http://www.unc.radom.medianet.pl/index.html
http://www.anons.prv.pl/
http://www.pg.gda.pl/





Tematy maturalnych prac pisemnych z języka polskiego w 1996 roku



Województwo białostockie


"Utrata rodzinnych okolic i ojczyzny, /błądzenie całe życie wśród obcych narodów, /To nawet/ Jest romantyczne, czyli do zniesienia./". Posiłkując się literackimi przykładami XIXwiecznych uchodźców, wygnańców i emigrantów oraz własnymi refleksjami, ustosunkuj się do słów Miłosza.
"Człowiek jest tym, czym jest" (L. Feuerbach). XIXwieczne a Twoje kryteria wartości człowieka rozważania na podstawie wybranej literatury i własnych przemyśleń.
"Dzieło sztuki to list włożony do butelki i wyrzucony do oceanu; kto go znajdzie, ten jest jego odbiorcą. Człowiek musi znać alfabet, żeby go odczytać..." (J. Stern). W swej recenzji lub szkicu krytycznym: "Lalki" Prusa, "Ludzi bezdomnych" Żeromskiego, "Szewców" Witkacego, "Ferdydurke" Gombrowicza lub "Folwarku zwierzęcego" bądź "Roku 1984" Orwella ukaż, że ów alfabet nie jest Ci obcy.

Województwo bydgoskie
Don Kichot na polskich drogach, czyli literackie portrety idealistów i marzycieli.
"Tuż przed końcem drugiego tysiąclecia ciągle siebie zapytuję, ile z tego, co się zdarzyło, znalazło się w książkach". Odpowiedz na pytanie sformułowane przez Czesława Miłosza, wykazując znajomość literatury XX wieku.
Zaproponuj dwa utwory literatury polskiej do europejskiego kanonu lektur szkolnych i uzasadnij swój wybór.

Województwa: częstochowskie, łódzkie, piotrkowskie, płockie, radomskie, sieradzkie, skierniewickie
"Po starą księgę sięgam ze wzruszeniem. (...) to nakryty kamieniem Ojców proch". Słowa Wiktora Gomulickiego uczyń mottem rozważań o potrzebie poznawania literatury staropolskiej lub podejmij polemikę z zaprezentowaną w nich opinią.
Między obowiązkiem walki ze złem a pokusą urody życia... Rozważania o bohaterach literackich dokonujących trudnego wyboru postawy życiowej.
"Mam ten dar, jednak patrzę się inaczej" (St. Wyspiański). Na czym, Twoim zdaniem, polega twórcze i oryginalne widzenie świata w wybranych utworach literatury XX wieku?

Województwo elbląskie
Satyra, kpina, żart, czyli jak uleczyć świat śmiechem. Odwołaj się do utworów z różnych epok.
"Powołał mnie Pan na bunt" (Stanisław Grochowiak) gniewni i zbuntowani w literaturze polskiej i obcej.
Wreszcie, cóż jest pisarstwo? rozważania o roli twórcy w świetle wybranych utworów literackich różnych epok.

Województwo gdańskie
"Uczę się ciebie, człowieku" Jerzy Liebert. Czego dowiedziałeś się o człowieku czytając lektury?
Literatura a polityka. Na wybranych przykładach omów, w jaki sposób pisarze reagowali na bieżące wydarzenia.
"l nie miłować ciężko i miłować nędzna pociecha" Mikołaj SępSzarzyński. Dylematy miłosne kochanków wybranych epok literackich.

Województwa: gorzowskie, konińskie, leszczyńskie, poznańskie, słupskie, zielonogórskie
"Naród streszcza się w swojej literaturze i żyje przez nią". Skomentuj trafność myśli Henryka Sienkiewicza, przywołując właściwie wybrane teksty.
Czy można pogodzić w sztuce tradycje antyczne i chrześcijańskie z problemami codziennego życia? Rozważ kwestię na przykładach dzieł wybranego okresu.
Jakie wartości zawarte w literaturze należy przekazać następnym pokoleniom jako najcenniejsze dziedzictwo? Swoje rozważania na temat etosu człowieczeństwa u progu nowego tysiąclecia zilustruj odpowiednimi przykładami.

Województwo katowickie
"Teraz jestem Kreonem, teraz Antygoną, a teraz tchórzliwym strażnikiem". (J.M. Rymkiewicz "Kim jest człowiek"). Rozważania nad złożonością natury ludzkiej na podstawie wybranych przykładów literackich.
"Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną" (J. Lechoń). Omów problem wyboru wartości na podstawie bohaterów literackich z różnych epok.
"Bywa nieraz, że stajemy w obliczu prawd, dla których brakuje słów..." (Jan Paweł II). Czy literatura XX wieku potwierdza tę myśl?

Województwo kieleckie
Czy człowiek końca XX wieku może zaakceptować renesansowe pojęcie szczęścia oraz "poczciwej stawy"?
Bunt i ofiara konieczność, przejaw szaleństwa, świadectwo wrażliwości... Mój sąd o bohaterach romantycznych i ich spadkobiercach.
Motyw rodziny i domu w literaturze. Omów jego funkcję i sposób przedstawienia na dowolnie wybranych przykładach.

Województwo krakowskie
Krajobraz jako motyw literacki przedstaw jego funkcjonowanie w twórczości pisarzy różnych epok.
"Dobro i zło muszą istnieć obok siebie, a człowiek powinien dokonywać wyboru". Jak rozumiesz słowa Mahatmy Gandhiego? Odwołaj się do wybranych utworów literackich.
Śmiech, refleksja, świata opisanie... Czego oczekuje od literatury jej współczesny odbiorca?

Województwo lubelskie
"Nie ma nic równie pięknego i godnego, niż dobrze i należycie spełnić swą rolę człowieka". ("Próby" M. de Montaigne'a). Rozważ problem na podstawie dowolnie wybranych dzieł literatury polskiej i obcej.
Porównaj literackie kreacje bohaterów dramatu antycznego, romantycznego i współczesnego. Rozwiń temat na podstawie wybranych utworów.
Przedstaw twórcę (poetę, pisarza, dramaturga), którego dzieła uważasz za ważne dla literatury polskiej oraz tego, który jest bliski Twoim wyborom etycznym i estetycznym.

Województwo nowosądeckie
"Romantycy muszą wyginąć... dzisiejszy świat nie dla nich" (B. Prus "Lalka"). Twoje refleksje o wartościach upowszechnianych przez pisarzy epoki romantyzmu.
"Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta". Wyjaśnij sens stów Czesława Miłosza i omów rolę literatury w walce o godność i prawa człowieka.
Mieszkańcy narodowej wyobraźni. Postacie literackie, które utrwaliły się w świadomości Polaków.

Województwo olsztyńskie
"Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono" rozważ, myśl Wistawy Szymborskiej, odwołując się do wybranych utworów i własnych przemyśleń.
Spotkanie z dramatem współczesnym jego bohaterami, formą artystyczną wywołuje zdziwienie i zachwyt... Moje refleksje po lekturze "Kartoteki" Tadeusza Różewicza i "Tanga" Sławomira Mrożka.
"Inteligencja to sumienie narodu" Rozważ tę myśl, odwołując się do literatury XIX i XX wieku.

Województwo opolskie
"... Szedłem przez pola żniwne i mogilne kopce, żytem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce..." Echa renesansowych poglądów, przekonań, wątpliwości w literaturze współczesnej.
"Jaka jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, człowiecze z końca wieku?..." (K. PrzerwaTetmajer). Moje podróże po krainie literatury w poszukiwaniu systemu wartości.
Jakie wartości i postawy życiowe dostrzegasz w literaturze polskiej schyłku XX w.? Czy Twoim zdaniem mają one charakter ponadczasowy?

Województwo rzeszowskie
Czym jest miłość: szczęściem, cierpieniem czy odpowiedzialnością?
Kainowe piętno dziejów analiza problemu rewolucji w wybranych tekstach.
Czy człowiek jest kowalem własnego losu, czy też jego igraszką?

Województwo suwalskie
Życie, podobnie jak proces, można wygrać lub przegrać. Rozważ w oparciu o wybrane kreacje literackie.
"Szukam nauczyciela i mistrza" (Tadeusz Różewicz). Poszukiwanie norm moralnych i wartości życia w literaturze współczesnej.
Kim jest poeta? Rozważ problem na podstawie wybranych utworów literackich i programów z różnych epok.

Województwo szczecińskie
"Tam nasz początek" (Czesław Miłosz). Zinterpretuj słowa poety w odniesieniu do Średniowiecza i Odrodzenia.
Obraz przemijającego świata w utworach epickich Romantyzmu, Pozytywizmu i Młodej Polski.
Problem wolności człowieka w literaturze dwu wybranych epok oraz Twój stosunek do zagadnienia.

Województwo tarnobrzeskie
Zilustruj na przykładzie dwu, trzech dramatów istotę tragizmu.
Czy zgadzasz się z sądem Witolda Gombrowicza: "Literatura polska to typowa literatura uwodzicielska, pragnie oczarować jednostkę (...), znęcić do patriotyzmu, obywatelstwa, wiary i służby (...). To literatura pedagogiczna, a więc nie wzbudzająca zaufania". A może myślisz inaczej?
Między dobrem a złem. Rozważania o naturze ludzkiej na przykładzie wybranych utworów.

Województwo tarnowskie
Wygrali czy przegrali życie. Rozważania na temat postaw moralnych wybranych bohaterów różnych epok literackich.
Jacy jesteśmy naprawcie? Opinie młodego Polaka o naszych narodowych wizerunkach utrwalonych w literaturze.
W jakim stopniu literatura pomogła Ci stworzyć własny model przyszłej rodziny.

Województwo toruńskie
Lud i tradycja ludowa jako źródła inspiracji dla pisarzy XIX w.
"A kiedy trzeba na śmierć idą po kolei jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!" Juliusz Słowacki "Testament mój". Romantyczna wizja ofiary, jej kontynuacje w wybranych utworach literatury polskiej (na przykład okresu wojny i okupacji).
Różne modele rodziny w znanych Ci utworach literackich.

Województwo wrocławskie
"Celem życia ludzkiego jest szczęście, któż z nas jednak wie, jak je osiągnąć" (J.J. Rousseau) bohaterowie literaccy w poszukiwaniu szczęścia.
Cała literatura zbudowana jest na niekończących się zmaganiach dobra ze złem w nas. Rozważ tę myśl, odwołując się do wybranych utworów.
Niektóre teksty napisane wiele wieków temu są zdecydowanie nowoczesne czasami lepiej odpowiadają naszym oczekiwaniom niż utwory świeższej daty. Rozważ tę opinię, odwołując się do wybranych utworów.

Województwo warszawskie
"Dziełami wielkimi i moralnymi są tylko dzieła prawdy" (Emil Zola). Skomentuj tę opinię, odwołując się do wybranych utworów literackich.
"Ale ten płacz Antygony,/Co szuka swojego brata,/To jest zaiste nad miarę/ Wytrzymałości" (Czesław Miłosz). Literatura i sztuka wobec ludzkiego cierpienia.
Władza powołanie, zobowiązanie, zaszczyt, namiętność, pokusa... Do jakich refleksji na ten temat skłania Cię lektura wybranych dzieł literackich?

| Strona główna |
| Matura | Tematy maturalnych prac pisemnych |
| Specjalny dodatek przedmaturalny | Ostatnia aktualizacja:
02/20/2000 22:02:49
Copyright (c) Woksio





Jak zacząć pracę maturalną ? - poradnik



Kogo cytować - a kogo nie?
Jakich błędów unikać?
O czym pamiętają najlepsi?
Co wysoko oceniają poloniści?
I szereg podobnych wątpliwości w rodzaju: pisać w brudnopisie czy nie pisać, jak łączyć odrębne myśli, gdzie zrobić akapit... Przypuszczalnie gnębią Was coraz bardziej, i nic dziwnego: już niedługo, coraz bliżej... Nie zostawiam Was samych z takimi problemami teraz przed maturą pisemną ani potem przed egzaminami ustnymi. Proponuję przedmaturalny dodatek z polskiego.
Trudności z początkiem pracy

Mają je nawet uzdolnieni, bowiem nie chcą powtarzać schematów, próbują zacząć pracę w oryginalny sposób, pamiętając, że są wstępy słabe, poprawne, niezłe i świetne.

Słabe - a nawet złe, to wstępy "nie na temat". Poloniści ich nie znoszą: takich urzędowych, schematycznych formułek, stosowanych (często przepisanych) przy każdej okazji. Jeśli ktoś przepisze sobie z encyklopedii informację o romantyzmie i uważa, że to dobry początek każdej pracy, która choćby daleko dotyczy epoki - myli się. Podobne odczucia miewam czytając: "Henryk Sienkiewicz urodził się (żył. podróżował, umarł)" podczas gdy temat brzmiał "Wizja przeszłości Polski w utworach Sienkiewicza i Żeromskiego". Wszelkie fragmenty żywcem przepisane z książek i podane jako twórczość własna (nie mówię oczywiście o jawnych i cennych cytatach) - to też chybiony pomysł. Nie zaczynajcie też prac od sloganów: "każdy wie", "każdy z nas", "wszyscy wiedzą" itp. Zapewniam, że co by to nie było, to nie każdy - wie, chce, myśli, itd.

Poprawne - to te typowe, nawiązujące do tematu pracy, rozpoczynające tok przemyśleń. Muszą być na temat, muszą być szczere, mogą być dość schematyczne - np. powtórzenie tematu pracy w pierwszym zdaniu, teza potwierdzająca zagadnienie tematu, przedstawienie postaci lub definicja pojęcia albo okoliczności historycznych Gęśli są potrzebne) - i inne objaśnienia: jak temat rozumiem, jak go będę realizować, dlaczego go wybrałem. Często w tego typu wstępach spotykamy zdania:

Poezja Szymborskiej należy do...
Twórczość Gombrowicza charakteryzuje...
W roku 1822 ukazały się "Ballady i romanse"...
Historia jest nauczycielką życia...
Temat wsi w literaturze pojawiał się często.


Nic dodać, nic ująć, nie mam też nic do zarzucenia. Ale też nie są to wstępy przykuwające uwagę i budzące sygnał: o, dobrze się zaczyna,to będzie coś innego.

Niezłe - za niezłe wstępy uważam takie, które przytaczaj ą trafny, niezbyt oklepany cytat (wypowiedź krytyka literackiego, poety, filozofa, fragment wiersza lub prozy). Może być doskonałym punktem wyjścia do rozważań, mottem pracy lub wyzwaniem do polemiki. Musi korespondować z tematem. Niezłym będzie też wstęp własnego pomysłu: nakreślenie scenki obrazującej myśl, krótki dialog, własne refleksje, tezy, przypuszczenia, byle mądre, dojrzałe i na temat. Zwykle sympatyczne i nastrojowe są także refleksje dotyczące minionych epok, dawnych bohaterów, światów z różnych dzieł literackich.

Wstępy świetne łatwo zdefiniować. To te które pozytywnie zaskoczą, a nawet wprawią w podziw polonistę. Można osiągnąć taki efekt za pomocą twórczego pomysłu własnego z mądrym cudzym słowem lub teorią. Wymyślić coś ciekawego w formie, dojrzałego w treści i przywołać jedno (lub więcej) skojarzenie z dorobku kultury: sztuki, literatury, filozofii. Oczywiście - może -choć nie musi takie skojarzenie pochodzić spoza kanonu lektur obowiązkowych. Musi wiązać się z tematem i z pomysłem twórczym. Nie może być sztuczny - to metoda dla najlepszych polonistów. Pamiętajcie, że zbyt buńczuczne, tupeciarskie stanowisko w takiej pracy razi! Czytałam takie: To musiał być facet! (o pisarzu). Bądź co bądź dostał Nobla! (o nobliście), "Co jak co, ale ten to potrafił napisać" - (o wieszczu). Odradzam. Pamiętam natomiast piękny wstęp pracy, którą uczeń zaczął monologiem (nie za długim) i były w nim aluzje do Hamleta, do Wielkiej Improwizacji, do Norwida, ale to był jego monolog - na temat kondycji ludzkiej i własnego istnienia wśród tłumu.

Uwagi ogólne:


Nie ma "wstępów uniwersalnych", "przylepnych" jak guma do wszystkich tematów. Możemy tylko zarysować ogólne ramy: cytat, własna refleksja, ocena tematu, prezentacja swojego stanowiska, definicja, czy wreszcie - notka o epoce, bohaterze, pisarzu -jeśli temat czegoś takiego wymaga.

Ponieważ preferujemy "własne refleksje", cytat lub interesujący pomysł - rodzaj wstępu zależy głównie od tematu i rodzaju pracy. Od tematu - bo określi kierunek przemyśleń. Od formy, bo rozprawkę często zaczyna się od postawionej teorii lub polemiki, a np. esej pozwala na różne fantazyjne przyjemności, nawet własne próbki literackie (dialog, wiersz, list) - ale to dla troszkę wtajemniczonych.

Wprawę w pisaniu można ćwiczyć. Najlepiej przez obserwację: jak robią to inni i wymyślaniu jak największej ilości wstępów własnych. W Proroctwach, możecie zawsze obejrzeć zestawy tematów. Piszcie do nich wstępy. Przygotujcie - te dobre, te znakomite, te, które Warn się podobają, będą podobać się nauczycielowi, które do Was pasują. Porównajcie je z naszymi. Ponieważ temat określa wstęp - dziś wybieram zagadnienie bardzo popularne na polskich maturach: literatura (dzieła, przemiany, oceny i wybory czytelnicze, wartości literatury).
PRZYKŁADY

"Ludnemi miasty wzgardzę " i " księgę mądrą napiszę " - to może dziwny zlepek cytatów, ale przesiaduje mnie, gdy myślę o literaturze. Kochanowski zawarł w trzech słowach wyższość i osamotnienie artysty, w piosence Turnaua słychać ton czci dla dzieła ludzkiego, jakim jest literatura. Księga mądra to nie to samo co czytadło do poduszki. Czytam dużo, więc spróbuję podjąć się oceny. Co wybieram?
Literatura w oczach młodego czytelnika.


Literatura jest dziedziną, w której nie musimy pielęgnować kompleksów wobec reszty Europy. Jestem w stanie podać przykłady z każdej epoki literackiej, tytuły, które śmiało można zamieścić w międzynarodowym spisie lektur. Zanim to uczynię - ustalę kryteria wyboru.

Lektury młodego Europejczyka - co polskiego można zaproponować?

Cóż wybrać z polskiej literatury i zaproponować Europie? To zbyt narodowe, to znów za mało polskie, nie odda naszej specyfiki... A znów tego nigdy nie zrozumie Anglik, tu Niemiec, a tu Rosjanin się obrazi... Tu zaś wady narodowe - może wstyd tak obnażać? Co wybrać? Świat sam wybiera. Zacznijmy od już podjętych decyzji komisji przyznających Nagrodę Nobla. Zapytajmy: komu jeszcze mogłyby ją przyznać?

Lektury młodego Europejczyka - co polskiego można zaproponować?

Niegdyś, według mody posiadałam pamiętnik i poprosiłam wychowawczynię o wpis " na pamiątkę". Wpisała mi cytat Żeromskiego: "Książki są jak bezkresne morze, im więcej czytasz, tym więcej korzystasz ". Po raz pierwszy poczułam, że literatura to ważna rzecz i po dziś dzień po każdą książkę "sięgam ze wzruszeniem ".

Moje podróże po krainie literatury.

Encyklopedie i słowniki podają pewne definicje literatury. Zbiór dzieł napisanych przez ludzi. " Ogól wypowiedzi utrwalonych na piśmie"? Na pewno tak, lecz według mnie te suche formułki nie oddają istoty rzeczy. To przecież - cały świat, pełen ludzi, przestrzeni i zjawisk, świat zatrzymany, zamknięty granicą okładek. Świat do którego zawsze można wejść, by podróżować...

Moje podróże po krainie literatury.

"Literatura jest starciem jednostki z ludźmi i tym więcej zyskuje na sile, im bardziej obie strony są twarde, uparte i nieprzekupne ". To nie Norwid jest autorem powyższych stów, to Witold Gombrowicz, ale mógłby j e wypowiedzieć również Norwid... Bo sprzeczne ciała zbija się aż ćwiekiem. To być może najwyższa misja literatury o twarde, uparte, i nieprzekupne strony zbić ćwiekiem, dotrzeć, poruszyć... Wielu jednostkom udało się takie dzieło. Na przykład...

Moje fascynacje literackie.

Czy można mówić o literaturze jak o jakimś monolicie, potężnym zjawisku, wobec którego staje oniemiały człowiek? Literatur jest przecież wiele - tak jak i upodobań odbiorców. Ja jestem osobą zmienną, więc i moje fascynacje literackie są bardzo różnorodne. Są wśród nich dzielą poważne...

Moje fascynacje literackie.

"Literatura jest przeznaczona do zatrzymania czasu w jego niszczącym biegu " - Parandowski.
"Literatura to nie szkółka niedzielna, to stwarzanie w słowie faktu dokonanego " - Witold Gombrowicz.
"Literatura to... przygoda i przyjemność" -ja.
Pragnę udowodnić słuszność słów wielkich ludzi pióra i stów własnych, a materiałem, sprzymierzeńcem i dowodem będą moje fascynacje literackie. Pierwsze z nich to...

Moje fascynacje literackie.

Lekturom szkolnym najbardziej szkodzi to, że są lekturami. Gdy czytaniu przyświeca obowiązek - czar pryska, nie ma już własnego wyboru, możliwości odrzucenia... Czyhaj ąstreszczenia, kartkówki i podejrzenia wobec zamysłów autora. Dlatego wybaczcie uczniom znudzenie i irytację! Za to uczniowie - wznieście się ponad małostkowe drobiazgi, zacznijcie czytać bez obowiązku, a wtedy ogarnie Was zachwyt. Nawet nad obowiązkowym...

Zachwyt, irytacja, znudzenie... przedstaw swój stosunek do wybranych lektur szkolnych.

Proza dziewiętnastego wieku - zachwyt. Awangarda w prozie i dramacie dwudziestolecia - irytacja. Literatura wojenna -znudzenie. Taka jest moja cenzura wystawiona lekturom szkolnym. Choć żadnym nie ujmuję wartości. Swoje oceny umotywuję.

Zachwyt, irytacja, znudzenie...

" Ona pierwsza pokazała mi księży c " - napisał o swojej matce Słowacki. Moja mama ma inną zasługę - wprowadziła mnie w świat literatury. Była moim przewodnikiem i doradcą. A odkryć dokonywałam równie niezwykłych jak penetracja kosmosu... Jedno z nich to...

Moje podróże po krainie literatury

We wspaniałej powieści Umberto Ecopt. Imię róży w całej krasie objawia się moc ksiąg - mądrość niebezpieczna, może zabić, ale mądrość dla której warto narazić życie. Jest tam także niepowtarzalna atmosfera ukrytych bibliotek, gdzie myśli ludzkie mieszają się z zapachem kurzu, skóry i pożółkłego papieru. Cień tej magicznej atmosfery mają nawet najnowocześniejsze biblioteki, pełne książek o " wypucowanych " okładkach. Lubię je odwiedzać i znajdować takie jak...

Moje podróże po krainie literatury

Literatura podąża za życiem - raz odzwierciedla je, raz deformuje, czasem chce kształtować. Życie jest różnorodne -literatura też. Człowiek bywa sprzedąjny - literatura też. lżycie, i człowiek bywają niewiarygodnie wzniosłe, onieśmielająco szlachetne - i taka bywa literatura. Wnioski ? Dzięki Bogu możemy dokonać wyboru - i w sprawie swojej drogi życiowej i w sprawie literatury. Dla mnie obie sfery ściśle się wiążą. Wybieram...

Literatura w oczach młodego czytelnika

Czy słusznie noblista przerzuca na nas, szarych odbiorców, tak wielką odpowiedzialność? Czuję się pozbawiony praw krytyki -gdy powiem: " to dzieło jest puste ", usłyszę zaraz drugi głos: " a może to ty jesteś pusty i ślepy? "A jednak- coś w tym stwierdzeniu Miłosza jest, choć nie powiem, abym we wszystkich dziełach umiał dojrzeć nieprzebrane złoża wartości. Dostrzegam je w...

" Od nas takie zależy, co w dziełach widzimy." Cz. Miłosz

Odkąd istnieje ludzkość, istnieje dążenie do zmian. Nowe wydaje się ponętne, stare nudzi, kostnieje, staje się obrzydliwą konwencją. To samo dotyczy literatury. Nowiutki gatunek szokuje, przez chwilę jest nowatorski, a potem staje się schematem i odpływa w przeszłość. Bo oto na scenę wstępuje nowy, awangardowy... jeszcze nieświadom swego losu. To samo dotyczy powieści. Byt czas, gdy realizm byt czymś nowym. Nie ma lepszego dowodu niż dzieje Gombrowicza -przecież ten zacięty " wróg konwencji" stworzył... konwencję nową! Co będzie dalej? Postmodemiści twierdzą, że nic nowego już nas spotkać nie może... lecz gdy śledzi się dzieje powieści, to hasło " literatury wyczerpania" wydaje się absurdem! Popatrzmy...

" Od naśladowania rzeczywistości do deformacji... Które konwencje w literaturze i sztuce odpowiadają Ci bardziej?"

Eksperymenty są bardziej pociągające niż naśladownictwo. Z kolei naśladowanie nie musi być mozolne, niewolnicze i odtwórcze, a eksperymenty bywają męczące. Staram się wybierać o to co lubię, co cenię - czerpię z obu konwencji. W dziełach wiernych kategorii mimesis doceniam...

" Od naśladowania rzeczywistości do deformacji..."

Uwaga!

Wstępy podobne do powyższych można mnożyć i wymyślać rozmaite warianty. Obserwujcie, ćwiczcie, twórzcie jeszcze lepsze. Nie przepisujcie tych, które drukujemy, bo to się mija z celem, a nauczyciele natychmiast je rozpoznają (też są czytelnikami "Cogito"). Na pewno nie będą się burzyć przeciw ćwiczeniom i analizom.

Dwa pytania:


Dlaczego same pochwały i entuzjazm w podejściu do literatury uderzają z naszych wstępów? Bo to są tematy prac, a więc i wstępy dla wielbicieli literatury. Jeśli ktoś książek nie lubi, nie czyta i nie chce czytać - serdecznie odradzam wybór "literackiego" tematu. Rzecz z założenia bez sensu.

Dlaczego na początku wybrałam tematy o literaturze, które są dość swobodne? Bo - moim zdaniem - ten temat trzeba mieć przygotowany w każdym punkcie Polski i co rok. Przygotujcie zgrabny wstęp do pracy o literaturze (nawet kilka), a zawsze się przyda, bo przecież to literatura jest obszarem poszukiwań, materiałem i przestrzenią, w której zanurzone będą wszelkie inne zagadnienia maturalne. To mogę przewidzieć: na pewno będziecie pisać o literaturze, ciekawe tylko, czego będziecie poszukiwać?

Kryteria oceny

Prace maturalne oceniane są dokładniej niż zwykłe wypracowania, szczególnie analizuje się i konsultuje "twory" bardzo słabe. Oprócz oceny praca otrzymuje pisemną recenzję. Sporo dyskutuje się na temat niesprawiedliwości matury opartej o pracę pisemną: kryteria są przecież dość niesprecyzowane, nauczyciele to też ludzie, odbiór pracy zawsze będzie subiektywny. Polonista z Północy na pierwszym miejscu postawi intelektualną wartość pracy, a jego kolega z Zachodu - ortografię i interpunkcję. W końcu ta sama praca w Gdańsku dostanie piątkę, a w Poznaniu mierną, bo intelektualista nie doszlifował ortografii... Niestety -jeśli coś się zmieni to nie w tym roku.
Przejrzyjmy zatem kryteria ocen pracy maturalnej. Zastanówcie się, który z elementów musicie dopracować, a o hierarchię wartości tych warstw pracy - zapytajcie swojego polonistę. Na pewno sprawdza następujące wartości:


A -sama praca

Temat
1. Czy to jest praca na temat?
2. Czy uczeń temat zrozumiał?
3. Czy uczeń przedstawił temat wyczerpująco?
4. Czy uczeń pogłębił temat ponad szkolne wymagania?

Treść

1. Dobór materiału literackiego

trafność (co wybrał?) - poprawność
bogactwo (ile wybrał?)
2. Znajomość lektur.
3. Wiedza o epokach, twórcach, historii.
4. Czy umie umotywować swoje wnioski?
5. Koncepcja ujęcia tematu.

Forma

1. Błędy językowe, ortograficzne, interpunkcyjne.
2. Umiejętność wprowadzania cytatów.
3. Styl i słownictwo ucznia (biegły, dojrzały, poprawny, przeciętny, słaby).
4. Pomysł kompozycyjny (oryginalny, poprawny, przeciętny).
5. Płynność i spójność wypowiedzi.
6. Estetyka pracy.


B - Autor pracy (wartość intelektualna)

dojrzałość sądów
oryginalność, twórczość w zamyśle kompozycyjnym
samodzielność myślenia
logika w toku myślenia
Takie właśnie "warstwy" pracy - i waszego portretu, jakim jest ta praca - będzie oceniał polonista. Warto o nich pamiętać, a że nie są moim osobistym wymysłem, dowodzi artykuł p. Bolesława Niemierko, który analizował recenzje prac maturalnych, a jego wnioski publikowano w Warsztatach polonistycznych 4/1994. Jeśli chodzi o hierarchię ważności poszczególnych kryteriów - są bardzo zróżnicowane. Część polonistów najwyżej ceni dobór materiału i koncepcję ujęcia tematu, potem zaś bada poprawność językową. Inni wciąż uważają błędy ortograficzne i interpunkcję za pierwszoplanowe kryterium. Wszyscy zaś zgodnie uznają zarzut "pracy nie na temat" za dyskwalifikujący.


NAJPOPULARNIEJSZE BŁĘDY
1. Twoje prywatne, słabe strony.

Po tylu latach nauki świetnie wiesz, jakie błędy robisz najczęściej. Tych tutaj nie przewidzę, a pomoc może być jedna: przejrzyj wypracowania, wypisz wyrazy, które źle pisałeś, zapamiętaj w poprawnej wersji. Zrób sobie listę, tabelkę, notatkę - powieś nad łóżkiem. Jeśli nie jesteś pewien pisowni wyrazu - zastąp go innym. I sprawdź pracę przed oddaniem.

2. Popularne słabe strony:


Piszecie wielkimi literami pojęcia, nazwy epok i wydarzeń historycznych. Nie trzeba! To tylko empiryzm, romantyzm i powstanie listopadowe. Wyróżniamy tylko: Młodą Polskę, Wiosnę Ludów, Wielką Rewolucję Francuską! Październikową. Czemu tak? Bo tak.
Mylicie "razem i oddzielnie" w takich wyrazach:
na pewno
na niby
na co dzień
na biało, zielono (pomalować)
na brudno
na czasie
nade mną
po prostu
po części
po ciemku
po południu naprawdę
pomimo
naraz (nagle)
naprędce
naprzemian
naprzeciw
ponadto
powoli
ponownie
pozamaterialny
pokrótce



Pisowni "nie" z imiesłowami unikajcie! Często są to sprawy dyskusyjne. Zwłaszcza przy imiesłowach przymiotnikowych: niepalący, niekryjący, nie umiejący... Najczęściej mają sens przymiotnikowy (jaki?) - wtedy razem. Gdy wyraźnie chodzi o czynność ( nie robi czegoś) - oddzielnie. Inny sprawdzian: raz nie umie - to nie umiejący. Zawsze jest taki - to niemniej ący. Ale może lepiej będzie: ten, który nie umie? Byle nie za często, bo:

Nadużywacie słowa "który". Długie zdanie, bogate w cztery słówka "który" - to nieprzyzwoitość.

Zbyt często powtarzacie takie jeszcze wyrazy: rzecz, pisarz, twórca, utwór, wiersz, epoka. Te wyrazy mają mnóstwo synonimów. Utwór to także dzieło, poemat, powieść, konkretny tytuł, strofy, sonet lub liryk, czterowiersz, wypowiedź poetycka itp. itd.

Niekonsekwentnie używacie czasów gramatycznych w zdaniu. To nieefektowny błąd. Najlepiej pilnować konsekwencji: jak postać żyła to pisała i czuła. Gubicie tę jedność w długich zdaniach.

Unikacie bardzo potrzebnych przecinków! Słowa: które, że, bowiem, lecz, ale, bo, ponieważ, gdy, kiedy nie mogą bez nich żyć, muszą być pisane po przecinku, podobnie jak wtrącenia.

Słabo zaczynacie kolejne fragmenty pracy, po akapicie pisząc niezmiennie: następnym utworem, który; kolejnym. pisarzem, który. Doradzam odrobinkę fantazji. Który co? Który porusza zapewne nasze zagadnienie. Może zatem to zagadnienie wypchnąć na początek? Miłość określiła też inne dzieło... Prawda bywa pełna goryczy. Już Ibsen dostrzegł i zapisał itd.

I zbyt często używacie kiepściutkich, schematycznych zakończeń w rodzaju: na zakończenie, reasumując, sumując wnioski, stwierdzam, że się z tematem zgadzam i już. A może nie pisać, że się sumuje i zestawia (nauczyciel to stwór myślący), lecz zestawić? To znaczy: Filozof Ikses rzekł to, pisarz Zytowicz tamto, ja zaś dostrzegam to i to. Zgadzam się, czy nie - ale sama przygoda intelektualna tych rozważań byla pewną wartością... I można też w zakończeniu umieścić refleksję, myśl cudzą lub własną, pytanie dające do myślenia lub wypowiedź twórcy, lub krytyka literackiego, nawet tę, od której zaczynaliśmy. Nadacie w ten sposób pracy budowę klamrową. Inny kłopot, który z tym się wiąże - to:


kogo i co cytować?

Mądre myśli i dowcipne aforyzmy.

Piękne i nośne, obfite w znaczenia fragmenty wierszy, literatury pięknej.

Znaczące i pasujące do naszych rozważań słowa samych twórców (np. z dzienników, autobiografii).

Wypowiedzi badaczy literatury, krytyków literackich (z różnych opracowań, recenzji i podręczników akademickich).

Nikt nie ma tych ksiąg w pamięci, warto zatem przygotować sobie trochę takich cytatów, grupując je według haseł i pojęć (wolność, człowiek, życie, literatura, dzieło). Wiele aforyzmów publikowaliśmy w ubiegłorocznych numerach "Cogito". Błyskotliwe mają zaletę tę, że zapadają w pamięć. Te dłuższe trzeba wynotować, można też szukać ich w Księdze cytatów, czasem dostępnej na maturach. I my spieszymy z kilkoma poradami. Wybór według popularnych na maturach zagadnień.
Z literatury Aforyzmy


Pomarszczone owoce drzewa drzewa - stare książki. George Eliot
Literatura - to sumienie naszego świata. Eugeniusz Iwanicki

Literatura - gówienko małe ludzkości wobec filozofii. Witkacy

Chyba nie ma rzeczy groźniejszej nad wielki księgozbiór. Stefan Napierski

Literatura powinna odmierzać sprawiedliwość widzialnemu światu. Józef Korzeniowski - Conrad

Złym musi być człowiek, który nie lubi pieśni, śpiewu i muzyki. W. Szekspir

Pisarzowi powinno chodzić nie o to, aby czytelnik czytał, lecz aby myślał. Monteskiusz


Wypowiedzi twórców i krytyków literackich

Twórczość zaczyna się z chwilą przekroczenia granicy konwencji, którą opanowało się już tak dobrze, że w dalszym ciągu nie trzeba się nią posługiwać. Maria Kuncewiczowa

Znaczenie dzieła zależy tyleż od tego kto czyta, co od tego, kto pisze. Tyle jest książek, które mogłyby zagrać jak trąby jerychońskie, gdyby ludzie wznieśli je do góry i przyłożyli do ust... Śpij, trąbo moja, porzucona na śmietniku niewyzyskanych, polskich możliwości. W. Gombrowicz Dzienniki

Pisarz i dzieło są czymś mieniącym się i nieuchwytnym - dopiero czytelnik utrwala je w jakimś określonym i naczelnym sensie. W. Gombrowicz Dzienniki

Sztuka niszczy formę i artysta jest zawsze kimś, kto walczy przeciwko istniejącemu światu, kto szuka nowych rozwiązań. W. Gombrowicz

Pisarz żyje w świecie jak w zaczarowanym kole. Zewsząd i w każdej chwili osaczają go zdarzenia, którym dość przyjrzeć się uważnie, by uwikłać się w ich uroku, by przez podziw, grozę, zachwyt, lub choćby prostą sympatię zobaczyć je tak, jak ich nikt dotąd nie widział, i wreszcie utrwalić je, zatrzymać na zawsze w słowie. Jan Parandowski Alchemia słowa

Poezja nie jest wyrażaniem myśli w czynach, tylko tworzeniem syntezy obrazów, dźwięków i znaczeń słów w pewnej formie. Witkacy

Autorów sądzą ich dzieła. C.K. Norwid

Wielkie dzieła literatury światowej nie są na ogół optymistyczne, ale nie odbierają nadziei. J. Przyboś

Z poezji


Ponad mnogie wasze uroki,
O Poezjo i ty, Wymowo!
Pozostanie jeden wysoki
Odpowiednie dać rzeczy słowo!
C.K. Norwid
Poezja to dzwon
Rozkołysany szeroko.
Męski spiżowy ton. (...)
Gdy bije dzwon
Żywych wola,
Umarłych płacze,
Pioruny łamie.
A. Stonimski Poezja

Moja poezja to noc księżycowa
wielkie uspokojenie.
K.l. Gatczyński O mej poezji

Ten pożytek z poezji, że nam przypomina
jak trudno jest pozostać tą samą osobą (...)
Bo wiersze wolno pisać rzadko i niechętnie,
pod nieznośnym przymusem i tylko z nadzieją
że dobre, nie złe duchy, mają w nas instrument.
Cz. Miłosz Ars poetica

Godziny przy piórze - one leczą rany,
One też wstrzymują od ran zadawania
St. Grochowiak Ars poetica

Żony poetów to te co moją
Jakby jeszcze jednego świętego na głowie
Jerzy Harasymowicz Żony poetów



--------------------------------------------------------------------------------



Cześć druga

--------------------------------------------------------------------------------

Pisemny egzamin dojrzałości z języka polskiego
Tak napiszecie na czystej, ostemplowanej szkolną pieczęcią stronicy -już wkrótce. Między 800 a 1300, zrealizujecie na piśmie jeden z tajemniczych tematów. Pięć godzin - to dużo. Wykorzystajcie brudnopis wypis lektur i autorów, fragmenty pracy, wstępy, układ, co po czym to się przydaje. Pamiętajcie, że brudnopis też oddajecie komisji (też podpisany), a ta może do niego zajrzeć. Zostawcie sobie nieco czasu na odpoczynek i sprawdzenie pracy. Ilość stron pracy nie jest ustawowo określona, ale lepsze sensowne cztery niż rozwlekłych sześć (nie mówiąc o szesnastu). Nie będę przypominać o kreśleniu, mazaniu, dekorowaniu pracy masłem z kanapki, miśku, któremu z brzucha wystaje ściąga - bo się nie godzi. Właściwie, tak naprawdę, będziecie tam Wy - papier - długopis i temat. Jak go zacząć?





Ćwiczmy wstępy (Tematy pod wstępami)


O wartościach etycznych, czyli moralności
"Parę prostych zasad" Josepha Conrada: honor, heroizm, wierność, obowiązek, pomoc bliźnim - powinno stanowić cudowną receptę na prawe życie, rozwiązanie ludzkich problemów. W czasach kryzysu wartości, w XX wieku? Tak, zwłaszcza w dobie zagrożenia wartości, Są istotą heroicznego humanizmu, który każe być wiernym sobie bez względu na okoliczności. Podpiszą się pod tym Camus i Saint Exupery, Herbert i Miłosz, choć być może Bryll dorzuci grosz ironii. Jeśli bowiem recepta na szczęście jest tak prosta - czemu bywamy: moralni i niemoralni? My i bohaterowie literaccy i ich twórcy. Na przykład...

"My jako moralni i niemoralni. Rozwiń myśl w oparciu o wybrane postawy bohaterów literackich"

Absolutyzm moralny prezentowany przez Josepha Conrada wprawia mnie w podziw i... zarazem mnie przeraża. Ta nieodwołalność wyroku, konsekwencji, które musisz ponieść, jeśli uczyniłeś błąd. A któż jest nieomylny? Któż może być pewien swojej postawy? "Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono", nieprawda? Mnie życie jeszcze nie sprawdziło - i choć chciałabym być pewna swojej odwagi - nie jestem. Z uwagą za to obserwuję sytuacje zarejestrowane w literaturze pięknej, postawy już sprawdzone. Śmiało może spojrzeć w lustro doktor Rieux z Dżumy.

My jako moralni i niemoralni. Rozwiń myśl...



Gustaw Herling - Grudziński odmówił zdrajcy słowa "rozumiem". Dlaczego? Po przebyciu tej koszmarnej drogi, po tym co ujrzał: aktach hańby i poniżenia, i heroizmu, kiedy, zdaje się, usprawiedliwiał tak wiele... odmówił zdrajcy zrozumienia. Czy znaczy to, że istnieje granica, której przekroczyć nie wolno? Czy zdrady wybaczyć nie wolno w żadnym świecie: zwykłym i innym? Oto dylemat, którego dostarczyły mi ostatnie strony lektury Innego światu. Nie jedyny...


"Szukam nauczyciela i mistrza" (Tadeusz Rózewicz). Poszukiwaniu norm moralnych i wartości życia w literaturze współczesnej"



"A żyć możesz tylko dzięki temu, za co mógłbyś umrzeć". Słowa Antoine de Saint Exupery'ego pragnę uczynić mottem swojej pracy, są bowiem drogowskazem w poszukiwaniach, o które pyta temat. A poszukiwania to niełatwe. Znaleźć wartości życia, ustalić kodeks norm moralnych... Ha! Potem tylko żyć według nich. Komu się udało? Doświadczenie literatury mówi, że próbował...


"Szukam nauczyciela i mistrza " (Tadeusz Rózewicz). Poszukiwania...



Cytowane w temacie słowa pochodzą z wiersza pt. Ocalony. Właściwie nie powinny istnieć bez kontekstu- przecież to bolesne wyznanie kogoś, kto fizycznie przetrwał czasy grozy wojennej, ale nie ocalał moralnie. Więcej: cały świat nie ocalał moralnie - znów rozłamał się system wartości, rozsypały się kartoteki, przemieszała się ciemność ze światłością. "Widziałem człowieka, który był jeden występny i cnotliwy"... "Jednakowo waży cnota i występek? Jak to może być? Może to tylko powojenny chaos? Otóż nie: cały wiek XX, każde osobne życie każe szukać nauczyciela i mistrza". Szukam go w literaturze. Jeśli we współczesnej, to zacznę od poezji...


"Szukam nauczyciela l mistrza"(Tadeusz Rózewicz). Poszukiwania...



Dwudziesty wiek - stulecie, które miało być, mogło być wzniosłą epoką w dziejach ludzkości. Bilans: dwie wojny światowe, szaleństwo totalitaryzmów, zagląda Żydów, hańba obozów, pieców i zniewolenia. To nie koniec zagrożeń -maszyneria systemów politycznych, kultury masowej, potęgi pieniądza wchłania człowieka, przebudowuje jego system wartości. Jak ustrzec się przed ulepieniem według modelu, juk obronić indywidualizm i najważniejsze wartości? Pomóż, literaturo! Ja też szukam nauczyciela i mistrza, dokładnie pięćdziesiąt lal po Ocalonym Różewicza (1947). Może znajdę wskazówkę w poezji?


"Szukam nauczyciela i mistrzu " (Tadeusz Rózewicz). Poszukiwaniu...



Dlaczego Raskolnikow ze Zbrodni i kary Dostojewskiego - zabił? Bo czul się do tego upoważniony jako wyższa jednostka? A niejaki Lafcadio i Lochów Watykanu? Ten popełnia zbrodnię bez motywu, z impulsu wewnętrznego. Makbet zabija, bo pożąda władzy i chce pomóc przeznaczeniu? Z kolei ojciec Kolbe oddaje swoje życie za cudze istnienie, Janusz Korezak idzie na śmierć ze swoimi wychowankami. Sycylijski nauczyciel z Węży Grudzińskiego - mimo że żyć nie chce - nie chce leż życia swojego poświęcić! Parada postaci literackich wiruje i wprawia w stan zdumienia. Wygrali czy przegrali życie? Rozpatrzmy przypadki po kolei.


"Wyarali czy przegrali życie? Rozważaniu na lemat postaw moralnych wybranych bohaterów różnych epok literackich "



"Odrzucam wszelki lad, wszelką ideę
Nie ułam żadnej abstrakcji, doktrynie
Nie wierzę ani w Boga, ani w Rozum!
Dość już tych Bogów! Dajcie mi Człowieku!
Niech będzie, jak ja mętny, niedojrzały
Nieukończony, ciemny i niejasny"





Tak monologuje Henryk - bohater Ślubu Witolda Gombrowicza. Czy godzi się zacząć refleksje o moralności przywołaniem postawy tak... destruktywnej wobec kodeksu wartości? tak -jeśli pamiętać będziemy, jak ważne wśród nich jest prawo wyboru i poszanowanie tego prawa. Chcę prześledzić różne decyzje bohaterów. Zacząłem od współczesnego dramatu - podążę tym tropem.


" Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzeczą głó wna " (Jan Lechon). Omów problem wyboru wartości na przykładzie bohaterów literackich.



Literatura podąża za człowiekiem - odtwarza, rejestruje, analizuje cały kosmos spraw ludzkich. Jak mogłaby obyć się bez dobra i zła? Dobro i zło to siły, które wg niektórych doktryn warunkuje wzajemne istnienie. Ścierają się we wszechświecie i wewnątrz jednostki ludzkiej. "Jam cząstką lej siły, która wiecznie zła pragnąc - wiecznie stwarza dobro" - wyznaje szatan z Fausta Goethego. Słowa te uczynił leż Bulhakow mottem Mistrzu i Małgorzaty - powieści o zmaganiu się dobra ze złem. Nie znaczy to - z doktorem czarnej magii Wolandem. Raczej z szatanem zakorzenionym w ludzkich duszach.


" Cała literatura zbudowana jest na nie kończącym się zmaganiu dobru ze ziem w nas. Rozważ te myśl, odwołując się do wybranych utworów.



O naturze ludzkiej, człowieku i sensie istnienia


Człowiek zadziwia. Bywa nikczemny. Bywa tak wzniosły, że aż "ponadludzki". Czytając literaturę polską i obcą, poznałam różne oblicza człowieczeństwa. Przyznam, że niektóre postawy mnie zadziwiły, inne sprawiły mi trudności w rozszyfrowaniu: czy to człowiek godny miana człowieka, czy nie... Na przykład...


" Uczę się Ciebie, człowieku " (Jerzy Lieherl) - czego dowiedziałeś się o człowieku, czytając lektury?



Nie można przewidzieć ludzkich reakcji, z góry określić, do czego zdolny będzie ten człowiek. Czy Jim z powieści Conrada uwierzyłby, iż stchórzy na Patnie, zanim to się stało? Czy Judym przewidywał, że wybierze ideową samotnię? Sami siebie nie znamy, jak więc definiować innych, czy też oceniać, rozliczyć ich biografię? Potępić Kordiana za próbę zabicia cara czy uznać to za akt patriotyzmu? Poświęcenie Wallenroda - za najwyższe bohaterstwo czy po prostu zdradę i szpiegostwo? Wniosek, który na pewno będzie prawdziwy to ten, że natura ludzka jest wielce skomplikowana. Pierwszy dowód - przypadek biblijnego Hioba.


" Uczę się Ciebie, człowieku " (Jerzy Liehert) - czego dowiedziałeś się...



Źródłem wiedzy o człowieku jest zbiór dzieł Williama Szekspira. Mnóstwo twórców pisało o meandrach ludzkiej natury, właściwie wszyscy tak czy inaczej pisali o człowieku, ale Szekspir pisał tak dawno, a nic z jego wniosków nie uległo dezaktualizacji. W jego dramatach kłębi się wszystko: przewrotność i dobroduszność, namiętność, wahanie, żądza i miłość, zazdrość i przyjaźń. Ta złożoność - to prawda o człowieku.


" Uczę się Ciebie, człowieku" (Jerzy Liehert) - czego dowiedziałeś się...

"Cóż jest człowiek, że pamiętasz o nim, syn człowieczy, że go nawiedzasz? Uczyniłeś go niewiele mniejszym od niebieskich mocy, chwalą i blaskiem ukoronowałeś go." Tak czytamy w Księdze Psalmów (Psalm R). Ale już Księga Koheleta głosi: "marność nad marnościami, wszystko marność, jaki pożytek ma człowiek z całego trudu swego, którym się trudzi pod słońcem?" Oto dwie odmienne koncepcje ludzkiej kondycji, wartości ludzkiego życia. Cóż powie w tej sprawie literatura? Literatura poprze obie teorie - bo jest człowiek słaby i przemijalny, ale jest też potężny.


" Uczę się Ciebie, człowieku " (Jeny Liehert) - czego dowiedziałeś się...

Narażony na szereg zagrożeń, podobny do Pascalowskiej trzciny, kruchej w ogromnym Kosmosie. Ugina się pod ciężarem dziejowych burz, trudów cywilizacji, niszczących działań kultury masowej. Po wojnie stracił umiejętność rozróżniania wartości. Dziś wchodzi w wiek dwudziesty pierwszy. Wciąż piszą o nim poeci, wciąż w strofach wierszy rysują portret człowieka współczesnego. Miłosz - ...


Poetycki obraz człowieka współczesnego.



Metafora życia jako procesu natychmiast przywołuje na myśl znaną powieść Franza Kafki pt. Proces. Józef K. - wędrujący przez labirynty strychów i sądowych komnat, i sądowych procedur reprezentuje nas - skromnych członków społeczności ludzkiej. Ze wszystkich interpretacji tytułu "Proces" najmocniej uderzyła mnie ta:
taki proces przypomina ludzkie życie, nie wiadomo dlaczego się zaczął, nieznane są wyższe instancje, wyrok właściwie znamy, nie wiemy tylko kiedy i w jaki sposób nastąpi. C'est la vie. To jest proces. Kto go wygrał? Spośród bohaterów literatury - ...

Życie, podobnie jak proces, można wygrać lub przegrać. Rozważania w oparciu o wybrane kreacje literackie.

Jak różne opinie o człowieku możemy usłyszeć! Autorami ich są wielcy obserwatorzy natury ludzkiej, badacze psychiki, filozofowie i ludzie pióra. Czytam: "Człowiek nosi w sobie większego od siebie" -Exupery. Czytam dalej: "Ludzie nie mogą być nigdy wolni, ponieważ są słabi, występni, nędzni i zbuntowani" - Dostojewski. Ale: "W ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę" - to Camus. I czytam teraz zdanie Conrada, że choć zdumiewający, to arcydziełem nie jest... Jak człowieka sprawdzić? Czy życie codzienne, czy sytuacje graniczne, gdy stawia czoła śmierci, złu, utracie najbliższych są sprawdzianem człowieczeństwa? Sądzę, że te drugie. Taką sytuacją może być - epidemia.


"Człowiek jest zdumiewający, ale arcydziełem nie jest" (J. Conrad) Rozwalania o złożoności ludzkiej natury na podstawie dowolnie wybranych utworów.

Tu możesz to ściagnąć...




--------------------------------------------------------------------------------

"Cogito" - nr 4 / 97 (65)
| Strona główna |
| Matura | Tematy maturalnych prac pisemnych |
| Specjalny dodatek przedmaturalny | Ostatnia aktualizacja:
02/20/2000 22:02:44
Copyright (c) Woksio