Dlaczego "Pana Tadeusza" uznaje się za najpiękniejszą polską książkę ?

Jednym z owoców twórczości Adama Mickiewicza jest "Pan Tadeusz". Podczas
czytania poematu możemy odczuć wrażenie że jest on w jakiś sposób inny od
poprzednich dzieł poety. Jest to utwór opowiadający o sprawach zwykłych ludzi,
o sprawach smutnych oraz wesołych, ale zawsze kończących się szczęśliwie. "Pan
Tadeusz" jest utworem prawdziwym, realistycznym. tłem historycznym jest
kampania napoleońska, gdzie bardzo wyraźny jest kult Bonapartego, z którym
Polacy na początku dziewiętnastego wieku wiązali ogromne nadzieje na odzyskanie
niepodległości. Cały utwór jest jakby zwrócony w przeszłość, stąd tak liczne
opowieści o dawnych dobrych czasach, które tak samo przeminęły, jak
bezpowrotnie przeminie życie poznawane w scenach utworu. "Pan Tadeusz" nie jest
jednak utworem dotyczącym tylko spraw ogólnych. Jest to także obraz ówczesnej
Polski i Polaków, zawiera także wiele prawd i postulatów autora. Kiedy
powstawał, sprawa polska przedstawiała się bardzo źle. Życie polityczne i
kulturalne zarówno w kraju jak i na emigracji zamierało. Rwała się łączność
między emigrantami a krajem, a emigracja podzielona była między stronnictwa
nawzajem się zwalczające.
O popularności utworu Mickiewicza decyduje przede wszystkim bogactwo różnego
typu obserwacji, sensacyjno-przygodowa fabuła, i prostota postaci poematu. Pod
względem fabuły "Pan Tadeusz" jest jedną z najlepszych polskich opowieści,
skonstruowaną według zasad gatunku. Podobnie jak w powieści przygodowej trudno
odgadnąć, jak skończą się perypetie bohaterów. Budzącą zaciekawienie atmosferę
tajemniczości wprowadza Mickiewicz już od pierwszych wierszy. Na przykład
zagadkowy podróżny, pusty dwór, dziwne spotkanie w dawnym pokoju Tadeusza.
Niektóre z tych zagadek wyjaśnione zostają w wierszach następnych, ale na
niektóre znajdujemy odpowiedzi dopiero w dalszych częściach utworu. Intrygująca
jest wspomniana sprawa napoleońska, i związane z nią nadzieje Polaków. Dopiero
jednak finał przynosi konkretniejsze informacje o Legionach. Raz po raz
pojawiają się różne pytania, pobudzające ciekawość, zmuszające do szukania
odpowiedzi. Trudno w przypadkowym miejscu oderwać się od tej książki.
"Pan Tadeusz" zaciekawia, a po skończonej lekturze pozostaje uczucie żalu, że
to już wszystko, że nie ma dalszego ciągu. Ale gdy po pewnym czasie znowu
zajrzymy do tej "Historii szlacheckiej z roku 1811 i 1812" stwierdzimy, ile tu
jeszcze różności. Kiedy nasze zainteresowanie skupione było na śledzeniu fabuły
utworu, wymknęły się one naszej uwadze. Jak na przykład wygląd szlacheckiego
dworku sprzed półtora wieku, opisy obyczajów, strojów i setki przeróżnych
informacji o życiu w tamtej epoce. Należy jednak pamiętać że mimo tej
olbrzymiej realistyczności Mickiewicz także zaciera i koloryzuje prawdę. Na
przykład historia z zajazdem (przedstawiająca zwykłe bezprawie), czy scena w
karczmie wystawiająca szlachcie dziwne świadectwo. Ale tego wszystkiego nie
odczuwa się przy lekturze "Pana Tadeusza". Wszystko wydaje się naturalne, co
najwyżej zabawne. "Pan Tadeusz" był ucieczką od rzeczywistości. Upadek
powstania listopadowego, trudne położenie emigrantów polskich, kłótnie wśród
samej emigracji, wszystko to sprawia że zamysł Mickiewicza wydaje się
oczywisty. Jego genialna realizacja jest świadectwem nie tylko talentu, ale też
potęgi marzeń i tęsknoty poety. Szczegółowe i dokładne opisy, mnóstwo
wiadomości spotykanych na każdej stronie tekstu świadczą o tym wymownie. W tym
właśnie tkwi wielkość "Pana Tadeusza", a zawarte w nim żywe wzruszenia każą
nam
ciągle do niego wracać.