Rodzaj żeński tabele odmiany oraz komentarz


Rodzaj żeński
Liczba pojedyncza
A. B.
C. D.
E. F.
G.
Liczba mnoga
A.
B.
C.
D.
E.
DEKLINACJA ŻECSKA
Mianownik liczby pojedynczej
Rzeczowniki deklinacji & & & //& & & & mają końcówki odziedziczone, np. ręka, dusza, gospodyni.
Tworzą one wariant samogłoskowy deklinacji żeńskiej. W języku staropolskim końcówka  a mogła
być krótka lub długa, po zaniku iloczasu jasna lub pochylona, stąd w zabytkach spotykamy pisownię:
historyjá (a pochylone). Od poÅ‚owy XVIII wieku we wszystkich rzeczownikach upowszechnia siÄ™  a
jasne. Z rzeczowników dawnej deklinacji & & & & , & & & & & oraz& & & & & & . wykształcił się w języku
polskim wariant spółgłoskowy deklinacji żeńskiej, np. radość, mać, kość.
Współcześnie rzeczowniki samogłoskowe mają końcówki: & & & & & & & . oraz & & & & & & & & .,
spółgłoskowe końcówkę & & & & & & & & & & & & & . .
Dopełniacz liczby pojedynczej
Do dnia dzisiejszego zachowały się końcówki rzeczowników deklinacji & .& .., podtyp & & .. (np. żony)
oraz deklinacji & & & & & & (np. kości).
Do XVIII wieku funkcjonowały końcówki odziedziczone z deklinacji dawnych tematów na & & .. (np.
dusze), deklinacji dawnych tematów na & & & (np. macierze) oraz dawnych tematów na & & & . (np.
chorągwie). W tychże rzeczownikach pojawiła się równolegle z odmiany złożonej przymiotników
końcówka  ej, (np. paniej). Funkcjonowała ona do XVIII wieku. Współcześnie rzeczowniki
twardotematowe mają końcówkę -y z dawnych tematów na & & & .., miękkotematowe końcówkę  i z
dawnych tematów na & & & & & .
Celownik liczby pojedynczej
W języku polskim zachowały się końcówki odziedziczone: - e (pochodzące z * i wywołujące
& & & & & & & & & & & & & & .., np. chata  chacie) dla twardotematowych, - i dla rzeczowników
miękkotematowych (np. & & & & & & & & & .). Do XVIII wieku w miękkotematowych trafiała się
końcówka & & & & , pochodząca z deklinacji złożonej przymiotników (np. pięknej paniej).
Biernik liczby pojedynczej
Rzeczowniki spółgłoskowe (tj. deklinacji dawnych tematów na & & & & & & , & & & & ., & & & & ) mają
końcówkę zerową (równą mianownikowej), np. kość, macierz. Rzeczowniki samogłoskowe (dawnych
tematów na & & & .. oraz & & & & & & ) odziedziczyły końcówkę & & & & & .. . Mogła być ona wymawiana
krótko (jako - ę, np. rękę) lub długo (jako & & & , np. oracyją). Od XVI wieku końcówką  ą zanika.
Współcześnie mamy dwie końcówki: & & & & & & . oraz & & & & & & & . (wyjątek panią).
Narzędnik liczby pojedynczej
Jedyna zmiana polegała na ściągnięciu końcówek  oją, -eją oraz  Lją w & & & & & & .
Miejscownik liczby pojedynczej
Rzeczowniki dawnych tematów na   dziedziczą końcówkę & & & ., która wywoływała & & & & & & & & & .
spółgłosek welarnych, np. noga  na nodze. Pozostałe rzeczowniki dziedziczą końcówkę & & & & , która
po funkcjonalnie miękkich wymawiana jest jako  y, np. nocy. Do XVII wieku rzeczowniki
miękkotematowe zakończone na  a pochylone mogły też przyjmować końcówkę  ej z deklinacji
przymiotnikowej, np. gospodyniej, lutniej.
Wołacz liczby pojedynczej
Rzeczowniki dawnych tematów na & & & .. zachowują końcówkę  o, np. ręko. Rzeczowniki dawnych
tematów na & & & .. zachowują do XVI wieku końcówkę  e (dusze), wyjątkowo końcówkę
zapożyczoną  i, np. lutni. Od XVI wieku przybierają końcówkę  o, np. duszo, lutnio.
Rzeczowniki miękkotematowe spółgłoskowe przyjmują końcówkę  i z dawnych tematów na& & & & ..,
np. miłości. Ponadto miękkotematowe pieszczotliwe przyjmują końcówkę& & & & & , np. & & & & & & & .
Współcześnie funkcjonują zatem trzy końcówki: - o, & & & & & . oraz  u.
Mianownik, Biernik, Wołacz liczby mnogiej
Rzeczowniki dawnych tematów na & & & & & oraz & & & & & & .. mają końcówki odziedziczone, & & & & & .
(wymawiane po k, g jako  i) dla twardotematowych, np. żony, & & & & & & & & & dla
miękkotematowych, np. & & & & & & & & & & & & & & .
Do XVI wieku rzeczowniki dawnych tematów spółgłoskowych (na & & .., -er- oraz& & & & ) mają
końcówkę  i (wymawianą jako  y po stwardniałych), np. kości, nocy. Od XVI wieku szerzy się
końcówka  e, pochodzi ona z dawnych tematów na & & & & & & & & ., np. rozkoszy, rozkosze.
Dopełniacz liczby mnogiej
Po zaniku jerów rzeczowniki dawnych tematów na  -//-j- oraz  i- zachowują końcówki
odziedziczone, np. & & & & & & .., dusz, kości. Ponadto końcówka  i szerzy się wśród rzeczowników
spółgłoskowych, np. lutni oraz samogłoskowych zakończonych na  nia, np. & & & & & & & & & .., -elnia,
np. & & & & & & & & .., -ownia, np. & & & & & & & & & & .
Pomiędzy XVIII i XIX wiekiem funkcjonowała również końcówka  ów z deklinacji męskiej, np. myszów.
Celownik liczby mnogiej
Do XVI w. funkcjonuje końcówka  am z dawnych tematów na ............. oraz & & & & ., np. duszam. Z
deklinacji męskiej upowszechniła się, dziś dominująca, końcówka & & & & & , np. & & & & & & & .. .
Narzędnik liczby mnogiej
Z dawnych tematów na & & & oraz & & & . upowszechnia się końcówka  ami. Końcówka  mi trafia się
rzadko w rzeczownikach spółgłoskowych, np. & & & & & & & & & & & & . W rzeczownikach
samogłoskowych trafia się sporadycznie końcówka  y z deklinacji męskiej, np. wojny sąsiedzkimi.
Miejscownik liczby mnogiej
Upowszechnia się końcówka  ach z deklinacji dawnych tematów na & & .. oraz & & & . . Do XVI wieku
pojawiają się końcówki  ech, np. postaciech oraz  och, pochodząca z deklinacji męskiej, np. rękoch.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rodzaje wody w związkach chemicznych oraz pojęcie wilgoci w
Deklinacja rzeczownikow rownozgloskowych rodzaju meskiego i zenskiego[1]
Rodzaje i funkcje superwizji oraz możliwości wykorzystania jej w pracy socjalnej
A Żurek sw Augustyn komentarz do ks Rodzaju
18 Geosyntetyki – rodzaje i funkcje oraz wykonawstwo konstrukcji z zastosowaniem geosyntetyków
rodzaje i odmiany hipnozy
Rodzaje hal stalowych oraz ich rozwiÄ…zania konstrukcyjne
ćwiczenie5 tabele
Rodzaj i zakres … Dz U 1995 25

więcej podobnych podstron