne krawędzie pionowej lub poziomej, w kierunku prostopadłym do
kontynentów = krawędzie typu andyjskiego kierunku rozchodzenia się fal;
Ze względu na położenie ruch jaki wykonują granice Fale powierzchniowe
płyt względem siebie:1. granice dywergentne = Fale Rayleigha - fale typu grawitacyjnego, ruch cząstek
akrecyjne. 2. granica konwergentna = konsumpcyjna.3. odbywa się po elipsie ustawionej pionowo prostopadłej do
granica konserwtywna kierunku biegu fali
Ruch płyt litosfery spowodowany jest konwekcją cieplną w Fale powierzchniowe
płaszczu Ziemi. Płyty mogą być biernie poruszane przez Fale Love'a - wywołują drgania poziome, prostopadłe do
prądy konwekcyjne lub same stanowić część strumienia kierunku rozchodzenia się fal.
konwekcyjnego (w przypadku płyt ulegających subdukcji Strefy sejsmiczne to obszary występowania częstych i
Strefa BenioffaWÄ…ska, nachylona pod kÄ…tem ok. 45° silnych trzÄ™sieÅ„ ziemi.
stronę kontynentów strefa częstego występowania ognisk Główne strefy sejsmiczne Ziemi:
trzęsień ziemi w sąsiedztwie rowów oceanicznych; sięga " wokółpacyficzna,
do głęb. 700 km; wg teorii tektoniki płyt, wg teorii tektoniki " alpejsko-himalajska, " grzbietów śródoceanicznych i
płyt jest odzwierciedleniem górnej powierzchni oceanicznej ryftów kontynentalnych,
płyty litosferycznej podsuwającej się pod płytę " wewnątrzpłytowe
kontynentalną; Tektoniczne trzęsienia ziemi są związane na ogół z
kilkoma rodzajami struktur w litosferze:
1.osiowe strefy grzbietów śródoceanicznych 230- 195 mln lat temu (trias). Zaczął ulegać rozpadowi
2.uskoki transformacyjne. superkontynent Pangei; zapoczątkowało to proces
3. strefy łuków wysp i rowów oceanicznych powstawania oceanów: Atlantyckiego i Indyjskiego, a
4. rozłamy w skorupie ziemskiej jednocześnie zamykania zbiornika Oceanu Tetydy.
5. młode struktury fałdowe Ok. 200 mln lat temu istniał tylko jeden superkontynent
Do określenia siły trzęsienia ziemi stosowana jest skala PANGEA II. Pangea otoczona była wszechoceanem
intensywności oraz skala wielkości PANTALASS
, a zatoką tego oceanu była TETYDA
Skala Mercallego (skala Mercallego-Cancaniego- 195-140 mln lat temu (jura). Dalszy rozpad
Sieberga)  Skala jest oparta na ocenie szkód superkontynentu Pangei; powstaje ryft pomiędzy Europą i
wyrządzonych przez trzęsienie: Ameryką Północną oraz Afryką i Ameryką Południową.
I  drgania rejestrują wyłącznie instrumenty; Silne ruchy górotwórcze w zachodniej części Ameryki,
II  wstrząsy są odczuwane na wyższych piętrach powodują wypiętrzenie się Kordylierów. Ocean Tetydy
budynków; stopniowo zawęża się na skutek ruchu przeciwnego do
III  wstrząsy są odczuwalne w całym budynku; ruchu wskazówek zegara jaki wykonuje Afryka
IV  chwieją się drzewa, kołyszą się samochody; 140-65 mln lat temu (kreda). Trwał proces otwierania się
V  płyny wylewają się ze szklanek oceanów Atlatyckiego i Indyjskiego. W strefach subdukcji
VI  pękają szyby na wschodzie Pacyfiku tworzą się struktury Andów i
VII  odpadają tynki Kordylierów.
VIII  walą się kominy, pękają pnie drzew, w gruncie 65-22,5 mln lat temu (trzeciorzęd  paleogen).
tworzą się szczeliny Rozszerzały się oceany Atlantycki i Indyjski, zmniejszały
IX  pękają fundamenty domów, na powierzchnię ziemi Ocean Tetydy i Spokojny; subkontynent indyjski zderzył
wydobywa się woda i błoto się z Azją, a Australia oderwała się od Antarktydy
X  zawalają się budynki, tworzą się wielkie osuwiska, 22,5-1,8 mln lat temu (trzeciorzęd  neogen).
wody rzek występują z brzegów Ostateczne zamknięcie Oceanu Tetydy; dalsze zbliżanie
XI  w gruncie powstają wielkie szczeliny się Afryki i Europy spowodowało wydz
wignięcie się
XII  rzeki zmieniają koryta, faluje powierzchnia ziemi Kaukazu, Alp, Pirenejów, Gór Betyckich, Atlasu);
Na podstawie skali Richtera możemy ustalić energię MAGMATYZM
wyzwoloną w czasie trzęsienia ziemi: W ognisku magmowym jeżeli nie zachodzą w jego
obrębie żadne gwałtowne zmiany dochodzi do procesu
log E = 9,4 + 2,14M  0,54M2 gdzie: E  wyzwolona
nazywanego dyferencjacją (proces różnicowania się
energia, M  magnituda
magmy).
Skala RichteraSkutkiLiczba trzęsień roczniePoniżej
Dyferencjacja może być wywołana :" grawitacją
2,0Najmniejsze wstrząsy, nieodczuwalne przez człowieka ani
" frakcjonalnÄ… krystalizacjÄ…
przez sejsmograf.2 920 000 (8000 dziennie)2,0-3,4WstrzÄ…sy
" likwacjÄ…
nieodczuwalne dla człowieka, lecz rejestrowane przez
" dyferencjacja wywołana składnikami lotnymi
sejsmograf.800 0003,5-4,2Bardzo małe wstrząsy, odczuwane
Składniki skał magmowych mogą występować jako:
tylko przez niektórych ludzi.30 0004,3-4,8Odczuwane przez
" minerały automorficzne
większość osób, nieszkodliwe.4 8004,9-5,4Odczuwane przez
wszystkich, powoduje bardzo niewielkie zniszczenia.1 4005,5- " minerały hipautomorficzne
" minerały ksenomorficzne
6,1Åšrednie wstrzÄ…sy, powoduje mniejsze uszkodzenia
Intruzje
budynków.5006,2-6,9Duże wstrząsy, powodują znaczne
W zależności od kształtu intruzji i jej stosunku do skał
zniszczenia.1007,0-7,3Poważne zniszczenia.157,4-8,0Ogromne
otaczających możemy wyróżnić intruzje:
zniszczenia.48,0-8,9Ogromne zniszczenia, katastrofalne skutki
" zgodne
dla wielu krajów.1Powyżej 9Trzęsienie, które może zburzyć
" niezgodne.
wszystkie miasta na terenie większym niż kilkanaście tysięcy
Intruzje zgodne: sille, lakkolity, lopolity.
km2.Raz na 20 lat
Intruzje niezgodne: dajki, żyły kominowe, neki
Przewidywanie trzęsień ziemi
wulkaniczne, chonolity, etmolity.
Szczegółowa predykcja nie jest dziś możliwa. Prognozy
WULKANIZM
długoterminowe powstają na podstawie analizy cykli
Wydobywanie się lawy i towarzyszących jej gazów, par,
sejsmicznych.
pary wodnej oraz fragmentów skał nazywamy erupcją.
Metody:
W zależności od sposobu wydobywania się na
-podejście statystyczne: czasowo-przestrzenne korelacje
powierzchnię terenu produktów erupcji, wyróżniamy:
między trzęsieniami,
" erupcje centralne
-zdalna obserwacja regionów sejsmicznych,
" erupcje linijne
-obserwacje satelitarne (np. jonosfery),
" erupcje arealne.
-obserwacje zachowań zwierząt,
a)erupcja arealna
-pomiary składu wody (Islandia)  nowa metoda
1  skały osłony, 2  zmiany kontaktowe w strefie osłony, 3
DRYF KONTYNENTÓW
 struktury drobnokrystaliczne w stropowej części ciała
2600-570 mln lat temu. Utworzyły się kratony stanowiące
magmowego, 4  struktury gruboziarniste
zalążek przyszłych kontynentów. W górnym proterozoiku
b) pokrywy lawowe erupcji linijnych
nastąpiło połączenie się istniejących wówczas bloków w
1  wulkanizm czwartorzędowy, 2  wylewy szczelinowe, 3
jeden wielki superkontynent PANGE
I. Superkontynent
 wulkany tarczowe, 4  uskoki, 5  lodowce
ten zaczął rozpadać się pod koniec proterozoiku na
c) erupcja centralna
mniejsze bloki kontynentalne
Produkty erupcji" lawa
570-500 mln lat temu (kambr). Lądy powstałe po
" gazy
rozpadzie Pangei w znacznej części pokryte były przez
" para wodna
płytkie, epikontynentalne morza. Największym lądem była
" materiał piroklastyczny
GONDWANA, którą otaczały dwa oceany -
" porwaki skał podłoża.
PALEOPACYFIK i PALEOTETYDA, Między blokami
Materiał piroklastyczny :" bomby wulkaniczne i szlaki.
Europy i Ameryki Północnej znajdował się OCEAN
" scoria.
JAPETUS
" lapille.
500-435 mln lat temu (ordowik). Gondwana zbliża się do
" piaski i popioły wulkaniczne
bieguna południowego. W ordowiku górnym zamyka się
" pumeks
Oceanu Japetus między Europą i Ameryką Północną
Wulkan składa się zazwyczaj z następujących elementów:
435-395 mln lat temu (sylur). Dobiegł końca proces
" stożek wulkaniczny
zamykania się Oceanu Japetus, powstał jeden ląd -
" komin wulkaniczny
EUROAMERYKA, który od znajdującej się na biegunie
" krater
południowym Gondwany oddzielała Paleotetyda;
" ognisko lub komora magmowa
345-280 mln lat temu (karbon). Zbliżanie się do siebie
" kaldera
bloków lądowych Euroameryki i Gondwany zakończyła
" stożki pasożytnicze.
faza silnych ruchów górotwórczych
W zależności od rodzaju produktów erupcji możemy
280-230 mln lat temu (perm). Zamknięcie się Oceanu
wyróżnić wulkany:
Uralskiego między powstałym w karbonie lądem a Syberią
" lawowe (efuzywne)
spowodowało uformowanie się po raz drugi wielkiego
" eksplozywne
superkontynentu PANGEI II;
" mieszane (stratowulkany). " rowy oceaniczne
W zależności od przebiegu erupcji wyróżniamy " łuki wysp
następujące typy wulkanów:1.Hawajski " zaułkowe baseny morskie
2.Merapi Siły egzogeniczne (zewnętrzne) kształtujące
3.Stromboli powierzchnię ziemi w obrębie basenów morskich i
4.Vulcano oceanicznych:Procesy przemieszczania, redeponowania i
5.Pelee erozji" halmyroliza  proces chemicznego rozpuszczania
6.Pliniusza skał przez wodę morską
Rzez
ba powierzchni Ziemi jest efektem działalności sił: " wiatr  powoduje falowanie wody sięgające nawet do 150
" wewnętrznych (endogenicznych) m p.p.m. oraz przemieszczanie mas wody w postaci
" zewnętrznych (egzogenicznych prądów morskich
Do form endogenicznych zaliczamy dwa główne typy " tsunami  przemieszczanie się fal morskich do 700 km/h
form:formy planetarne pochodzenia tektonicznego i " prÄ…dy morskie
wulkanicznego " ruchy grawitacyjne osadów morskich w tym:
formy strukturalne pochodzenia tektonicznego i osuwiska podmorskie
wulkanicznego spełzywanie osadów
Do form planetarnych zaliczamy:" baseny oceaniczne prÄ…dy zawiesinowe
" cokoły kontynentalne Procesy akumulacji
Do form strukturalnych w obrębie cokołów Siły egzogeniczne (zewnętrzne) kształtujące
kontynentalnych zaliczamy:I. Formy strukturalne powierzchnię ziemi w obrębie powierzchni
pochodzenia tektonicznego: lądów:" wietrzenie skał;
" niziny " działalność lodowców;
" wyżyny " działalność rzek;
" góry " działalność wód opadowych;
II. Formy strukturalne pochodzenia wulkanicznego. " działalność wiatru;
III. Pseudowulkany " działalność jezior;
IV. Formy Halokinetyczne " działalność mórz;
Formy strukturalne pochodzenia tektonicznegoNiziny " powierzchniowe ruchy masowe
 od poziomu morza do 300 m n.p.m. i zajmujÄ… ok. 33% Czynnik Proces
lądów. Zjawisko
Na podstawie kryteriów morfogrficzno-morfometrycznych płynąca woda erozja
wyróżniamy:" niziny płaskie, równinne dolina rzeczna
" niziny faliste  o wysokościach względnych do 30 m wiatr działalność wiatru
" niziny pagórkowate - o wysokościach względnych do 60 wydma
m magma wulkanizm
Na podstawie kryteriów genetycznych wyróżniamy:" niziny stożek wulkaniczny
strukturalne  o różnej genezie, zazwyczaj są to Czynniki zewnętrzne  dążą do wyrównania powierzchni
powierzchni akumulacji morskiej, rzecznej, lodowcowej i ziemi. Do czynników zewnętrznych możemy zaliczyć:
eolicznej " wpływ atmosfery,
" niziny destrukcyjne  stare powierzchnie zrównania " hydrosfery,
W skład wyżyn wchodzą: " życia organicznego.
" płyty Pod wpływem tych czynników zachodzą następujące
" obszary o rzez
bie krawędziowej i budowie monoklinalnej procesy geologiczne:
" płaskowyże i płaskowzgórza " wietrzenie  fizyczne, chemiczne i biologiczne,
" obszary pagórkowate i pogarbione " erozja  rzeczna, lodowcowa, eoliczna,
" obszary o obudowie zrębowej " denudacja,
Góry Pod względem kryteriów morfograficznych " transport materiału zwietrzelinowego,
wyróżniamy:" góry pojedyncze " akumulacja.
" ciągi górskie: Wietrzenie  jest procesem niszczenia skał skorupy
" wały górskie ziemskiej. Zachodzi pod wpływem czynników
" łańcuchy górskie.Pod względem kryteriów mechanicznych i chemicznych jako rezultat oddziaływania
hipsometrycznych wyróżniamy:Øðgóry niskie  do 500 m na skaÅ‚y energii sÅ‚onecznej, atmosfery, wody i Å›wiata
n.p.m. organicznego. W trakcie wietrzenia zachodzi pękanie,
Øðgóry Å›rednie  do 1500 m n.p.m. rozdrabnianie, rozpuszczanie skaÅ‚, a nastÄ™pnie
Øðgóry wysokie powstawanie nowych zwiÄ…zków (skaÅ‚) w miejscu
W zależności od stylu budowy tektonicznej wyróżniamy: wietrzenia, w czasie transportu i po złożeniu na wtórnym
Øðstoliwa zÅ‚ożu.
Øðgóry rusztowe Czynniki i procesy powodujÄ…ce wietrzenie możemy
Øðrzez
bę inwersyjną podzielić na:
Øðprogi strukturalne " wietrzenie fizyczne (mechaniczne),
Øðgóry zrÄ™bowe " wietrzenie chemiczne,
Pseudowulkany " wietrzenie biologiczne.
Typowe formy: Wietrzenie fizyczne  jest procesem niszczenia (rozpadu)
Øðwulkany bÅ‚otne skaÅ‚ pod wpÅ‚ywem:" wietrzenia mrozowego (kongelacja)
Øðgejzery " wietrzenia insolacyjnego (termicznego)
Gejzer - gorÄ…ce z
ródło (cieplice), wyrzucające gwałtownie, " wietrzenia solnego (eksudacja)
w regularnych odstępach czasu wodę i parę wodną; " wietrzenia ilastego (wietrzenie hydratacyjne, deflokulacja)
wybuchy g. odbywają się z różną częstotliwością: od kilku " wietrzenie sferoidalne.
minut do kilku lub kilkunastu godzin albo dni; woda jest Wietrzenie chemiczne  powoduje rozkład skał oraz
wyrzucana do wys. 30 70 m; g. występują na obszarach zmiany w ich składzie chemicznym na skutek procesów
wulkanicznie czynnych, wyrzucają wodę gruntową ogrzaną zachodzących wewnątrz skał.
przez gorące gazy pochodzenia wulk.; występują gł. na Do czynników wietrzenia chemicznego zlicza się:
Islandii, w USA (Park Nar. Yellowstone), na Nowej " rozpuszczanie,
Zelandii, Kamczatce, w Japonii; wody g. zawierajÄ… " uwodnienie,
rozpuszczone substancje miner., które się osadzają " hydrolizę,
w otoczeniu g., np. martwica krzemionkowa (gejzeryt), " utlenianie,
aragonit; wody te wykorzystuje się niekiedy do celów " redukcję
leczn. (w USA, Japonii), a także do ogrzewania (na " uwęglanowienie
Islandii). .Wietrzenie biologiczne  jest procesem niszczenia skał
Do form strukturalnych w obrębie basenów pod wpływem organizmów żywych.
oceanicznych zaliczmy:" szelfy i stoki kontynentalne wraz Do najpopularniejszych efektów wietrzenia należą:
z ich podnóżami " kras,
" dna basenów oceanicznych " kaolinizacja,
" śródoceaniczne grzbiety i wały " chlorytyzacja,
" serpentynizacja. Osady autochtoniczne  osady powstałe z materiału
Rzez
ba krasowa jaskiniowego.
Zjawiska krasowe  woda przenikając przez skały łatwo Nacieki dzielimy na:
rozpuszczalne powoduje ich częściowe rozpuszczanie. Nacieki twarde
Typowym przykładem jest rozpuszczanie węglanów wg Nacieki miękkie
reakcji: Nacieki cementacyjne
CaCO3 + CO2 + H2O ® Ca(HCO3)2 ® Ca2+ i HCO3- Nacieki lodowe
Krasowe formy powierzchnioweleje krasowe Nacieki twarde:
uwały stalaktyty; draperie i zasłony; stalagmity;
polje stalagnaty; misy, niecki i kaskady martwicowe;
studnie krasowe, skorupy naciekowe; perły jaskiniowe i pizolity;
żłobki krasowe Nacieki twarde agrawitacyjne  grzybki jaskiniowe;
ostańce krasowe (tzw. skałki) heliktyty
jamy i bruzdy krasowe. Nacieki miękkie - głównipolewy naciekowe  w żebra i
zaułki krasowe zasłony;nawisy ;nacieki kożuchowe
mosory. NACIEKI CEMENTACYJNE
mogoty, humy doliny krasowe piaszczyste
Krasowe formy podziemne: mułowe
" kominy krasowe, INNE FORMY PRZYPOMINAJ
CE NACIEKI
" studnie krasowa. BÅ‚otne zamki
" jaskinie i komory krasowe z szatą naciekową Wulkany błotne
Jaskinia  naturalna pusta przestrzeń w skale o Wykapki
rozmiarach umożliwiających jej penetrację przez Kotły gunowe
człowieka. Badaniem naukowym jaskiń zajmuje się
speleologia, zaś ich eksploracją grotołastwo.
Speleologia - nauka interdyscyplinarna obejmujÄ…ca wiele
dziedzin takich jak: klimatologia, sedymentologia,
geomorfologia, zoologia, botanika itp.
Grotołaz - inne określenie człowieka chodzącego po
jaskiniach. Termin został wprowadzony w okresie
międzywojennym przez braci Stefana i Tadeusza
Zwolińskich - badaczy wielu jaskiń tatrzańskich.
Co i kiedy  czyli jak powstaje jaskinia:
üðszczelinowy
üðprzepÅ‚ywowy
üðakumulacyjny
Do opisu jaskini stosujemy następujące terminy:
üðdÅ‚ugość
üðrozciÄ…gÅ‚ość
üðgÅ‚Ä™bokość
üðdeniwelacjaüðwysokość otworów
üðwysokość otworów nad dnem doliny
üðekspozycja otworów
Kryterium CZASU:
Jaskinie pierwotne
lawowe
rafowe
Jaskinie wtórne
tektoniczne
krasowe
pseudokrasowe
grawitacyjne
wietrzeniowo-erozyjne
lodowcowe
Ze względu na morfologię jaskinie podzielić możemy
na trzy zasadnicze typy:
a)Pionowe
a)aven
b)gouffre
c)reseau
b) Poziome
c) Typu pośredniego
Formy jaskiniowe
a) formy erozyjne
b) formy pochodzenia akumulacyjnego.
Głównymi formami przestrzennymi w jaskini są;
üðotwory,
üðkorytarze,
üðszczeliny,
üðsale,
üðkominy,
üðstudnie.
Formy pochodzenia akumulacyjnego:
üðNacieki
üðOsady allo- i autochtoniczne
Szybkość tworzenia się nacieków wapiennych zależy od
" temperatury,
" przewiewu,
" wilgotności,
" koncentracji roztworu
" szybkości przesiąkania wody
Osady allochtoniczne  osady powstałe z materiału
naniesionego do jaskini. MATERIAA
OBCY np. piasek
wniesiony przez wodÄ™.