02 Charakteryzowanie typów i rodzajów obuwia 2id 3600


MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Barbara Ró\ańska
Charakteryzowanie typów i rodzajów obuwia
311[25].O1.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\. Bogusław Wozniak
mgr in\. Ewa Jasińska
Opracowanie redakcyjne:
mgr Barbara Ró\ańska
Konsultacja:
dr in\. Jacek Przepiórka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[25].O1.02,
 Charakteryzowanie typów i rodzajów obuwia , zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik obuwnik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Charakterystyka podstawowych rodzajów obuwia powszechnego u\ytku 7
oraz obuwia specjalnego przeznaczenia
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Typy i odmiany obuwia 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzające 15
4.2.3. Ćwiczenia 16
4.2.4. Sprawdzian postępów 17
4.3. Grupy wielkościowe obuwia 18
4.3.1. Materiał nauczania 18
4.3.2. Pytania sprawdzające 20
4.3.3. Ćwiczenia 21
4.3.4. Sprawdzian postępów 22
4.4. Systemy monta\u obuwia 23
4.4.1. Materiał nauczania 23
4.4.2. Pytania sprawdzające 30
4.4.3. Ćwiczenia 30
4.4.4. Sprawdzian postępów 31
4.5. Znakowanie obuwia, symbole, zasady 32
4.5.1. Materiał nauczania 32
4.5.2. Pytania sprawdzające 35
4.5.3. Ćwiczenia 35
4.5.4. Sprawdzian postępów 36
5. Sprawdzian osiągnięć 37
6. Literatura 42
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o najczęściej spotykanych
typach i rodzajach obuwia.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\ ukształtowane,
-
-
-
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
-
-
-
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia zało\onych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\ opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,
 literaturę, która ułatwi Ci zdobycie umiejętności i pogłębienie zdobytej ju\ wiedzy.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpo\arowych wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[25].O1
Podstawy obuwnictwa
311[25].O1.01
Identyfikowanie form i konstrukcyjnych
elementów obuwia
311[25].O1.02
Charakteryzowanie typów
i rodzajów obuwia
311[25].O1.03 311[25].O1.04
Charakteryzowanie kopyt Charakteryzowanie materiałów
obuwniczych podstawowych i pomocniczych
311[25].O1.05
Posługiwanie się dokumentacją
konstrukcyjną i technologiczną
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- charakteryzować rozwój obuwia na przestrzeni wieków,
- rozró\niać i charakteryzować obuwie pochodzące z ró\nych epok,
- określać funkcje ró\nych rodzajów obuwia,
- charakteryzować techniki wytwarzania obuwia stosowane w ró\nych okresach
historycznych,
- stosować terminologię dotyczącą części i elementów składowych obuwia,
- rozró\niać i charakteryzować części i elementy składowe obuwia,
- sporządzać zestawienie części i elementów składowych dla ró\nych typów i rodzajów
obuwia,
- stosować zasady oznaczania numeracji i tęgości elementów obuwia,
 przestrzegać przepisów BHP i ochrony przeciwpo\arowej,
 korzystać z ró\nych zródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 dokonać podziału obuwia według przeznaczenia, rodzaju, sezonowości, wieku
u\ytkowników oraz rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych,
 scharakteryzować rodzaje oraz zasady znakowania wielkościowych grup obuwia,
 rozró\nić oraz scharakteryzować typy i kroje cholewek,
 rozró\nić i scharakteryzować systemy monta\u obuwia,
 rozpoznać system monta\u na podstawie przekroju obuwia,
 sporządzić schematy oraz modele podstawowych systemów monta\u obuwia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA NAUCZANIA
4.1. Charakterystyka podstawowych rodzajów obuwia
powszechnego u\ytku oraz obuwia specjalnego przeznaczenia
4.1.1. Materiał nauczania
W praktyce rozró\nia się trzy podstawowe rodzaje obuwia, do których nale\y zaliczyć:
- obuwie powszechnego u\ytku,
- obuwie chroniące przed urazami,
- obuwie sportowe.
Wymienione grupy obuwia są zdefiniowane w PN-85/O-9100 Obuwie Terminologia oraz
w nowej normie PN-EN ISO 19952:2007 Obuwie Terminologia.
Obuwie powszechnego u\ytku
Obuwie powszechnego u\ytku stanowi najbardziej rozbudowaną grupę rodzajową obuwia
i jest przeznaczone do u\ytkowania w ró\nych porach dnia, roku i w ró\nych
okolicznościach. Obuwie to według przyjętej terminologii dzieli się na pięć zasadniczych
grup:
- obuwie wyjściowe,
- obuwie domowe,
- obuwie do u\ytku w pracy,
- obuwie turystyczne,
- obuwie profilaktyczne.
Obuwie wyjściowe, ze względu na swoje przeznaczenie jest u\ytkowane w ró\nych
porach roku, a więc ró\nych temperaturach. Biorąc pod uwagę warunki klimatyczne w Polsce
czy te\ w innych krajach o podobnym klimacie obuwie wyjściowe dzieli się w zale\ności od
sezonowości na następujące grupy:
- obuwie całoroczne - z cholewką pełną na całym obwodzie, nadające się do u\ytkowania
w ciągu całego roku,
- obuwie jesienno-zimowe - z cholewką pełną na całym obwodzie lub cholewką ocieplaną,
nadającą się do u\ytkowania w okresie jesiennym i zimowym,
- obuwie wiosenno-letnie - z cholewką niepełną, np. paskową, pełną perforowaną na
wskroś lub z otwartym czubkiem, piętą czy śródstopiem, nadające się do u\ytkowania
w okresie wiosennym i letnim.
Obuwie całoroczne i zimowe powinno być zakryte, a zimowe dodatkowo ocieplane.
W obuwiu całorocznym funkcja podszewki polega na utrzymywaniu naturalnej temperatury
stopy. Taki warunek spełniają podszewki z materiałów pochodzenia naturalnego.
Podpodeszwy powinny być ze skóry naturalnej, izolującej od zimna lub ze skóry sztucznej
typu  texon . Wyściółki nale\y stosować z materiałów pochodzenia naturalnego (skóra,
tkanina). Spód obuwia pogrubiony tworzy warstwę termoizolacyjną. Bie\nik podeszwy
powinien być wykonany z materiału odpornego na poślizg lub zaopatrzony w odpowiednie
urzezbienie przeciwpoślizgowe. Konstrukcja obuwia zimowego jest dość zło\ona, poniewa\
cholewki i spody składają się z wielu części ocieplających wnętrze i izolujących stopę.
Obuwie letnie charakteryzuje się lekką konstrukcją, a więc powinno być wykonane
z cienkich materiałów, mieć niewielką masę uzyskaną dzięki perforacji, a\urom, paskom itp.
Obuwie domowe, jest przeznaczone do u\ytkowania w pomieszczeniach zamkniętych.
Obuwie do u\ytku w pracy, jest to obuwie powszechnego u\ytku przeznaczone dla
zatrudnionych w zawodach nie wymagających obuwia chroniącego przed urazami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Obuwie turystyczne, to obuwie powszechnego u\ytku, o konstrukcji i materiałach
dostosowanych do wymagań obowiązujących w masowej turystyce.
Obuwie profilaktyczne, to obuwie powszechnego u\ytku, w którym konstrukcja
cholewki i spodu zabezpiecza stopy przed deformacją i ró\nego rodzaju schorzeniami.
Obuwie chroniące przed urazami
Obuwie chroniące przed urazami stanowi oddzielną grupę obuwia, którego konstrukcja
cholewki i sposób monta\u są dostosowane do specyfiki zawodu osób zatrudnionych
w ró\nych gałęziach przemysłu. Obuwie takie zapewnia stopie wygodę i swobodę ruchu przy
pracy, chroniąc ją zarazem przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych.
Obecnie produkuje się ponad 22 typy takiego obuwia. Do powszechnie znanych zalicza
się buty: garbarskie, górnicze, kanalizacyjne, rybackie oraz trzewiki hutnicze - ze stalowymi
podnoskami, kalosze dielektryczne itp.
Produkowane jest równie\ obuwie di u\ytku w pracy, chroniące na przykład stopy przed
urazami. Takim przykładem mo\e być obuwie ze stalowymi częściami ochronnymi.
Właściwości ochronne tego typu obuwia polegają na zastosowaniu w nim stalowych osłon
ochronnych w czubkach, piętach i częściach śródstopia, chroniących stopy przed urazami.
Obuwie dla pracowników nara\onych na działanie wysokich temperatur promieniowania
podczerwonego oraz mających bezpośredni kontakt z iskrami i odpryskami gorących metali
i \u\li musi charakteryzować się trudnotopliwością, du\ą izolacyjnością cieplną
i \aroodpornością. Spody obuwia powinny być odporne na palenie, mieć niską przewodność
cieplną, niską ścieralność, a ponadto powinny być bardzo elastyczne. Wierzchy obuwia zaś
powinny wykazywać zdolność przepuszczania pary wodnej i być elastyczne.
Obuwie sportowe
Obuwie sportowe charakteryzuje się tym, \e konstrukcja tego obuwia, jego kształty oraz
materiały, z których jest wykonane są dostosowane do wymagań poszczególnych dyscyplin
sportowych. W tej grupie obuwia mamy wyjątkowo szeroki asortyment wyrobów, bo ka\da
dyscyplina sportu wymaga stosowania odmiennych rodzajów i typów obuwia. Zdarza się, \e
w ramach jednej dyscypliny sportowej stosuje się kilka odmian obuwia, wynikających
chocia\by ze wzrostu czy te\ masy ciała sportowca uprawiającego daną dyscyplinę sportu.
Poni\ej, przedstawiono kilka przykładów obuwia sportowego:
- buty narciarskie  wykonane z tworzyw sztucznych (poliuretan) lub skóry
z wykończeniem plastykowym; kształt buta jest dostosowany do pozycji, jaką zajmuje
noga podczas zjazdu; grube podeszwy mają gotowe wy\łobienia przeznaczone do
zamocowania wiązań narciarskich; wewnątrz jest zamocowana wkładka w rodzaju grubej
elastycznej skarpety, która dostosowuje się do kształtu stopy,
- buty narciarskie wykonane w całości ze skóry to z reguły obuwie biegowe,
- obuwie do uprawiania ły\wiarstwa  jest wzorowane na klasycznych formach trzewików
sznurowanych,
- buty do jazdy konnej (wysokie, wciągane)  wykonane ze skóry na spodach
formowanych,
- obuwie przeznaczone do uprawiania sportu motorowego  ma wysoką sznurowaną
cholewkę trójwarstwową, podeszwy gładkie i bez faktury; taka wielowarstwowa
cholewka oraz liczne wzmocnienia chronią nogi przed urazami,
- obuwie typu adidas to rodzaj obuwia rekreacyjnego  ma niskie cholewki o ró\nych
fakturach i kontrastowych barwach; jest to popularne obuwie treningowe
i wypoczynkowe, przeznaczone do uprawiania ró\nych dyscyplin sportowych; innego
obuwia u\ywa się do gry w piłkę no\ną, a innego w dyscyplinach lekkoatletycznych;
ró\nice między tymi rodzajami obuwia, wynikające z charakteru poszczególnych
dyscyplin sportowych, są widoczne w sposobie wykończenia podeszwy oraz wysokości
cholewki, np. obuwie do piłki no\nej ma cienką podeszwę zaopatrzoną w tzw. korki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
obuwie dla tenisisty ma spody pogrubione, miękkie, elastyczne, cholewki zaś,
w zale\ności od swego przeznaczenia, mają na czubkach i piętach ró\nej wielkości
wzmacniające nakładki chroniące przed urazem.
Na zakończenie tego rozdziału nale\y przytoczyć jeszcze jedno kryterium podziału
obuwia, które wynika z rodzaju zastosowania materiałów na wierzchy i spody obuwia.
To kryterium, jak zresztą wiele innych wynika z Kodu Towarowo Materiałowego (KTM).
Według tego kodu rozró\nia się sześć grup rodzajowych obuwia, dzielonych w zale\ności od
tego jaki materiał zastosowano na wierzchy (skóra, materiały włókiennicze, tworzywa
skóropodobne) oraz od rodzaju materiałów spodowych, które w uproszczeniu ograniczają się
do dwu rodzajów (skóra, inne). Grupy rodzajowe obuwia przedstawia się w postaci ułamka,
w którym licznik oznacza rodzaj materiału u\ytego na wierzch, a mianownik rodzaj materiału
u\ytego na spód:
- skóra / skóra,
- skóra / inne,
- materiały włókiennicze / skóra,
- materiały włókiennicze / inne,
- tworzywa / skóra,
- tworzywa / inne.
W świetle dokonanego podziału i charakterystyki podstawowych rodzajów obuwia
powszechnego u\ytku i obuwia specjalnego przeznaczenia mo\na zaryzykować twierdzenie,
\e w następnych rozdziałach będziemy mówić o kolejnych kryteriach podziału obuwia, które
odnoszą się do kroju cholewki, czyli typu obuwia, systemu monta\u obuwia oraz grup
wielkościowych.
Dla zobrazowania i przybli\enia omawianej problematyki skorzystaj z Internetu, gdzie na
stronach z hasłem  obuwie poznasz mnogość i ró\norodność form obuwia i jego elementów,
a tak\e firm wytwarzających obuwie i firm handlowych rozprowadzających to obuwie do
obrotu towarowego.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czy znasz normy dotyczące struktury podziału i charakterystyki podstawowych rodzajów
obuwia?
2. Jakie znasz podstawowe grupy rodzajowe obuwia?
3. Na ile i jakie grupy dzieli się obuwie powszechnego u\ytku?
4. Według jakich kryteriów nale\y dokonać podziału obuwia na grupy rodzajowe?
5. Jakie znasz rodzaje obuwia wyjściowego?
6. Czym ró\ni się obuwie przeznaczone do u\ytku w pracy od obuwia chroniącego przed
urazami?
7. Od czego zale\y kształt i konstrukcja obuwia sportowego?
8. Jakie nale\y przyjąć kryteria przy podziale obuwia według rodzaju zastosowanych
materiałów?
9. Co oznacza skrót KTM i do czego słu\y?
10. Czym ró\ni się obuwie turystyczne od sportowego?
11. Jakie znasz rodzaje obuwia ochronnego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Spośród otrzymanych modeli obuwia wybierz obuwie chroniące przed urazami, do
u\ytku w pracy i sportowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) obejrzeć i ocenić pod względem konstrukcyjnym i materiałowym otrzymane modele
obuwia; zapisać stosowne uwagi,
2) wybrać modele obuwia zgodnie z poleceniem,
3) dokonać samooceny i uzasadnić dokonany wybór,
4) zaprezentować wykonaną pracę.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- ró\ne rodzaje i typy obuwia,
- plansze poglądowe ilustrujące ró\ne rodzaje obuwia,
- materiały piśmiennicze,
- papier formatu A4,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Na otrzymanej planszy ilustrującej ró\ne rodzaje obuwia oznacz obuwie powszechnego
u\ytku i nadaj mu stosowne nazwy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zanalizować otrzymaną planszę,
2) obejrzeć zgromadzone modele obuwia i porównać je z ilustracjami zamieszczonymi na
planszy,
3) wybrać i oznaczyć na planszy stosowne rodzaje obuwia,
4) zapisać nazwy obuwia wybranego i oznaczonego na planszy,
5) dokonać samooceny wykonanej pracy,
6) zaprezentować rezultaty pracy.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- plansze ilustrujące ró\ne rodzaje obuwia,
- modele ró\nych rodzajów obuwia,
- materiały piśmiennicze,
- papier formatu A4,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Odszukaj w Internecie zdjęcia wskazanych przez nauczyciela rodzajów obuwia, skopiuj
je i napisz ich charakterystykę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w Internecie zdjęcia ilustrujące wskazane przez nauczyciela rodzaje obuwia
wpisując hasło  obuwie ,
2) skopiować znalezione zdjęcia,
3) scharakteryzować podstawowe cechy obuwia zamieszczonego na zdjęciach,
4) dokonać samooceny wykonanej pracy,
5) zaprezentować wykonaną pracę.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- komputer z dostępem do Internetu,
- papier do drukarki,
- przybory piśmiennicze,
- literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) scharakteryzować obuwie w zale\ności od przeznaczenia?
2) rozpoznać ró\ne rodzaje obuwia powszechnego u\ytku?
3) zdefiniować podstawowe odmiany obuwia wyjściowego?
4) zdefiniować obuwie domowe, turystyczne, chroniące przed urazami?
5) określić przeznaczenie obuwia profilaktycznego?
6) rozró\nić obuwie do u\ytku w pracy od chroniącego przed urazami?
7) zdefiniować charakterystyczne cechy obuwia sportowego?
8) wskazać rodzaje obuwia sportowego?
9) wskazać normy przedmiotowe dotyczące podziału i charakterystyki
podstawowych rodzajów obuwia?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2. Typy i odmiany obuwia
4.2.1. Materiał nauczania
Jednym z wyjątkowo wa\nych kryteriów podziału obuwia jest krój cholewek,
a właściwie to w jakim stopniu cholewka okrywa stopę i podudzie. Kryterium to słu\y do
podziału i charakteryzowania obuwia według podstawowych typów i odmian.
Przez określenie typy obuwia nale\y zatem rozumieć zró\nicowanie form obuwia
wynikające z jego cech konstrukcyjnych i szczegółowego przeznaczenia.
Podział i charakterystyka obuwia w zale\ności od jego typu jest szczegółowo
zdefiniowana we wspomnianych ju\ normach przedmiotowych z zakresu terminologii
obuwniczej, są to PN-85/O-91000 oraz nowa norma europejska PN-EN ISO 19952:2007.
Do podstawowych typów obuwia wynikających z cech konstrukcyjnych cholewek
zaliczamy:
- półbuty,
- półtrzewiki,
- trzewiki,
- botki,
- czółenka,
- sandały,
- pantofle.
Półbuty (rys. 1) to jeden z podstawowych typów, który znajduje zastosowanie przy
produkcji obuwia wyjściowego, roboczego, turystycznego lub sportowego. Cechą
charakterystyczną tych cholewek jest to, \e okrywa całą stopę i sięga poni\ej kostek.
Rys. 1. Półbut męski [7]
Do tej grupy zalicza się półbuty całoroczne lub letnie. Sposób zapinania mo\e być
rozwiązany przez sprzączki, zatrzaski, a najczęściej sznurowadła przeciągane przez dziurki,
oczka zwane krą\kami, rzadziej przez haki. W półbutach rozró\nia się najczęściej dwa
zasadnicze kroje cholewek: okładowy polegający na tym, \e przyszwy w miejscu połączenia
z obło\ynami są naszyte na obło\yny; derbowy polegający na tym, \e obło\yny w miejscu
połączenia z przyszwami są naszyte na brzegi przyszew. Zarówno w jednym jak i w drugim
przypadku miejsce połączenia przyszwy z obło\yną określa się łączeniem przyszwy
z obło\yną. Cholewki mogą być wieloczęściowe połączone ró\nego rodzaju szwami
nitkowymi lub zgrzewanymi.
Półtrzewiki (rys. 2) to obuwie z cholewką okrywającą całą stopę sięgającą poni\ej kostek
lecz znacznie wy\ej ni\ w półbutach. Cholewka mo\e mieć krój derbowy lub okładowy.
Zapinana najczęściej za pomocą sznurowadeł ale tak\e na rzepy, zamek błyskawiczny lub
sprzączki. Półtrzewiki najczęściej są wytwarzane w grupie obuwia wyjściowego, ale tak\e
mogą stanowić odmiany obuwia do u\ytku w pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Rys. 2. Półtrzewiki męskie [8]
Trzewiki (rys. 3) to obuwia z cholewką okrywającą całą stopę i obejmującą kostki,
z obło\ynami sznurowanymi lub zapinanymi przy u\yciu rzepów, sprzączek, a tak\e za
pośrednictwem ściągacza elastycznego wszywanego na przykład w bocznych częściach
obło\yn lub przy u\yciu zamków błyskawicznych.
Rys. 3. Trzewik damski [8].
W trzewikach podobnie jak w półbutach i półtrzewikach najczęściej stosowany jest krój
derbowy, ale tak\e okładowy lub składający się z wielu elementów w postaci tylników,
półtylników, miechów, półmiechów, nadstawek przyszew, obło\yn, podkrą\ków, nosków
i innych. Ten typ obuwia jest stosowany nie tylko w obuwiu powszechnego u\ytku, ale tak\e
w produkcji obuwia chroniącego przed urazami i sportowego. Trzewiki, z uwagi na swoją
konstrukcję zalecane są szczególnie dla dzieci. Ten typ obuwia zabezpiecza prawidłowy
rozwój stóp dziecka i chroni je przed deformacją.
Botki (rys. 4) to obuwie z cholewką sięgającą powy\ej kostek do połowy podudzia,
wzuwane, zapinane na rzepy, sprzączki, zamki
błyskawiczne, ale tak\e sznurowane.
Botki wytwarza się najczęściej w grupie obuwia
powszechnego u\ytku ze szczególnym uwzględnieniem
obuwia wyjściowego, ale tak\e obuwia do u\ytku w pracy.
Rys. 4. Botek damski [8]
Buty to obuwie wyjściowe, robocze, ochronne lub sportowe z cholewką sięgającą do
kolan lub powy\ej kolan, wzuwane,
zapinane na zamki błyskawiczne,
rzepy, sprzączki lub sznurowane.
W tej grupie obuwia, aktualnie
najczęściej występującą odmianą są
kozaki (rys. 5). Ró\nią się one
krojem i wysokością cholewki,
kształtem czubka i pięty oraz
wysokością obcasów.
Rys. 5. Kozaczki damskie [8]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Buty to nie tylko obuwie wyjściowe ale tak\e wiele odmian obuwia roboczego, ochronnego
a tak\e sportowego. Ewenementem w tej grupie są buty dla \ołnierzy Kompanii Honorowej
Wojska Polskiego. Są to buty z wysoką usztywnioną cholewą, w całości wykonane ze skóry.
Czółenka to specjalna odmiana obuwia damskiego. W praktyce występują dwa
podstawowe rodzaje czółenek: całoroczne i letnie.
Czółenka całoroczne (rys. 6) to obuwie u\ytkowane przez cały rok. Z reguły obuwie to
produkuje się na podwy\szonym obcasie, o mocno wykrojonym (dekoltowanym) wierzchu.
Rys. 6. Czółenka pełne całoroczne [9]
Cholewka składa się najczęściej z jednej lub dwóch części. Występują przewa\nie bez
pasków, często z ozdobami. Ze względu na elegancję kroju zastosowanie czółenek
rozszerzyło się i z reguły jest to obuwie wizytowe. Ze względu na wysoki obcas nie powinno
być stosowane w całodziennym u\ytkowaniu.
Czółenka letnie (rys. 7) to obuwie z otwartym czubkiem, piętą lub śródstopiem o ró\nych
kształtach i wysokościach obcasów. Wyodrębnienie tej grupy jest konieczne chocia\by z tego
względu, \e zu\ycie materiału na cholewki jest inne w porównaniu do czółenka pełnego 
całorocznego.
Rys. 7. Czółenka letnie (galanterki) [9]
W produkcji czółenek letnich istotne znaczenie mają kopyta, których czubki muszą być
zaokrąglone. Szczególnie jest to wa\ne w obuwiu z otwartym czubkiem, gdy\ przy
wydłu\onym czubku palce stopy nie zakrywają całej powierzchni wąskiego czubka i cały
naddatek będzie widoczny. Zaleca się w tym przypadku, aby ściółka kopyta odzwierciedlała
anatomiczny kształt podstawy stopy.
Sandały (rys. 8) to obuwie letnie z cholewką sięgającą poni\ej kostek, jedno lub
wieloczęściową, perforowaną lub paskową, zapinaną lub sznurowaną, często z otwartym
czubkiem, śródstopiem lub piętą.
Rys. 8. Nowe rozwiązania konstrukcyjne sandałów [9, 10]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Pantofle (rys. 9) to obuwie domowe, lekkie, o miękkim wierzchu i elastycznym spodzie,
z zamkniętym lub otwartym śródstopiem, czubkiem lub piętą, najczęściej wzuwane.
Rys. 9. Pantofle domowe [10]
Aktualnie ilość typów obuwia rozszerzono o wyroby szczegółowego przeznaczenia, do
których zaliczono:
- buty skorupowe są zaliczane do obuwia sportowego. Wykonane są z tworzyw
sztucznych, z cholewką powy\ej kostek, zapinane lub wzuwane. Przeznaczone do
wzuwania na buty wewnętrzne,
- buty wewnętrzne są przeznaczone do wkładania do butów skorupowych. Wykonane są
z miękkiego materiału, z cholewką powy\ej kostek,
- kalosze to obuwie przeciwdeszczowe, gumowe lub z tworzyw sztucznych, z cholewką
krótką, sięgającą kostki, bez zapięcia, przeznaczone do noszenia na buty skórzane lub
wykonane z innego materiału,
- śniegowce to obuwie przeciwdeszczowe, gumowe lub z tworzyw sztucznych, z cholewką
ró\nej długości, z zapięciem lub wzuwane, najczęściej z ocieplającą podszewką,
- tenisówki to półbuty sportowe lub turystyczne, z cholewką z materiałów włókienniczych
(najczęściej z tkanin) na spodzie gumowym lub z tworzyw sztucznych,
- trampki to trzewiki sportowe lub turystyczne z cholewką tkaninową, sięgającą powy\ej
kostek, sznurowaną, na spodzie z gumy lub tworzyw sztucznych,
- welingtony to obuwie przeciwdeszczowe, gumowe lub z tworzyw sztucznych, z cholewką
poszerzoną, długą do kolan, tylko wzuwane. Do grupy tej nale\ą równie\ półwelingtony
z cholewką do połowy łydki.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czy znasz kryteria podziału obuwia według typów?
2. Jakie znasz typy obuwia wynikające z cech konstrukcyjnych cholewki?
3. Jaka jest ró\nica między półbutami, półtrzewikami i trzewikami?
4. Czym się ró\nią botki i buty?
5. Jakie znasz rodzaje czółenek?
6. Czym charakteryzują się sandały i pantofle?
7. Jakie znasz typy obuwia wynikające ze szczegółowego przeznaczenia?
8. Do czego słu\ą buty skorupowe i wewnętrzne?
9. Czym ró\nią się kalosze od śniegowców?
10. Jaka jest ró\nica między tenisówkami i trampkami?
11. Czym charakteryzuje się obuwie typy welingtony i półwelingtony?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Spośród ró\nych typów obuwia zamieszczonych na planszach zaznacz typy wskazane
przez nauczyciela i scharakteryzuj je pisemnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zanalizować otrzymane plansze,
2) zaznaczyć na planszy wskazane przez nauczyciela typy obuwia,
3) scharakteryzować pisemnie wskazane obuwie,
4) dokonać samooceny wykonanej pracy,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- plansze z ró\nymi typami obuwia i ich odmianami,
- wykaz nazw typów obuwia otrzymany od nauczyciela,
- przybory piśmiennicze,
- papier formatu A4,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Korzystając z Internetu wybierz na stronach  obuwie wskazane przez nauczyciela typy
i odmiany obuwia, skopiuj je i scharakteryzuj na piśmie ich cechy konstrukcyjne.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyszukać w Internecie strony  obuwie ,
2) wyszukać wskazane przez nauczyciela typy obuwia,
3) skopiować wybrane typy obuwia i ich odmiany,
4) scharakteryzować wybrane obuwie na piśmie pod kątem jego cech konstrukcyjnych,
5) dokonać samooceny wykonanej pracy,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- komputer z dostępem do Internetu,
- drukarka,
- przybory piśmiennicze,
- wykaz nazw typów obuwia otrzymany od nauczyciela,
- papier kserograficzny formatu A4,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Ćwiczenie 3
Ze zbioru ró\nych typów obuwia i ich odmian wybierz obuwie wskazane przez
nauczyciela i dokonaj pisemnego zestawienia jego elementów składowych zewnętrznych
podając ich nazwy i ilość w parze.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zanalizować otrzymany zbiór ró\nych typów obuwia,
2) wybrać obuwie według wykazu otrzymanego od nauczyciela,
3) określić nazwy elementów cholewki i spodu widoczne od strony zewnętrznej,
4) dokonać pisemnego zestawienia elementów zewnętrznych, podając ich nazwy i ilości
w parze,
5) zweryfikować wyniki pracy,
6) zaprezentować swoją pracę.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- zbiór ró\nych typów obuwia,
- przybory piśmiennicze,
- papier formatu A4,
- literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) zdefiniować kryteria podziału obuwia według typów?
2) rozró\nić obuwie według kroju cholewki?
3) scharakteryzować typy i odmiany obuwia klasyfikowanego według
cech szczególnego przeznaczenia?
4) scharakteryzować typy i odmiany obuwia klasyfikowanego według
cech konstrukcyjnych cholewki?
5) zdefiniować i wskazać ró\nice w obuwiu typu półbuty, półtrzewiki,
trzewiki i botki?
6) zdefiniować i wskazać ró\nice w obuwiu typu buty, sandały,
czółenka i pantofle?
7) wskazać ró\nice w obuwiu typu tenisówki, trampki, kalosze,
półwelingtony?
8) wskazać ró\nice w obuwiu typu welingtony i buty?
9) zdefiniować zasady stosowania butów skorupowych i wewnętrznych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4.3. Grupy wielkościowe obuwia
4.3.1. Materiał nauczania
Podział obuwia według grup wielkościowych oznacza dostosowanie obuwia dla
u\ytkowników pogrupowanych w zale\ności od wieku i płci. Biorąc pod uwagę to kryterium
kierowano się faktem, \e stopy ludzkie w zale\ności od wieku i płci wykazują zasadnicze
ró\nice, zarówno w strukturze wymiarów, jak równie\ w budowie przestrzennej, czyli
kształcie stóp.
Stopy osobników płci \eńskiej, we wszystkich kategoriach wieku cechują mniejsze
wymiary ni\ wymiary stóp osobników płci męskiej. Ró\nice te zaznaczają się szczególnie
u dzieci starszych i młodzie\y oraz pogłębiają się u osobników dojrzałych.
Zró\nicowanie wymiarów podstawowych cech stóp w zale\ności od płci i wieku jest
zilustrowane w tabeli 1. Dane liczbowe zawarte w tabeli są efektem obszernych badań
antropometrycznych stóp prowadzonych w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku przez
Instytut Przemysłu Skórzanego w Aodzi.
Tabela 1 Zró\nicowanie wymiarów podstawowych cech stóp w aspekcie płciowym i wiekowym (według
wyników badań Instytutu Przemysłu Skórzanego [6, s. 177]
Długość stopy w mm Obwód stopy w mm Szerokość stopy w mm
Wiek w latach
kobiety mę\czyzni kobiety mę\czyzni kobiety mę\czyzni
2 141,4 145,8 141,6 146,6 61,2 63,1
3 153,2 157,2 149,3 154,1 64,0 66,0
4 163,7 167,0 156,9 164,1 66,8 68,7
5 172,9 176,2 164,1 168,3 69,5 71,3
6 182,5 185,1 171,7 176,2 72,4 74,1
7 191,3 194,0 178,5 183,2 75,1 76,8
8 199,9 202,2 185,6 190,6 77,9 79,6
9 207,9 210,5 192,2 197,4 80,3 82,2
10 216,0 218,4 200,0 205,3 83,2 85,1
11 223,2 226,1 207,3 212,1 85,8 86,8
12 229,7 234,3 214,4 219,8 88,5 90,8
13 235,0 243,0 219,9 228,0 90,8 94,0
14 238,1 251,3 223,8 226,4 92,5 97,5
15 239,8 257,2 226,2 242,9 93,6 100,2
16 240,0 260,9 227,5 247,5 94,1 102,0
17 240,6 262,2 228,9 249,3 94,7 102,3
18 241,3 262,8 230,4 250,4 95,5 102,7
19 25 241,5 262,5 232,5 251,5 96,8 103,5
26 35 241,2 262,1 235,4 252,5 98,3 104,3
36 45 241,2 261,3 238,3 252,8 99,8 104,9
46 i więcej 241,1 260,4 246,0 252,2 100,8 105,0
Wyniki zawarte w tabeli jednoznacznie potwierdzają konieczność wytwarzania obuwia
w innych wielkościach (długościach i tęgościach) dla dziewcząt i dorosłych kobiet ni\ dla
chłopców i dorosłych mę\czyzn. Zaprezentowane w tabeli wyniki pochodzą sprzed prawie
40 lat i nie odzwierciedlają aktualnej sytuacji. Przedstawiają jednak problem. Badania takie są
bardzo kosztowne, a placówki naukowo-badawcze nie mają na ten cel stosownych funduszy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Z badań cząstkowych jakie prowadzą placówki naukowo-badawcze i wy\sze uczelnie
wynika, \e wymiary stóp, szczególnie u młodzie\y, znacznie wzrosły. Jest to niewątpliwie
związane z ogólnym rozwojem polskiego społeczeństwa, które jest lepiej od\ywione
i rozwinięte w sensie fizycznym.
Wracając do analizy wymiarów stóp i ich zró\nicowania u obojga płci, trzeba brać pod
uwagę odmienny kształt stóp u młodzie\y i osobników dorosłych. Dotyczy to szczególnie
kształtów części palcowej stopy. Stopy kobiet cechuje większe nachylenie palucha ni\ stopy
mę\czyzn, które z kolei charakteryzują się większym nachyleniem palca piątego w kierunku
osi podłu\nej. Wraz z wiekiem zarówno u kobiet i mę\czyzn nachylenie obu palców
w kierunku osi podłu\nej powiększa się. W tej sytuacji trudno jest konstruować obuwie
o jednakowym kształcie czubka dla dzieci, młodzie\y i osób dorosłych, gdy\ takie obuwie
działałoby szkodliwie na stopy, doprowadzając je do schorzeń, a nawet deformacji części
palcowej stóp.
Du\y wpływ na zró\nicowanie wielkości oraz form obuwia ma równie\ wysokość
zastosowanego obcasa. Wiadomo, \e obuwie dla dzieci obojga płci oraz dla mę\czyzn
cechuje obcas niski, podczas gdy w obuwiu damskim jest on z reguły wy\szy, a czasem
nawet wysoki. Nie bez wpływu na wyodrębnienie pewnych grup obuwia pozostają względy
estetyczne, trendy mody i inne.
Wymienione w ogólnym zarysie względy doprowadziły do konieczności podziału obuwia
na określone grupy, noszące nazwę grup wielkościowych obuwia. Pod pojęciem grupy
wielkościowej nale\y rozumieć określony zakres wielkości numerów długości i tęgości dla
grup u\ytkowników wyodrębnionych według płci i wieku. Obuwie wchodzące w skład danej
grupy cechują pewne wspólne właściwości konstrukcyjne, ró\niące je od kopyt nale\ących do
innej grupy wielkościowej.
W minionym półwieczu w Polsce zmieniano czterokrotnie grupy wielkościowe obuwia
kierując się ró\nymi przesłankami.
Pod koniec lat sześćdziesiątych minionego wieku podział obuwia na grupy wielkościowe
dostosowano do opracowanego w tamtym czasie i wydanego przez Główny Urząd
Statystyczny w 1969 r. Systematycznego Wykazu Wyrobów (S.W.W.). Podział ten był
podyktowany w większym stopniu koniecznością ró\nicowania pod względem wzorniczym
gotowego obuwia ni\ potrzebami naturalnymi, to jest biologicznymi kryteriami ró\nicowania
obuwia ze względu na budowę morfologiczną stóp. Podział ten jako zbyt drobiazgowy
utrudniał zarówno wytwarzanie, jak równie\ zbyt obuwia [6, s. 178]. Obuwie podzielono na
10 grup wielkościowych, przy czym występowały dwie grupy oznaczone liczbą 3 jako 3/1 
dla obuwia dziecięcego w przedziale wiekowym od 5 do 6 lat (dziecięce młodsze) i 3/2  dla
obuwia dziecięcego w przedziale wiekowym od 7 do 9 lat (dziecięce starsze). Te dwie grupy
dotyczyły dzieci obojga płci.
W latach siedemdziesiątych w wyniku badań antropometrycznych stóp
przeprowadzonych na skalę ogólnopolską przez Instytut Przemysłu Skórzanego w Aodzi
zakwestionowano dotychczasowy podział. Wskazując na konieczność zastąpienia go nowym.
Zamiast dotychczasowych dziesięciu grup wielkościowych zaproponowano przemysłowi
obuwniczemu wprowadzenie sześciu grup wielkościowych. Propozycja ta została
przedyskutowana i zatwierdzona przez przemysł.
Szeroko komentowany i uzasadniany podział obuwia na sześć grup, pomimo
wcześniejszych uzgodnień nie zyskał powszechnej akceptacji i to zarówno przez przemysł,
organizacje handlowe i u\ytkowników. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych, a więc przed
około 20 laty wprowadzono kolejny podział, który obowiązuje do chwili obecnej.
Obowiązujący aktualnie podział obuwia na grupy wielkościowe według kryterium wieku
i płci jest zilustrowany w tabeli 2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Tabela 2. Obowiązujący w Polsce podział obuwia na grupy wielkościowe [4, s. 30]
Grupa wielkościowa
symbol nazwa przeznaczenie
1 niemowlęca i poniemowlęca dla dzieci obojga płci w wieku do 2 lat
2 wczesnodziecięca dla dzieci obojga płci w wieku od 3 do 4 lat
3 przedszkolna dla dzieci obojga płci w wieku od 5 do 6 lat
4 szkolna dla dzieci obojga płci w wieku od 7 do 10 lat
5 dziewczęca dla dziewcząt w wieku od 11 do 15 lat
6 chłopięca dla chłopców w wieku od 11 do 15 lat
7 młodzie\owo-dziewczęca dla dziewcząt w wieku od 16 do 18 lat
8 damska dla kobiet powy\ej 18 lat
9 młodzie\owo-chłopięca i męska dla chłopców i mę\czyzn w wieku powy\ej 15 lat
W oparciu o szeregi rozdzielcze dla długości stóp (obliczone dla wyodrębnionych
w przedziale grup w zale\ności od płci i wieku) ustalono rozpiętość numerów długości kopyt
dla ka\dej grupy wielkościowej (tabela 3).
Tabela 3. Rozpiętość numerów długości obuwia w grupach wielkościowych [4, s. 30].
Grupa wielkościowa Wielkość
Symbol nazwa Tabela numeracji metrycznej podstawowa
w grupie
1 2 3 4
1 niemowlęca i poniemowlęca 91/2, 10, 101/2,11, 111/2, 12, 121/2, 13, 10 G
131/2, 14, 141/2
13 G
2 wczesnodziecięca 15, 151/2, 16, 161/2, 17 16 G
3 przedszkolna 17, 171/2, 18, 181/2, 19, 191/2 181/2G
4 szkolna 20, 201/2, 21, 211/2, 22 21 G
5 dziewczęca 22, 221/2, 23, 231/2, 24, 241/2, 25 231/2 G
6 chłopięca 221/2, 23, 231/2, 24, 241/2, 25, 251/2, 26 24 G
7 młodzie\owo-dziewczęca 22, 221/2, 23, 231/2, 24, 241/2, 25, 251/2, 231/2
26
8 damska 211/2, 22, 221/2, 23, 231/2, 24, 241/2, 25, 231/2
251/2, 26, 261/2, 27
9 młodzie\owo-chłopięca i męska 231/2, 24, 241/2, 25, 251/2, 26, 261/2, 27, 27 G
271/2, 28, 281/2, 29, 291/2, 30, 301/2, 31
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.
1. Co oznacza podział obuwia na grupy wielkościowe?
2. Jakimi kryteriami nale\y posłu\yć się przy podziale obuwia na grupy wielkościowe?
3. Kto w Polsce prowadził badania antropometryczne stóp i jakie były skutki tych badań?
4. Czy stopy mę\czyzn i kobiet mają identyczną budowę i kształty?
5. Co ró\nicuje obuwie w zale\ności od wieku i płci u\ytkowników?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
6. Kiedy i dlaczego zmieniano grupy wielkościowe obuwia w Polsce na przestrzeni
ostatnich 50 lat?
7. Czy mo\esz wyliczyć i nazwać grupy wielkościowe obuwia według aktualnie
obowiązującego podziału?
8. Dlaczego dzielimy obuwie na grupy wielkościowe?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dysponując ocechowanym zbiorem ró\nych rodzajów i wielkości obuwia uszereguj je
w kolejno po sobie następujące grupy wielkościowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyszukać cechy obuwia informujące o jego przynale\ności do określonej grupy (w razie
potrzeby poprosić o pomoc nauczyciela),
2) podzielić obuwie na grupy wielkościowe,
3) uszeregować grupy obuwia według kolejnych symboli (np. 1, 3, 5, 7),
4) nazwać grupy wielkościowe obuwia wydzielone ze zbioru,
5) dokonać samooceny wykonanej pracy,
6) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- zbiór ró\nych rodzajów i wielkości obuwia,
- przybory piśmiennicze,
- kartki papieru formatu A4,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj otrzymane od nauczyciela obuwie, podaj jego nazwę i w oparciu o jego
rozmiar lub inne cechy określ rodzaj i numer (symbol) grupy wielkościowej, z której
pochodzi.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zanalizować otrzymane obuwie i określić jego typy,
2) zidentyfikować lub zmierzyć numer długości obuwia lub ustalić inne cechy ułatwiające
zakwalifikowanie tego obuwia do określonych grup wielkościowych,
3) nazwać i zapisać grupy wielkościowe, do których nale\y analizowane obuwie,
4) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- ró\ne rodzaje i typy obuwia,
- ocechowane miarki kontrolne do zidentyfikowania długości obuwia w jego wnętrzu,
- przybory piśmiennicze,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) nazwać i wyliczyć w kolejności obowiązujące w Polsce grupy
wielkościowe obuwia?
2) nazwać placówkę naukowo-badawczą, która prowadziła badania
antropometryczne w Polsce mające na celu udokumentowanie
podziału obuwia na grupy wielkościowe?
3) wyjaśnić konieczność wytwarzania obuwia w ró\nych grupach
wielkościowych?
4) opisać ró\nice w budowie stóp kobiet i mę\czyzn?
5) wyjaśnić przyczyny zmiany podziału obuwia na grupy wielkościowe
na przestrzeni ostatniego półwiecza?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.4. Systemy monta\u obuwia
4.4.1. Materiał nauczania
W Polskiej Normie PN-85/O-91000 Obuwie. Technologia, przy haśle  podstawowe
systemy monta\u obuwia podana jest definicja, \e są to sposoby połączenia cholewki
obuwia ze spodem i poszczególnych części spodu ze sobą. W nowej normie europejskiej
PN EN ISO 19952:2007 tak\e dotyczącej terminologii obuwniczej, oddzielnego hasła
dotyczącego systemów monta\u nie ma, chocia\ przy charakteryzowaniu ró\nych sposobów
monta\u obuwia są przypadki kiedy takie słowa się pojawiają, na przykład  system
Kalifornia ,  gdynkowy system monta\u , ale to są tylko dwa przypadki, a właściwie jeden
bo obydwa terminy dotyczą obuwia gdynkowego.
W normie PN-EN ISO 19952 termin  system zastąpiono słowem konstrukcja i tak
mamy konstrukcję sandałową, pasową, klejową itd. Ta zmiana właściwie nic nie zmienia
i jest spowodowana jedynie tym, \e nowe normy są wiernym tłumaczeniem norm
europejskich, co często zniekształca ich sens w języku polskim. Sądzę, \e nie będzie błędem,
aby nie burzyć istniejącego i poprawnie sformułowanego słownictwa, \e w nauczaniu
technologii obuwia w Polsce będziemy stosować naszą rodzimą terminologię, która jest
sprawdzona i jednoznacznie rozumiana.
W praktyce, łączenie elementów obuwia (cholewki ze spodem) jest oparte na pięciu
zasadniczych rodzajach połączeń wykonanych techniką:
- szycia,
- kołkowania, gwozdziowania, śrubowania,
- klejenia,
- wulkanizowania,
- bezpośredniego wtrysku lub nalewania tworzywa na zaciągnięty brzeg cholewki.
Najczęściej w produkcji obuwia występuje jedno z wy\ej wymienionych połączeń, tworzące
określony system monta\u, który jest równie\ uzale\niony od sposobu wykonania połączenia,
konstrukcji, typu i rodzaju obuwia; np. w systemach: przeszywanym, pasowym i sandałowym
połączenie jest oparte na szyciu, ale systemy i sposoby wykonania są zupełnie ró\ne.
Chcąc uzyskać obuwie masywne, o du\ej wytrzymałości połączenia, stosuje się tzw.
wielosystemy oparte na kilku rodzajach połączeń lub połączenia jednego typu, ale w ró\nym
ujęciu, np. system pasowo-sandałowy, czy przeszywano-dublowany, gdzie łączenie
elementów jest wykonane za pomocą szycia.
Obecnie najczęściej stosowanym rodzajem połączenia jest system klejony. Stosuje się go
jako system klasyczny-wyodrębniony, a tak\e w połączeniu z innymi systemami, tworząc
wielosystemy, np.: przeszywano-klejony, pasowo-klejony, sandałowo-klejony i inne.
System klejony
W systemie tym podeszwa jest przyklejona do dolnych brzegów cholewki i wypełnienia
(rys.10). System produkcji obuwia klejonego ma wiele zalet,
które decydują o jego popularności i licznym zastosowaniu.
Obuwie klejone jest lekkie i elastyczne. Właściwości te
otrzymuje się nie tylko dzięki połączeniu podeszwy
z wierzchem za pomocą elastycznego złącza klejowego, ale
równie\ dzięki zastosowaniu kleju przy ćwiekowaniu
wierzchu na podpodeszwę.
Rys. 10. System klejony:
Początkowo w systemie klejonym stosowano klej
1 cholewka, 2  podpodeszwa,
nitrocelulozowy, tzw. Ago, który stopniowo zastąpiono
3  wypełnienie, 4  podeszwa,
klejami rozpuszczalnikowymi typu chloroprenowego.
5  błona klejowa [4, s. 67]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Kolejnym etapem było wprowadzenie klejów poliuretanowych dwuskładnikowych, dzięki
którym mo\na łączyć praktycznie wszystkie rodzaje materiałów obuwniczych
System klejony, ze względu na swoje zalety, został bardzo rozpowszechniony i stał się
podstawowym systemem w przemysłowej technice wytwarzania obuwia. Obecnie a\
75 80% globalnej ilości produkowanego obuwia montuje się systemem klejonym.
Klejenie, jako sposób łączenia, wykorzystuje się tak\e przy innych systemach, tworząc
wspólnie z nimi tzw. wielosystemy. Równie\ w klasycznym systemie klejonym mo\na
zaobserwować pewne jego odmiany, np. system klejony z pasem transparentowym lub
z podeszwą karczkową.
System klejony z pasem transparentowym ró\ni się od systemu podstawowego tym, \e
do zdrapanych brzegów zaćwiekowanej cholewki nakleja się odpowiednio uformowany pas,
a następnie pas ten łączy się z podeszwą.
Podeszwy z karczkiem stosuje się głównie do obuwia damskiego na obcasach średnich
i wysokich. Do tego typu obuwia podeszwę przykleja się do zaćwiekowanego brzegu
cholewki jedynie w części czubka, przedstopia i śródstopia, natomiast piętową część
podeszwy z tzw. karczkiem (odpowiednio ścienioną) wywija się, następnie przybija obcas
a wywiniętą część podeszwy (karczka) przykleja się do frontu obcasa. W nowoczesnej
technologii przyklejanie podeszwy i karczka wykonuje się w jednej operacji na specjalnie
wyposa\onych prasach hydraulicznych.
System przeszywany
System monta\u obuwia przeszywanego (rys. 11) polega na przeszyciu ściegiem
łańcuszkowym podpodeszwy, zaćwiekowanego brzegu cholewki i podeszwy (ewentualnie
międzypodeszwy).Dość często występuje w kombinacji z tzw. dublowaniem, klejeniem,
kołkowaniem i śrubowaniem, tworząc ró\ne wielosystemy, np.: przeszywano - dublowany,
przeszywano - dublowano - klejony, przeszywano - kołkowany, itp. System przeszywano -
dublowany polega na kombinacji dwóch sposobów łączenia, a mianowicie przeszywaniu
ściegiem łańcuszkowym jednonitkowym i tzw. dublowanym.
Rys. 11. System przeszywany: 1  cholewka, Rys. 12. System przeszywano-dublowany:
2  wyściółka, 3  podpodeszwa, 4  wypełnienie, 1  cholewka, 2  wyściółka, 3  podpodeszwa,
5  podeszwa, 6  otok, 7  szew, 8  teks, 4  wypełnienie, 5  międzypodeszwa, 6  podeszwa,
9  błona klejowa [4, s. 68] 7  szew dublowany, 8  szew przeszywany[4, s. 69]
Przebieg monta\u obuwia systemem przeszywano-dublowanym (rys.12) jest następujący:
do zaćwiekowanego obuwia przymocowuje się tymczasowo podsuwkę (zwaną
międzypodeszwą) z rysą, wyzuwa się kopyto, a następnie przeszywa podpodeszwę,
zaciągnięty brzeg cholewki i podsuwkę ściegiem łańcuszkowym na maszynie przeszywarce.
W części piętowej podsuwka jest z reguły przymocowana do podpodeszwy za pomocą
gwozdzi lub kołków. Po przymocowaniu podsuwki, obuwie nazuwa się na kopyto
pomocnicze, tzw. nazuwak, a następnie przytwierdza za pomocą kleju, gwozdzi lub klamerek
podeszwę, którą łączy się z wystającym brzegiem podsuwki. Podeszwę zszywa się
z międzypodeszwą ściegiem dwunitkowym na dublerce. Nić górna (bielona) tworzy ozdobny
szew na zewnętrznej stronie wystającego brzegu podsuwki. Dolna nić, impregnowana, tworzy
szew uło\ony w wydrą\eniu podeszwy, tzw. rysie. W zale\ności od grubości łączonych
materiałów stosuje się 2 5 ściegów na 1 cm szwu. Podeszwy z kruponu roślinnego muszą być
przed dublowaniem zwil\one. Końcową czynnością monta\u jest przybicie obcasów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
System przeszywany mo\na jeszcze rozbudować, stosując dwie międzypodeszwy i podeszwę
gumową przyklejoną do układu przeszywano - dublowanego. Powstaje w ten sposób system
przeszywano-dublowano-klejony.
W systemie przeszywano-kołkowanym początkowe operacje są identyczne, jak
w systemie przeszywanym. Dopiero po przeszyciu podeszwy, łączenie podstawowe
wzmacnia się kołkami na maszynie-kołkowarce. Wzmocnienie stosuje się w śródstopiu lub na
całym obwodzie podeszwy.
Zamiast kołków mo\na stosować śruby lub gwozdzie. Wtedy będzie to system
przeszywano-śrubowany, ewentualnie przeszywano-gwozdziowany. Kombinacji tych mo\e
być znacznie więcej, np. mo\na przeszywać, kołkować i śrubować; przeszywać, dublować
i gwozdziować oraz inne.
Przy monta\u obuwia systemem przeszywanym wykonuje się z reguły następujące
czynności:
- przymocowanie wypełnień i usztywniaczy,
- otwieranie rysów w podeszwach,
- tymczasowe przymocowanie podeszew,
- wyjmowanie kopyt zasadniczych,
- przeszywanie podeszew,
- kołkowanie lub gwozdziowanie pięt,
- zakrywanie rysów,
- formowanie spodów obuwia,
- przybijanie obcasów,
- wkładanie kopyt pomocniczych.
Podstawową i najbardziej zło\oną czynnością w tym systemie jest przeszywanie, które
decyduje o jakości i wytrzymałości produkowanego obuwia. Czynność tę wykonuje się na
maszynie przeszywarce.
System kołkowany
W systemie tym podeszwę, podpodeszwę oraz zaciągnięty brzeg cholewki łączy się za
pomocą kołków drewnianych (rys. 13).
Technologia ta wymaga stosowania grubych
i ścisłych podpodeszew oraz podeszew
skórzanych, wskutek czego obuwie staje się
sztywne, a koszty jego wytwarzania są
znacznie wy\sze. Dlatego system ten stosuje
Rys. 13. System kołkowany: 1  cholewka,
się w niewielkiej skali; głównie w zakładach
2  wyściółka, 3  podpodeszwa, 4  wypełnienie,
rzemieślniczych i usługach, ewentualnie jako
5  międzypodeszwa, 6  podeszwa, 7  szew
uzupełnienie innych systemów.
dublowany, 8  szew przeszywany [4, s. 71]
Monta\ obuwia systemem kołkowanym przebiega w następujących etapach:
- przymocowanie wypełnień i usztywniaczy,
- wstępne (tymczasowe) przymocowanie podeszwy,
- wyjmowanie kopyt zasadniczych,
- kołkowanie podeszew,
- ścieranie kołków wewnątrz obuwia,
- wzmacnianie czubków i śródstopia przy u\yciu gwozdzi (teksów) lub śrub,
- formowanie spodów obuwia,
- przybijanie obcasów,
- wkładanie kopyt pomocniczych.
Kołkowanie odbywa się na maszynie kołkowarce.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
System pasowy
W systemie pasowym połączenie cholewki z podeszwą następuje za pośrednictwem
specjalnego pasa. Podpodeszwa tego typu obuwia ma na swoim brzegu krawędz ustawioną
prostopadle do jej powierzchni zwaną wargą, do której jest przyszyty dolny brzeg cholewki
łącznie z podłu\nym brzegiem pasa. Do drugiego brzegu pasa jest przyszyta podeszwa ze
skóry naturalnej. Obuwie to cechuje znaczna elastyczność spodu i gładkość podpodeszwy od
strony wewnętrznej (stykającej się ze stopą). Ze względu na du\e obcią\enie pasa i wargi
podpodeszwy, elementy te nale\y wykonać z materiałów o du\ej wytrzymałości na procesy
zmęczeniowe, występujące w czasie
u\ytkowania obuwia. Obuwie pasowe mo\e
być produkowane z wargą dookoła pięty lub
z gładką piętą. Przy produkcji tego obuwia
mo\na stosować, zgodnie z wymogami
obowiązującej mody, ró\nego rodzaju pasy
i ściegi, które tworzą efektowne ozdoby.
Rys. 14. System pasowy: 1  cholewka,
Przekrój poprzeczny obuwia wykonanego
2  podpodeszwa, 3  wypełnienie, 4  podeszwa,
systemem pasowym pokazano na rysunku 14.
5  warga, 6  pas, 7  szew dublowany, 8  szew
łańcuszkowy łączący pas z brzegiem cholewki
i wargą podpodeszwy [4, s. 72]
Kolejność czynności technologicznych przy monta\u obuwia systemem pasowym jest
następująca:
- wszywanie pasów,
- odwijanie pasów,
- obcinanie pasów,
- zakończenie pasów,
- przymocowywanie usztywniaczy (na ogół drewnianych),
- wklejanie wypełnień,
- nanoszenie kleju na wewnętrzną stronę pasów, wypełnień i podeszew,
- nakładanie podeszew (sklejanie),
- ćwiekowanie pięt systemem klasycznym (dotyczy obuwia z wargą do obcasa),
- formowanie obuwia,
- dublowanie podeszew (łączenie podeszwy z pasem),
- zakrywanie rys,
- formowanie spodów obuwia,
- wyzuwanie kopyt zasadniczych,
- przybijanie obcasów,
- nazuwanie kopyt pomocniczych.
Do najwa\niejszych czynności w tym systemie nale\y zaliczyć wszywanie pasa
i dublowanie, czyli łączenie pasa z podeszwą. Wszywanie pasa wykonuje się na specjalnej
maszynie zwanej wszywarką pasa, która szyje ściegiem jednonitkowym łańcuszkowym.
Natomiast dublowanie wykonuje się na maszynie dublerce, szyjącej ściegiem dwunitkowym
zwanym potocznie dublowanym.
System pasowy w swoim klasycznym ujęciu (opisanym powy\ej) stał się inspiracją do
tworzenia nowych odmian, jak: system pasowy z międzypasem, z pasem profilowanym,
z pasem przymocowanym klamerkami, szytym po narciarsku (tzw obuwie górskie)  bez
międzypodeszwy, z dwoma rzędami ściegów tworzących szew zszywający lub z pasem
ochronnym i międzypodeszwą oraz imitacje obuwia pasowego szytego po narciarsku
[4, s. 72].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
System pasowy szyty po narciarsku jest zilustrowany na rys. 15 w systemie tym górny
brzeg pasa jest przyszyty do cholewki, a dolny
poprzez cholewkę do wargi podpodeszwy.
Przeciwległy brzeg pasa wraz z wywiniętą
cholewką jest przyszyty do międzypodeszwy
(podsuwki), do której z kolei jest przyszyta
lub przyklejona podeszwa. Obuwie to znane
jest jako pasowe z pasem ochronnym. Mo\na
te\ w tym systemie zastosować trzykrotne
Rys. 15. System pasowy szyty po narciarsku:
szycie przez wykonanie rzędu szycia
1  cholewka, 2  podpodeszwa, 3  wypełnienie,
łączącego pas, podsuwkę i podeszwę.
4  podeszwa, 5  szew dublowany, 6  szew
łańcuszkowy, 7  międzypodeszwa,
8  pas ochronny [4, s. 73]
System sandałowy (fleksiblowy)
Dotychczas omówione systemy monta\u charakteryzowały się tym, \e miały
podpodeszwę, brzeg cholewki był ćwiekowany (przeginany) na podpodeszwę lub wargę
podpodeszwy. Natomiast w obuwiu sandałowym, klasycznym nie ma podpodeszwy, a brzeg
cholewki podczas ćwiekowania jest wywinięty na wystający brzeg podsuwki lub
bezpośrednio na podeszwę. Taki układ wpłynął na zwiększenie elastyczności spodu obuwia,
co znajduje swoje odbicie nawet w nazwie systemu.
W swojej klasycznej postaci system sandałowy występuje sporadycznie.
Aktualnie stosuje się najczęściej jego odmianę znaną jako system sandałowo-klejony
(rys. 16), w którym wywinięty brzeg
cholewki wraz z otokiem jest przyszyty do
podsuwki, do której jest przyklejona
podeszwa, wykonana najczęściej z gumy
porowatej. System ten jest znacznie
trwalszy, gdy\ przyklejona podeszwa
oddziela od podło\a ścieg łączący cholewkę
Rys. 16. System sandałowo klejony: 1  cholewka,
ze spodem. W praktyce znane są jeszcze inne
2  podszewka, 3  podeszwa, 4  szew dublowany,
odmiany systemu sandałowego znane pod
5  otoczek, 6  błona klejowa [4, s. 76]
nazwą: podwójnie dublowanego z podsuwką
i podeszwą, a tak\e jako klejone (bez dublowania). Specyficzną odmianą jest obuwie
sandałowe z podpodeszwą. W tym systemie jest cholewka z podszewką, a odmienność tego
systemu polega na tym, \e występuje klasyczna podpodeszwa, na którą w pierwszej
kolejności ćwiekujemy podszewkę zaciągając jej brzegi na podpodeszwę. Właściwe
ćwiekowanie odbywa się w ujęciu typowym dla systemu, to znaczy, \e brzeg wierzchu
cholewki jest wywinięty na podsuwkę lub bezpośrednio na podeszwę [1, s. 60].
Kolejność czynności technologicznych wykonywanych przy produkcji obuwia
montowanego systemem sandałowym w ujęciu klasycznym jest następująca:
- zwil\anie podeszew skórzanych,
- dublowanie podeszew,
- zakończanie otoczków,
- zakrywanie rys,
- formowanie obuwia,
- przymocowanie obcasów.
System sandałowy jest zalecany głównie przy produkcji obuwia dziecięcego oraz lekkiego
obuwia letniego i turystycznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
System wywrotkowy
Podstawową cechą tego systemu jest to, \e podeszwy są zszyte z wierzchami od strony
mizdry (elementy składa się licem do lica). Dolne brzegi
odwróconej na wewnętrzną stronę cholewki i podeszwy
zszywa się ściegiem zwartym lub okrętkowym,
a następnie odwraca się na stronę zewnętrzną (rys. 17).
Na wierzchy i podeszwy tego obuwia stosuje się miękkie
skóry lub elastyczne tworzywa, dające się odwracać po
zszyciu. Systemem tym produkuje się obuwie
Rys. 17. Przekrój poprzeczny obuwia
niemowlęce, dziecięce lub damskie oraz domowe
wywrotkowego: 1  cholewka,
wykonane dość często z tkanin i innych materiałów
2  wyściółka, 3  wyło\enie,
4  międzypodeszwa, 5  podeszwa, włókienniczych.
6  szew, 7  błona klejowa [4, s. 77]
System opankowy
Systemem tym produkuje się obuwie, którego podeszwa z podwiniętymi do góry
brzegami jest przymocowana do brzegu cholewki szwem okrętkowym (rys. 18). Do
zszywania stosuje się wąskie pasy skóry lub nici typu plecionki. Obuwie to charakteryzuje się
du\ą elastycznością i lekkością. Tym sposobem
produkuje się niektóre rodzaje obuwia regionalnego,
domowego oraz lekkiego obuwia damskiego i męskiego.
Kolejność czynności technologicznych przy monta\u
typowego obuwia opankowego jest następująca:
- połączenie wierzchu za spodem (najczęściej za
pomocą ręcznego przeplatania paska skórzanego lub
Rys. 18. Przekrój poprzeczny obuwia
specjalnej nici ozdobnej),
opankowego: 1  cholewka,
- przybijanie obcasów,
2  wyściółka imitująca podpodeszwę,
3  podeszwa, 4  szew łączący - nazuwanie kopyt,
cholewkę z uformowanym spodem
- formowanie i stabilizacja obuwia na kopycie,
[4, s.77]
- wklejanie wyściółek usztywniających,
- wykończenie obuwia.
System gdynkowy
W obuwiu gdynkowym rozró\nia się kilka odmian, spośród których najczęściej stosowane
to:
-  California (rys. 19a),
-  Astra (rys. 19b).
Rys. 19. Przekrój poprzeczny obuwia gdynkowego: a) typu California, b) typu Astra; 1  cholewka,
2  wyściółka, 3  wypełnienie, 4  podeszwa, 5  szew, 6  błona klejowa, 7  obciągnięcie,
8  szew dublowany, 9  pas profilowany, w kształcie litery L, 10  międzypodeszwa [4, s. 78]
W systemie  California dolny brzeg cholewki jest zszyty z brzegami wyściółki
i obciągnięcia. Do brzegu obciągnięcia, zagiętego na wyło\enie, jest przyklejona podeszwa.
Poniewa\ obuwie gdynkowe nie ma podpodeszwy, a na wyło\enie stosuje się najczęściej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
masę korkową lub filc, jest ono bardzo elastyczne i lekkie. Ujemną cechą tego obuwia jest
niska wytrzymałość połączenia cholewki z wyściółką.
System  Astra polega na tym, \e do dolnej krawędzi cholewki przyszywa się wyściółkę
oraz pas w kształcie litery L, do którego przyszywa się lub przykleja podeszwę. Z reguły
w obuwiu tym stosuje się międzypodeszwę (podsuwkę).
System wulkanizowany
Podstawowym surowcem w obuwiu wulkanizowanym jest mieszanka kauczukowa, która
w określonych warunkach ulega wulkanizacji i wytwarza trwałą masę, zwaną gumą.
W systemie tym mo\na produkować obuwie zaćwiekowane w tradycyjny sposób, tzn. brzeg
cholewki jest przegięty i przymocowany do podpodeszwy lub cholewka (najczęściej
z tkaniny) jest połączona z wyściółką, jak w systemie gdynkowym (rys. 20).
Przygotowaną w ten sposób cholewkę nakłada się na
metalową formę prasy wulkanizacyjnej, a następnie na
spód  nie zwulkanizowaną mieszankę w kształcie
podeszwy. W formie wulkanizacyjnej, pod wpływem
działania ciśnienia i temperatury, następuje
zwulkanizowanie mieszanki i trwałe uformowanie
podeszwy wraz z obcasem oraz połączenie uformowanego
Rys. 20. Przekrój poprzeczny
monolitu z cholewką.
obuwia wulkanizowanego
Gotowy produkt jest poddawany jeszcze operacjom
niskociśnieniowego:
wykończeniowym (odcinanie przetłoków itp.). W ten
1  cholewka, 2  wyściółka,
3  wypełnienie, 4  podeszwa, sposób mo\na produkować zarówno lekkie, jak i cię\kie
5  szew [4, s. 78]
obuwie sportowe (trampki, tenisówki, buty narciarskie,
piłkarskie itd.), które wewnątrz zaopatruje się
w odpowiednie wkładki dostosowane do kształtu stopy.
System wtryskowy
System wtryskowy (rys. 21) nale\y do najnowocześniejszych metod wytwarzania
obuwia. Proces produkcji metodą bezpośredniego wtrysku polega na tym, \e wtryskiwany do
odpowiednich form płynny PCW (lub mieszanka kauczuków termoplastycznych) oblewa
zaćwiekowaną i umieszczoną w tej formie cholewkę,
tworząc odpowiedniej grubości podeszwę wraz
z obcasem. Tak jak przy obuwiu klejonym, brzegi
skórzanych cholewek muszą być odpowiednio zdrapane,
odpylone i posmarowane klejem. System wtryskowy
stosuje się przy produkcji tych rodzajów obuwia, które nie
ulegają częstym zmianom mody (obuwie wojskowe,
Rys. 21. Przekrój poprzeczny
obuwia wtryskowego: robocze, turystyczne, ochronne). W tym systemie, nie
1  cholewka, 2  podpodeszwa,
zawsze formuje się cholewki poprzez ćwiekowanie.
3  wypełnienie, 4  podeszwa
Często wykorzystuje się technikę połączenia cholewki
[4, s. 79]
z wyściółką co zilustrowano na rys. 20 przy produkcji
obuwia wulkanizowanego.
Niezale\nie od wymienionych systemów, w praktyce i literaturze mo\na się spotkać
z innymi systemami, jak: system duolastic, system obuwia odlewanego lub wytwarzanego
przez maczanie itp. W ostatnich latach obserwuje się istotne zmiany w produkcji obuwia
systemem wtryskowym. Odstępuje się od tradycyjnego ćwiekowania i przygotowywania
cholewki do bezpośredniego wtrysku spodu w sposób właściwie nie ró\niący się od
czynności wykonywanych w systemie klejonym. W wielu krajach stosuje się technologię,
w której cholewka bezpośrednio przed wtryskiem tworzywa jest zaciągana na metalowe
kopyto za pomocą sznurka. Najczęściej jednak w systemie wtryskowym produkuje się
obuwie, w którym brzeg cholewki jest łączony szwem okrętkowym z wyściółką.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co rozumiesz pod pojęciem  system monta\u obuwia ?
2. Który ze znanych Ci systemów monta\u stosuje się najczęściej?
3. Czym ró\ni się obuwie klejone od obuwia przeszywanego?
4. Jakie znasz rodzaje połączeń stosowane w procesie monta\u obuwia?
5. Jaka jest ró\nica między przeszywaniem a dublowaniem?
6. W jaki sposób uzasadnisz nazwę systemu przeszywano-dublowanego?
7. Jaka jest ró\nica między systemem a wielosystemem monta\u obuwia?
8. Czym charakteryzuje się system pasowy i sandałowy?
9. Jakie znasz odmiany systemu pasowego?
10. W jakich systemach monta\u nie ćwiekuje się cholewek?
11. Jaka jest ró\nica między systemami wtryskowym i wulkanizowanym?
12. Jakie znasz wielosystemy monta\u obuwia?
13. Czy potrafisz wykreślić schematy lub wykonać modele systemów i wielosystemów
monta\u obuwia?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Spośród licznych schematów ilustrujących przekroje poprzeczne obuwia zmontowanego
ró\nymi systemami i wielosystemami, wybierz te, które wska\e nauczyciel.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zanalizować otrzymane plansze,
2) wskazać na planszy właściwe schematy,
3) uzasadnić dokonany wybór,
4) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- plansze ilustrujące ró\ne schematy systemów i wielosystemów monta\u obuwia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Z otrzymanych materiałów podstawowych na wierzchy i spody obuwia oraz materiałów
pomocniczych wykonaj na przekroju kopyta lub półwałku wskazany przez nauczyciela
schemat monta\u obuwia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z otrzymanym schematem monta\u,
2) wykroić z otrzymanych materiałów paski szerokości 2 cm i stosownej długości
uzale\nionej od obwodu przekroju poprzecznego kopyta lub półwałka,
3) umieścić i połączyć na obwodzie kopyta (półwałku) wykrojone paski materiału według
otrzymanego schematu, dobierając właściwe materiały na wierzchy i spody obuwia,
4) zastosować właściwe dla schematu połączenia elementów, na przykład: klejenie, szycie,
gwozdziowanie, kołkowanie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5) dokonać oceny wykonanej pracy, porównując wykonany model z otrzymanym
schematem,
6) zaprezentować wykonany model przekroju poprzecznego obuwia według otrzymanego
schematu.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- materiały na wierzchy i spody obuwia (ró\ne rodzaje),
- materiały pomocnicze do łączenia elementów (pasków) wierzchu ze spodami: kleje, nici
(ró\ne rodzaje i grubości), igły, gwozdzie, teksy, klamerki, kołki drewniane,
- dziurkacze o średnicy 0,75 1,00 mm, nakłuwaki,
- no\e szewskie,
- młotki, obcęgi, kleszcze do ćwiekowania,
- maszynka do ręcznego cięcia pasków,
- taśma miernicza  obuwnicza,
- podkład z drewna lub tworzywa do obróbki łączonych elementów,
- schemat systemu monta\u do wykonania modelu w naturze,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
W oparciu o otrzymany model lub przekrój poprzeczny obuwia, rozpoznaj zastosowany
system monta\u, podaj jego nazwę, wykonaj odręcznie schemat przekroju i opisz jego
elementy za pomocą wyró\ników liczbowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zanalizować otrzymany model lub przekrój poprzeczny obuwia,
2) rozpoznać i nazwać zastosowany system monta\u,
3) naszkicować i opisać schemat przekroju,
4) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia,
5) zaprezentować wykonaną pracę.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- model lub przekrój poprzeczny obuwia,
- papier formatu A4,
- przybory piśmiennicze, ołówki, gumka,
- literatura z rozdziału 6.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) zdefiniować pojęcie  systemu monta\u ?
2) rozró\nić systemy i wielosystemy monta\u obuwia w oparciu
o schematy i przekroje poprzeczne obuwia lub jego modele?
3) wykonać modele przekrojów poprzecznych obuwia dla ró\nych
systemów i wielosystemów monta\u obuwia?
4) rozró\nić system monta\u od wielosystemu monta\u?
5) naszkicować i opisać schematy przekrojów poprzecznych obuwia
z otrzymanego modelu lub przekroju poprzecznego obuwia?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.5. Znakowanie obuwia, symbole, zasady
4.5.1. Materiał nauczania
Jeszcze do niedawna podstawą do znakowania obuwia był system oparty na Kodzie Towarowo
Materiałowym oznaczany potocznie skrótem KTM oraz norma PN-86/0-91013 Obuwie 
Znakowanie.
Pod pojęciem KTM rozumiano zbiór symboli identyfikujących towary występujące
w obrocie lub materiały występujące w ewidencji, obowiązujące jednolicie w kontaktach
między dostawcami i odbiorcami, korespondencji oraz dokumentach obrotu towarowego.
Podstawą KTM było II wydanie Systematycznego Wykazu Wyrobów (SWW)
obowiązującego od 1 stycznia 1976 roku.
W symbolu KTM dla obuwia (z wyjątkiem gumowego) wyró\niono dwie części:
- klasyfikacyjną składającą się z siedmiu wyró\ników,
- identyfikacyjną składającą się z pięciu wyró\ników.
Na miejscu 13 za częścią klasyfikacyjną i identyfikacyjną (7 5 wyró\ników)
umieszczono liczbę kontrolną wzoru obuwia.
W części klasyfikacyjnej kolejne wyró\niki oznaczały:
- 1  resort (Ministerstwo),
- 2  gałąz przemysłu (przemysł skórzany),
- 3  bran\a (obuwie bez gumowego),
- 4  podbran\a (rodzaj obuwia),
- 5  sezonowość obuwia,
- 6  grupa wielkościowa,
- 7  typ obuwia.
W części identyfikacyjnej zarezerwowano 5 wyrazów na określenie wzoru obuwia.
Przedziały numerów wzorów dla zakładów obuwia przekazywane były centralnie przez
Centralne Laboratorium Przemysłu Obuwniczego w Krakowie.
W zakresie stosowania KTM i cechowania obuwia wydano wiele instrukcji i zaleceń.
Kod ten był komentowany w wielu ksią\kach i podręcznikach [1, s. 51], [3, s. 84], [4, s. 59]
oraz w PN-86/0-91013 Obuwie  Znakowanie.
Od 1 kwietnia 1999 roku w obrocie towarowym odnośnie znakowania obuwia na terenie
kraju obowiązuje norma PN-0-91013 Obuwie  Znakowanie, która zastąpiła normę
PN-86/0-91013 Obuwie  Znakowanie z roku 1986.
W nowej normie wprowadzono istotne zmiany polegające na:
- wprowadzeniu części postanowień Dyrektywy Unii Europejskiej 94/11/EC i aktualnych
przepisów krajowych,
- objęciu postanowieniami normy tak\e obuwia gumowego,
- wycofaniu oznaczenia: znaku kontroli jakości, obwodu cholewy, liczby kontrolnej
według KT, symbolu SWW i znaku pakującego.
W normie podano wymagania dotyczące znakowania wszelkiego rodzaju obuwia i jego
opakowań, niezale\nie od zródła jego pochodzenia. Norma nie dotyczy obuwia ochronnego
i bezpiecznego oraz obuwia sportowego.
Obowiązujące znaki cyfrowe, literowe lub inne nale\y umieszczać bezpośrednio na
obuwiu i jego opakowaniach (indywidualnych i zbiorowych) lub na etykietach ewentualnie na
tasiemkach przymocowanych do obuwia lub opakowań.
Znaki nale\y wykonać przez wytłaczanie, ale dopuszcza się tak\e drukowanie,
a w przypadku ceny mo\na stosować etykietkę samoprzylepną. Znaki te powinny być trwałe,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
czytelne, estetyczne, nie brudzące i nie powodujące uszkodzenia obuwia i przedmiotów
stykających się z nim. Minimalna wysokość tych znaków to 3 mm. Między grupami znaków
powinien być odstęp wielkości jednego znaku. Etykiety i tasiemki powinny być
przymocowane w sposób trwały, aby w transporcie i obrocie nie odczepiły się od obuwia lub
opakowania. Rodzaje stosowanych znaków i miejsca ich występowania zilustrowano
w tabeli 4.
Tabela 4. Rodzaje znaków stosowanych przy cechowaniu obuwia i jego opakowaniach oraz miejscach ich
występowania według PN-0-91012:1999
Występowanie znaku
Lp. Rodzaj znaku na obuwiu na opakowaniu na
jednostkowym opakowaniu
zbiorczym
1 2 3 4 5
1 Nazwa lub znak firmowy producenta (lub X 1) X X
dostawcy)
2 Pełna nazwa i adres producenta (lub dostawcy) X X
3 Długość i ewentualnie tęgość lub szerokość X 1) X X
4 Materiały u\yte do wykonania wierzchu, X
podszewki i elementów spodu stykających się ze
stopą oraz podeszwy
5 Symbol wzoru X 1) X X
6 Oznaczenie gatunku 2) X X X
7 Znak jakości lub inny znak (je\eli obuwie taki X X X
ma)
8 Kolor wierzchu X X
9 Liczba zapakowanych par lub sortyment X
wielkościowy
10 Miesiąc i rok produkcji X X
11 Informacje dotyczące warunków u\ytkowania i X
konserwacji
12 Cena detaliczna X 3)
1)
Znak występuje na obu półparach
2)
Brak znaku oznaczenia gatunku jest równoznaczny z tym, \e obuwie jest wyprodukowane w gatunku 1.
3)
Cenę oznacza podmiot gospodarczy prowadzący detaliczny obrót handlowy.
Niezale\nie od znaków zawartych w tabeli 4, na obuwiu i jego opakowaniach dopuszcza
się umieszczanie innych dodatkowych znaków według uznania producenta lub dystrybutora
(dostawcy)
Znając rodzaje znaków oraz miejsca, w których te znaki nale\y zamieszczać trzeba tak\e
określić sposób przedstawiania znaków wymienionych w tabeli 4:
- nazwa lub znak firmowy producenta (lub dostawcy) podaje się według zatwierdzonego
oficjalnie wzoru,
- pełna nazwa i adres producenta (lub dostawcy) podaje się słownie,
- długość i ewentualnie tęgość lub szerokość w przedstopiu podaje się według
PN-87/0-91010 lub według normy ISO 9407:1991,
- materiały u\yte do wykonania wierzchu, podszewki i elementów spodu stykających się
ze stopą oraz podeszwy podaje się, stosując piktogramy lub oznaczenia opisowe
zilustrowane na rys. 22,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Oznaczenie elementu obuwia Oznaczenie materiału, z którego wykonano element
obuwia
piktogram opisowo piktogram opisowo
Wierzch Skóra
Podszewka wraz
z elementem spodu Skóra pokryta
stykającego się ze stopą
Podeszwa Materiał tekstylny
Inny materiał
Rys. 22. Sposoby oznaczania elementów obuwia i materiałów, z których są wykonane przy
u\yciu piktogramów i opisowo według normy PN-0-91013:1999.
- symbol wzoru oznacza się cyframi lub literami;
- oznaczenie gatunku wykonuje się pieczątką sporządzoną według wzoru zamieszczonego
na rys. 23. Oznaczenie gatunku pierwszego nie jest obligatoryjne, czyli obuwie bez znaku
jest zaliczane do gatunku I.
Rys. 23. Wzory pieczątek do oznaczania gatunku według PN-0-91013:1999 Obuwie  Znakowanie.
- znak jakości lub inny znak (je\eli taki znak ma obuwie) podaje się według
zatwierdzonego wzoru;
- kolor wierzchu podaje się słownie, poprzez określenie zasadniczego koloru wierzchu
cholewki;
- liczbę zapakowanych par i sortyment wielkościowy, czyli ilość par w poszczególnych
numerach długości obuwia oznacza się cyframi;
- miesiąc i rok produkcji zaznacza się dwiema cyframi miesiąca i dwiema cyframi roku
rozdzielonymi ukośną kreską;
- informację dotyczącą warunków u\ytkowania i konserwacji obuwia podaje się opisowo
na etykiecie połączonej trwale z obuwiem;
- cenę detaliczną oznacza się cyframi i skrótem zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Zaleca się umieszczanie znaków zawartych w tabeli 4 na podeszwie w części śródstopia,
na wyściółce w części pięty, wewnątrz obuwia przy górnej krawędzi obło\yn lub w innych
miejscach widocznych dla kupującego obuwie (konsumenta). Natomiast znaki na opakowaniu
zbiorczym nale\y umieszczać w lewym górnym rogu ścianki czołowej opakowania.
Je\eli z przyczyn błędnego oznakowania obuwia lub opakowania zajdzie potrzeba jego
anulowania to dokonujemy to znormalizowanym znakiem w kształcie spłaszczonej litery X,
którym przekreślamy znaki niewłaściwe i obok umieszczamy znaki właściwe dla cechowanej
pary obuwia.
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czym charakteryzuje się struktura KTM?
2. Czy wiesz według jakiego dokumentu cechuje się obuwie lub jego opakowania?
3. Jakie zmiany wprowadzono w nowej (obowiązującej od 1999 roku) normie dotyczącej
znakowania obuwia?
4. Jak powinny być wykonane znaki i na czym umieszczone?
5. Jakie znasz rodzaje znaków i gdzie one występują?
6. W jaki sposób przedstawiamy znaki?
7. Czy oprócz znaków zalecanych w normie mo\na stosować dodatkowo inne znaki?
8. Czy znasz rodzaje i zasady oznaczania elementów obuwia i rodzajów materiału,
z którego są wykonane?
9. Czy oznaczanie gatunku I jest obowiązkowe?
10. Jak oznacza się gatunek obuwia?
11. W jaki sposób dokonujemy zmiany znaków?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odczytaj znaki umieszczone na obuwiu i jego opakowaniu, zapisz je i scharakteryzuj
otrzymane obuwie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) rozró\nić znaki umieszczone na analizowanym obuwiu i jego opakowaniu
jednostkowym,
2) odczytać i zapisać nazwy i krótką charakterystykę znaków,
3) scharakteryzować otrzymane obuwie według odczytanych znaków,
4) dokonać samooceny ćwiczenia,
5) zaprezentować wyniki wykonanej pracy.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- oznakowane obuwie w opakowaniu jednostkowym,
- przybory piśmiennicze,
- papier formatu A4,
- PN-0-91013:1999 Obuwie  Znakowanie,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Ćwiczenie 2
Dokonać oznakowania otrzymanego obuwia i jego opakowań według zasad zawartych
w PN-0-91013:1999 Obuwie  Znakowanie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zanalizować otrzymane obuwie,
2) wybrać karteczki samoprzylepne z umieszczonymi na nich cechami, stosowne do
analizowanego obuwia,
3) nakleić karteczki z opisanymi cechami na obuwiu i opakowaniach, we właściwych
(zalecanych w normie) miejscach,
4) dokonać samooceny wykonanej pracy,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\enie stanowiska pracy:
- modele nie oznakowanego obuwia i jego opakowań jednostkowych,
- karteczki samoprzylepne z wytłoczonymi lub wydrukowanymi cechami (znakami)
obuwia i jego opakowań jednostkowych,
- PN-0-91013:1999 Obuwie  Znakowanie,
- literatura z rozdziału 6.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) rozpoznać skrót KTM i opisać jego strukturę?
2) określić numer i nazwę aktualnie obowiązującej normy określającej
zasady znakowania obuwia i jakie są wprowadzone w niej zmiany
w stosunku do normy poprzedniej?
3) zdefiniować znaki i ich występowanie według aktualnie
obowiązującej normy?
4) wyjaśnić znaczenie wyrazu  piktogram ?
5) rozpoznać piktogramy umieszczone na obuwiu i odczytać ich
znaczenie?
6) rozró\nić i dobrać pieczątki do oznaczania gatunków obuwia?
7) wskazać jakie elementy znakowane są w obuwiu przy u\yciu
piktogramów?
8) narysować piktogramy słu\ące do oznakowania materiałów z jakich
wykonane są cholewki?
9) określić zasady anulowania błędnie umieszczonych znaków na
obuwiu lub jego opakowaniach?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
5. SPRAWDZIAN OSIGNIĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań o ró\nym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru.
5. Za ka\dą poprawną odpowiedz mo\esz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla ka\dego zadania podane
są cztery mo\liwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.
7. Staraj się wyraznie zaznaczać odpowiedzi. Je\eli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz, którą uwa\asz za
poprawną.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłó\ rozwiązanie
zadania na pózniej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiązaniu testu sprawdz czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi w KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia
ZESTAW ZADAC TESTOWYCH
1. Wyrób dostosowany konstrukcją oraz materiałami do spełniania szczególnych zadań
ochronnych stopy lub kończyny, a tak\e zdrowia lub \ycia człowieka to obuwie
a) do u\ytku w pracy.
b) profilaktyczne.
c) chroniące przed urazami.
d) bezpieczne.
2. Welingtony to obuwie
a) rybackie.
b) wędkarskie.
c) przeciwdeszczowe.
d) turystyczne.
3. Obuwie domowe charakteryzuje się tym, \e najczęściej jest u\ytkowane
w pomieszczeniach
a) biurowych.
b) sklepowych.
c) mieszkalnych.
d) fabrycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
4. Rozró\nia się trzy rodzaje obuwia
a) powszechnego u\ytku, ochronne, sportowe.
b) wyjściowe, domowe, robocze.
c) turystyczne, robocze, powszechnego u\ytku.
d) wyjściowe, robocze, sportowe.
5. Obuwie z cholewką sięgającą do połowy łydki to
a) kozaczki.
b) botki.
c) trzewiki.
d) welingtony.
6. Pantofle to obuwie
a) wyjściowe.
b) wieczorowe.
c) domowe.
d) luksusowe.
7.  Typ obuwia to określenie obuwia na podstawie cech
a) konstrukcyjnych cholewki i grubości materiału.
b) wytrzymałościowych i kształtu czubka.
c) konstrukcyjnych i rodzaju materiałów z jakich zostało wykonane.
d) konstrukcyjnych i przeznaczenia.
8. Grupa obuwia oznaczona symbolem 7 to obuwie
a) dziecięce starsze.
b) dziewczęce.
c) damskie.
d) młodzie\owo-dziewczęce.
9. Je\eli obuwie wytwarzane jest w numeracji metrycznej 20, 201/2, 21, 211/2, 22 to oznacza,
\e jest to grupa wielkościowa
a) damska.
b) szkolna.
c) przedszkolna.
d) dziewczęca.
10. Znaki zamieszczone na obuwiu, informujące o rodzaju materiału z jakiego zostało
wykonane to
a) etykiety.
b) zawieszki.
c) piktogramy.
d) opisy.
11. Dodatkowym kryterium podziału obuwia wyjściowego niezale\nie od cech
konstrukcyjnych i u\ytkowych jest podział wynikający z
a) rodzaju materiału wierzchniego.
b) rodzaju materiału spodowego.
c) sezonowości.
d) obowiązującej mody.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
12. Obuwie typu tenisówki to
a) trzewiki turystyczne.
b) półbuty do gry w tenisa.
c) półbuty sportowe z cholewką skórzaną i spodem gumowym.
d) półbuty sportowe lub turystyczne z cholewką tkaninową na spodzie z gumy lub
tworzywa sztucznego.
13. Wielkością podstawową w grupie obuwia chłopięcego jest wielkość
a) 24 G.
b) 231/2 G.
c) 24 H.
d) 24 F.
14. Obuwie sandałowe charakteryzuje się tym, \e brzeg cholewki jest
a) połączony z wyściółką.
b) wywinięty na podsuwkę lub podeszwę.
c) podwinięty pod brzegi podpodeszwy.
d) przyszyty do wargi podpodeszwy.
15. Kluczowym kryterium podziału obuwia na grupy wielkościowe jest
a) moda, wiek i płeć u\ytkowników.
b) konstrukcja wytwarzanego obuwia.
c) płeć i wiek u\ytkowników.
d) wiek i upodobania u\ytkowników.
16. Znaki na obuwiu i jego opakowaniach są umieszczane według zasad zawartych w
a) warunkach technicznych.
b) normach przedmiotowych.
c) opisach technologicznych.
d) dokumentacji konstrukcyjno-technologicznej.
17. Wspólną cechą obuwia pasowego i fleksiblowego jest
a) klejenie.
b) przeszywanie.
c) wszywanie pasa.
d) dublowanie.
18. Uszeregowane prawidłowo trzy systemy monta\u obuwia: gdynkowy, klejony,
przeszywany według kryterium najwy\szej wytrzymałości połączenia wierzchów ze
spodami obuwia (od największej do najmniejszej), to
a) przeszywany, klejony, gdynkowy.
b) klejony, gdynkowy, przeszywany.
c) gdynkowy, klejony, przeszywany.
d) przeszywany, gdynkowy, klejony.
19. Symbole 5, 7, 8 zamieszczone na rysunku oznaczają kolejno
a) warga, szew dublowany, szew łańcuszkowy.
b) warga, szew przeszywany, rysa.
c) pas, szew ręczny, szew zyg-zag.
d) podsuwka, rysa, szew dublowany.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
20. Na schemacie zamieszczonym na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny obuwia
montowanego systemem
a) fleksiblowym.
b) przeszywano-dublowanym.
c) pasowym szytym po narciarsku bez międzypodeszwy.
d) pasowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Charakteryzowanie typów i rodzajów obuwia
Zakreśl poprawną odpowiedz
Nr
Odpowiedz Punkty
zadania
1.
a b c d
2.
a b c d
3.
a b c d
4.
a b c d
5.
a b c d
6.
a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9.
a b c d
10.
a b c d
11.
a b c d
12.
a b c d
13.
a b c d
14.
a b c d
15.
a b c d
16.
a b c d
17.
a b c d
18.
a b c d
19.
a b c d
20.
a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
6. LITERATURA
1. Borzeszkowski A., Borzeszkowski W., Persz T.: Obuwnictwo przemysłowe część I.
WSiP, Warszawa 1979
2. Christ J.W.: Obuwnictwo. WPLIS, Warszawa 1965
3. Grabkowski M.: Obuwnictwo. Podręcznik dla zasadniczej szkoły zawodowej. WSiP,
Warszawa 1992
4. Grabkowski M.: Technika wytwarzania obuwia tom I. Politechnika Radomska, Radom
2000
5. Grabkowski M., Olszewski A., Kościów S.: Projektowanie obuwia. Wy\sza Szkoła
In\ynierska w Radomiu, Radom 1982
6. Zasady prawidłowej konstrukcji kopyt i obuwia. Praca zbiorowa. WNT, Warszawa 1976
7. http://www.tiptoobuwie.pl/
8. http://www.proinstalshoes.com./obuwie.php
9. http://www.bata.pl/catdetail.php
10. http://www.allegro.pl/item170403353
11. http://www.marka.biz.plpl/obuwiekatalog.htm
Normy przedmiotowe:
1. PN-85/0-9100 Obuwie Terminologia
2. PN-EN ISO 19952 Obuwie Terminologia
3. PN-86/O-91013 Obuwie-Znakowanie
4. PN-O-91013 Obuwie-Znakowanie (obowiązująca od 01.04.1999r.)
Czasopisma fachowe:
Przegląd Skórzany (wydania archiwalne)
Świat Butów (wydania archiwalne i bie\ące)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Charakterystyka typów temperamentu
Litwińczuk Charakterystyka typów ozdobnych rzędów końskich sarmackich koczowników
02 Charakteryzowanie roślinid596
02 JTPWyjatki Klonowanie Identycznosc Rodzaje
Dz U 02 140 1171 Karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego
Charakteryzowanie tworzyw skóropodobnych stosowanych w produkcji obuwia
Dz U 02 142 1194 obowiązek dostarczania karty charakterystyki niektórych preparatów niezaklasyfi
Lekcja 5 Rodzaje rynkow i ich charakterystyka
14 Przedstaw charakterystyczne krzywe przedstawiające różne rodzaje elastyczności dochodowej popytu
[02]Byk charakter
Margit Sandemo Cykl Saga o czarnoksiężniku (02) Blask twoich oczu
t informatyk12[01] 02 101
introligators4[02] z2 01 n

więcej podobnych podstron