Termometr
T
e
r
m
o
m
e
t
r
Termometr
T
e
r
m
o
m
e
t
r
do PC-ta
d
o
P
C
t
a
do PC-ta
d
o
P
C
t
a
PodstawowÄ… funkcjÄ… urzÄ…dzenia jest pomiar temperatury
procesora do komputera PC. Jednocześnie układ sygna-
lizuje zbyt wysokÄ… temperaturÄ™ oraz steruje dodatkowym
wentylatorem. Jeżeli wentylator procesora jest wyposa-
żony w wyjście sygnalizujące jego poprawną pracę, to
układ sprawdza stan wentylatora.
Prezentowany termometr jest szczególnie przydatny
tym osobom, które  podkręcają procesor.
W przeciwieństwie do typowych rozwiązań opartych
na ICLxxxx urzÄ…dzenie wykorzystuje mikroprocesor.
Powoduje to uproszczenie budowy i zmniejszenie wy-
miarów termometru. Program sterujący został napisany
w BASCOM-ie.
Opis układu
Schemat ideowy jest przedstawiony na rysunku 1. Jako
czujnik temperatury zastosowano LM35. Napięcie wyj-
ściowe zostało wzmocnione dwukrotnie. Powoduje to
zwiększenie dokładności i powtarzalności pomiaru. Na-
pięcie ze wzmacniacza podawane jest na komparator
procesora. Na drugie wejście komparatora podane jest
napięcie z przetwornika drabinkowego. PR1 służy do ka-
libracji przetwornika. Procesor przez szereg przybliżeń
doprowadza do wyrównania napięć na wejściach kompa-
ratora. Wyjście komparatora jest połączone z niewypro-
wadzoną końcówką P3.6. Wyjścia sterujące przetworni-
kiem C\A służą także do sterowania wyświetlaczami.
Program przetwarzający napięcie na postać cyfrową
przedstawia listing 1. Przetwornik jest siedmiobitowy,
dlatego maksymalną wartość prezentuje w postaci liczby
0...127. Początkowo ustawiona jest połowa wartości ma-
ksymalnej. Jeżeli napięcie na wyjściu przetwornika
C\A jest większe niż napięcie mierzone, to od wartości
wpisanej na przetwornik jest odejmowane 32. Jeżeli war-
tość jest za mała, dodawane jest 32. Wartość skoku na-
pięcia przetwornika jest zmniejszana dwukrotnie. Po-
nownie zostaje porównane napięcie mierzone i wytwa-
rzane przez przetwornik. Komparacja kończy się, gdy
wartość skoku napięcia wynosi zero. Program zawsze
dąży do tego, aby napięcie, które wytwarza, było mini-
malnie większe niż napięcie mierzone. Ostateczne po-
równanie następuje po zakończeniu przetwarzania
i w miarę potrzeb wynik jest zwiększany o jeden. Rys. 1
Elektronika dla Wszystkich
52
Podzielenie płytki na dwie części powoduje
L
i
s
t
i
n
g
4
Listing 1 Listing 4
L
i
s
t
i
n
g
1
zmniejszenie wymiarów urządzenia. Ponieważ
Ac:  konwersja a/c wynik w temp Cyfra1(1) = 4  tabela cyfr
układ posiada stabilizator 5V, należy go podłą-
Z = 32  skok ustawiony na 32 Cyfra1(2) = 79
Ram = 64  wartość Cyfra1(3) = 40
czyć podwójnym przewodem z zasilaniem
ustawiona na 64 Cyfra1(4) = 72
12V. Opisy kabli znajdujÄ… siÄ™ na obudowie za-
Do Cyfra1(5) = 67
Gosub Zapisz  przepisanie na porty Cyfra1(6) = 80 silacza PC. Po włączeniu należy skalibrować
If P3.6 = 1 Then  porównanie napięć Cyfra1(7) = 16
przetwornik. Należy mierzyć napięcie na wyj-
Ram = Ram - Z  zmniejszenie wartości Cyfra1(8) = 77
ściu LM35 i pokręcając potencjometrem obser-
Else Cyfra1(9) = 0
Ram = Ram + Z  zwiększenie wartości Cyfra1(10) = 64
wować wskazania wyświetlaczy. Dwie pozio-
End If
me kreski oznaczajÄ… przekroczenie zakresu po-
Z = Z / 2  zmniejszenie skoku o połowę Cyfra2(1) = 2
Loop Until Z = 0  koniec komparacji Cyfra2(2) = 59
miarowego. Kalibrację należy przeprowadzić
Gosub Zapisz Cyfra2(3) = 20
przy kilku temperaturach czujnika, aby uzyskać
If P3.6 = 0 Then Cyfra2(4) = 48
Incr Ram  korekta Cyfra2(5) = 41 jak największą dokładność. Czujnik LM35 na-
End If Cyfra2(6) = 96
leży podłączyć na potrójnej wstążce kabli
Temp = Ram Cyfra2(7) = 64
i umieścić na radiatorze procesora. Wyprowa-
Return Cyfra2(8) = 51
Cyfra2(9) = 0
dzenia czujnika należy zaizolować i zabezpie-
Cyfra2(10) = 32
Procedura przepisywania wartości na koń- czyć rurką termokurczliwą. Dokładność wska-
cówki procesora została zrealizowana we zań termometru nie jest sprawą krytyczną.
Listing 5
L
i
s
t
i
n
g
5
wstawce asemblerowej (listing 2). Kolejne bity Przecież chodzi o orientacyjne określenie tem-
akumulatora zostają przepisane na porty. Proce- Wyswietl: peratury procesora. Kto chce, może zastosować
N = 0
dura kończy się opóz
nieniem, które zapewnia dokładne rezystory metalizowane. Jednak ze
Do  wyświetlenie wyniku
jej prawidłowe działanie. Procedurę przepisy- Ram = W1
względu na ich cenę w większości zastosowań
Gosub Zapisz
wania wykorzystuje program C\A i procedura wystarczą zwykłe i tanie rezystory węglowe.
P3.3 = 0
wyświetlania na wskaz
nikach LED. Dobrym rozwiÄ…zaniem jest kupno dwa razy
Waitms 10
P3.3 = 1
większej liczby rezystorów węglowych prze-
Ram = W2
twornika i dobranie ich wartości multimetrem.
Listing 2
L
i
s
t
i
n
g
2
Gosub Zapisz
P3.4 = 0
Dodatkowy wentylator i brzęczyk mogą
Zapisz:  przepisuje acc na porty
Waitms 10
być zamontowane w zależności od potrzeb.
Acc = Ram
P3.4 = 1
$asm
Incr N
mov c,acc.0
Loop Until N = 50
Andrzej Sadowski-Skwarczewski
mov p1.6,c
Return
mov c,acc.1
mov p1.7,c
Dodatkowy wentylator jest włączany, gdy Uwaga! Plik z programem (w Bascomie)
mov c,acc.2
mov p1.5,c temperatura przekroczy 45oC. Gdy temperatu- można sciągnąć ze strony internetowej EdW
mov c,acc.3
ra będzie niższa od 40oC wyłączy się wentyla- www.edw.com.pl/library/pliki/termpc.zip
mov p1.4,c
tor dodatkowy. Gdy temperatura przekroczy
mov c,acc.4
mov p1.3,c
60oC włączy się alarm temperaturowy. Brzę-
mov c,acc.5
czyk będzie włączony, a na wyświetlaczu, na- Wykaz elementów
mov p1.2,c
mov c,acc.6
przemiennie z temperaturÄ…, pojawi siÄ™ symbol
Rezystory
mov p3.7,c
HA  Hot Alarm . Oczywiście, jeżeli mamy
100&! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 szt.
1
0
0
&!
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
7
s
z
t
.
$end Asm
Delay programator procesorów, wartości temperatur
1k&! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 szt.
1
k
&!
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
s
z
t
.
Return
decydujących o poszczególnych reakcjach 4,7k&! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 szt.
4
,
7
k
&!
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
s
z
t
.
20k&! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 szt.
2
0
k
&!
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
8
s
z
t
.
można dowolnie zmieniać. Kolejną funkcją
10k&! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 szt.
1
0
k
&!
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
7
s
z
t
.
Dwa wyświetlacze są sterowane multiple- jest badanie stanu wentylatora procesora. Jeże-
100k&! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 szt.
1
0
0
k
&!
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
s
z
t
.
ksowo. Tabela cyfr dla obu wyświetlaczy jest li nie mamy wentylatora z wyjściem sygnalizu-
50k&! PR miniaturowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
5
0
k
&!
P
R
m
i
n
i
a
t
u
r
o
w
y
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
zdefiniowana osobno, ponieważ dla upro- jącym jego pracę, zakładamy zworę Z1. Wtedy
szczenia płytki wyświetlacze są inaczej procesor nie sprawdza stanu wentylatora. Wyj-
Kondensatory
podłączone do procesora. ście monitorujące wentylatora jest cyklicznie
30pF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 szt.
3
0
p
F
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
s
z
t
.
Z otrzymanej temperatury sÄ… wyliczane zwierane do masy podczas jego normalnej pra- 100nF ceramiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
1
0
0
n
F
c
e
r
a
m
i
c
z
n
y
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
1µF MKT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
1
µ
F
M
K
T
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
jedności i dziesiątki. Następnie wybierane są cy. Impulsy te są doprowadzone do licznika T1
100µF/16V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 szt.
1
0
0
µ
F
/
1
6
V
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
s
z
t
.
liczby z tabeli dla obu wyświetlaczy (listing 3). procesora. Przed rozpoczęciem wyświetlania
Tabelę dla wyświetlaczy przedstawia listing 4. cyfr licznik jest odblokowywany i zerowany.
Pozostałe
Program wyświetlający przedstawia listing 5. Wyświetlanie cyfr trwa sekundę, w tym czasie
jumper x2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
j
u
m
p
e
r
x
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
licznik zlicza impulsy z wentylatora. Jeżeli
kwarc 12MHz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
k
w
a
r
c
1
2
M
H
z
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
Listing 3
L
i
s
t
i
n
g
3
stan licznika się nie zmienił, oznacza to awarię
piezo z gen. 12V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
p
i
e
z
o
z
g
e
n
.
1
2
V
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
p
o
d
s
t
a
w
k
a
8
p
i
n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
wentylatora. Jest uruchamiany alarm, a na wy- podstawka 8 pin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
 obliczanie cyfr do wyświetlenia
X = Temp / 10  obliczenie dziesiÄ…tek podstawka 20 pin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
p
o
d
s
t
a
w
k
a
2
0
p
i
n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
świetlaczu pojawia się symbol CA  Cooler
Incr X  dostosowanie 0 do tabeli
Alarm . Stabilizator 5V jest jednocześnie na-
cyfr
Półprzewodniki
W1 = Cyfra1(x  wybranie wartości pięciem odniesienia dla przetwornika.
AT89c2051 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
A
T
8
9
c
2
0
5
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
dla wyświetlacza 1
Decr X BC337 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
B
C
3
3
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
Montaż i uruchomienie
X = X * 10
BC557 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 szt.
B
C
5
5
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
s
z
t
.
X = Temp - X  wyliczenie jedności
Płytka prototypowa została przystosowana do
BC547 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
B
C
5
4
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
Incr X  dostosowanie 0 do tabeli
L
M
3
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
wmontowania w okienko informujące o często- LM35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
cyfr
W2 = Cyfra2(x)  wybranie wartości LM358 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
L
M
3
5
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
tliwości procesora. Jeżeli to miejsce jest niedo-
dla wyświetlacza 2
LM7805 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 szt.
L
M
7
8
0
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
s
z
t
.
stępne, układ może być zamontowany w do-
wyświetlacze pojedyncze ze wspólną katodą 2szt.
w
y
Å›
w
i
e
t
l
a
c
z
e
p
o
j
e
d
y
n
c
z
e
z
e
w
s
p
ó
l
n
Ä…
k
a
t
o
d
Ä…
2
s
z
t
.
wolnym miejscu w obudowie komputera.
Elektronika dla Wszystkich
53