Prawo Prawo Prawo Prawo Prawo
e-Poradnik
e
Związki
nieformalne
Stosunki majątkowe między konkubentami
Mieszkanie konkubentów
Jak dziedziczą konkubenci
Prawa dzieci ze związków nieformalnych
Prawo podatkowe nie sprzyja konkubentom
Uprawnienia wynikające z prawa pracy
i ubezpieczeń
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Czytaj Nas.
Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
tel. [phone]; www.gazetaprawna.pl
Redakcja: Teresa Siudem, Bogdan Świąder, Anna Puszkarska
DTP: Joanna Archacka
Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]
� Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o.
ISBN 978-83-63360-37-5
Wydanie I/2012, marzec 2012 r.
Spis treści
Czym konkubinat różni się od małżeństwa ......................................................................... 5
Oddzielny majątek ................................................................................................................ 5
Bez prawa do alimentów ..................................................................................................... 5
Nie trzeba łożyć na utrzymanie ........................................................................................ 5
Ograniczenia przy dziedziczeniu .....................................................................................6
Uznanie ojcostwa ....................................................................................................................6
Różne nazwiska .....................................................................................................................6
Konkubinat i podatki .............................................................................................................6
Rozdział 1. Stosunki majątkowe między konkubentami ................................................ 7
1.1. Potwierdzenie zakupów ..................................................................................................... 7
1.2. Rzeczy w mieszkaniu .........................................................................................................9
1.3. Współwłasność w częściach ułamkowych ...................................................................9
1.4. Darowizny i inne umowy majątkowe .........................................................................10
1.5. Pieniądze na utrzymanie ................................................................................................10
1.6. Podział mienia ....................................................................................................................11
1.7. Uprawnienia osoby bliskiej ............................................................................................. 13
1.8. Odpowiedzialność za zadłużenie ................................................................................. 13
Rozdział 2. Mieszkanie konkubentów ................................................................................... 15
2.1. Zakup mieszkania .............................................................................................................. 15
2.2. W spadku lub w darowiz
nie ........................................................................................... 15
2.3. Wspólny zakup....................................................................................................................16
2.4. W spółdzielni ...................................................................................................................... 17
2.5. Kredyt na mieszkanie .......................................................................................................18
2.6. W wynajętym mieszkaniu ..............................................................................................19
2.7. Po śmierci jednego z partnerów ....................................................................................19
Rozdział 3. Jak dziedziczą konkubenci ..................................................................................23
3.1. Kto dziedziczy na podstawie ustawy ...........................................................................23
3.2. Na podstawie testamentu ...............................................................................................24
3.3. Zapis windykacyjny ..........................................................................................................25
3.4. Kiedy można wydziedziczyć rodzinę...........................................................................25
3.5. Ile zachowku trzeba zapłacić .........................................................................................26
3.6. Zrzeczenie się dziedziczenia ..........................................................................................27
3.7. Jak pozbawić zachowku lub pomniejszyć jego wartość .........................................28
3.8. Umowa dożywocia i problem zachowku ....................................................................29
Rozdział 4. Prawa dzieci ze związków nieformalnych....................................................32
4.1. Uznanie ojcostwa ...............................................................................................................32
4.2. Gdy matka pozostaje w związku małżeńskim .........................................................34
4.3. Kiedy konkubent nie uzna ojcostwa ............................................................................36
4.4. Prawo do nazwiska ...........................................................................................................38
4.5. Ustalanie alimentów ........................................................................................................39
4.6. Prawa rodzicielskie ...........................................................................................................41
4.7. Zarządzanie majątkiem ..................................................................................................43
4.8. Dziedziczenie przez dziecko pozamałżeńskie ..........................................................43
Rozdział 5. Prawo podatkowe nie sprzyja konkubentom .............................................45
5.1. Podatek dochodowy ...........................................................................................................45
Konkubent nie jest samotny ............................................................................................45
Ulga prorodzinna .................................................................................................................47
5.2. Podatki majątkowe ............................................................................................................47
Podatek od spadków i darowizn ......................................................................................47
Podatek od czynności cywilnoprawnych .................................................................... 50
5.3. Działalność gospodarcza .................................................................................................52
Koszty uzyskania przychodów ........................................................................................52
Odpowiedzialność za długi ................................................................................................52
Rozdział 6. Uprawnienia wynikające z prawa pracy i ubezpieczeń ...........................54
6.1. Prawo do płatnych zwolnień od pracy .......................................................................54
6.2. Prawo do zasiłku opiekuńczego ....................................................................................54
6.3. Urlopy rodzicielskie .........................................................................................................56
6.4. Prawo do otrzymania należności ze stosunku pracy .............................................58
6.5. Pomoc z zakładowego funduszu socjalnego ............................................................ 60
6.6. Prawo do zasiłku rodzinnego ........................................................................................61
6.7. Informacje o stanie zdrowia chorego partnera ........................................................62
6.8. Prawo do renty rodzinnej ...............................................................................................62
6.9. Prawo do zasiłku pogrzebowego ..................................................................................63
6.10. Rozporządzenie środkami zgromadzonymi w OFE ............................................ 64
Indeks wzorów i pism ...................................................................................................................65
Czym konkubinat różni się
od małżeństwa
Konkubinat jest związkiem nieformalnym. Prawo polskie nie przewidu-
je dla osób żyjących w takim związku szczególnych uprawnień. Tylko ich
dzieci, uważane za nieślubne, są zrównane w uprawnieniach z dziećmi
zrodzonymi w związku małżeńskim.
Największe różnice dotyczą uprawnień majątkowych. Zaczynają się one
już na samym początku trwania tzw. wolnego związku.
Oddzielny majątek
Konkubenci nie dorabiają się wspólnego majątku, a wszystkie rzeczy
nabyte w czasie trwania związku należą do tylko do jednej osoby albo
tworzą współwłasność w częściach ułamkowych. Dlatego partner nie ma
żadnych praw do rzeczy nabytych podczas trwania związku przez drugie-
go i po rozpadzie konkubinatu nie może domagać się podziału majątku
na dwie równe części (takie uprawnienia przysługują tylko małżonkowi
po rozwodzie).
Zawierając związek, małżonkowie mogą swobodnie wybrać, w jakim
ustroju majątkowym chcą żyć: we wspólności albo rozdzielności majątko-
wej bądz
rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Natomiast
konkubentom przepisy narzucają tylko jeden ustrój majątkowy  roz-
dzielność  i jego zmiana nie jest dopuszczalna nawet przez zawarte mię-
dzy nimi umowy. Ustroje majątkowe przewidziane w prawie rodzinnym
i opiekuńczym dla małżonków nie mogą obejmować konkubentów.
Bez prawa do alimentów
Gdy małżonkowie rozchodzą się, to z nich, które nie zostało uznane za wy-
łącznie winne rozkładu pożycia (czyli wówczas, gdy rozwód orzeczono bez
orzekania o winie, z winy obu stron albo wyłącznej winy drugiego), może
otrzymać alimenty. Natomiast w razie rozpadu konkubinatu, bez względu
na to, z czyjej winy do tego doszło, strony nie mogą wystąpić w stosunku
do siebie z roszczeniami alimentacyjnymi.
Nie trzeba łożyć na utrzymanie
W czasie trwania związku konkubenci nie mają obowiązku wzajemnie
łożyć na swoje utrzymanie. Ciąży na niech jedynie obowiązek alimentowa-
nia wspólnych dzieci. Inaczej jest w związku małżeńskim. Gdy mąż nie łoży
na utrzymanie rodziny, żona może wystąpić do sądu o wypłatę wynagro-
dzenia za jego pracę do jej rąk (oczywiście takie prawo przysługuje rów-
nież mężowi). Takiej możliwości nie ma natomiast konkubina czy konku-
bent.
e-Biblioteka Gazety Prawnej
6
Ograniczenia przy dziedziczeniu
Konkubent zostaje dopuszczony do spadku po swoim partnerze, tylko gdy
będzie powołany do dziedziczenia w testamencie albo otrzyma zapis windy-
kacyjny. Ale nawet w takim przypadku może dostać mniejszy udział, gdy zo-
stanie zmuszony do wypłacenia zachowku pominiętym w testamencie spad-
kobiercom ustawowym. Konkubent nie dziedziczy z mocy ustawy.
Uznanie ojcostwa
Mąż matki po urodzeniu się dziecka w czasie trwania małżeństwa auto-
matycznie nabywa prawa ojcowskie. Nie musi udowadniać, że jest biologicz-
nym ojcem ani uznawać swojego ojcostwa. Wystarczy, że rejestrując dziecko
w urzędzie stanu cywilnego, okaże akt małżeństwa z matką dziecka. Nato-
miast konkubent musi uznać swoje ojcostwo.
Różne nazwiska
Konkubina nie ma prawa nosić prawa nazwiska konkubenta w czasie trwa-
nia związku, a także po jego rozpadzie. Pozostaje przy swoim, a na nazwisko
konkubenta może je zmienić tylko w trybie administracyjnym. Wychodząc za
mąż, kobieta ma następujący wybór co do nazwiska, które będzie nosiła:
% zatrzymuje nazwisko, które nosi przed ślubem (panieńskie albo poprzed-
niego małżonka);
% przyjmuje nazwisko męża;
% przyjmuje nazwisko dwuczłonowe, składające się z nazwiska jej oraz męża. Gdy
jedno z tych nazwisk jest dwuczłonowe, to wówczas należy z niego wybrać
tylko jeden człon, ponieważ nie można nosić nazwiska trzyczłonowego.
Takie same możliwości co do wyboru nazwiska ma mężczyzna, który się
żeni, choć zwyczajowo mąż rzadko zmienia nazwisko po ślubie.
Po rozwodzie kobieta, która zmieniła nazwisko, ma prawo wrócić do po-
przedniego. Natomiast gdy nazwisko w trybie administracyjnym zmieni
konkubina, po rozpadzie związku, by wrócić do poprzedniego, musi dokonać
zmiany w trybie administracyjnym.
Konkubinat i podatki
Osoby żyjące w konkubinacie nie mogą korzystać z preferencyjnego rozliczenia
podatku dochodowego ani korzystać ze zwolnień przy opłacaniu podatków mająt-
kowych, np. podatku od spadków i darowizn czy podatku od czynności cywilno-
prawnych. Wynika to z tego, że prawo podatkowe zasadniczo nie posługuje się po-
jęciem osób żyjących w nieformalnych związkach na potrzeby rozliczeń z ikusem.
Konkubenci są przez iskusa traktowani jako tzw. osoby sobie obce, czyli takie, któ-
rych nie łączą żadne więzy rodzinne. W praktyce skutkuje to najwyższymi obcią-
żeniami podatkowymi. Wyjątkowo brak ślubu może się natomiast okazać bardziej
opłacalny podatkowo w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą.
Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Czytaj Nas.