Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
FORUM CZYTELNIKÓW
Forum Czytelników ma służyć celom edukacyjnym, wymianie doświadczeń i pomysłów.
Zasady są następujące:
- publikujemy wyłącznie projekty opracowane samodzielnie i nigdzie dotychczas nie publikowane
(należy dołączyć stosowne oświadczenie z własnoręcznym podpisem);
- poza tekstem i rysunkami pożądane (choć nie konieczne) jest przysłanie działającego modelu;
- publikacja projektu nie oznacza jego pozytywnej oceny przez redakcję EdW, lecz stanowi punkt
wyjścia do publicznej dyskusji nad proponowanym rozwiązaniem. Etap dyskusji nazywany  Do-
grywką , trwa dwa miesiące. W tym czasie oczekujemy nie tylko listów z uwagami krytycznymi, ale
przede wszystkim propozycji innych, lepszych rozwiązań (tym razem wystarczy schemat z opisem
działania układu);
- nagroda za opublikowany projekt wynosi 100 zł (brutto) za stronę artykułu w EDW. Nagroda nie
zostanie przyznana, jeśli  Dogrywka wykaże, iż projekt stanowi plagiat. Jeśli w  Dogrywce zosta-
ną zaproponowane lepsze rozwiązania, wówczas część nagrody (w proporcji uznanej przez redakcję
EdW) zostanie przyznana autorom lepszych rozwiązań.
Chętnie będziemy prezentować sylwetki autorów - prosimy więc o załączenie do projektu fotografii
paszportowej i około 5 zdań życiorysu.
Dziś prezentujemy projekt Rafała Pacharzyny z Raciborza.
Wykorzystanie starych komputerów 8-bitowych
Nazywam się Rafał Pacharzyna, Napisałem do Was zachęcony propo- ma PC. Z własnych obserwacji wiem,
mam 17 lat i jestem uczniem Techni- zycją ze wstępniaka (1/96), gdzie propo- że w wielu domach stoją, pokryte ku-
kum Mechanicznego w Raciborzu nujecie opis własnych układów. Zbudo- rzem, stare (ale jare!) 8-mio bitowe kom-
o specjalności  elektronika przemysło- wałem już kilkanaście układów elektro- puterki C64 firmy Commodore. Osobiś-
wa . Choć elektrotechnika jest tylko po- nicznych, lecz sam zaprojektowałem do- cie byłem zainteresowany wykorzysta-
krewna elektronice, to moim hobby jest piero cztery. Wiem, że opisany układ wy- niem C64 jako sterownika. Z całą pew-
właśnie elektronika. Jestem stałym czy- wołuje ironiczny uśmiech na ustach za- nością mogę stwierdzić, że konstrukcja
telnikiem EP, lecz stwierdzam szczerze, wodowców; no cóż, nie od razu Kraków C64 aż  prosi się , aby czymś sterować,
że jasna jest dla mnie tylko część artyku- zbudowano. poprzez wbudowany firmowo interfejs
łów proponowanych na jej łamach. Ale użytkownika - User Port. Jest to progra-
Opis układu
na wszystko przyjdzie czas. Uważam, że mowalny port 8-mio bitowy, mogący być
taki stan rzeczy, to głównie sprawa bra- W EP wiele czytałem o różnego ro- wykorzystany jako wejście lub wyjście,
ku podstaw niektórych dziedzin elektro- dzaju sterownikach �P, z wykorzysta-
niki. Mam nadzieję, że zmieni to EdW. niem mikrokomputerów jednoukłado-
Jeśli każdy numer EdW będzie równie wych. Rozwiązanie to jest z pewnością
interesujący jak pierwsze dwa, to bardzo nowoczesne, jednak nie każdy
z pewnością zdobędziecie rzesze czy- potrafi programować EPROM-y, pisać
telników. Nawiasem mówiąc, kilku zna- programy w kodzie maszynowym czy
jomych już zainteresowało się elektroni- w asemblerze oraz uruchamiać rozbu-
Rys. 1.
ką. dowane systemy. Wreszcie, nie każdy
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96 15
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
powiednie diody muszą zapalić się. Po
pomyślnym uruchomieniu urządzenia
można przejść do wykonania wtyku.
Montaż wtyku jest trochę czasochłon-
ny, lecz lepiej wykonać go porządnie.
Należy zaopatrzyć się we wtyk do User
Portu. Ja rozwiązałem ten problem, sto-
sując wtyk ze złomowanego sprzętu
komputerowego (produkcji Eltry). Ponie-
waż mają one przeważnie postać dłu-
gich listew łączących, należy odciąć tyle,
ile potrzebujemy, czyli 12 połączeń. Na-
stępnie wytrawiamy małą płytkę druko-
waną. Z jednej strony przylutowujemy
wtyk, z drugiej zaklejamy go np. żywicą
epoksydową. Następnie możemy przylu-
tować do wtyku przewody - 9 sztuk (8 bit
+ masa) lub przejść na bardziej popular-
ny standard wtyku np. D525.
Po dokładnym sprawdzeniu połą-
czeń, możemy uruchomić układ. Naj-
pierw podłączamy układ do komputera,
a następnie włączamy zasilanie układu
i komputera. Przy wkładaniu wtyku pa-
miętajmy, aby częścią drukowaną był
zwrócony ku dołowi, zgodnie z rysun-
kiem 1, gdyż to właśnie na spodzie
Rys. 2.
gniazda są interesujące nas sygnały.
względnie obie funkcje jednocześnie. matora, gwarantując stabilność napięcia
Portem steruje układ oznaczony jako zasilania. Można próbować zasilić układ
List. 1. Tester złącza.
6526, tzw. CIA2 (z ang. Complex Interfa- napięciem dostępnym z komputera, ale
1 PRINTCHR$(147)
ce Adapter). Właśnie ten układ jest bar- należy pamiętać, że prąd, który można
10 POKE 56579,255
dzo wrażliwy na napięcie elektrostatycz- pobrać z pinu 2 User Portu wynosi
20 INPUT "PODAJ WARTOSC ";Q
ne, więc nie może być mowy o lutowa- max. 100mA. Dla obu scalaków wystar-
30 POKE 56577,Q
niu czegokolwiek bezpośrednio do płyty czy, ale nic poza tym.
40 GOTO 20
komputera. Połączenie komputer - układ
Montaż i uruchomienie
wykonany za pomocą wtyczki. Uwaga -
List. 2. Wąż świetlny.
wszelkie wkładanie jakichkolwiek wty- Montaż układu proponuję rozpocząć
czek do komputera przy włączonym za- od zasilacza. 1 PRINTCHR$(147)
silaniu może zakończyć się poważną Następnie wykonujemy układ interfej- 10 POKE 56579,255
12 INPUT "OPOZNIENIE ";Q
awarią systemu. su. Urządzenie modelowe zostało złożo-
15 POKE 56577,219
Rysunek 1 przedstawia opis intere- ne na płytce uniwersalnej, lecz nic nie
16 PRINTCHR$(19)
sujących nas wyprowadzeń User Portu. stoi na przeszkodzie, aby płytkę zapro-
17 PRINT"FAZA 1- **.**.** "
Proszę zwrócić uwagę, że styki dolne jektować i wytrawić. Oba układy scalo-
20 GOSUB 100
nie są połączone z górnymi, lecz mają ne montujemy w podstawkach, w celu
30 POKE 56577,182
zupełnie inne połączenia z kompute- umożliwienia szybkiej wymiany w przy-
32 PRINTCHR$(19)
rem. padku awarii. Na rysunku 2 zastosowa- 33 PRINT"FAZA 2- .**.**.* "
35 GOSUB 100
Teraz przystąpimy do omówienia no układy UCY7407. Układ UCY7404
40 POKE 56577,109
właściwego układu wyjścia, będącym ma taki sam układ wyprowadzeń, różni
42 PRINTCHR$(19)
w gruncie rzeczy tylko przedłużaniem, się wykonywaną funkcją. Uklad 7407
43 PRINT"FAZA 3- *.**.**. "
zabezpieczeniem User Portu. Schemat jest buforem. Diody świecące LED mon-
45 GOSUB 100
układu przedstawia rysunek 2. tujemy tylko po to by wizualnie ocenić
50 GOTO 15
Jest to układ pozwalający zwiększyć pracę układu. Kiedy już wszystko zosta-
100 FOR I=1 TO Q :NEXT I
obciążalność poszczególnych wyjść, nie dopracowane, zamiast diod i rezys-
101 RETURN
choć jest to przede wszystkim zabezpie- torów ograniczających prąd diody, moż-
czenie User Portu przed uszkodzeniem na wstawić układy wykonawcze z prze-
wynikającym z np. napięć elektrosta- kaz
nikami lub transoptorami. Wszystko
List. 3. Stroboskop
tycznych. Zawsze przecież lepiej wymie- zależy od inwencji konstruktora.
1 PRINTCHR$(147)
nić tani (ok. 50 gr.) układ TTL niż CIA2 Chcąc sprawdzić układ bez narażania
10 INPUT"OPOZNIENIE';Q
(ok. 20 zł) będący w komputerze. komputera, należy połączyć zewnętrzny
11 POKE 56577,255
W urządzeniu modelowym pracuje zasilacz +5V i podawać napięcie +5V
15 GOSUB 100
zasilacz ze stabilizatorem 7805 i trans- na wejścia poszczególne układu. Kolej- 20 POKE 56577,0
formatorem TS 2/15, który ze względu ne diody muszą się zaświecić. Nato- 30 GOTO 11
100 FOR I=1 TO Q :NEXT
na małe gabaryty świetnie się nadawał. miast dla układów 7404 należy przepro-
110 RETURN
Zastosowanie układu stabilizatora po- wadzić ten sam test. Jednakże podając
zwala na dobranie dość luz
no transfor- (0V) czyli masę na wejścia. Również od-
16 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Po poprawnym połączeniu całości Mam nadzieję, że cały układ sprawi mat domowych systemów sterowania.
i włączeniu zasilania, należy nasz układ Wam wiele satysfakcji, pomimo swojej Prosimy o listy z opisem własnych
oprogramować. Ponieważ User Port mo- prostoty i łatwości montażu. Naprawdę osiągnięć w tym zakresie. W grę
że być wykorzystany zarówno jako we- łatwo jest napisać program w Basicu, wchodzą systemy oparte na PC-tach,
jście, jak i wyjście, należy do jednego który np. o godzinie 6oo włączy radio, starych komputerach 8-bitowych, samo-
z rejestrów układu wpisać wartość 255 czy podczas naszej nieobecności będzie dzielnych sterownikach mikroprocesoro-
(FF hex), co spowoduje, że CIA#2 bę- symulował obecność domownika. Być wych oraz wszelkie układy budowane
dzie używać User Portu jako wyjścia. może ktoś pokusi się o zbudowanie z pojedynczych kostek czy elementów
Rejestr ten ma adres 56597 (DD03 edukacyjnego modelu robota, którego dyskretnych. Podzielcie się swymi do-
HEX). Po uruchomieniu komputera nale- można będzie nauczać jakiejś sekwencji świadczeniami, zaprezentujcie samo-
ży z edytora Basica (zapisany w ROM ruchów... dzielnie zaprojektowane i wykonane
komputera i dostępny od razu po włącze- PS. To pierwsza tego typu  próba urządzenia. Napiszcie też, co chcielibyś-
niu) wpisać komendę: Poke 56577, 255. w moim życiu, więc mam nadzieję, że cie zbudować, a na razie nie bardzo po-
O wiele przyjemniejszy w testowa- wszystko jest napisane i opisane traficie. Wasze oczekiwania i doświad-
niu urządzenia będzie program z listin- w wystarczającym stopniu, by Was za- czenia mogą być bardzo cenne dla in-
gu I. Po wpisaniu programu do edytora, dowolić. nych. W redakcji przygotowujemy po-
uruchamiany go komendą RUN. Po za- mału cały system domowego sterowania
Rafał Pacharzyna, Racibórz
kończonym teście urządzenia można za- obejmujący użycie podczerwieni (piloty
stanowić się nad docelowym zastosowa- TV pracujące w kodzie RC5), wyko-
Od Redakcji: Bardzo nam się podobał
niu interfejsu. W moim domu urządze- rzystanie zdalnego sterowania za pomo-
rzetelnie i jasno napisany list, zdradza-
nie wyposażone w triaki, steruje wężem cą telefonu (m.in. wykorzystanie kodu
jący wrodzoną skłonność do systema-
świetlnym. Oczywiście można znalez
ć DTMF), fal radiowych (pasmo CB), prze-
tyczności i (może jeszcze nie w pełni
sto innych zastosowań. Wszystko zależy syłanie sygnałów siecią energetyczną.
ujawnione) zamiłowanie do porządku je-
od pomysłowości konstruktora. Przykła- Ma to być system otwarty, budowany
go autora, a także, co bardzo ważne,
dowy program obsługi węża świetlnego stopniowo z bardziej i mniej skompli-
zawierający dużą dozę samokrytycyz-
przedstawia listing 2. kowanych, standardowych  klocków ,
mu. To dobry zadatek na przyszłość.
Całe urządzenie należy jeszcze wło- z pomocą których każdy będzie mógł
Zgodnie ze znaną komendą żeglarską:
żyć do obudowy. Proponuję na ściance zrealizować własne pomysły. Może
tak trzymaj!
zamocować dwa gniazda - jedno prze- i Wy wniesiecie swój wkład do tego du-
Temat poruszony przez Rafała nie
znaczone do komputera, drugie do urzą- żego przedsięwzięcia.
jest nowy, ale wydaje się godny przypo-
dzenia docelowego np. zestawu prze- Zgodnie z zapowiedzią ze wstępu,
mnienia. Nasze pismo rzeczywiście ma
kaz
ników, triaków, etc. Również diody rozpoczynamy więc dwumiesięczny etap
być  dla Wszystkich , a temat automa-
świecące, monitorujące poszczególne linie  Dogrywki . Listy kierowane do Redakcji
tycznego sterowania różnymi urządze-
wyjść, zainstalowane na obudowie spra- opatrzcie dopiskiem:  EdW - domowe
niami domowymi jest zawsze aktualny.
wią dobre wrażenie, nie wspominając o systemy sterowania .
Publikujemy ten bardzo prosty pro-
funkcjonalności takiego rozwiązania.
jekt, bo chcemy wywołać dyskusję na te-
i maleje do 50% przy częstotliwościach Jeśli pilot da się bez problemów otwo-
Cd. ze str. 8
25kHz i 37kHz. Ten element odbiorczy mo- rzyć, to wystarczy zmierzyć przebiegi na
Piotr Potocki z Bodzechowa pisze:
że więc być stosowany, jeśli częstotliwość diodzie nadawczej pilota w układzie z ry-
Szanowni Państwo! Na wstępie mojego
powtarzania impulsów nośnych zawiera sunku b.
listu pragnę wyrazić słowa uznania dla
Waszego pisma, które dla mnie, czyli po- się w zakresie 25...40kHz. Dla upewnienia W razie gdyby częstotliwość była dużo
się należałoby to zmierzyć za pomocą os- większa niż 40kHz, co jednak jest bardzo
czątkującego amatora jest doskonałe.
cyloskopu (duża dokładność pomiaru nie mało prawdopodobne, należałoby zasto-
Moja przygoda z Elektroniką zaczęła się
w liceum, lecz z powodu trudności z na- jest potrzebna). Jedną z możliwości jest sować inny układ odbiornika. Firma Sie-
byciem części dopiero teraz, czyli po stu- użycie zwykłej fotodiody na podczerwień, mens ma obecnie w swej ofercie nową
diach, wracam do niej z pełnym zapa- np. BPY30...46, czy BPW84 w układzie jak rodzinę odbiorników SFH506, w skład któ-
na rysunku a. Dla uzyskania dużego syg- rej wchodzą wersje przeznaczone do pra-
łem. (...)
Piotr pyta, czy do współpracy z  Przełącz- nału, odległość od pilota powinna wyno- cy przy częstotliowściach nośnych 20, 33,
sić kilka centymetrów. 36, 38, 40 i 56. Natomiast Telefunken
nikiem sterowanym pilotem TV (EdW 1/96)
produkuje rodzinę TFMS5xx0, w której
nadaje się pilot od pewnego odtwarzacza
a)
skład wchodzą odbiorniki na częstotliwo-
płyt kompaktowych, i czy ewentualnie trze-
ści nośne 30...40kHz. Dwie środkowe cyfry
ba zastosować inny układ odbiornika pod-
oznaczenia wskazują częstotliwość pra-
czerwieni. Nie potrafimy jednoznacznie od-
cy, np. TFMS5360 ma maksymalną czu-
powiedzieć na to pytanie, ale najpraw-
łość przy częstotliwości nośnej 36kHz.
dopodobniej współpraca jest możliwa.
Piotrze, gdybyś mimo wszystko miał kłopo-
Wszystko zależy od częstotliwości nośnej
ty, sensowną alternatywą jest zakup ta-
pilota. Rozkazy w formie ciągu zer i jedy-
nek emitowane są przy wykorzystaniu im- b) niego krajowego pilota, który na giełdzie
kosztuje około 15 złotych.
pulsów o częstotliwościach nośnych rzę-
du kilkudziesięciu kiloherców. Jak poda-
no w ramce na stronie 11 EdW1/96, czu- Cd. na str. 59
łość układu SFH505 jest największa przy
&!
częstotliwości nośnej impulsów promie-
niowania podczerwonego równej 30kHz
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96 17