" klimatu,
" budowy geologicznej,
Geologiczna działalność wiatru " warunków hydrogeologicznych,
Działalność wiatru może oddziaływać jako: " działalności człowieka.
üðerozja; " W reżimie prostym możemy wyróżnić reżimy:
üðtransport; " górski
üðakumulacja. " lodowcowy
Transport eoliczny " śnieżny równinny
Możemy wyróżnić następujące rodzaje transportu " deszczowy tropikalny
eolicznego " deszczowy oceaniczny
" pełzanie powierzchniowe Działalność transportowa rzek
" bombardowanie;" saltację W zależności od stanów rzeka niesie produkty erozji i
" suspensjÄ™. wietrzenia w postaci:
Erozja eoliczna przejawia się jako:" deflacja;" korazja. " materiału rozpuszczonego
Deflacja powoduje powstanie rozmaitych obniżeń " materiału zawieszonego
powierzchni, w tym - rynny; wanny, misy; nisze, jamy, " materiału dennego
kieszenie i zagłębienia plastrowe " materiału organicznego
Korazja  powstają m.in.: wygłady eoliczne; żłobki i bruzdy Typy dolin rzecznych" konsekwentne
korozyjne, jardangi, graniaki wiatrowe, grzyby i okapy " obsekwentne
skalne. " subsekwentneInwersja rzez
by terenu  odwrócenie
Akumulacja eoliczna - przenoszone przez wiatr ziarna sÄ… morfologii terenu
stabilizowane na Działalność akumulacyjna rzek
skutek:sedymentacji;akrecji;inkursji;dekantacji. W czasie transportu przez rzekÄ™ odbywa
W zależności od wielkości formy akumulacji eolicznej się jego sortowanie pod względem:
możemy podzielić na:mikroformy " wielkości
mezoformy; " ciężaru
makroformy " kształtu okruchów
Do mikroform zaliczamy:Zmarszczki eoliczne Tarasy rzeczne:
Języki piaszczyste " Taras rzeczny akumulacyjny
Do mezoform zaliczamy:Wydmy barchany (wydmy " Taras rzeczny erozyjno akumulacyjny
sierpowe) " Taras rzeczny erozyjny
wydmy poprzeczne " Taras rzeczny włożony
wydmy podłużne Delty i estuaria
wydmy paraboliczne (łukowate) W zależności od stosunku delty do przebiegu wybrzeża
wydmy gwiaz
dzista (nieregularna) wyróżniamy:delty schowane (włożone)
Do makroform zaliczamy:draa pustynie delty wysunięte
Biorąc pod uwagę rodzaj materiału można wyróżnić typy W zależności od kształtu delty i rozczłonkowania rzeki
pustyń: przy ujściu możemy delty wysunięte podzielić na:delty
" kamieniste (hamady) wieloramienne (palczaste)
" żwirowe (serir) delty łukowe
" piaszczystÄ… (erg) delty klinowe
W nawiązaniu do ukształtowania terenu wyróżniamy Geologiczna działalność lodowców i wód
pustynie: lodowcowych
" górzyste Śnieg - zawiera ok. 90% powietrza, ciężar objętościowy 85
" wyżynne kG/m3
" nizinne Firn ok. 50% powietrza, ciężar objętościowy 300 - 400
Geologiczna działalność wód płynących kG/m3
Ablacja deszczowa  spłukiwanie lub/i rozpuszczanie Biały lód firnowy ok. 20-30% powietrza, ciężar
przez wody deszczowe luz
nych osadów. objętościowy do 600 kG/m3
Klasyfikacja rzekRzeka - masa wody stale płynąca w Niebieski lód lodowcowy ok. 20% powietrza, do 800 kG/m3
korycie pod wpływem siły ciężkości. W zależności od ilości Ruch lodowca
prowadzonej wody i długości koryta rozróżniamy: Prędkość przemieszczania: lądolód 10 m/rok, lodowce
" strugi, dolinne 50 m/rok, lodowce szarżujące 1 m/h, szybkie
" strumyki, strumienie lodowe 1 km/rok.
" strumienie, Wyróżniamy dwa typy lodowców: (1) lodowce górskie i (2)
" potoki, lodowce kontynentalne  tzw. lÄ…dolody.
" rzeki małe, średnie i duże. Lodowce górskie dzielą się na:
W Polsce cieki dzieli się na:" górskie  o spadku powyżej " alpejskie,
50 ;" wyżynne  o spadku 1  50 ;" nizinne  o spadku do " himalajskie,
10 . " piedmontowe,
W zależności od okresu płynięcia cieki dzielimy na:" stałe " norweskie,
(perenialne) " cyrkowe.
" periodyczne Erozja lodowcowa
" epizodyczne (okresowe) Na erozję lodowcową składają się 3 procesy:
Działalność erozyjna rzekPrzebieg i rozmiary erozji " detrakcja,
rzecznej zależą m.in. od: " abrazja lodowcowa (detersja),
" prędkości przepływu wody; " egzaracja.
" rodzaju ruchu wody W związku z takimi formami oddziaływania erozyjnego
" ilości i jakości materiału wleczonego przez rzekę lodowiec tworzy dwa rodzaje form:
" odporności podłoża w obrębie koryta rzecznego " formy utworzone wskutek niszczącej działalności lodowca
" kształtu koryta " formy przeobrażone wskutek niszczącej działalności
Możemy wyróżnić różne rodzaje erozji rzecznej: lodowca
" erozja wgłębna/erozja denna " Formy utworzone wskutek niszczącej działalności
" eworsja lodowca górskiego:" wygłady i rysy lodowcowe
" kawitacja " mutony
" abrazja " kotły, misy, rynny lodowcowe
" erozja boczna " zagłębienia końcowe
" erozja wsteczna Formy przeobrażone wskutek niszczącej działalności
Stadia rozwoju rzek: lodowca górskiego" kotły lodowcowe
" młodociane " żłoby lodowcowe
" dojrzałe " doliny wiszące
" zagrzybiałe " doliny U i V-kształtne
Reżim i przepływ rzekKażdą rzekę charakteryzuje jej " fieldy
reżim (ustrój) czyli rytm przepływu wody w ciągu roku Formy geomorfologiczne powstające na skutek
oraz przepływ  ilość wody płynącej w korycie w akumulacyjnej roli lodowców i lądolodów:" morena
jednostce czasu. czołowa i końcowa;
Reżim i przepływ są uzależnione od: " wał spiętrzonej moreny końcowej;
" akumulacyjne wały moren czołowych i końcowych; Budowa geologiczna jest to pojęcie odnoszone
" morena spiętrzona i boczna; najczęściej do określonego obszaru. Opisuje ono rodzaj,
" morena denna;Lądolody tworzą następujące typy wiek i przestrzenne rozmieszczenie skał (struktur
osadów: (1) osady lodowcowe i wodnolodowcowe, (2) tektonicznych) w skorupie ziemskiej. Pojęcie to obejmuje
osady rzeczno-lodowcowe i jeziorno-lodowcowe również charakterystyczne zjawiska i formy geologiczne
Erozja wód lodowcowychFormy utworzone w wyniku np. wulkany, występowanie fałdów, uskoków itp.
działalności wód lodowcowych (subglacjalnych i . TEKTONIKA FAA
DOWA
proglacjalnych): proglacjalne  na przedpolu lodowca FORMY FAA
DOWE I ELEMENTY FAA
DÓW
garnce podlodowcowe Fałdem potocznie można określić wygięcie warstwy,
rynny podlodowcowe ławicy czy innego pierwotnie płaskiego elementu
jeziora rynnowe strukturalnego bez przerywania jego ciągłości, powstałe
pradoliny póz
niej niż dany element.
Geologiczna działalność mórz Formy fałdowe:
Przyczyny ruchu wody morskiej: " antyklina
" wiatr, " synklina
" przyciągnie Słońca i Księżyca, Fałd opisujemy za pomocą elementów składowych fałdu,
" różnice we właściwościach fizyko-chemicznych wód. najważniejsze :" Jądro fałdu.
Powodują one trzy rodzaje ruchu wód: " Skrzydła fałdu
" pływy " Przegub fałdu
" falowanie " Oś fałdu
" prÄ…dy morskie " Elewacja poprzeczna
Prądy morskie  wywołane wiatrami stałymi oraz " Depresja poprzeczna
zróżnicowaniem właściwości fizyko-chemicznych wód. " Powierzchnia osiowa fałdu
Wśród prądów morskich wyróżniamy: " Linia grzbietowa (denna)
" prÄ…dy powierzchniowe KLASYFIKACJE FAA
DÓW
prądy ciepłe Klasyfikacja fałdów opiera się na podziale genetycznym
prądy zimne. i geometrycznym. Przykładowe klasyfikacje
" prądy podpowierzchniowe. uwzględniające geometrię fałdów:
" prÄ…dy denne. " klasyfikacja kinematyczna;
" prÄ…dy wznoszÄ…ce (upwening) " klasyfikacja morfologiczna;
Formy utworzone na skutek erozyjnej działalności morza " klasyfikacja strukturalna.
.Typy genetyczne wybrzeży morskich:wybrzeża Klasyfikacja kinematyczna:
progradacyjne (wynurzone) " fałdy stojące;
wybrzeża fiordowe " fałdy pochylone;
wybrzeża fierdowe (ferdowe).wybrzeża skierowe " fałdy obalone;
(szkierowe).wybrzeża limanowe. wybrzeża " fałdy leżące;
riasowe.wybrzeża dalmatyńskie (kanałowe).wybrzeża " fałdy przewalone.
lagunowe. wybrzeże zalewowe. wybrzeża Klasyfikacja morfologiczna:
fohrdowe.wybrzeża lobowe. " fałd zębaty (zygzakowaty, szewronowy, dachowy),
wybrzeża klifowe, " grzebieniowaty,
wybrzeża mangrowe, " hiperboliczny,
wybrzeża marszowe, " paraboliczny,
wybrzeża płaskie, " półkolisty,
wybrzeża podwójne, " skrzynkowy (kuferkowy),
wybrzeża uskokowe, " wachlarzowy
wybrzeża wulkaniczne,
UżywajÄ…c pojÄ™cia kÄ…ta zbieżnoÅ›ci (Dð) możemy wyróżnić:
wybrzeża wyrównane,
" fałdy normalne (otwarte),
wybrzeża zatopione.
" fałdy izoklinalne
Formy utworzone na skutek akumulacyjnej i transportowej " fałdy wachlarzowe
działalności morza
Klasyfikacja strukturalna: " Fałdy koncentryczne.
Typowe formy działalności fal: " Fałdy symilarne.
" przybrzeżne mielizny i bariery " Fałdy dysharmonijne
" wały brzegowe
TEKTONIKA USKOKOWA
" plaże
Uskok jest to pęknięcie pierwotnie całego elementu np.
" kosy warstwy skalnej połączone z przemieszczeniem
" mierzeje
powstałych części wzdłuż nachylonej lub pionowej
" zalewy
powierzchni.
Osady morskie powstajÄ… w kilku strefach
Elementy uskoku:
sedymentacyjnych:" strefa litoralna
" skrzydła uskoku
" strefa nerytyczna
" powierzchnia uskokowa
" strefa batialna (hemipelagiczna)
" szczelina uskokowa
" strefa abisalna (eupelagiczna)
" strefa uskokowa
W kształtowaniu wybrzeży morskich i dna basenów
PARAMETRY USKOKÓW" parametry powierzchni
morskich biorą udział cztery typy osadów morskich:" osady
uskokowej;
terygeniczne
" parametry przemieszczenia uskokowego
" osady organogeniczne
Parametry powierzchni uskokowej:
" osady chemiczne
" bieg
" osady pochodzenia wulkanicznego
" upad
Geologiczna działalność ruchów masowych
Parametry przemieszczenia uskokowego:
Grawitacyjny ruch mas skalnych może odbywać się w ślizg całkowity; ślizg biegowy; rozstęp uskoku; ślizg
różny sposób:
upadowy; rozsunięcie biegowe; rozsunięcie upadowe;
" spełzywanie
rozsunięcie pionowe; zrzut uskoku; zrzut warstwy; rozstęp
" obrywanie warstwy
" osypywanie
Kierunek ruchu uskokowego względem powierzchni
" osiadanie
uskokowej: " uskoki zrzutowe
" spływanie uskoki normalne
" zsuwanie (osuwiska)
uskoki odwrócone (inwersyjne)
Wybrane zagadnienia z tektoniki
uskoki progowe (pionowe)
Tektonika jest to dział geologii zajmujący się przyczynami
" uskoki przesuwcze
i mechanizmami formujÄ…cymi przestrzenne rozmieszczenie
uskoki lewoprzesuwcze (lewoskrętne)
mas skalnych w określonym fragmencie litosfery i
uskoki prawoprzesuwcze (prawoskrętne)
rezultatem ich ruchu, utworzonymi formacjami " uskoki zrzutowo-przesuwcze
tektonicznymi oraz całością budowy tektonicznej.
uskok normalno-przesuwczy
Tektonikę można rozumieć również jako formy utworzone
uskok inwersyjno-przesuwczy
w wyniku procesów tektonicznych (np. formy fałdowe) czy
uskok progowo-przesuwczy
też procesy prowadzące do odkształceń i form
KÄ…t upadu powierzchni uskokowej (að):" pionowe (að =
tektonicznych (np. tektonika salinarna).
90º),
" strome (45º < að < 90º),
" poÅ‚ogie (0º < að < 45º),
" poziome (að = 0º).
Tor ruchu uskokowego
" uskoki translacyjne
" uskoki rotacyjne
uskoki zawiasowe
uskoki nożycowe
Przebieg uskoku względem głównej struktury dzieli uskoki
na:
" podłużne,
" poprzeczne
" skośne
DROBNE STRUKTURY TEKTONICZNE
Do grupy najpopularniejszych drobnych struktur
tektonicznych w skali MEZOSTRUKTUR zaliczamy:
" fałdki - ciągnione, kolankowe, pasożytnicze,
" budinaż i muliony,
" kliważ,
" spękania,
" cios,
" struktury na powierzchni szczelin i uskoków  struktury
ślizgowe.
Wielkość struktur w geologii
Klasa wielkościRozmiar strukturyMEGAStruktury lub ich
zespoły możliwe do opisu tylko w skali globalnej (stanowiące
całe regiony)MAKROStruktury lub ich zespoły możliwe do
opisu w oparciu o mapy lub zestaw odsłonięć (tworzące
zazwyczaj elementy składowe regionu)MEZOStruktury
obserwowane w pojedynczych odsłonięciachMIKROStruktury
możliwe do opisu z wykorzystaniem mikroskopu
Przykłady struktur tektonicznych w skali
MAKROSTRUKTUR
" antyklinoria
" synklinoria
" płaszczowiny
" nasunięcia
TREŚĆ MAP GEOLOGICZNYCH
Mapa  jest to graficzny obraz powierzchni Ziemi lub jej
wgłębnej budowy pokazany (przy użyciu umownych
znaków) w zmniejszeniu (w sposób zgodny z określonym
odwzorowaniem kartograficznym) i uproszczony (w wyniku
generalizacji kartograficznej).
Mapa geologiczna jest uproszczonym odwzorowaniem
kartograficznym budowy geologicznej terenu,
przedstawionym w pomniejszeniu. SporzÄ…dzana jest na
podkładzie topograficznym przy wykorzystaniu metod
intersekcji i planisekcji, przy zastosowaniu
generalizacji. Wyróżnia się dwa główne rodzaje map
geologicznych: mapÄ™ geologicznÄ… odkrytÄ… -
przedstawiajÄ…cÄ… domniemany obraz budowy geologicznej
występujący po usunięciu pewnych warstw nadległych i
mapÄ™ geologicznÄ… zakrytÄ…  przedstawiajÄ…cÄ… budowÄ™
geologicznÄ… widocznÄ… na powierzchni terenu.
Zasięg występowania określonych form, struktur, rodzaju
skał lub ich wieku przedstawia się na mapach
geologicznych za pomocą liniowych znaków  tzw. granic
geologicznych.
Przedstawiane granice geologiczne sÄ… efektem
odwzorowania treści geologicznych za pomocą (1)
intersekcji  obrazu uzyskanego wskutek przecięcia
warstw, struktur geologicznych i tektonicznych z
powierzchniÄ… terenu lub dowolnÄ… powierzchniÄ™ umownÄ… -
nie musi to być płaszczyzna płaska!!! lub (2) planisekcji 
przecięcia się określonych utworów geologicznych,
struktur geologicznych i tektonicznych z hipotetycznÄ…
płaszczyzną poziomą.
Formy prezentowania informacji na mapach
geologicznych:
" litologia i petrografia
" stratygrafia
" tektonika i inne znaki geologiczne
GA
ÓWNE TYPY BUDOWY PRZEDSTAWIANE NA
MAPACH GEOLOGICZNYCH
ANALIZA MAP GEOLOGICZNYCH - PLANISEKCJA
Kryteria rozpoznawania skrzydeł uskoków:
" na powierzchni uskokowej w skrzydle wiszÄ…cym
występuje zawsze starsza stratygraficznie warstwa;
" wychodnie warstw w skrzydle zrzuconym są przesunięte
względem wychodni w skrzydle wiszącym przeciwnie do
upadu warstw;
" poszerzenie lub zwężenie szerokości wychodni warstw
skalnych w strukturach fałdowych  antyklinie i synklinie.