Wstęp
23 lutego 2012
13:09
Rynek finansowy to rynek zamiany instrumentu finansowego na pieniÄ…dz i pieniÄ…dza na instrument
finansowy
Hasło do módli: ryn.fin
Egzamin - test jednokrotnego wyboru
Instrument finansowy - kontrakt regulujący zależność finansową pomiędzy dwiema stronami
(inaczej: jest roszczeniem dotyczącym majątku jednych podmiotów w stosunku do drugich), a więc
instrumentem finansowym jest np. depozyt cz papier wartościowy. Definicja instrumentu
finansowego zdeterminowana jest przyjętą definicją pieniądza. Pełny katalog instrumentów
finansowych w rozumieniu prawa - ustawa o obrocie instrumentami finansowymi.
Miara pieniÄ…dza wg NBP:
" M0 - gotówka (w kasach banków i w obiegu) + rachunki bieżące banków komercyjnych w
banku centralnym (pieniÄ…dz banku centralnego, in. Baza monetarna)
" M1 - gotówka w obiegu (bez kas banków) + depozyty bieżące: gospodarstw domowych,
niemonetarnych instytucji finansowych, przedsiębuorstw, instytucji niekomercyjnych
działających na rzecz gospodarstw domowych, instytucji samorządowych, funduszy
ubezpieczeń społecznych
" M2 - to jest M1 + depozyty terminowe w powyższych podmiotów z terminem pierwotnym do
2 lat włącznie i depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie
" M3 - to jest M2 + operacje z przyrzeczeniem odkupu + dłużne papiery wartościowe z terminem
pierwotnym do 2 lat włącznie
Funkcje rynków finansowych:
" Alokacja zasobów
" Mobilizacja zasobów
" Transformacja zasobów
" Wycena zasobów
" ZarzÄ…dzanie ryzykiem
Instrumenty pochodne - wystawiane na instrumenty pierwotne, ale termin realizacji dotyczy
określonego momentu w przyszłości. Cena powiązana jest z rynkiem instrumentów pierwotnych.
Podstawowe kategorie
" Kontrakty future
" Kontrakty forward
" Kontrakty swap
" Opcje
Spekulacje
Arbitraż - celowe wystawianie się na ryzyko, żeby osiągnąć zysk. Kupujemy na jednym rynku i
jednocześnie sprzedajemy na drugim.
Czym waluta różni się od dewizy? Waluta to pieniądz innego kraju. Rynek dewizowy dotyczy obrotu
instrumentami finansowymi w innej walucie, a rynek walutowy - obrotu samÄ… walutÄ….
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 1
Depozyty terminowe międzybankowe:
" 1 tydzień
" 2 tygodnie
" MiesiÄ…c
" 3 miesiÄ…ce
" 6 miesięcy
" 9 miesięcy
" 12 miesięcy
Depozyty międzybankowe
(baza ACT/365)
" Z nieustalonym terminem spłaty (call)
" Z ustalonym terminem spłaty (jednodniowe, terminowe, forward)
Średnia ze stóp stawek BID i OFFER wyznaczanych przez banki dealerskie to stopa WIBID i WIBOR.
BI - bank inicjator
BK - bank kwotujÄ…cy
Departament skarbu
" Dealing room
Ë% Dealerzy
WIBID - WIBOR
LIBID - LIBOR
Na rynku działa około 60 podmiotów.
Największe banki (kilkanaście) otrzymują status dealera rynku pieniężnego na podstawie indeksu
aktywności dealerskiej (IAD)
Sesje fixingowe WIBID i WIBOR - ustala się na nich stopy WIBID i WIBOR. Szczegóły w regulaminie.
Banki dealerzy podają propozycje kwotowań dla depozytów bankowych, które mogłyby
obowiązywać 15 minut po zakończeniu sesji fixingowej w kontaktach z innymi bankami dealerami.
NBP zbiera kwotowania i ustala z nich macierz stóp BID i OFFER odrzucając największe i najmniejsze
wylicza średnią tworząc stopy WIBID (z BID) i WIBOR (z OFFER).
Jeśli w kwotowaniu udział bierze 8+ banków, odrzuca się po 2 największe i najmniejsze kwotowania.
Jeśli mniej, to po jednym. Muszą brać jednak udział min. 4 banki, inaczej brane pod uwagę jest
kwotowanie z dnia poprzedniego.
WIBID - Warsaw Interbank BID (offer) Rate
Jakie znaczenie mają dla nas te stawki? Np. gdy bierzemy kredyt, oprocentowanie może mieć postać
WIBOR + 1.5 pkt marży.
W kontaktach bank-klient przyjęło się zasadę, że jeżeli stopą oprocentowania jest WIBOR
trzymiesięczny, to obowiązuje średnia stóp WIBOR z ostatniego kwartału, i taka obowiązuje w
następnym kwartale. Ewentualnie ostatnia stopa z zeszłego kwartału, choć to rzadziej.
Jeśli sześciomiesięczny, to wówczas średnia z pół roku WIBORu i obowiązuje przez następne 6
miesięcy.
Przy oprocentowaniu depozytów stopą procentową powinien być LIBID.
WIBID i WIBOR są brane przy wyliczaniu wartości instrumentów pochodnych.
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 2
WIBID i WIBOR są brane przy wyliczaniu wartości instrumentów pochodnych.
LIBID LIBOR
Średnie arytmetyczne stawek oprocentowania depozytów międzybankowych na rynku londyńskim
wyznaczana przez Brotosh Bankers Association dla dzieisęciu głównych walut rezerwowych świata
(GBP, USD, EUR, JPY, CHF, CAD, AUD, SEK, DKK, NZD). W sesjach fixingowych dla poszczególnych
walut bierze udział od 16 najaktywniejszych banków wybranych przez Foreign
Exchang& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
EURIBOR
Średnia ważona z kwotowań rzeczywistych.
stopa procentowa kredytów w strefie euro oferowanych przez jeden bank innemu bankowi. Jest to
średnie notowanie z 57 największych banków strefy euro - ustalane przez FBE - Federation Bancaire
de L'Union Europeenne w Brukseli.
EONIA
Polską odpowiedzią na EONIA jest POLONIA. Jest to średnia ważona z kwotowań faktycznych
jednodniowych w polskich złotych.
Dla Chin: CHIBID - CHIBOR oraz SHIBID-SHIBOR
W Polsce najczęściej stosowana jest WIBOR. Na świecie istnieją 2 rodzaje stawek:
" Średnie ważone z kwotowań rzeczywistych
" Średnie arytmetyczne z kwotowań hipotetycznych.
Banki nie zawierajÄ… transakcji na stopach WIBID i WIBOR.
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 3
Bony skarbowe i bony pieniężne
1 marca 2012
13:52
BazÄ… jest ACT/360
Konwencje kwotowania
" CenÄ… - w Polsce wykorzystywany na rynku pierwotnym, gdzie na przetargu uczestnicy podajÄ…
cenę przetargową, tzn. cenę, za każde 10 000 PLN wartości nominalnej bonów skarbowych (z
dokładnością do 4 miejsca po przecinku)
" Stopą dochodową p.a. (kwotowanie malejące) - w Polsce wykorzystywany na rynku wtórnym
(z dokładnością do 2. miejsca po przecinku. Spodziewana stopa zwrotu pod warunkiem, że
instrument zostanie zatrzymany do dnia wykupu.
Bony skarbowe
Deficyt budżetowy finansuje się przez emisję obligacji lub bonów skarbowych.
" Treasury bill (bony skarbowe) - charakter krótkoterminowe (do roku)
Rolowanie - finansowanie jednego długu następną emisją
Regulowanie płynnych rezerw finansowych w banku centralnym.
Na rynku pierwotnym obowiązuje system Dealerów Skarbowych Papierów Wartościowych
(wyznacza się ich na podstawie indeksu IAD - nieco inaczej skonstruowanego niż poprzedni!).
Ponadto banki państwowe mogą nabywać bony skarbowe na rynku pierwotnym nawet gdy nie są
Dealerami.
Na rynku wtórnym mogą być nabywane przez dowolne podmioty krajowe i zagraniczne. Wartość
nominalna jednego bonu to 10000zł.
W Polsce wprowadzono zakaz finansowania deficytu budżetowego bezpośrednio przez bank
centralny.
Bony pieniężne
Zarówno na rynku pierwotnym jak i wtórnym są banki krajowe i zagraniczne, oddziały instytucji
kredytowych, BFG.
Dyskonto - różnica między ceną sprzedaży a wartością w dniu wykupu
Stopa dyskonta handlowego -
Dyskonto matematyczne
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 4
Ciąg dalszy rozważań
22 marca 2012
13:15
Bank potrzebuje pożyczyć 15 mln zł na 7 dni. NBP ogłasza aukcje na transakcje repo na taki właśnie
okres ustalając stopy dyskonta dla kupowanych bonów skarbowych w wysokości 6,66%. Bank jest
skłonny zapłacić za pożyczkę 6,1%.
1. Jaką kwotę nominalną posiadanych bonów o terminie wykupu 35 dni musi sprzedać bank, aby
uzyskać potrzebne mu 15 mln złotych
2. Jaka jest wartość transakcyjna sprzedawanych bonów
3. Jaką cenę odkupu może zaoferować bank, aby nie przekroczyć założonego poziomu pożyczki?
Ile wynosi stopa REPO transakcji 4-dniowej, jeśli cena sprzedaży 91-dniowych bonów skarbowych
przez bank centralny wynosi 9838,3504zł, a cena odkupu 9845,3460zł? Ile wynosi dochodowość do
wykupu na moment sprzedaży i odkupu bonów przez bank centralny?
Certyfikaty depozytowe
Emitowane na bazie prawa bankowego. Dłużne papiery wartościowe banków.
W prawie bankowym nie sÄ… one wymienione z nazwy.
Wyróżniamy:
" Certyfikaty dyskontowe
" Certyfikaty kuponowe
Ë% Z kuponem staÅ‚ym/zmiennym
żð Kupon zmienny może być wyznaczany na bazie stóp procentowych WIBID/WIBOR
Ë% Z kuponem pÅ‚atnym raz do roku/kilkukrotnie w ciÄ…gu roku
Cena czysta = cena brudna - odsetki od daty emisji do daty działania
Cena czysta - bieżąca wycena kapitału certyfikatów
Przykład 4
Bank kupił 20 3M CDs i 20 1M CDs pierwszego dnia sprzedaży po rentowności 5.0% (CDs 3m) i 5.5%
(CDs 1m), po czym sprzedał je wszystkie po 20 dniach na rynku wtórnym po rentowności 4.5% płacąc
prowizję 0.05% (lecz nie mniejszą niż 100zł). Kupon CDs wynosił 4.3% a nominał 100 tys. zł.
Jeśli 1M = 30 dni, a 3M = 91 dni, należy określić:
" Ceny czyste i ceny brudne sprzedaży
" Czy CDs zostały sprzedane z premią, dyskontem czy at par
" Ile wyniosła stopa zwrotu inwestycji
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 5
c.d.
29 marca 2012
13:17
27 kwietnia koło 11:20-12:15
12:15-13:15 drugi potok
Kalkulator, czarny długopis, MOŻNA MIEĆ WZORY (bez opisu)
Obligacje
PostawÄ… prawnÄ… emisji jest ustawa o obligacjach z czerwca 1995 roku.
Dz.U. nr 83, poz 420. art. 2 i 5
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe zrzeszają się w Krajowej Spółdzielczej Kasie
Oszczędnościowo-Kredytowej, która spełnia funkcje nadzorcze i kontrolne.
Municypalne
Emitent/dłużnik -> obligatariusz/wierzyciel
Rodzaj emitenta:
" Obligacje skarbowe
" Obligacje bankowe
" Korporacyjne
" municypalne
Okres do wykupu:
" Obligacje krótkoterminowe (do roku)
" Åšrednioterminowe (2-3 lata)
" DÅ‚ugoterminowe (3+ lat)
Wartość nominalna i oprocentowanie kuponu
" Obligacje zerokuponowe
" Kuponowe
Ë% O kuponie staÅ‚ym
Ë% O kuponie zmiennym
Miejsce emisji
" Obligacje krajowe
" Obligacje zagraniczne
" Euroobligacje
Ë% Rynek eurowalutowy
Ë% Eurowaluta - depozyty nominowane w walutach obcych w kraju nie bÄ™dÄ…cym miejscem
pochodzenia tych walut, np. rachunek dolarowy w Polsce
Obligacje niezabezpieczone aktywami emitenta - wierzyciel ma prawo w przypadku upadku jedynie
z masy upadłościowej
Obligacje zabezpieczone
Ë% Obligacje CMO
Wycena obligacji
Stopa efektywna - zawsze wyrażana w skali roku; o ile realnie zwiększyła nam się wartość z
uwzględnieniem kapitalizacji w podokresach.
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 6
Znoooowu
12 kwietnia 2012
13:09
Przykład 8
Dana jest obligacja o terminie wykupu za rok i trzy miesiące, której wartość nominalna wynosi 100,
oprocentowanie 12%, odsetki płacone są co pół roku. Ile wynosi cena tej obligacji.
Następny
Inwestor nabył obligację 30-letnią o wartości nominalnej 100 z dochodowością 7,35% w cenie 101,81
z 3-letnim horyzontem inwestycyjnym i sprzedał ją z rentownością 7%. Odsetki kuponowe płatne są
co pół roku w wysokości 3,75 i reinwestowane po 6% w skali rocznej, czyli 3% w okresie 6-
miesięcznym. Wyznaczyć stopę zwrotu w okresie inwestowania.
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 7
Finanse!
19 kwietnia 2012
13:09
Finanse publiczne pod red. Tadeusza Julii, wyd. UE w Poznaniu
Zasady finansów publicznych znajdujące się w konstytucji:
1. Zasada subsydiarności: Preambuła
2. Dualizm ustroju finansowego - zasada decentralizacji: art. 15
3. Art. 16:
Ustanowienie samorządu terytorialnego jako ogółu mieszkańców jednostek zasadniczego
podziału terytorialnego. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej
4. Art.. 2 i art. 20:
Zasada sprawiedliwości społecznej. Społeczna gospodarka rynkowa.
5. Rozdział II
Zadania publiczne: bezpieczeństwo, wymiar sprawiedliwości, wspieranie zatrudnienia i walka z
bezrobociem, zabezpieczenie społeczne, ochrona zdrowia, niepełnosprawność, edukacja,
pomoc społeczna, badania naukowe, kultura, ochrona środowiska, gospodarka mieszkaniowa
6. Zasada samodzielności:
a. Publicznoprawnej
b. MajÄ…tkowej
c. Finansowej
d. Podatkowej
e. Ustroju wewnętrznego - każda jednostka posiada statut
7. Rozdz. 10:
a. Nakładanie podatków i opłat
b. Podstawowe zasady uchwalania i wykonywania budżetu państwa
c. Deficyt budżetowy i dług publiczny
d. Rola NBP
Sektor publiczny w Polsce
" Brak definicji sektora zarówno w polskim ustawodawstwie jak i w literaturze
prawnoekonomicznej
" Enumeratywnie wymienione podmioty zaliczone do SFP
" Istotne zmiany w roku 2009 - między innymi formy organizacyjno-prawne podmiotów SFP,
brak podziału na podsektory
" Realny zakres sektora publicznego w poszczególnych państwach jest zróżnicowany
" Podmioty sektora wykonują zadania polegające na zarządzaniu państwem i jego ochronie oraz
na świadczeniu usług
Do sektora finansów publicznych zalicza się:
" Organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i
ochrony prawa, sądy i trybunały
" Jednostki samorzÄ…du terytorialnego i ich zwiÄ…zki
" Jednostki budżetowe
" Samorządowe zakłady budżetowe
" Agencje wykonawcze
" Instytucje gospodarki budżetowej
" Państwowe fundusze celowe
" ZUS
" KRUS
" NFZ
" PAN
" Uczelnie publiczne
" Samodzielne publiczne zakłądy opieki zdrowotnej
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 8
" Samodzielne publiczne zakłądy opieki zdrowotnej
" Państwowe lub samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe
" Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw z
wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, banków i spółek prawa
handlowego.
Ustawa z 2009 zlikwidowała państwowe zakłady budżetowe. Samorządowe istnieją, ale wykonują
zadania w ograniczonych dziedzinach. Rozliczane netto - czyli wynikiem finansowy.
Agencje wykonawcze - dawniej agencje rzÄ…dowe
Państwowe fundusze celowe - zlikwidowano państwowe
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 9
Wykład bez rzutnika i mikrofonu&
26 kwietnia 2012
13:14
Samorząd terytorialny to tylko te grupy społeczne i ich reprezentacje, które zostały powołane
aktami prawnymi do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób zdecydowany i w
formach zdecentralizowanych.
Cechy samorzÄ…du terytorialnego:
" Ograniczone terytorium w ramach większego organizmu państwowego
" Obligatoryjność
" Korporacyjność - znaczenie prawne samorządu
" Pośrednia administracja publiczna
" Demokratyczne wybory lokalne
" Zarządzanie "swoimi" sprawami na zasadach samodzielności i decentralizacji
" Organ wykonawczy podlega demokratycznie wybranemu organowi stanowiÄ…cemu, a nie
administracji państwowej
Finanse samorzÄ…du terytorialnego
Obejmują zjawiska i procesy związane z gromadzzeniem dochodów oraz dokonywaniem wydatków
przez JST i ich zwiÄ…zki.
Cechy:
" Dotyczą zjawisk pieniężnych związanych z działalnością władz samorządowych
" Dotyczą zasięgu terytorialnego i miejsca koncentracji środków publicznych
" Przedmiotem zainteresowania jest mechanizm redystrybucji środków publicznych
" Formy i metody pozyskiwania dochodów
" Reguły kontroli i nadzoru
Podział terytorialny Polski
" Gminy - 2479
" Miasta na prawach powiatu - 65
" Powiaty - 314
" Województwa samorządowe - 16
y
ródła prawa związane z funkcjonowaniem JST
" Konstytucja
" Europejska Karta SamorzÄ…du Lokalnego
Ë% Podpisana w Strasburgu (15.10.1985)
Ë% Ratyfikowana przez PolskÄ™ 22 listopada 1993r.
Ë% Zasady EKSL:
żð Zasada subsydiarnoÅ›ci
żð Zasada samodzielnoÅ›ci wykorzystywania wÅ‚asnych zasobów JST
żð Zasada adekwatnoÅ›ci
żð Zasada autonomii podatkowej
żð Zasada zróżnicowania i elastycznoÅ›ci systemów finansowania JST
żð Zasada solidarnoÅ›ci
żð Zasada konsultacji JST
żð Zasada ograniczonego stosowania dotacji celowych
żð Zasada dostÄ™pu JST do narodowego rynku kapitaÅ‚owego
" Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009
Ë% Formy organizacyjno-prawne
Ë% WydÅ‚użenie horyzontu czasowego planowania wieloletniego
Procedura budżetowa
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 10
Ë% Procedura budżetowa
Ë% Limity zadÅ‚użenia i normy ostrożnoÅ›ciowe
Ë% Kontrola zarzÄ…dcza i audyt
Ë% Sprawozdawczość i udzielenie absolutorium
" Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego dotyczy dochodów własnych,
subwencji ogólnej i dotacji celowych.
W rozumieniu ustawy dochodami własnymi jednostek samorządu terytorialnego są również
udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku
dochodowego od osób prawnych. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:
Ë% Åšrodki pochodzÄ…ce ze z
ródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi
Ë% Åšrodki pochodzÄ…ce z budżetu UE
Ë% Inne Å›rodki okreÅ›lone w odrÄ™bnych przepisach
" Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych
Zadania JST
" Zadania własne - zadania publiczne służące zaspokojeniu potrzeb społeczności
" Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej - zadania wykonywane w całym państwie
wg identycznych reguł, w sformalizowanym trybie, uwiarygodnione przez państwo
Modele dochodowości
" Model zdecentralizowany - pełny rozdział dochodów
" Model scentralizowany - wykluczenie dochodów własnych
" Model mieszany
Klasyfikacja dochodów JST
" Ustawowe (Konstytucja RP, ustawa o dochodach JST)
Ë% Dochody wÅ‚asne
żð Brak definicji dochodów wÅ‚asnych
żð Analiza aktów prawnych i literatury przedmiotu pozwala na wskazanie cech
charakteryzujących dochody własne
żð Nie wszystkie JST dysponujÄ… tymi samymi rodzajami dochodów wÅ‚asnych
(rozbudowany zakres zadań = rozbudowane rodzaje dochodów własnych).
żð Dochody wÅ‚asne gminy:
Ą% Wpływy z podatków
®ð Od nieruchomoÅ›ci
®ð Rolnego
®ð LeÅ›nego
®ð Od Å›rodków transportowych
®ð Dochodowego od osób fizycznych opÅ‚acanego w formie karty
podatkowej
®ð Od spadków i darowizn
®ð Od czynnoÅ›ci cywilno-prawnych
®ð Konstytucja a podatki:
Ę% Prawo do ustalania wysokości podatków lokalnych (regulacja
stawek podatkowych w ramach upoważnień określonych przez
obowiÄ…zujÄ…ce ustawy)
Ę% Gmina nie ma prawa wprowadzić nowych lub likwidować już
istniejących podatków
Ą% Wpływy z opłat
®ð Skarbowej
®ð Targowej
®ð Miejscowej
®ð Uzdrowiskowej
®ð Od posiadania psów
Eksploatacyjnej
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 11
®ð Eksploatacyjnej
®ð Innych stanowiÄ…cych dochody gminy, uiszczanych na podstawie
odrębnych przepisów
Ą% Dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe oraz wpłaty do
gminnych zakładów budżetowych
Ä„% Dochodu z majÄ…tku gminy
Ä„% Spadki, zapisy, darowizny na rzecz gminy
Ą% Dochody z kar pieniężnych i grzywien
Ą% 5,0% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z
realizacją zadań z zakresu administracji rządowej i innych zleconych
Ą% Odsetki od pożyczek udzielonych przez gminę
Ą% Odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody
gminy
Ą% Odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych
Ą% Dotacje z budżetów innych JST
Ä„% Inne
Ą% Udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa
®ð Od osób fizycznych
Ę% Maksymalnie 39,34%.
Ę% W 2012 roku wynosi 37,26%
Ę% LP DPS (liczba pensjonariuszy domów pomocy społecznej)
}ð Stan na 2003: 80 623
}ð Stan na 2011: 43 925
}ð 0,54481*3,81=2,0757=2,08
 0,54481 -> podzielony stan z 2011 przez 2003
 3,81 -> ustawowy wskaz
nik
}ð 39,34%-2,08=37,26% -> stÄ…d to siÄ™ wzięło!
®ð Od osób prawnych
Ę% W 2004 na poziomie 6,71%
" Inne (zawarte w literaturze przedmiotu)
Ë% Dochody obligatoryjne i dochody fakultatywne
Ë% Dochody publicznoprawne i prywatnoprawne
Ë% Dochody podatkowe i niepodatkowe
Ë% Dochody cykliczne i incydentalne
Ë% Dochody wÅ‚asne i zewnÄ™trzne
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 12
O, teraz rzutnik działa&
10 maja 2012
13:08
//poprzedni wykład zaczął się robić zbyt nieczytelny, nie kontynuuję tego drzewka, piszę w nieco
innej formie ;)
Dochody własne powiatu
" Brak wpływów z podatków
" Inne rodzaje opłat
" Dodatkowa pozycja w dochodach własnych
" Inna wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i z podatku
dochodowego od osób prawnych
Ë% Od osób fizycznych
żð W 2003 - 1%
żð W 2004 - 8,42%
żð Od 2005 - 10,25%
Ë% Od osób prawnych
żð Od 2004 roku wynosi 1,4%
Dochody własne województwa samorządowego
" Brak wpływów z podatków lokalnych
" Inne dochody należne województwu (np. opłaty)
" Inna wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i z podatku
dochodowego od osób prawnych
Ë% Od osób fizycznych
żð Od 2004 roku 1,6%
Ë% Od osób prawnych
żð W 2003 zaledwie 0,5%
żð Od 2010 wynosi 14,75%
Dotacje i subwencje
Subwencja ogólna
" Część wyrównawcza - kwota podstawowa i kwota uzupełniająca
" Część równoważąca/regionalna
" Część oświatowa
Dotacje celowe
Dotacje celowe sÄ… przyznawane na:
" Zadania z zakresu administracji rzÄ…dowej oraz inne
" Zadania realizowane przez JST na mocy porozumień zawartych z organami administracji
rzÄ…dowej
" Usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, skutków
powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutków innych klęsk żywiołowych
" Finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych
" Realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych.
Subwencja a dotacja
Subwencje - zobiektywizowane kryteria. Niewykorzystane środki przechodzą na rok następny
Dotacje - na podstawie podobnych zadań wykonywanych z budżetu państwa. Niewykorzystaną
kwotę trzeba zwrócić.
Wydatki JST
Wydatki bieżące i wydatki majątkowe.
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 13
Analiza tak ujętych wydatków pozwala na ocenę stopnia zaangażowania środków samorządowych na
cele inwestycyjne.
Wielkość wydatków majątkowych zależy od wielkości dochodów własnych oraz ewentualnych
możliwości pokrycia tymi dochodami zaciągniętych zobowiązań.
Hierarchizacja wydatków - inwestycje dopiero po spłacie zobowiązań.
Wydatki JST wg zadań:
" Wydatki na zadania własne i zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz inne
zlecone ustawami. Poziom tych wydatków odzwierciedla charakter relacji jaka istnieje
pomiędzy państwem a daną JST
" Wydatki na pomoc rzeczowÄ… lub finansowÄ… dla innych JST
" Wydatki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków
pochodzących z budżetu UE oraz innych pochodzących ze z
ródeł zagranicznych
niepodlegajÄ…cych zwrotowi.
Budżet JST
" Wyodrębniony z całości publicznej gospodarki finansowej, samoistny (niezależny)
zdecentralizowany zasób środków pieniężnych gromadzony z zasady w sposób bezzwrotny i
wykorzystywany na realizację zadań JST
" Lokalny plan finansowy
" Akt polityczny, za pomocą którego organy stanowiące JST autoryzują działania organów
" Jest rocznym planem dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów
Ë% Przychody
żð Podatki i kredyty
żð Emisja papierów wartoÅ›ciowych
żð Nadwyżki z lat ubiegÅ‚ych
żð Prywatyzacja majÄ…tku
Ë% Rozchody
żð SpÅ‚ata pożyczki/kredytu
żð Wykup papierów wartoÅ›ciowych
" Rok budżetowy jest rokiem kalendarzowym
" Podstawą gospodarki finansowej jest uchwała budżetowa (budżet JST jest częścią tej uchwały)
Procedura uchwalania budżetu JST jest oparta na następujących aktach prawnych:
" Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 - art.. 211-225, 233-271
" Uchwały organów stanowiących JST
Ustawa o finansach publicznych oraz doktryna finasów samorządowych wyróżnia cztery etapy
procedury budżetowej:
" Opracowywania projektu
" Uchwalanie budżetu
" Wykonywanie budżetu
" Kontrola wykonania
Przykładowy przebieg procedury:
" 15.11 -> przedstawienie projektu budżetu przez organ wykonawczy, przedstawienie go
organowi stanowiÄ…cemu i Regionalnej Izbie Obrachunkowej
" Do 31.12 -> uchwalenie budżetu
" 31.01 -> druga próba uchwalenia budżetu
" Koniec lutego -> trzecia próba (cały czas realizowany jest w tym czasie projekt budżetu), jeśli
do tej pory nie został uchwalony, to uchwala go Regionalna Izba Obrachunkowa
" 31.08 - sprawozdanie z wykonania budżetu za I półrocze (organ wykonawczy prezentuje je
organowi stanowiÄ…cemu i RIO)
" 31.03 - sprawozdanie z wykonania budżetu za rok poprzedni
" 31.05 - przygotowanie sprawozdania finansowego (dla miejscowości pow. 150 000 bada to
biegły rewident)
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 14
biegły rewident)
" Tutaj zaczyna się zbierać do roboty komisja rewizyjna. W jej skład wchodzą przedstawiciele
wszystkich ugrupowań (niezależnie od proporcji rozkładu mandatów)
" 30.06 - absolutorium (akt aprobaty dla organu wykonawczego)
Zasady budżetowe
Postulaty nauki dotyczące konstruowania budżetu
" Zasada równowagi - dochody równe wydatkom
" Zasada zupełności (powszechności) - wszystkie przejawy działalności władzy publicznej
odzwierciedlone w budżecie
" Zasada jedności
Ë% Jedność materialna - nie można wiÄ…zać danych dochodów z wydatkami (kasÄ™ ze
sprzedanego lokalu wydamy na nowÄ… studniÄ™)
Ë% Jedność formalna - zbiorczy budżet
" Zasada szczegółowości (specjalizacji)
Ë% Dochodów i wydatków nie przedstawia siÄ™ w sumach ogólnych
Ë% Åšrodki budżetowe wydatkuje siÄ™ do ustalonej wysokoÅ›ci
Ë% Åšrodki budżetowe wydatkuje siÄ™ w okreÅ›lonym czasie (roku budżetowym)
" Zasada jawności
" Zasada przejrzystości
" Zasada realności - jak najmniej zmian w ciągu roku budżetowego
" Zasada uprzedniości - budżet zawsze jest planem
" Zasada gospodarności
" Zasada jednoroczności
" Zasada polityczności
Granice zadłużenia
Limit kosztów obsługi zadłużenia - składa się z 3 części, łącznie nie może przekroczyć 15%
planowanego budżetu:
" Spłaty rat kredytów i pożyczek
" Spłaty kwot wynikających z wynikających przez JSP poręczeń i gwarancji
" Wykup papierów wartościowych
Progi zadłużenia PDP-PKB:
1. 50-55%
2. 55-60% -> wówczas samorządy są zmuszone obniżyć ten wskaz
nik powyższy z 15 do 12%
3. Powyżej 60%
Limit wielkości zadłużenia - max 60% planowanych dochodów w trakcie roku budżetowego
(obliczane na koniec kwartału). Na koniec roku też 60% ale wykonywanych dochodów.
Wieloletnia prognoza finansowa
Nowy instrument zarządzania finansami w samorządzie. Została wprowadzona w 2009 roku.
Pierwszy raz zastosowana w 2011 roku. SporzÄ…dza siÄ™ jÄ… na minimalny okres 4 lat.
Pytanka:
1. Czy wszystkie JST posiadajÄ… statut? TAK
2. Czy radny może być zatrudniony w urzędzie? NIE
Oświadczenie majątkowe jest względnie jawne -> ukrywa się informacje o adresie zamieszkania
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 15
Budżet państwa
17 maja 2012
13:05
Budżet - plan finansowy oraz scentralizowany fundusz.
Dysponenci części budżetowych:
" Dysponent I stopnia - ministrowie, wojewodowie, kierownicy budżetów centralnych.
" Dysponent II stopnia - otrzymuje środki od dysponenta I stopnia i może je przekazać do
dysponenta III stopnia
" Dysponent III stopnia - dostaje fundusze od DII, nie może ich dalej przekazywać.
Np. Minister Finansów -> Urząd Skarbowy -> Izba Skarbowa
Budżet ma charakter strumieniowy.
Budżet jest aktem prawnym.
Z budżetu realizuje się konkretne zadania.
Budżet ponadnarodowy
Umiędzynarodowienie budżetu oznacza, że rząd może spłacać zadłużenie ze z
ródeł zagranicznych.
Etapy ustalania budżetu
1. Przygotowanie projektu
a. Koniec maja roku poprzedzającego rok budżetowy - opracowanie przez Dysponentów I
stopnia założeń rzeczowych zadań oraz propozycji do planu dochodów i wydatków.
b. Do 15 czerwca - Rada Ministrów przedstawia podstawowe szacunki i założenia komisji
trójstronnej (przedstawiciele rządu, związków zawodowych i pracodawców).
c. 21 dni od otrzymania przez Dysponentów informacji o limitach wydatków. Przedkładają
oni Ministrowi Finansów swoje części budżetów.
d. 10 września - przedstawienie projektu ustawy budżetowej (wraz z uzasadnieniem)
komisji trójstronnej (która ma 2 tygodnie na zaopiniowanie) oraz wspólnej komisji rządu
i samorzÄ…du terytorialnego
e. Do 30 września - Rada Ministrów uchwala budżet i przedstawia go w Sejmie (zawiera
uzasadnienie)
2. Uchwalanie budżetu
a. "zwyczajowe 7 dni" - posłowie otrzymują projekt wraz z uzasadnieniem i w ciągu 7 dni
odbywa siÄ™ pierwsze czytanie. Po pierwszym czytaniu projekt trafia do komisji
sejmowych. Komisja Finansów Publicznych nadzoruje prace nad budżetem w sejmie -
zbiera opinie od innych komisji i przedstawia je w Sejmie. Maksymalnie 3 czytania.
b. Projekt trafia do Senatu i w ciągu 20 dni podejmuje on uchwałę . Nadzorującą jest
Komisja Finansów Publicznych, która zbiera opinie, etc. Opinia Senatu nie jest wiążąca
dla Sejmu (może ją odrzucić).
c. Marszałek Sejmu przekazuje budżet Prezydentowi.
d. Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 7 dni (może ją skierować do TK)
e. TK ma 2 miesiÄ…ce na rozpatrzenie
f. Jeśli w ciągu 4 miesięcy (+14 dni) od przedstawienia projektu w Sejmie nie zostanie
uchwalony budżet, Sejm zostanie rozwiązany. Musi być w ciągu 4 m-cy zostać
przedłożony prezydentowi do podpisania.
3. Wykonywanie budżetu
a. 21 dni od ogłoszenia ustawy budżetowej
b. Minister Finansów opracowuje harmonogram wydatków i dochodów
c. Dysponenci części budżetowych przekazują podległym jednostkom informacje o kwocie
dochodów i wydatków
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 16
dochodów i wydatków
d. Dysponenci przekazują JST info o wysokości przyznanych środków
e. Od 1.01 do 31.12 prowadzi się gospodarkę finansową w państwie albo na podstawie
uchwalonego budżetu, albo projektu.
4. Kontrola wykonania budżetu
a. 10.09. roku budżetowego Minister Finansów przedstawia komisji sejmowej właściwej ds.
budżetu sprawozdanie ze sprawowania budżetu.
b. Do 31.05 roku po roku budżetowym Rada Ministrów przedstawia Sejmowi sprawozdanie
z wykonania budżetu państwa oraz zbiorczą informację o wykonaniu budżetu JST, ocenę
założeń makroekonomicznych, stan prywatyzacji i wykonanie wydatków budżetowych w
układzie zadaniowym.
c. 90 dni od złożenia sprawozdania - okres, w którym Sejm musi podjąć decyzję o
udzieleniu lub odmowie udzielenia absolutorium.
Projekt budżetu jest opiniowany przez NBP. Posłowie w czasie obradowania korzystają z opinii osób
zewnętrznych - specjalistów z dziedziny ekonomii itp.
Organem decyzyjnym jest Sejm.
Organem autoryzujÄ…cym jest Senat i Prezydent RP.
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 17
Zbliża się koniec!
31 maja 2012
13:33
Prognoza makroekonomiczna
1. PKB i jego składowe, w tym wielkość eksportu netto, popyt krajowy (w tym wielkość
konsumpcji prywatnej i zbiorowej), nakładów brutto na środki trwałe
2. Poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych
3. Kurs walutowy
4. Przeciętne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej
5. Poziom zatrudnienia i bezrobocia
6. Salda obrotów bieżących
Wskaz
niki makroekonomiczne na 2012
" PKB w ujęciu realnym wzrost o 4,6%
" Średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsupcyjnych 2.8%
" Przeciętne wynagrodzenie 3624zł
" Nominalny wzrost przeciętnego wynaggrodzenia w gospodarce narodowej: 5.8%
" Realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej: 2,9%
" Nominalny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw 6,1%
" Wzrost przeciętnego zatrudnienia w gospodarce nardowej 1,3%
" Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec roku: 10%
Uzasadnienie
1. Główne cele polityki społecznej i gospodarczej
2. Założenie makroekonomiczne (prognozy kroczące)
3. Przewidywane wykonanie budżetu państwa za rok poprzedzający rok budżetowy
4. Omówienie projektowanych przychodów i rozchodów, dochodów i wydatków
5. Omówienie przewidywanego salda i długu sektora finansów publiczych
6. Omówienie środków własnych UE oraz pochodzących z budżetu UE (budżet środków
europejskich)
7. Informacje o udzielonych przez Skarb Państwa kwotach poręczeń i gwarancji wg
przewidywanego wykonania
8. Kierunki prywatyzacji majątku Skarbu Państwa
Ustawa budżetowa
Budżet państwa
1. A
ączna kwota prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa
2. A
ączna kwota planowanych wydatków budżetu państwa
3. Kwota planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze z
ródłami jego pokrycia
4. A
ączna kwota prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich
5. A
ączna kwota planowanych wydatków budżetu środków europejskich
6. Wynik budżetu środków europejskich
7. A
ączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa
8. A
ączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa
9. Planowanie salda przychodów i rozchodów budżetu państwa
10. Limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów
wartościowych
Załączniki
1. Programy finansowane z udziałami środków europejskich
2. Plany finansowe
a. Agencji wykonawczych
b. Instytucji gospodarki budżetowej
c. Państwowych funduszy celowych
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 18
c. Państwowych funduszy celowych
d. Państwowych osób prawnych
3. Wykaz np. jednostek otrzymujÄ…cych dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty dotacji
4. Zestawienie programów wieloletnich w ukłądzie zadaniowym
5. Zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostkom
samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami
6. Zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i podmiotowych
7. Plan przychodów i rozchodów budżetu państwa
8. Inne
Agencje wykonawcze
1. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
2. Narodowe Centrum Nauki
Instytucje gospodarki budżetowej
" Centrum Usług Logistycznych
Państwowe Fundusze Celowe
1. Fundusze związane z ubezpieczeniami społecznymi
a. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
b. Fundusz Emerytalno-Rentowy
c. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji
d. Fundusz Administracyjny
e. Fundusz Emerytur Pomostowych
2. Fundusze związane z zadaniami socjalnymi państwa
a. Fundusz Pracy
b. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
c. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
3. Fundusze zwiÄ…zane z prywatyzacjÄ…
a. Fundusz Reprywatyzacji
b. Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców
c. Fundusz Skarbu Państwa
d. Fundusz Rekompensacyjny
4. Fundusze związane z bezpieczeństwem i obronnością kraju
a. Fundusz Wsparcia Policji
b. Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego
c. Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców
d. Fundusz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy
e. Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych
f. Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej
g. Fundusz Wsparcia Straży Granicznej
5. Fundusze zwiÄ…zane z naukÄ…, kulturÄ… i kulturÄ… fizycznÄ…
a. Fundusz Promocji Twórczych
b. Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów
c. Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej
d. Fundusz Promocji Kultury
e. Fundusz Nauki i Technologii Polskiej
6. Pozostałe fundusze
a. Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
b. Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym
c. Fundusz Kredytu Technologicznego
d. Fundusz Rozwiązywania Problemów Handlowych
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 19
Wykład na wyjez
dzie, czyli w paw. S
11 czerwca 2012
11:25
Agencja wykonawcza
Państwowa osoba prawna, posiada statut, prowadzi gospodarkę finansową w oparciu o plan
finansowy (znajdą się tam np. przychody z prowadzonej działalności, dotacja z budżetu państwa).
Agencja zobowiązana jest corocznie do wpłacania do budżetu państwa nadwyżki, która zostaje po
uregulowaniu zobowiązań podatkowych. Nad agencją sprawuje nadzór minister. W kwestiach
finansowych dotyczących agencji konsultuje się z Ministrem Finansów.
Instytucja gospodarki budżetowej
Odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania a koszty swojej działalności pokrywa z uzyskiwanych
przychodów. Instytucja może być powołana przez ministra lub szefa kancelarii prezesa rady
ministrów.
Ma osobowość prawną, działa w oparciu o plan finansowy (znajdują się tam m.in. Uzyskane
przychody i dotacja z budżetu państwa).
Posiada statut. Na czele instytucji stoi dyrektor powoływany przez organ założycielski
Fundusz celowy
Nie jest państwową osobą prawną, jest wyodrębnionym rachunkiem bankowym.
Każdy jest powoływany osobnym aktem prawnym (ustawą). Działa w oparciu o plan finansowy. Ze
środków danego funduszu może być udzielana pożyczka jednostkom samorządu terytorialnego, pod
warunkiem że w ustawie tworzącej fundusz będzie taki zapis.
Do państwowych funduszy celowych nie zalicza się takich funduszy, których jedynym z
ródłem
przychodów, z wyłączeniem odsetek od rachunków bankowych i darowizn, jest dotacja z budżetu
państwa.
Przychody funduszy celowych pochodzą z środków publicznych.
Åšrodki publiczne
Dochody publiczne
" Daniny publiczne
Ë% Podatki
Ë% SkÅ‚adki
Ë% OpÅ‚aty
Ë% WpÅ‚aty z zysków przedsiÄ™biorstw paÅ„stwowych i jednoosobowych spółek skarbu
państwa
" Dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych
Ë% Najem, dzierżawa
Ë% Odsetki od rachunków bankowych
Ë% Dywidendy z posiadanych praw majÄ…tkowych
Ë% Odsetki od udzielonych pożyczek i posiadanych praw majatkowych
" Dochody ze sprzedaży wyrobów i usług przez jednostki sektora publicznego
" Spadki, zapisy, darowizny
" Odszkodowania należne jednostkom sektora publicznego
Dochody publiczne dzielimy na:
" Dochody bieżące
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 20
" Dochody bieżące
Ë% Podatkowe
żð PoÅ›rednie
żð PozostaÅ‚e podatki
Ë% Niepodatkowe
Ë% SkÅ‚adki na ubezpieczenia
" Dochody kapitałowe
" Åšrodki z UE i innych z
ródeł nie podlegających zwrotowi
Środki pochodzące z budżetu UE oraz z pomocy udzielonej przez państwa
członkowskie EFTA
Np. fundusze strukturalne UE
Norweski mechanizm finansowy
Szwajcarsko-polski program współpracy
Åšrodki pochodzÄ…ce ze z
ródeł zagranicznych, które nie podlegają zwrotowi
Nie bierze siÄ™ pod uwagÄ™ UE i EFTA
" Åšrodki Banku Åšwiatowego
" Europejski Bank Inwestycyjny
" Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
Przychody budżetu państwa i JST
" Sprzedaż papierów wartościowych
" Prywatyzacja majątku zarówno SP, jak i JST
" Spłata pożyczek i kredytów udzielonych z środków publicznych.
Ë% Z budżetu paÅ„stwa
żð Kredyty
żð Pożyczki
Ë% Z JST
żð Pożyczki
Otrzymywane pożyczki i kredyty
" Przychody jednostek sektora publicznego z prowadzonej działalności
Åšrodki publiczne wydaje siÄ™ na:
" Wydatki publiczne
Ë% Dotacje
żð Celowe
żð Przedmiotowe
żð Podmiotowe
żð Inwestycyjne
Ë% Subwencje
żð Ogólne
żð Dla partii politycznych
Ë% Åšwiadczenia na rzecz osób fizycznych
Ë% Wydatki bieżące jednostek budżetowych
żð Wynagrodzenia i uposażenia zatrudnionych w paÅ„stwowych jednostkach
budżetowych
Ë% Wydatki majÄ…tkowe
żð Wydatki na zakup i objÄ™cie akcji
Ë% Wydatki na obsÅ‚ugÄ™ dÅ‚ugu skarbu paÅ„stwa
Ë% Wydatki na realizacjÄ™ programów finansowanych z Å›rodków unijnych oraz z pomocy
państw EFTA
Ë% Åšrodki wÅ‚asne UE
żð SkÅ‚adka do budżetu UE
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 21
żð SkÅ‚adka do budżetu UE
żð UdziaÅ‚ we wpÅ‚ywach z ceÅ‚, opÅ‚at rolnych, cukrowych
żð Åšrodki obliczone na podstawie podatku od towaru i usÅ‚ug
żð Åšrodki obliczone na podstawie rocznego PKB
żð Kary i odsetki za nieterminowe i nieprawidÅ‚owe pÅ‚atnoÅ›ci
" Rozchody publiczne
Ë% SpÅ‚aty otrzymanych kredytów i pożyczek
Ë% Inne
Charakterystyka podatku
Funkcja fiskalna i funkcja ekonomiczna
Funkcja fiskalna - instrument przejmowania dochodu dla państwa i zaspokajania popytu na pieniądz
Funkcja ekonomiczna - skutkiem nakładania podatków jest zmiana sytuacji dochodowej podatnika co
wpływa na podejmowanie decyzji gospodarczych, konsumpcyjnych i o oszczędzaniu
Podatek - forma daniny publicznej czyli świadczenia na rzecz państwa lub innego związku publiczno-
prawnego (JST) którego realizację zapewnia przymus prawny
Cechy podatków:
" Przymusowy charakter
" Bezzwrotność świadczenia podatkowego
" Nieodpłatność świadczenia podatkowego (nie ma ekwiwalentu)
" Jednostronność
" Odgórne świadczenie
" Pieniężny charakter
" Przewłaszczenie
Podział podatków
Kryterium przedmiotowe
" MajÄ…tkowe i od praw majÄ…tkowych
Ë% Od nieruchomoÅ›ci
Ë% Åšrodków transportowych
Ë% Od spadków i darowizn
Ë% Od czynnoÅ›ci cywilnoprawnych
" Podatki od przychodów
Ë% RyczaÅ‚t
" Podatki od dochodów
Ë% Od prawnych i fizycznych
" Podatki od wydatków (od konsumpcji)
Kryterium związku między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem
" Pośrednie
" Bezpośrednie
Kryterium jakieśtam
" Państwowe
" Lokalne
Kryterium z punktu widzenia zasilania budżetu
" Zasilające budżet państwa
" Zasilające budżet JST
Jeszcze inne kryterium
" Podatki podstawowe
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 22
" Podatki podstawowe
" uzupełniające
Polskie Prawo Podatkowe
Jest dwuszczeblowe:
" Ustawy ogólne
" Ustawy szczegółowe
Ë% Ustawa o podatku dochodowym osób fizycznych/prawnych
Ë% O podatku leÅ›nym/rolnym
Polski System Podatkowy
Ogół podatków występujących w danym państwie o danym czasie.
Kształtowany przez 4 grupy czynników:
" Struktury ekonomiczne
Ë% Poziom gospodarczego rozwoju paÅ„stwa
żð Im wyższy rozwój tym bardziej rozbudowany system podatkowy
Ë% Struktura dziaÅ‚owa gospodarki
" Struktury polityczne
Ë% Ustrój paÅ„stwa
Ë% Orientacja polityczna grupy sprawujÄ…cej wÅ‚adzÄ™
Ë% Możliwość wykorzystywania pozapodatkowych z
ródeł
" Struktury administracyjne
Ë% PodziaÅ‚ terytorialny paÅ„stwa
Ë% Organizacja sÅ‚użb skarbowych w paÅ„stwie
Ë% Kwalifikacje zawodowe i moralne pracowników
" Tradycje historyczne
Ë% Możliwość oporu przeciwko zmianom w systemie podatkowym
Zasady podatkowe
Pierwsze zasady podatkowe stworzył A. Smith
" Równość
" Pewność
" Dogodność
" Taniość
Współczesne zasady podatkowe
" Zasady fiskalne
Ë% Zasada wydajnoÅ›ci
Ë% ElastycznoÅ›ci
Ë% StaÅ‚oÅ›ci
" Zasady ekonomiczne
Ë% Zasada nienaruszalnoÅ›ci majÄ…tku podatnika
" Zasady sprawiedliwości
Ë% Zasada powszechnoÅ›ci
Ë% ZdolnoÅ›ci dochodowej
Ë% RównoÅ›ci
Sprawiedliwość
" Pozioma
" Pionowa - podatek progresywny
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 23
Pożegnalny wykład w bibliotece (Technika podatkowa)
14 czerwca 2012
13:12
Technika podatkowa - działania służące obliczeniu i ściągnięciu należności podatkowej
Elementy techniki podatkowej:
" Podmiot opodatkowania
" Przedmiot opodatkowania
" Podstawa opodatkowania
" Stawka podatkowa
" Skala podatkowa
" Zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe
Podmiot opodatkowania
Podmiotem opodatkowania jest każda osoba, na której ciąży obowiązek podatkowy
Podmiot czynny Podmiot bierny
" Państwo, które wykorzystuje swoje atrybuty i posługuje się Osoby prawne i fizyczne
przymusem administracyjnym przy ściąganiu podatków zobowiązane do płacenia podatku
" WÅ‚adze samorzÄ…dowe
Przedmiot opodatkowania
" Rzecz lub zdarzenie, które wywołuje obowiązek podatkowy
" Przedmiot opodatkowania może mieć charakter jednorazowy (np. nabycie nieruchomości),
powtarzalny (dochody z pracy) lub ciągły (posiadanie gospodarstwa rolnego).
Podstawa opodatkowania
" Przedmiot opodatkowania wyrażony wartościowo
" Niekiedy podstawę opodatkowania wyraża się w jednostkach fizycznych (np. dawny podatek
od posiadania psa)
Stawka podatkowa
" Pojęcie - relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania
" Klasyfikacja
Ë% Kwotowe
Ë% Procentowe
Ë% UÅ‚amkowe
Ë% WielokrotnoÅ›ciowe
Stawka kwotowa
" Określa bezpośrednio wielkość podatku należnego włądzom publicznym
" Stawki te mogą być stosowane zarówno w przypadku podstawy opodatkowania wyrażonej
jakościowo, jak i ilościowo
Stawka procentowa
" Określa jaka część podstawy opodatkowania stanowi zobowiązanie podatkowe
" Do stawki procentowej podobna jest stawka ułamkowa - podawana w postaci ułamka
zwukłego (stosowana w okresie powojennym w podatku dochodowym od spółdzielczości gdzie
podatek ustalano na poziomie zysku)
Stawka wielokrotnościowa
" Wielkość podatku stanowi wielokrotność podstawy opodatkowania
" Stawka stosowana do końca 1994 roku w podatku od wzrosty wynagrodeń
" Pobierany wówczas gdy podmiot państwowy wyłacał pracownikom wynagrodzenie wyższe od
dopuszczalnego poziomu
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 24
dopuszczalnego poziomu
Skala podatkowa
" Informuje jaką stawkę należy zastosować do podstawy opodatkowania
" Rodzaje:
Ë% Proporcjonalna (liniowa) - należność podatkowa roÅ›nie w tym samym stopniu co
podstawa opodatkowania, co oznacza, że stawka podatkowa jest obojętna na zmiany
podstawy opodatkowania
Ë% Progresywna - należność podatkowa wzrasta szybciej niż podstawa opodatkowania - im
wyższa podstawa opodatkowania, tym wyższa stawka podatkowa
żð Progresja globalna
Ą% określoną stawkę podatkową stosuje się do całej podstawy opodatkowania
Ą% Zastosowanie tej progresji powoduje skokowy wzrost należności podatkowej
Ä„% Np. stawki 19 i 30%.
żð Progresja ciÄ…gÅ‚a - należność podatkowÄ… obliczamy sumujÄ…c należnoÅ›ci wyliczone
od tej części podstawy opodatkowania, która mieści się w granicach bezpośrednio
niższego przedziału oraz należności która przypada na wyższy przedział podstawy
opodatkowania
żð Progresja ciÄ…gÅ‚a ze stawkami kwotowo-procentowymi
Ą% Stawka I przedziału wyrażona jest w formie stawki procentowej, stawki
kolejnych przedziałów są stawkami kwotowo-procentowymi
Ą% Stawka kwotowa wyraża skumulowaną kwotę podatku obliczonego wg
stawek właściwych niższym przedziałom skali podatkowej
Ą% Stawka procentowa określa uzupełniający poziom zobowiązania w
przedziale stanowiącym graniczną wielkość podstawy opodatkowania
Ë% Degresywna - kombinacja stawki progresywnej i stawki proporcjonalnej. Należność
podatkowa rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania (czyli progresywnie), ale tylko
do pewnego pułapu, po osiągnięciu jktórego stawka przechodzi w stawkę
proporcjonalnÄ….
Ë% Regresywna - stawka podatku maleje wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania;
odwrotność skali progresywnej
Zwolnienia podatkowe
" Wyłączenie przez państwo w ramach prowadzonej polityki fiskalnej pewnej grupy podatników
(zwolnienia podmiotowe)lub pewnej części przedmiotu opodatkowania (zwolnienia
przedmiotowe) z obowiązku zapłacenia podatku
Ulgi podatkowe
" Częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego
" Rodzaje:
Ë% Ulgi systemowe - wbudowane w dany podatek jako obowiÄ…zujÄ…ce wszystkie podmioty,
które spełniają określone ustawą warunki
Ë% Ulgi zindywidualizowane - o ich przyznaniu decyduje organ administracji skarbowej
Zwyżki podatkowe
" Występują wówczas gdy dany podmiot płaci wyższy podatek niż to wynika z powszechnie
obowiÄ…zujÄ…cych zasad
" Zwyżki stosowane są rzadko: mają charakter wybitnie represyjny
Finanse publiczne i rynki finansowe Strona 25