Średniowieczny savoir-vivre, czyli wiersz P. Słoty 0 zachowaniu się przy stole.




















 
 

Matura 2007
 

Motywy
literackie
 

Matura
ustna
 

Matura
pisemna
 

Powtórka z epok
 

Matura CD
 

Linki
 





WYPRACOWANIA

TEMATY MATURALNE


Antyk
Średniowiecze
Renesans
Barok
Oświecenie
Romantyzm
Pozytywizm
Młoda
Polska
Dwudziestolecie
Współczesność
Biologia
Geografia
Historia
Fizyka
Informatyka


język polski
Matura
pisemna
Matura
ustna
Motywy
literackie
Powtórka z epok
inne przedmioty
Matura z
fizyki
Matura z
matematyki
Matura z
geografii
Matura z
historii







Średniowieczny savoir-vivre, czyli wiersz P. Słoty 0
zachowaniu się przy stole.
Przecław Słota (Złota), burgrabia poznański (1398-1400)
znany jest jako autor Wiersza o chlebowym stole (lub
Wiersza o zachowaniu się przy stole). Utwór ten, powstały ok.
1400 roku, przetrwał w odpisie 1410-1420 r., został odkryty
przez Aleksandra Brucknera i wydany w "Ateneum" w 1891 roku.
Jest to najstarszy wiersz świecki w języku polskim,
asylabiczny, parzyście rymowany, liczy 114
wersów.Wiersz składa się z kilku części: z inwokacji
do Boga, z ujętej satyrycznie nauki dwornego zachowania się
przy stole, poetyckiej pochwały godności i uroku kobiet oraz z
poetyckiego przesłania. Tematyka utworu stanowi odbicie
przemian społeczno-kulturowych późnego średniowiecza, kiedy to
w związku z rozwojem kultury i obyczajowości dworskiej
zmieniały się wzory zachowań, wzrastała rola kobiet w życiu
towarzyskim.Jest to rymowany traktat o etykiecie.
Autor uczy, jak należy zachowywać się przy stole, by nie
okazać się prostakiem, zwłaszcza w towarzystwie "twarzy
cudnej" (płci pięknej). Zaleciwszy umycie rąk (bowiem kęsy z
półmiska brano palcami), poleca autor, by biesiadnicy zajęli
właściwe miejsce u "świebodnego ", czyli dobrze zastawionego
stołu, aby nie musieli przez innych sięgać łapczywie do misy.
Uczy też, że należy rozmawiać z sąsiadami, ale nie "nagabywać"
ich nadmierną gadatliwością. Dobrze wychowanemu człowiekowi
przeciwstawia Słota gruboskórnego prostaka, który razi nie
tylko ruchami, ale również "grubą" mową, ordynarnymi
przekleństwami.Te przepisy, zdradzające człowieka
"jeżdżalego", bywalca w świecie, przechodzą w pochwałę pań,
bez których nic ma prawdziwej zabawy ("wiesiela"). To właśnie
towarzystwo kobiet jest czynnikiem łagodzącym prostackie
obyczaje biesiadników. Owa konieczność szacunku dla niewiast
tłumaczona jest przez autora argumentem religijnym - kobietom
należy okazywać cześć, ponieważ:"Ot, Matki Bożej tę
moc mają,Iż przeciw jim książęta wstająI wieliką jim
chwałę dają".Uzasadnienie kultu kobiety jest więc
religijne. Kilkanaście wersów dalej Słota zwraca się wprost do
Marii, aby nagrodziła tych, którzy czczą "żeńską twarz".
Wiersz, w odróżnieniu od większości utworów średniowiecznych,
niespodziewanie zakończony jest podpisem autora, który wplótł
swe nazwisko w prośbę o Boże błogosławieństwo."...też,
miły Gospodnie moj,Słota, grzeszny sługa twoj,Prosi za
to twej milości,Udziel nam wszem swej radości,
Amen".Wiersz o chlebowym stole może stanowić dokument
życia towarzyskiego w Polsce w XV wieku. Dowiadujemy się z
niego nie tylko o tym, że i kobiety brały w tym życiu udział,
ale również, że przyjemna biesiada mogła być źródłem
radości:"Z jutra wiesioł nikt nie będzie,Aliż gdy
za stołem siędzie,Toż wszego myślenia
zbędzie".Ujawnia się w nim obyczajowość
średniowieczna. Okazuje się, że i w średniowieczu dążono do
miłego spędzania czasu w towarzystwie przyjaciół i pięknych
kobiet, przy smacznym, pięknie podanym jedzeniu i dobrym
winie. Warto zwrócić uwagę, że stół staje się w wierszu
miejscem, które łączy ludzi, jednoczy ich we wspólnej radości
i zabawie. Poeta przyporządkowuje kobietom i mężczyznom
odmienne, równie ważne role. Kobiety przygotowały posiłek,
zastawiły stół, przyozdobiły go, następnie włożyły odświętne
szaty i teraz same go zdobią. Radość sprawia im widok mężów,
ojców, braci ze smakiem spożywających potrawy. Mężczyźni
przynoszą wiadomości z zewnątrz - z miasta, rynku, sal obrad,
czasem z innego kraju, rozmawiają, snują opowieści, żartują,
dbają o to, aby kobiety nie nudziły się z nimi przy stole. Są
także odświętnie ubrani, czym wyrażają szacunek pozostałym
biesiadnikom. Wspólna wieczerza nabiera charakteru
odświętnego, uroczystego, staje się wydarzeniem w życiu
rodzinnym.Jest to wiersz dydaktyczny, którego autor
uczy, jak należy się zachować przy stole, aby wspólny posiłek
stał się przyjemnością, a zarazem wiersz dworski, zawierający
pochwałę kobiety, pierwszy nie tylko w literaturze polskiej,
ale wszystkich narodów słowiańskich.Średniowiecze
- wypracowania

zobacz także
Matura
CD
Spis
uczelni
Pojęcia
Pisarze
Cytaty







Mieszkania
- Telefonia Ip - Obozy Noclegi | Teksty | Bilety Autokarowe