Polityka gospodarcza  częśd
druga
Dr Bogna Gawrooska - Nowak
Polityka makroekonomicza
" POLITYKA FISKALNA (podatki: T oraz wydatki
sektora rządowego: G)
" POLITYKA MONETARNA (zmiany w nominalnej
podaży pieniądza Ms)
POLITYKA FISKALNA
Ekspansywna polityka fiskalna:
G
T
G i T
Efekt: pobudzenie gospodarki (wzrost PKB w
okresie krótkim)
Restrykcyjna polityka fiskalna, zamierzony efekt
spowolnienie wzrostu gospodarczego:
G lub T lub G i T
Definicje  wydatki sektora rządowego
Wydatki sektora rządowego: G  wydatki na
zakup dóbr i usług
nie mylić z transferami (!) - wydatki rządu na
przykład na: ubezpieczenia od bezrobocia,
bony żywnościowe, programy opieki, pomoc
medyczną, ubezpieczenia społeczne
Przykłady ekspansywnej polityki fiskalnej (nie
wszystko w tym planie można zaliczyd do G!):
Jak ocenid wpływ polityki fiskalnej na
gospodarkę?
Ocena powinna odnosid się do:
a) danego okresu czasu  KRÓTKI czy DA
UGI
b) danej kategorii makroekonomicznej
ważnej/kluczowej dla gospodarki
c) skali tego wpływu (wymiar liczbowy)
CZAS
Umowny podział na okres krótki i długi w
makroekonomii:
��ogólne kryterium podziału: możliwośd
dostosowania się poziomu cen w gospodarce,
jednocześnie:
��wiele podsumowao na temat kluczowych
zmiennych makroekonomicznych zamyka się w
okresie roku
��tzw. długookresowe modele są przydatne do
oceny skutków polityki raczej w długich
przedziałach czasu; 10 lat lub więcej
KATEGORIA MAKROEKONOMICZNA
PKB  Produkt Krajowy Brutto (Y)
1. wydatki na dobra i usługi różnych podmiotów
gospodarczych
2. Wielkośd produkcji w różnych gałęziach gospodarki
3. Całkowity dochód gospodarki (suma płac i zysków
uzyskanych przez różne grupy wytwarzające PKB)
JEST MIAR
ZAMOŻNOŚCI SPOA
ECZEOSTWA
ZMIANY REALNEGO PKB W CZASIE OKREŚLAJ
TEMPO
ROZWOJU GOSPODARCZEGO
WYMIAR LICZBOWY
Zakładając, że rząd chce zwiększyd wydatki
sektora rządowego (dG) o 40 mld PLN, o ile
wzrośnie PKB (dY) w okresie krótkim?
Możliwe scenariusze:
dG > dY
dG = dY
dG < dY
POTRZEBNE JEST RÓWNANIE/PROSTY MODEL ŻEBY
MÓC DOKONAD NIEZB
DNYCH OBLICZEO
Równanie PKB
Y= C + I + G
C  konsumpcja (wydatki gospodarstw
domowych na zakup dóbr i usług)
I  inwestycje (wydatki przedsiębiorstw na
Należy
fabryki, maszyny i wyposażenie)
rozwinąć
prawą stronę
równania
G- wydatki sektora rządowego
Definiujemy C, I, G
- funkcja konsumpcji (C)
C = bYd+ C0
b  kraocowa skłonnośd do konsumpcji (pokazuje
jaka częśd przyrostu dochodu przeznaczana jest
na konsumpcję)
Yd  dochód do dyspozycji (pomniejszony o podatki)
C0- konsumpcja egzogeniczna
b��(0,1)
Yd = Y- T, gdzie: T= T0 lub T= tY
T  podatki, T0 - podatki egzogeniczne, t- stopa
podatkowa
t ��(0,1)
Zmienne egzo- i endogeniczne
Zmienne egzogeniczne objaśniane są POZA
modelem
Zmienne endogeniczne objaśniane są w
ramach modelu
Funkcja inwestycji (I)
I = -dR + I0
d  współczynnik wrażliwości inwestycji na zmianę
stopy procentowej
R  stopa procentowa (przeciętna, reprezentatywna
stopa procentowa odzwierciedlająca zachowanie
się wszystkich /różnych/ rodzajów stóp w
gospodarce  długoterminowych i
krótkoterminowych stóp oprocentowania
aktywów krajowych)
I0  inwestycje egzogeniczne
Wydatki sektora rządowego (G)
są całkowicie egzogeniczne: G=G0
chociaż gdyby założyd na przykład anty-cykliczny
charakter polityki fiskalnej:
G= -hY+G0
Rozwijamy Y= C + I + G
Y = b(Y-T0) + C0  dR+ I0 + G0
C I G
Porządkujemy równanie ze względu na
Y (PKB):
Y -� bY =� -�bT0 +� Co -� dR +� I0 +� G0
Y (1-� b) =� -�bT0 +� Co -� dR +� I0 +� G0
-� bT0 +� Co -� dR +� I0 +� G0
Y =�
1-� b
Jak wzrost G (dG=40 mld PLN) wpływa na Y (PKB)?
Obliczamy jakie będzie dY jeśli znane
jest dG?
-�bT0 +� Co -� dR +� I0 +� G0
Y =�
1-�b
1 1 1 1 1
Y =� (-�bT0) +� (C0) +� (-�dR) +� (I0) +� (G0)
1-�b 1-�b 1-�b 1-�b 1-�b
A zatem:
1
Y =� (G0 )
1-� b
1
=� mG
1-� b
Y =� mG (G0 )
dY =� mG (dG0 )
mG -� MNOZNIK
mG >� 1 gdy b �� (0,1)
1
mG =� =� 3,333
1-� 0,7
dY =� 3,333*(40 mld PLN) =� 133,32 mld PLN
INTERPRETACJA
Efekt mnożnikowy polega na zwielokrotnianiu
efektów w stosunku do nakładów. W tej sytuacji
działa mechanizm keynesistowski pobudzania
gospodarki poprzez stymulowanie popytu.
Według Johna Maynarda Keynesa pobudzony
popyt uruchamia wolne moce produkcyjne w
gospodarce (przedsiębiorcy/producenci
obserwują rynek/popyt) i na tej podstawie
kształtują produkcję), co z kolei przynosi wzrost
dochodu, który znów napędza popyt.
Ale co jeśli wzrost G finansowany jest
przez wzrost podatków (T)?
Wródmy do równania:
-�bT0 +� C0 -� dR +� I0 +� G0
Y =�
1-�b
Załóżmy, że dG0 i dT0 zachodzą w tym samym
czasie  żeby zmierzyd wpływ jednocześnie
zachodzących zmian: dG0 i dT0 przyda się nam
formuła tzw. różniczki zupełnej
Różniczka zupełna
y =� f (x, z,g� )
ś�y ś�y ś�y
dy =� dx +� dz +� dg�
ś�x ś�z ś�g�
10
y =� 2x +� 3z -� 5g�
dx =� +�4 Ł� dz =� -�2 Ł� dg� =� +�3
dy =� 2 * (4) +� 3* (-�2) +� (-�5) * (3) =� 8 -� 6 -�15 =� -�13
dy =� -�13
20
y =� 2x +� 3z -� 5g�
dx =� +�4 Ł� dz =� 0 Ł� dg� =� +�3
dy =� 2 * (4) +� 3* (0) +� (-�5) * (3) =� 8 -� 0 -�15 =� -�7
dy =� -�7
Zastosowanie do naszego problemu
dG0 =� 40 Ł� dT0 =� 40 �� dY ?
b =� 0,8
1 1
Y =� (-�bT0) +� ...+� (G0)
1-� b 1-� b
ś�Y ś�Y
dY =� (dT0) +� (dG0)
ś�T0 ś�G0
-� b 1
dY =� (dT0) +� (dG0)
1-� b 1-� b
-� 0,8 1
dY =� (40) +� (40) =� -�4(40) +� 5(40) =� -�160 +� 200 =� +�40
0,2 0,2
dY =� +�40
Porównajmy
1. Kiedy dG0 = 40 mld PLN i nie włączaliśmy do
analizy problemu finansowania tych wydatków,
wówczas czysty efekt mnożnikowy spowodował
bardzo korzystne efekty dla PKB  jego wzrost
(dY) aż o ponad 133 mld PLN (!)
2. Jednak po uwzględnieniu problemu
sfinansowania tych wydatków za pomocą
wzrastających przychodów z tytułu podatków
(dT0) o równą wartośd 40 mld PLN , wówczas
efekt netto jest zupełnie inny  wzrost PKB (dY)
tylko o wyjściowe 40 mld PLN (!)
Efekt wypychania
1. Wzrost popytu rządowego na dobra i usługi
zwiększa PKB przez opisany efekt mnożnikowy. 2.
Wzrost PKB zwiększa popyt na pieniądz (więcej
pieniądza będzie potrzebne dla celów
transakcyjnych).
3. Podaż pieniądza jest dana, więc stopa
procentowa musi wzrosnąd, żeby skorygowad
sytuację na rynku pieniądza (dążenie do
równowagi).
4. Wzrost stopy procentowej powoduje spadek
inwestycji prywatnych
Narzędzia:
" Ograniczenie deficytu budżetu paostwa tak by nie
przekraczad wymaganego progu 3% PKB (zgodnie
z wytycznymi z Maastricht)
" Wprowadzenie wiążących reguł wydatkowych
(wzrost wydatków nie powinien przekraczad 1%
rocznie w ujęciu realnym)  zmniejszanie relacji
wydatków do PKB poniżej 40%
"  Odsztywnianie wydatków w celu zwiększeniu
znaczenia wydatków prorozwojowych
" Lepsze planowanie/ zwiększanie dyscypliny
finansowej