FotograficznaR O J E K T Y
P lampa ciemniowa
Fotograficzna lampa
ciemniowa
kit AVT-346
W prezentowanym
urzÄ…dzeniu wykorzystano
jednÄ… z bardziej
interesujÄ…cych cech diod LED,
a mianowicie wÄ…skie widmo
emitowanego przez nie
światła.
Niski koszt wykonania
i bardzo wysoka trwałośĘ tej
nowoczesnej lampy ciemniowej
Po raz drugi Elektronika Prak- wowymi materiałami barwnymi.
zaspokoi
tyczna zainteresowaÅ‚a siÍ potrze- Z pozoru mogÅ‚oby siÍ wydawaĘ,
z pewnością wymagania
bami licznej rzeszy fotografikÛw Å‚e jeÅ‚eli materiaÅ‚y barwne sÄ…
wiÍkszoÅ›ci amatorÛw fotografii
amatorÛw. Ogromny sukces opub- w stanie zreprodukowaĘ wszelkie
kolorowej.
likowanej prawie rok temu kon- moÅ‚liwe barwy tÍczy, to muszÄ…
strukcji zegara ciemniowego skło- byĘ wrałliwe na pełne pasmo
nił mnie do opracowania kolejnej światła widzialnego. Taki idealny
konstrukcji, a właściwie drobiaz- materiał pozytywowy jak dotąd
gu, ktÛry moÅ‚e znacznie uÅ‚atwiĘ nie istnieje i w pasmie Å›wiatÅ‚a
Å‚ycie fotografikÛw. Chodzi tym widzialnego znajdujÄ… siÍ wÄ…skie
razem o oÅ›wietlenie ciemni foto- ìdziuryî, na Å›wiatÅ‚o ktÛrych
graficznej. (oczywiście, chodzi o długośĘ fali)
Osobom nie obeznanym z foto- materiały pozytywowe nie są
grafiką ciemnia fotograficzna jawi wrałliwe.
siÍ jako tajemnicze pomieszcze- Wiadomo, Å‚e barwny papier
nie, w ktÛrym poustawiane sÄ… Å›wiatÅ‚oczuÅ‚y nie jest wraÅ‚liwy na
naczynia z rÛwnie tajemniczymi Å›wiatÅ‚o o dÅ‚ugoÅ›ci fali od 580 do
płynami. Wszystko to oświetlone 600nm. Z pozoru nic trudnego:
jest czerwonym światłem. wystarczy wyposałyĘ typową lam-
TakÄ… sceneriÍ laboratorium fo- pÍ ciemniowÄ… w filtr przepuszcza-
tograficznego przedstawiano nie- jÄ…cy jedynie to ìbezpieczneî pas-
jednokrotnie w filmach, w ktÛrych mo i po kÅ‚opocie. W praktyce jed-
scenograf nie bardzo dbaÅ‚ o realia. nak okazaÅ‚o siÍ, Å‚e wykonanie
W rzeczywistości ciemnia fotogra- takiego filtru nie jest sprawą
ficzna wygląda nieco inaczej. prostą i lampa byłaby bardzo
Czerwonego światła od daw- droga, dając jednocześnie bardzo
na nie uÅ‚ywa siÍ do obrÛbki sÅ‚abe oÅ›wietlenie.
materiaÅ‚Ûw pozytywowych Do oÅ›wietlania profesjonalnych
czarno-biaÅ‚ych. Stosuje siÍ ciemni fotograficznych stosuje siÍ
Å›wiatÅ‚o oliwkowe, ktÛre czÍsto specjalne lampy sodowe,
znacznie lepiej pozwala oce- emitujące światło o długości fali
niĘ jakośĘ obrabianego obra- 588..589 nm, czyli idealnie nada-
zu. Lampy ciemniowe do jÄ…ce siÍ do oÅ›wietlenia ciemni.
obrÛbki materiaÅ‚Ûw czarno- SÍk w tym, Å‚e koszt takiej lampy
białych są masowo produko- znacznie przekracza mołliwości
wane i łatwe do nabycia. nawet zamołnego fotoamatora.
KÅ‚opoty zaczynajÄ… siÍ do- Okazuje siÍ jednak, Å‚e lampÍ
piero przy pracy z pozyty- ciemniowÄ…, nadajÄ…cÄ… siÍ do wy-
Rys. 1. Charakterystyki widmowe diod LED.
Elektronika Praktyczna 11/97
49
Fotograficzna lampa ciemniowa
Rys. 2. Schemat elektryczny układu.
korzystania podczas obrÛbki pozy- 0,0002s, przy ktÛrym efekt zbudowany z wykorzystaniem
tywowych materiaÅ‚Ûw barwnych, Schwartzchilda wystÄ…pi juÅ‚ bar- ìnieÅ›miertelnegoî ukÅ‚adu NE555.
moÅ‚na wykonaĘ stosunkowo ma- dzo wyraünie. Tak wiÍc nasze Kostka ta idealnie nadaje siÍ do
Å‚ym kosztem. Elementem, ktÛry materiaÅ‚y zostaÅ‚y podwÛjnie za- naszych celÛw, umoÅ‚liwia bo-
jak siÍ okazaÅ‚o emituje Å›wiatÅ‚o bezpieczone przed zadymieniem: wiem skonstruowanie multiwib-
prawie idealnie nadajÄ…ce siÍ do przez dobÛr odpowiedniego pas- ratora o bardzo zrÛÅ‚nicowanym
naszych celÛw, jest Å‚ÛÅ‚ta dioda ma promieniowania i przez zasto- wypeÅ‚nieniu impulsÛw. W na-
LED, znana doskonale kałdemu sowanie modulowanej emisji szym układzie NE555 tworzy
elektronikowi. Å›wiatÅ‚a. ciÄ…g impulsÛw ujemnych o cza-
Na rys. 1 pokazano widmo Lampa ciemniowa zostaÅ‚a skon- sie trwania ok. 0,2 ms i czÍstot-
Å›wiatÅ‚a emitowanego przez rÛÅ‚ne struowana w laboratorium AVT liwoÅ›ci powtarzania regulowa-
diody LED. Wyraünie moÅ‚na za- i przetestowana przez redakcyjne- nej, w szerokich granicach, po-
uwaÅ‚yĘ, Å‚e Å‚ÛÅ‚ta dioda emituje go fotografa. Testy wykazaÅ‚y peÅ‚nÄ… tencjometrem P1. W tak prosty
najwiÍkszÄ… energiÍ w zakresie pas- przydatnośĘ urzÄ…dzenia do stoso- sposÛb uzyskaliÅ›my moÅ‚liwośĘ
ma ìbezpiecznegoî dla barwnych wania w ciemni fotograficznej bezstopniowego regulowania
materiaÅ‚Ûw pozytywowych. podczas obrÛbki pozytywowych luminancji naszej lampy. Impul-
Aby caÅ‚kowicie zabezpieczyĘ materiaÅ‚Ûw barwnych. sy generowane przez IC1 wyste-
siÍ przed zadymianiem papieru
barwnego wykorzystamy efekt zna- Opis działania układu
ny kałdemu fotografikowi: efekt Schemat elektryczny lam-
Schwartzchilda. Efekt ten polega py ciemniowej pokazany zo-
na tym, łe czułośĘ materiału stał na rys. 2.
fotograficznego maleje wraz ze Jak widaĘ, układ jest nie-
skracaniem czasu ekspozycji. Przy zwykle prosty. Umołliwi to
czasach stosowanych w procesie wykonanie lampy nawet tym
naÅ›wietlania papieru fotograficz- fotografikom, ktÛrzy niezbyt
nego efekt ten nie ma praktycz- dobrze znajÄ… siÍ na elektro-
nego znaczenia. Natomiast nasza nice.
lampa emitowaĘ bÍdzie ciÄ…g im- Centralnym obwodem
Rys. 3. Rozmieszczenie elementów na
pulsÛw o czasie trwania ok. ukÅ‚adu jest multiwibrator, pÅ‚ytce drukowanej sterownika.
Elektronika Praktyczna 11/97
50
Fotograficzna lampa ciemniowa
Tu mogÍ poleciĘ wÅ‚asnÄ…,
WYKAZ ELEMENTÓW
sprawdzonÄ… metodÍ. NaleÅ‚y
Rezystory
najpierw przylutowaĘ do
P1: 10k&!
płytki trzy diody, roz-
R1, R2, R3, R4, R5, R6, R7, R8:
mieszczone jak najdalej
24&!
od centrum płytki
R9: 10k&!
i o rozstawieniu
R10: 5,6k&!
w przybliłeniu 120o.
R12: 1k&!
Lutujemy jedynie po
R11: 100k&!
jednej nÛÅ‚ce kaÅ‚dej
Kondensatory
diody, zwracajÄ…c
C1: 4700µF/25V
uwagÍ na jednako-
C4, C2: 100nF wy odstÍp diod od
C3: 220µF/10V pÅ‚ytki. NastÍpnie
C5: 100nF wkÅ‚adamy w pÅ‚ytkÍ
pozostałe 53 diody
C6: 2,2nF
i całośĘ odwracamy
Półprzewodniki
o 180o, kÅ‚adÄ…c pÅ‚ytkÍ
BR1: mostek prostowniczy 1A
diodami w dÛÅ‚ na
D1 D56: diody LED, żółte Ć8
gÅ‚adkiej pÅ‚aszczyünie.
IC1: NE555
OdwrÛcenie pÅ‚ytki mo-
IC2: 78L09
łemy sobie ułatwiĘ
T1: BD911
kładąc ją przed włołe-Rys. 4. Rozmieszczenie diod LED na płytce
T2: BC548 lub odpowiednik
niem diod na kawałkudrukowanej.
Różne
tekturki. NastÍpnie lutujemy po dowa syreny elektronicznej, nada-
CON1: ARK2
jednej nÛÅ‚ce kaÅ‚dej z diod i wy- je siÍ wrÍcz idealnie. Posiada
Obudowa typu KM-95
rÛwnujemy dokÅ‚adnie ich szeregi. metalowÄ… obejmÍ, umoÅ‚liwiajÄ…cÄ…
MontaÅ‚ okrÄ…gÅ‚ej pÅ‚ytki koÒczymy Å‚atwe zamocowanie lampy na Å›cia-
rowujÄ… nastÍpnie tranzystor T2, lutujÄ…c pozostaÅ‚e nÛÅ‚ki diod. nie ciemni. OkrÄ…gÅ‚Ä… pÅ‚ytkÍ wsu-
ktÛry z kolei kluczuje tranzystor Obie pÅ‚ytki naleÅ‚y poÅ‚Ä…czyĘ ze wamy w szczelinÍ w przedniej
mocy T1. sobÄ… za pomocÄ… 9 przewodÛw, czÍÅ›ci obudowy, a pÅ‚ytkÍ prosto-
W ukÅ‚adzie zastosowano 56 ktÛrych punkty lutowania zostaÅ‚y kÄ…tnÄ… mocujemy od wewnÄ…trz do
diod LED, co wydaje siÍ byĘ wyraünie zaznaczone (punkty jednej ze Å›cianek.
liczbą wystarczającą do oświetle- K1..K8 i COMMON). W układzie modelowym został
nia nawet bardzo dułej pracowni Płytki (a właściwie okrągła zastosowany transformator typu
fotograficznej. Aby uniknąĘ ko- pÅ‚ytka) zostaÅ‚y dokÅ‚adnie zwymia- TS6/40. NapiÍcie na wyjÅ›ciu pros-
niecznoÅ›ci zasilania ukÅ‚adu dośĘ rowane pod obudowÍ typu KM- townika wynosiÅ‚o ok. 16VDC, co
wysokim napiÍciem, diody zostaÅ‚y 95, dostÍpnÄ… w AVT. Do naszej stwarza dobre warunki pracy ukÅ‚a-
poÅ‚Ä…czone szeregowo - rÛwnoleg- lampy ta obudowa, pomimo Å‚e du.
le, w osiem grup po siedem diod została zaprojektowane jako obu- Zbigniew Raabe, AVT
kałda. Rezystory R1..R8 ograni-
czają prąd płynący przez diody
do bezpiecznej dla nich wartości.
PozostaÅ‚a czÍśĘ ukÅ‚adu to ty-
powy zasilacz sieciowy, wyko-
rzystujÄ…cy scalony stabilizator na-
piÍcia 78L09 - ukÅ‚ad IC2.
Montał
i uruchomienie
Widok płytki drukowanej za-
mieszczono na wkładce wewnątrz
numeru. Na rys. 3 i rys. 4 przed-
stawiono rozmieszczenie elemen-
tÛw.
Montał układu rozpoczynamy
od elementÛw o najmniejszych ga-
barytach, a koÒczymy na wluto-
waniu kondensatorÛw elektroli-
tycznych i tranzystora mocy. Nie-
co kłopotu mołe jedynie sprawiĘ
rÛwne wlutowanie w pÅ‚ytkÍ 56
diod LED.
Elektronika Praktyczna 11/97
51