plik


ÿþZARZD WOJEWÓDZTWA ZARZD WOJEWÓDZTWA WARMICSKO-MAZURSKIEGO WARMICSKO-MAZURSKIEGO  STRATEGIA POLITYKI SPOAECZNEJ  STRATEGIA POLITYKI SPOAECZNEJ WOJEWÓDZTWA WOJEWÓDZTWA WARMICSKO-MAZURSKIEGO WARMICSKO-MAZURSKIEGO do 2015 roku. do 2015 roku. OLSZTYN 2001 OLSZTYN 2001 URZD MARSZAAKOWSKI WOJEWÓDZTWA WARMICSKO - MAZURSKIEGO W OLSZTYNIE REGIONALNY OZRODEK POLITYKI SPOAECZNEJ UL. EMILII PLATER 1 10  562 OLSZTYN TEL. / FAX: 0 89 535-24-29 e-mail: rops@warmia.mazury.pl - 2 - SPIS TREZCI SPIS TREZCI 1. Wstp 3 2. Charakterystyka województwa warmiDsko-mazurskiego 5 2.1. PoBo\enie 5 2.2. Powierzchnia. PodziaB administracyjny. Ludno[ 5 2.3. Prognoza demograficzna dla województwa warmiDsko-mazurskiego do roku 2030 6 2.4. Poziom zamo\no[ci spoBeczeDstwa regionu Warmii i Mazur 7 2.5. Rynek pracy 8 3. Pomoc spoBeczna w województwie warmiDsko-mazurskim 12 3.1. Uwagi ogólne 12 3.2. Struktura organizacyjna pomocy spoBecznej w województwie 13 3.3. Formy pomocy instytucjonalnej w województwie 14 3.4. Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy spoBecznej 15 3.5. Problemy spoBeczne województwa w ujciu pomocy spoBecznej 16 4. Problemy osób niepeBnosprawnych w województwie warmiDsko-mazurskim 18 5. Skala problemu uzale\nieD w województwie warmiDsko-mazurskim 20 6. Wizja strategii 21 7. Cel gBówny strategii 23 8. GBówne obszary strategii 25 8.1. Kryzys rodziny 26 8.1.1. Analiza SWOT 27 8.1.2. Cel strategiczny i cele operacyjne obszaru 28 8.2. Marginalizacja grup spoBecznych 31 8.2.1. Analiza SWOT 32 8.2.2. Cel strategiczny i cele operacyjne obszaru 33 8.3. DBugotrwaBe bezrobocie 35 8.4. Analiza SWOT 36 8.4.1. Cel strategiczny i cele operacyjne obszaru 37 8.5. Wykorzystanie potencjaBu partnerów spoBecznych 40 8.5.1. Analiza SWOT 41 8.5.2. Cel strategiczny i cele operacyjne obszaru 42 8.6. KsztaBtowanie [wiadomo[ci w sferze pomocy spoBecznej 44 8.6.1. Analiza SWOT 45 8.6.2. Cel strategiczny i cele operacyjne obszaru 46 9. Wykaz uczestników warsztatów planowania strategicznego 49 10. MateriaBy zródBowe wykorzystane przy opracowaniu strategii 55 ZAACZNIKI ZaBcznik 1  Harmonogram dziaBaD dla 5 obszarów strategii 58 ZaBcznik 2  Matryca planowania logicznego dla 5 obszarów strategii 84 ZaBcznik 3  Mapy 98 - 3 - 1. WSTP 1. WSTP Ustawa z dnia 29 listopada 1990 roku o pomocy spoBecznej, w art.11b ust.1 pkt 1 okre[la, \e do zadaD realizowanych przez samorzd województwa nale\y, midzy innymi, opracowanie strategii pomocy spoBecznej. Proces planowania strategii pomocy spoBecznej rozpoczBa UchwaBa Sejmiku Województwa WarmiDsko-Mazurskiego Nr XX/318/00 z dnia 6 listopada 2000 r., w sprawie uchwalenia  Zasad, trybu i harmonogramu opracowania programu strategii pomocy spoBecznej województwa warmiDsko-mazurskiego do 2015 roku . Prace przy budowie strategii podzielono pomidzy: ZespóB Programowy (16 osób), który okre[liB gBówne obszary strategii i pi Grup Roboczych (Bcznie 46 osób), które wykonaBy merytoryczn prac w wyznaczonych obszarach. Zarówno ZespóB Programowy, jak i Grupy Robocze powoBane zostaBy uchwaB Zarzdu Województwa WarmiDsko-Mazurskiego. Planowanie i koordynowanie wszystkich etapów prac nad strategi pomocy spoBecznej nale\aBo do Departamentu Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko- Mazurskiego. Wypracowanie podstaw strategii pomocy spoBecznej województwa odbywaBo si podczas sesji warsztatowych, z zastosowaniem metody MAPS (Metoda Aktywnego Planowania Strategicznego). Istota tej metody zakBada realizacj nastpujcych po sobie kolejno 6 etapów: 1. Analiza problemów. 2. PrzeformuBowanie problemów na cele. 3. Hierarchizacja celów (Bcznie z wypracowaniem mierników / wskazników). 4. Wybór celu strategicznego. 5. Zdefiniowanie dziaBaD. 6. Opracowanie planu / harmonogramu dziaBaD. Prace w Zespole Programowym i Grupach Roboczych miaBy charakter warsztatów i prowadzone byBy przez pracowników naukowych z Katedry Organizacji i Zarzdzania Uniwersytetu WarmiDsko-Mazurskiego w Olsztynie. ZespóB Programowy wyodrbniB pi obszarów strategicznych, wokóB których byBa budowana strategia pomocy spoBecznej. Obszary te to: 1) Kryzys rodziny. 2) Marginalizacja grup spoBecznych. 3) DBugotrwaBe bezrobocie. 4) Wykorzystanie potencjaBu partnerów spoBecznych. 5) KsztaBtowanie [wiadomo[ci w sferze pomocy spoBecznej. Pierwszym etapem prac Grup Roboczych w poszczególnych obszarach byBo sporzdzenie analizy SWOT dla ka\dego z obszarów, gdzie dokonano konfrontacji wewntrznych (sBabych i mocnych stron) oraz zewntrznych (szans i zagro\eD) uwarunkowaD sfery pomocy spoBecznej w województwie. - 4 - Nastpnym etapem byBo przeprowadzenie analizy problemów w poszczególnych obszarach oraz wybór tych, które mo\na uzna za najwa\niejsze w sferze pomocy spoBecznej województwa. W dalszej kolejno[ci okre[lono dziaBania strategiczne i cele, które z metodologicznego punktu widzenia winny speBnia trzy podstawowe warunki: mierzalno[ci, osigalno[ci i realno[ci. Zasady te s niezwykle wa\ne z punktu widzenia monitoringu realizacji celów strategii. W przyjtej metodzie uwzgldnione zostaBy idee, wiedza i do[wiadczenie wniesione do dyskusji przez czBonków ZespoBu Programowego i Grup Roboczych. GBówne zasady tej metody to dokumentowanie wyników dyskusji na pi[mie oraz praca grupowa, zmierzajca do osignicia konsensusu co do omawianych kwestii. Zró\nicowany skBad grup, sumujcy wiedz, do[wiadczenie i kompetencje, pozwoliB kompleksowo spojrze na analizowane problemy. Baz opracowania strategii byBy dane statystyczne, zgromadzone i opracowane przez gminne i powiatowe jednostki pomocy spoBecznej, a tak\e diagnoza prospektywna w obszarze strategicznym  Atrakcyjno[ zamieszkania rozumiana jako rozwój usBug dla ludno[ci oraz materiaBy, analizy i opracowania sporzdzone przez Departament Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego. Ponad 300 osób uczestniczyBo w spoBecznych konsultacjach w sprawie wstpnego projektu strategii. W konsultacjach tych wzili udziaB: przedstawiciele samorzdów gmin i powiatów, administracji rzdowej, jednostek organizacyjnych pomocy spoBecznej, przedstawiciele powiatowych urzdów pracy oraz organizacje pozarzdowe dziaBajce na rzecz pomocy spoBecznej. Strategia pomocy spoBecznej województwa warmiDsko-mazurskiego jest zgodna z zaBo\eniami polityki paDstwa w tym zakresie, a tak\e jest spójna ze strategi rozwoju spoBeczno- gospodarczego województwa. Cel gBówny strategii:  Pomoc spoBeczna sprawnym i skutecznym elementem systemu wsparcia spoBecznego mieszkaDców Warmii i Mazur sprzyja realizacji priorytetu  Atrakcyjno[ zamieszkania zawartego w strategii rozwoju spoBeczno-gospodarczego województwa warmiDsko-mazurskiego. Strategia pomocy spoBecznej województwa warmiDsko-mazurskiego posiada atut spoBecznego wysiBku wszystkich zainteresowanych niesieniem pomocy osobom i rodzinom, które takiego wsparcia potrzebuj. Jej wdro\enie wspierane bdzie przez wiele instytucji samorzdowych i organizacji spoBecznych o du\ym potencjale. Osigane efekty w du\ym stopniu uzale\nione bd od powszechnej akceptacji strategii przez samorzdy terytorialne wszystkich szczebli i sojuszników dziaBaD pomocowych. Przyjcie strategii pomocy spoBecznej przez Sejmik Województwa WarmiDsko-Mazurskiego nie zamyka procesu doskonalenia i weryfikacji polityki spoBecznej w sferze pomocy spoBecznej. Do[wiadczenia zdobywane w trakcie realizacji celów i zadaD strategii pozwol na aktualizacj jej zaBo\eD. Samorzd Województwa WarmiDsko-Mazurskiego liczy na spoBeczn akceptacj opracowanej strategii pomocy spoBecznej i wspóBudziaB samorzdów gmin i powiatów w osiganiu jej celów. - 5 - 2. CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA 2. CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA WARMICSKO-MAZURSKIEGO WARMICSKO-MAZURSKIEGO 2.1. POAO[ENIE 2.1. POAO[ENIE Województwo warmiDsko-mazurskie le\y w póBnocno-wschodniej cz[ci Polski. Region ten utworzony zostaB na mocy postanowieD reformy administracyjnej Polski, z dnia 1 stycznia 1999 roku, z poBczenia terenów wchodzcych w skBad byBego województwa olsztyDskiego oraz cz[ci województw: elblskiego, suwalskiego, ostroBckiego, toruDskiego i ciechanowskiego. Region graniczy od wschodu z województwem podlaskim, od zachodu z województwem kujawsko-pomorskim i pomorskim, od poBudnia z województwem mazowieckim, od strony póBnocnej za[, graniczy z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. 2.2. POWIERZCHNIA. PODZIAA ADMINISTRACYJNY. LUDNOZ 2.2. POWIERZCHNIA. PODZIAA ADMINISTRACYJNY. LUDNOZ CaBkowita powierzchnia województwa warmiDsko-mazurskiego wynosi 24,2 tys. km2, co stanowi ok. 7,7% obszaru Polski i umiejscawia nasz region, pod wzgldem powierzchni, na czwartym miejscu w kraju. Stolic województwa i siedzib wojewódzkich wBadz samorzdowych i rzdowych jest centralnie poBo\ony Olsztyn, liczcy blisko 171 tys. mieszkaDców. Od 1 stycznia 1999 roku w granicach województwa dziaBa 116 jednostek samorzdu gminnego, w tym 16 miejskich, 33 miejsko-gminnych i 67 gminnych. Województwo podzielone jest na 17 powiatów ziemskich oraz 2 miasta na prawach powiatu tj. miasto Olsztyn i miasto Elblg. Region zamieszkuje 1.463,5 tys. mieszkaDców, co daje 12. miejsce w kraju i stanowi 3,8% mieszkaDców Polski. Województwo ju\ od kilku lat notuje najwy\szy w kraju wskaznik przyrostu naturalnego, wynoszcy ok. 3,0 promila, przy malejcej tendencji co do [redniej wielko[ci tego wskaznika w skali kraju, wynoszcej 0,5 promila. Mimo przyrostu liczby ludno[ci, jest to region o najmniejszej w kraju gsto[ci zaludnienia, wynoszcej 61 osób / km2, przy [redniej krajowej, - 6 - wynoszcej 123 osoby / km2. Województwo jest jednocze[nie obszarem o najwikszym odpBywie ludno[ci; saldo migracji w 1999 roku na tysic mieszkaDców wyniosBo  1,67 ; w skali kraju wskaznik ten wyniósB 0,3 na 1000 mieszkaDców. Wskaznik urbanizacji województwa, czyli udziaB ludno[ci miejskiej w stosunku do liczby ludno[ci ogóBem, wynosi 60,1% i jest nieznacznie mniejszy od wielko[ci tego wskaznika w kraju, wynoszcego 61,9%. Region zamieszkuje wiele ró\nych narodowo[ci. Najwiksz grup, w[ród mniejszo[ci narodowych stanowi ludno[ ukraiDska, liczca okoBo 80 tys. osób, a tak\e ludno[ pochodzenia niemieckiego- 20 tys. osób oraz ludno[ pochodzenia biaBoruskiego, liczca okoBo 3 tys. osób. 2.3. PROGNOZA DEMOGRAFICZNA DLA WOJEWÓDZTWA 2.3. PROGNOZA DEMOGRAFICZNA DLA WOJEWÓDZTWA WARMICSKO-MAZURSKIEGO DO ROKU 2030 WARMICSKO-MAZURSKIEGO DO ROKU 2030 Tendencje demograficzne obserwowane ju\ od kilku lat w kraju, maj swoje odzwierciedlenie równie\ w skali poszczególnych województw. Zmiany w strukturze ludno[ci dla wikszo[ci województw w perspektywie prognostycznej s zbli\one do tendencji krajowych. W prognozowanym dziesicioleciu przewidywany jest znaczny spadek liczby ludno[ci, spowodowany w gBównej mierze zmniejszaniem si liczby urodzeD. Bdzie to efektem malejcej liczby kobiet w wieku rozrodczym. W 2030 roku ludno[ Polski bdzie liczyBa 38025 tys. osób, czyli o 1,7% mniej w stosunku do roku 1998. Trwajcy od kilkunastu lat spadek liczby urodzeD spowoduje w prognozowanym okresie czasu istotne zmiany w strukturze wiekowej ludno[ci. Liczba ludno[ci w wieku przedprodukcyjnym bdzie si zmniejsza do roku 2012, kiedy to bdzie prawie o 2,5 mln mniejsza ni\ w roku 1998. W cigu kolejnych 8 lat nastpi niewielki przyrost sigajcy okoBo 314 tys. osób, po czym ponownie liczba dzieci i mBodzie\y zacznie spada. W caBym prognozowanym okresie spadek ten wyniesie ponad 30%. W cigu pierwszych 10 lat prognozowanego okresu nastpi przyrost ludno[ci w wieku produkcyjnym, natomiast od roku 2010 zapocztkowany bdzie okres zmniejszania si liczby ludno[ci aktywnej zawodowo. W roku 2030 liczba ta bdzie mniejsza o 1,2 mln w porównaniu z rokiem 1998. Zmniejszanie si liczby osób w wieku produkcyjnym spowodowane bdzie starzeniem si ludno[ci w tej grupie, która tym samym zwikszy populacj osób w wieku poprodukcyjnym. Nale\y stwierdzi, \e na skutek malejcej liczby urodzeD, przy jednoczesnym wydBu\aniu si [redniego okresu trwania \ycia ludzkiego, proces starzenia si spoBeczeDstwa polskiego bdzie pogBbiaB si we wszystkich województwach. W regionie Warmii i Mazur tendencje demograficzne nie odbiegaj zbytnio od tendencji ogólnokrajowych. Do roku 2015 liczba ludno[ci województwa bdzie si nieznacznie zwikszaBa (o okoBo 2%), natomiast w ostatnim 15-leciu zmniejszy si i w roku 2030 stanowi bdzie 99% stanu wyj[ciowego z roku 1998. W tym okresie ludno[ miast bdzie systematycznie rosn - 7 - ([rednio o 11,3%), w przeciwieDstwie do ludno[ci wsi, która przez caBy prognozowany okres bdzie male i osignie poziom 80,5% w stosunku do roku 1998. Struktura ludno[ci wedBug pBci w województwie ulegnie niewielkim zmianom. WspóBczynnik feminizacji, który ksztaBtowaB si na poziomie 103,5, zwikszy si do 104,3; przy czym w miastach wynosi on bdzie 109,6, a na terenach wiejskich 93,9. Podobnie jak w kraju, równie\ w województwie warmiDsko-mazurskim nastpi istotne zmiany w strukturze wiekowej ludno[ci. Dzieci i mBodzie\ w wieku do 17 lat bd stanowi 18,4% populacji województwa (w roku 1998 grupa ta stanowiBa 28,2%), natomiast populacja osób w wieku produkcyjnym 58,3% (w roku 1998 wynosiBa 59,7%), za[ osób w wieku poprodukcyjnym  23,3% (w 1998 odpowiednio 12,1%). Ruch naturalny i migracyjny ludno[ci województwa równie\ ulegnie znacznym zmianom. Liczba urodzeD w pocztkowy okresie czasu bdzie stopniowo wzrastaBa, a\ do roku 2013, po czym zacznie spada i w roku 2030 osignie poziom 75,5%, w porównaniu z rokiem 1999. Na taki stan rzeczy zBo\y si przede wszystkim spadek urodzeD na wsi. Przyrost naturalny spadnie w regionie z 3,7 (1999 r.), kiedy to byB najwy\szy w kraju, do  4,4 w roku 2030, przy czym w miastach  3,5, za[ na wsi  0,9. Saldo migracji wewntrznych nie ulegnie wikszym zmianom i dotyczy to zarówno migracji w miastach jak i na wsi. Ta sama sytuacja wystpi równie\ w przypadku migracji zagranicznych. 2.4. POZIOM ZAMO[NOZCI SPOAECZECSTWA REGIONU 2.4. POZIOM ZAMO[NOZCI SPOAECZECSTWA REGIONU WARMII I MAZUR WARMII I MAZUR Analiza podstawowych wskazników ekonomicznych wskazuje, \e ludno[ regionu Warmii i Mazur jest biedna i \yje na du\o ni\szym poziomie, ni\ ludno[ pozostaBych województw. StopieD zamo\no[ci mieszkaDców województwa w istotny sposób odbiega od [redniej krajowej. WpBywa na to wiele czynników, w tym m.in.: niski poziom przecitnych miesicznych wynagrodzeD w gospodarce narodowej, który w IV kwartale 1999 roku wyniósB w województwie warmiDsko-mazurskim 1618,12 zB (z pominiciem poczty, telekomunikacji polskiej i PKP) i byB najni\szy w kraju; przy czym, wysoko[ przecitnego miesicznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej dla kraju wyniosBa w tym samym okresie 1856,31 zB. O niskim stopniu zamo\no[ci mieszkaDców województwa warmiDsko-mazurskiego [wiadczy równie\ w znacznym stopniu wysoka stopa bezrobocia (stopa bezrobocia jest najwy\sza w kraju i stale ro[nie, przy czym tendencja ta utrzymuje si ju\ od kilku lat), a tak\e znaczna liczba osób pobierajcych [wiadczenia pomocy spoBecznej. Reprezentatywne badania bud\etów domowych wykazuj, \e przecitny miesiczny dochód rozporzdzalny, w przeliczeniu na 1 osob w gospodarstwie domowym w roku 1999 wyniósB 465,93 zB i byB najni\szy w kraju, stanowic 80,1% [redniej krajowej, która w okresie tym wynosiBa 560,43 zB. Przecitne wydatki na 1 osob osignBy w tym samym roku 84,4% [redniej krajowej. - 8 - Biorc pod uwag ranking województw wedBug stopy ubóstwa, gdy za granic ubóstwa przyjmiemy minimum socjalne, województwo w 1999 r. znajdowaBo si na 15. miejscu, natomiast gdy za granic ubóstwa przyjmiemy minimum egzystencji, województwo plasowaBo si w tym samym roku na 14. miejscu w kraju. W gospodarstwach domowych województwa jest ok. 17,1% osób \yjcych poni\ej ustawowej granicy ubóstwa. Odsetek ten jest wikszy jedynie w województwach: podkarpackim (18,4%) i [witokrzyskim (19,1%). O niskim poziomie zamo\no[ci mieszkaDców Warmii i Mazur [wiadczy równie\ sBabe wyposa\enie gospodarstw domowych w podstawowy sprzt i przedmioty trwaBego u\ytkowania. 2.5. RYNEK PRACY 2.5. RYNEK PRACY WarmiDsko-mazurski rynek pracy nale\y do najmniej rozwinitych i dynamicznych w kraju, natomiast samo województwo jest jednym z najmniej uprzemysBowionych obszarów Polski. Pod wzgldem liczby zatrudnionych w przemy[le region znajduje si na 14. miejscu w kraju. Niski stopieD uprzemysBowienia województwa determinowany jest równie\ jego profilem krajobrazowym, który wskazuje na zdecydowanie rolniczo-turystyczny charakter regionu. Struktura zatrudnienia w województwie (dane na rok 1999) DziaBy gospodarki Województwo % Kraj % Rolnictwo / Le[nictwo 24 27 PrzemysB / Budownictwo 28 29 UsBugi rynkowe i nierynkowe 48 44 - 9 - Struktura ludno[ci województwa pod wzgldem udziaBu w rynku pracy (dane na rok 1999) Województwo % Kraj % wiek przedprodukcyjny 28,8 M\czyzni 63,0 25,5 Kobiety 56,4 wiek produkcyjny 59,7 M\czyzni 29,3 60,0 Kobiety 27,1 wiek poprodukcyjny 12,2 M\czyzni 16,5 14,5 Kobiety 7,7 Jednym z najpowa\niejszych i najbardziej newralgicznych problemów lokalnego rynku pracy jest bezrobocie, obejmujce te\ zjawisko dBugotrwaBego bezrobocia, ze szczególnym wskazaniem na jego tendencj wzrostow. Województwo warmiDsko-mazurskie ju\ od kilku lat jest regionem o najwy\szej w kraju stopie bezrobocia. WedBug danych statystycznych Wojewódzkiego Urzdu Pracy w Olsztynie na dzieD 31 grudnia 2000 r., w urzdach pracy w województwie zarejestrowanych byBo 158.150 osób, natomiast stopa bezrobocia w regionie wyniosBa w tym okresie 24,5%, przy [redniej wielko[ci tego wskaznika w skali kraju, wynoszcej 15,0%. Na uwag zasBuguje fakt, \e województwo warmiDsko-mazurskie ju\ od 2 lat zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod wzgldem wysoko[ci stopy bezrobocia. Spo[ród 19 powiatowych urzdów pracy, tylko w 5 urzdach poziom bezrobocia ksztaBtuje si poni\ej wskaznika wojewódzkiego, za[ w pozostaBych poziom ten jest wy\szy. A\ w 8 powiatach sytuacja jest kryzysowa, poniewa\ stopa bezrobocia ksztaBtuje si tam na poziomie powy\ej 30%. Tak sytuacj obserwuje si w powiatach: bartoszyckim, braniewskim, elblskim ziemskim, gi\yckim, olecko-goBdapskim, ostródzkim i piskim. Obecnie a\ 77% ogóBu bezrobotnych w regionie nie ma prawa do pobierania zasiBku dla bezrobotnych. W[ród nich du\y odsetek stanowi osoby dBugotrwale bezrobotne, tzn. pozostajce bez pracy ponad 12 miesicy. WedBug danych WUP w Olsztynie na grudzieD 2000 r. grupa ta liczy 76.718 osób, co stanowi okoBo 48,5% ogóBu bezrobotnych. Wy\sza ni\ przecitna liczba dBugotrwale bezrobotnych notowana jest a\ w 11 powiatach. DBugotrwaBe bezrobocie jest te\ jedn z powa\niejszych i czstszych przyczyn udzielania [wiadczeD pomocy spoBecznej, gdy\ osoby bezrobotne, po 12 miesicach przebywania na zasiBku dla bezrobotnych, trac prawo do jego pobierania. Dodatkowo niepokojcym jest fakt, \e zjawisko dBugotrwaBego bezrobocia dotyka coraz cz[ciej kobiet i ludzi mBodych, czyli osób o najwikszym potencjale mo\liwo[ci \yciowych i zawodowych. Sytuacj komplikuje fakt, \e aktywizacja tej grupy bezrobotnych jest szczególnie trudna, poniewa\ wraz z wydBu\ajcym si okresem przebywania bez pracy, spada jej mobilno[ i postpuje - 10 - zagro\enie bied i marginalizacj spoBeczn. Podstawowym problemem lokalnego rynku pracy jest niski poziom wyksztaBcenia spoBeczeDstwa Warmii i Mazur oraz samych bezrobotnych (gBównie osób w wieku produkcyjnym) i niedostosowanie kwalifikacji zawodowych do potrzeb lokalnego pracodawcy. Bezrobotni wedBug wyksztaBcenia (stan na dzieD 31.12.2000 r.) Liczba bezrobotnych % WyksztaBcenie (w liczbach (z ogóBu bezrobotnych) bezwzgldnych) Podstawowe i niepeBne podstawowe 63.881 40,2 Zasadnicze zawodowe 54.068 35,4 Zrednie ogólne 8.200 5,0 Zrednie zawodowe 29.103 18,1 Wy\sze 2.898 1,3 Jak wynika z powy\szego zestawienia, w strukturze bezrobotnych w 2000 roku odnotowano blisko 76% osób z niskim poziomem wyksztaBcenia (podstawowe i niepeBne [rednie). Od kilku lat odnotowuje si w ogólnej populacji bezrobotnych stosunkowo wysoki udziaB osób mBodych, tzn. w przedziale wieku 18-34 lata. Osoby te stanowiBy pod koniec roku 2000 blisko 54% ogóBu bezrobotnych w regionie, za[ bezrobotni w wieku do 24 lat stanowili w tym okresie blisko 1/3 ogóBu zarejestrowanych (27,3%). Bezrobotni wedBug wieku (stan na dzieD 31.12. 2000 r.) Liczba bezrobotnych % Wiek (w liczbach bezwzgldnych) (z ogóBu bezrobotnych) 15  17 39 0,02 18  2 43.138 27,3 25  3 41.262 26,1 35  44 41.885 26,5 45  54 29.060 18,4 55  59 2.286 1,5 powy\ej 60 480 0,3 Znaczny odsetek bezrobotnych (w tym dBugotrwale bezrobotnych) mieszka na terenach wiejskich. Pod koniec 2000 roku grupa ta stanowiBa 48,1% ogóBu zarejestrowanych bezrobotnych w regionie, a wic blisko poBow liczby wszystkich bezrobotnych. Bezrobocie na wsi stanowi osobny problem spoBeczno-ekonomiczny, wymagajcy szczególnych [rodków zaradczych i dziaBaD, zwBaszcza gdy chodzi o aktywizacj terenów popegeerowskich. - 11 - Powa\n kwesti na lokalnym rynku pracy jest te\ wysoki udziaB kobiet w ogólnej strukturze bezrobotnych. Pozostaj one czsto dBu\ej w rejestrze bezrobotnych ni\ m\czyzni, co [wiadczy o niechtnym zatrudnianiu kobiet przez potencjalnych pracodawców. W ogólnej populacji bezrobotnych w 2000 roku zanotowano a\ 55,6% kobiet. Na uwag zasBuguje równie\ stosunkowo wysoki udziaB osób niepeBnosprawnych w ogólnej liczbie bezrobotnych. Na koniec grudnia 2000 r. zarejestrowano w województwie blisko 1.900 bezrobotnych osób niepeBnosprawnych i poszukujcych pracy. Grupa ta stanowiBa w tym okresie 1,2% ogóBu bezrobotnych w województwie. OgóBem, w roku 2000 w powiatowych urzdach pracy w województwie warmiDsko-mazurskim zarejestrowaBo si 135.018 bezrobotnych, natomiast z ró\nych przyczyn wyrejestrowano 119.311 osób, z czego ponad poBow z powodu podjcia pracy, a blisko 26% z powodu nie potwierdzenia gotowo[ci do podjcia pracy. Trudna i zBo\ona sytuacja na lokalnym rynku pracy jest jednym z powa\niejszych problemów strategicznych regionu Warmii i Mazur, w zwizku z czym kwestii tej nie mo\na byBo pomin równie\ w niniejszym dokumencie strategii pomocy spoBecznej. Mimo du\ego potencjaBu zasobów ludzkich, region wci\ jeszcze nale\y do najbardziej opóznionych gospodarczo, co obok niskiego wyksztaBcenia mieszkaDców Warmii i Mazur, jest jedn z gBównych przeszkód w skutecznej aktywizacji i rozwoju lokalnego rynku pracy. - 12 - 3. POMOC SPOAECZNA W WOJEWÓDZTWIE 3. POMOC SPOAECZNA W WOJEWÓDZTWIE WARMICSKO-MAZURSKIM WARMICSKO-MAZURSKIM 3.1. UWAGI OGÓLNE 3.1. UWAGI OGÓLNE Reforma ustroju terytorialnego paDstwa wprowadzona od 1 stycznia 1999 roku wywarBa istotny wpByw na wszystkie dziedziny \ycia spoBecznego, objte szeroko rozumian polityk spoBeczn. Decentralizacja zarzdzania i zwizane z ni przekazanie zadaD, wykonywanych dotychczas przez administracj rzdow, samorzdom województw i powiatów, zdecydowaBy o kompetencjach i charakterze pracy poszczególnych sBu\b, w tym tak\e dziaBajcych w sferze pomocy spoBecznej. Procesowi transformacji ustrojowej towarzysz tak\e zjawiska negatywne, szczególnie odczuwalne w naszym regionie, gdzie gwaBtowny wzrost bezrobocia zdecydowanie obni\yB stop \yciow ludno[ci. Ubóstwo wielu rodzin staBo si faktem, wzrosBa liczba bezdomnych, nasiliBy si zjawiska patologii spoBecznych, takie jak alkoholizm, narkomania, przestpczo[ itp. Skala reform i tempo ich wdra\ania z uwzgldnieniem negatywnych zjawisk \ycia spoBecznego decyduj o ksztaBcie instytucji, poprzez które pomoc spoBeczna ma by [wiadczona. Formalno-prawny ksztaBt [wiadczenia usBug z zakresu pomocy spoBecznej na ka\dym szczeblu samorzdu okre[la ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy spoBecznej (wielokrotnie zmieniana i nowelizowana). Pomoc spoBeczna zostaBa zdefiniowana w art.1 tej ustawy, jako instytucja polityki spoBecznej paDstwa, majca na celu umo\liwienie osobom i rodzinom przezwyci\anie trudnych sytuacji \yciowych, których nie s one w stanie pokona, wykorzystujc wBasne [rodki, mo\liwo[ci i uprawnienia. W latach poprzednich pomoc spoBeczna usytuowana byBa na obrze\ach systemu spoBeczno-gospodarczego i koncentrowaBa si gBównie na tych, którzy  nie mie[cili si w nim. Obecnie przeznaczona jest tak\e dla tych, którzy nie radz sobie w zmieniajcej si szybko rzeczywisto[ci, a jej funkcja w systemie polityki spoBecznej jest nowa. Pomoc spoBeczna nie peBni ju\ roli  uzupeBnienia systemu, lecz ma stanowi jego istotny i trwaBy element, który powinien zapewnia mu wewntrzn równowag. Jest to zadanie szczególne wobec dokonywanych równolegle czterech, niezwykle istotnych dla kraju i spoBeczeDstwa reform: administracji publicznej, systemu ubezpieczeD spoBecznych, ochrony zdrowia oraz reformy o[wiaty. Stale wzrasta zakres zadaD stawianych przed instytucjami pomocy spoBecznej, zwiksza si liczba spraw, ich  ci\ar gatunkowy i stopieD trudno[ci. Tym negatywnym trendom sprzyjaj takie czynniki, jak: redukcja zatrudnienia i deficyt nowych miejsc pracy, wzrost kosztów eksploatacji mieszkaD, realne zagro\enie eksmisj, wzrost kosztów - 13 - zwizanych z ochron zdrowia, leczeniem itp. W zwizku z tym, stale ro[nie liczba osób oczekujcych pomocy, zwBaszcza materialnej, podczas gdy [rodki finansowe, jakimi dysponuj instytucje pomocy spoBecznej, s coraz bardziej niewystarczajce w stosunku do potrzeb. Poza zmianami  ilo[ciowymi , rozszerzaniu si zadaD pomocy spoBecznej towarzysz te\ zasadnicze zmiany  jako[ciowe problemów, które w znacznym stopniu dotykaj osób i rodzin, korzystajcych ze [wiadczeD pomocy spoBecznej. Do niedawna byli to przede wszystkim ludzie starzy, a tak\e osoby niepeBnosprawne, rodziny wielodzietne i rodziny osób uzale\nionych od alkoholu. Obecnie w[ród podopiecznych przewa\ajc grup stanowi osoby w tzw. wieku produkcyjnym, które z powodu bezrobocia lub zbyt niskich dochodów nie dysponuj wystarczajcymi [rodkami na utrzymanie oraz szukaj wsparcia z uwagi na trudno[ci w rozwizywaniu innych istotnych problemów. 3.2. STRUKTURA ORGANIZACYJNA POMOCY SPOAECZNEJ 3.2. STRUKTURA ORGANIZACYJNA POMOCY SPOAECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE W WOJEWÓDZTWIE Zadania pomocy spoBecznej w województwie warmiDsko-mazurskim realizowane s przez jednostki wszystkich szczebli samorzdu terytorialnego, a tak\e administracj rzdow. Zadania te realizuj: " na poziomie gminy  116 o[rodków pomocy spoBecznej, " na poziomie powiatu  17 powiatowych centrów pomocy rodzinie i 2 miejskie o[rodki pomocy spoBecznej w Olsztynie i Elblgu, realizujce zadania powiatów, " na poziomie województwa: - ze strony administracji samorzdowej  Departament Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego - ze strony administracji rzdowej  WydziaB Spraw SpoBecznych Województwa WarmiDsko- Mazurskiego. Skuteczno[ wykonywania zadaD w du\ym stopniu zale\y od wspóBpracy pomidzy ró\nymi instytucjami pomocy spoBecznej oraz partnerami spoBecznymi (gBównie organizacjami pozarzdowymi), stowarzyszeniami, Ko[cioBem katolickim, innymi ko[cioBami i zwizkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. WedBug danych za rok 2000, na terenie województwa warmiDsko-mazurskiego dziaBa okoBo 1200 organizacji pozarzdowych (tj. stowarzyszeD i fundacji), z czego okoBo 800 jednostek to organizacje, dziaBajce w sferze pomocy spoBecznej. - 14 - 3.3. FORMY POMOCY INSTYTUCJONALNEJ W WOJEWÓDZTWIE 3.3. FORMY POMOCY INSTYTUCJONALNEJ W WOJEWÓDZTWIE Zadaniem pomocy spoBecznej jest, midzy innymi, tworzenie warunków organizacyjnych funkcjonowania pomocy spoBecznej, w tym niezbdnej infrastruktury socjalnej. W systemie pomocy spoBecznej winny funkcjonowa instytucje i placówki, umo\liwiajce peBn realizacj zadaD, wynikajcych z ustawy o pomocy spoBecznej. Oferowana pomoc bdzie wówczas profesjonalna i kompleksowa. Na terenie województwa warmiDsko-mazurskiego prowadz dziaBalno[: (stan na dzieD 31.01.2001 r.) 1) 33 ponadgminne domy pomocy spoBecznej (z czego 2 domy pomocy spoBecznej maj filie w Dobrym Mie[cie i IBawie), o Bcznej liczbie miejsc  3.252. Liczba miejsc w ponadgminnych domach pomocy spoBecznej, z uwzgldnieniem typu domu, przedstawia si nastpujco: - domy dla osób starych 444 - domy dla osób starych i przewlekle somatycznie chorych 400 - domy dla osób przewlekle somatycznie chorych 463 - domy dla dorosBych niepeBnosprawnych intelektualnie 687 - domy dla osób dorosBych przewlekle psychicznie chorych 823 - domy dla osób dorosBych przewlekle psychicznie chorych oraz niepeBnosprawnych intelektualnie 86 - domy dla dzieci niepeBnosprawnych intelektualnie 110 - domy dla dzieci i mBodzie\y niepeBnosprawnej intelektualnie 229 - domy dla matek z maBoletnimi dziemi i kobiet w ci\y 10 Lokalizacja ponadgminnych domów pomocy spoBecznej w województwie jest zró\nicowana, i tak: a) w powiatach: braniewskim, dziaBdowskim, ktrzyDskim, nidzickim, nowomiejskim, olecko-goBdapskim, szczycieDskim  funkcjonuje po 1 domu pomocy spoBecznej w powiecie, b) w powiatach: eBckim, gi\yckim, iBawskim (oraz 1 filia), ostródzkim, mrgowskim, olsztyDskim (miejskim)  funkcjonuj po 2 domy pomocy spoBecznej w powiecie, c) w powiatach: elblskim (miejskim), elblskim (ziemskim), bartoszyckim  funkcjonuj po 3 domy pomocy spoBecznej w powiecie, d) w powiecie olsztyDskim funkcjonuje 5 domów pomocy spoBecznej (oraz 1 filia), e) dwa powiaty: lidzbarski i piski nie posiadaj ponadgminnych domów pomocy spoBecznej. 2) 18 domów dziecka o Bcznej liczbie miejsc 1.093, 3) 9 rodzinnych domów dziecka, w których przebywa 69 dzieci, 4) 2 pogotowia opiekuDcze, dysponujce 96 miejscami, - 15 - 5) 5 o[rodków adopcyjno-opiekuDczych, 6) 2 mBodzie\owe o[rodki wychowawcze o Bcznej liczbie miejsc 142, 7) 1 specjalny o[rodek szkolno-wychowawczy, który zapewnia 36 miejsc, 8) 5 ponadgminnych [wietlic terapeutycznych, 9) 11 [rodowiskowych domów samopomocy o Bcznej liczbie miejsc 414 (1 [rodowiskowy dom samopomocy ma dwie wyodrbnione filie), 10) 26 dziennych domów pomocy spoBecznej o zasigu lokalnym, oraz o[rodki wsparcia, [wiadczce usBugi dla bezdomnych i inne placówki, [wiadczce usBugi dla dzieci i mBodzie\y. 3.4. ZATRUDNIENIE W JEDNOSTKACH ORGANIZACYJNYCH 3.4. ZATRUDNIENIE W JEDNOSTKACH ORGANIZACYJNYCH POMOCY SPOAECZNEJ POMOCY SPOAECZNEJ Zatrudnienie w jednostkach organizacyjnych pomocy spoBecznej województwa przedstawia si nastpujco (stan na 31.12.2000 r.): " w o[rodkach pomocy spoBecznej zatrudnionych jest 1.968 pracowników, w tym 680 pracowników socjalnych, " w powiatowych centrach pomocy rodzinie zatrudnionych jest 120 pracowników, w tym 32 pracowników socjalnych, i dalej, odpowiednio: " w domach pomocy spoBecznej 2.050 osób " w placówkach poradnictwa specjalistycznego 6 osób " w placówkach opiekuDczo-wychowawczych 840 osób " w o[rodkach adopcyjno-opiekuDczych 15 osób " w o[rodkach wsparcia, 322 osoby w tym: - w [rodowiskowych domach samopomocy 152 osoby - w dziennych domach pobytu 128 osób - w noclegowniach / domach noclegowych 11 osób - 16 - - w o[rodkach opiekuDczych 11 osób " w mieszkaniach chronionych 16 osób 3.5. PROBLEMY SPOAECZNE WOJEWÓDZTWA W UJCIU 3.5. PROBLEMY SPOAECZNE WOJEWÓDZTWA W UJCIU POMOCY SPOAECZNEJ POMOCY SPOAECZNEJ GBównym celem pomocy spoBecznej jest zaspokajanie niezbdnych, podstawowych potrzeb \yciowych osób i rodzin oraz umo\liwienie im bytowania w warunkach odpowiadajcych godno[ci czBowieka. W województwie warmiDsko-mazurskim, zgodnie z danymi z o[rodków pomocy spoBecznej, [wiadczeniami z pomocy spoBecznej w roku 2000 objto 20% mieszkaDców. Oznacza to, \e bez wzgldu na rodzaj, form oraz zródBo finansowania [wiadczeniami objto 83.762 rodziny, a w tych rodzinach 297.664 osoby. W porównaniu z rokiem 1999, kiedy to pomoc objto ponad 85 tys. rodzin, a w nich 306 tys. osób, liczba [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej spadBa o 1%. Przyczyn tej zmiany nale\y upatrywa przede wszystkim w niewystarczajcym zapewnieniem [rodków finansowych na realizacj zadaD pomocy spoBecznej, nie za[ w zmniejszeniu si zapotrzebowania na [wiadczenia socjalne Najwikszy odsetek ludno[ci objtej pomoc spoBeczn w 2000 r., w stosunku do ogóBu mieszkaDców powiatu, zanotowano w powiatach: elblskim ziemskim 29,3% (16.911 osób), nowomiejskim 28,94% (12.754 osoby), ktrzyDskim 28,4% (20.246 osób). Powiatami o najni\szym odsetku ludno[ci objtej pomoc spoBeczn byBy: miasto na prawach powiatu Olsztyn 8,02% (13.863 osoby) i miasto na prawach powiatu Elblg 10,39% (13.496 osób). Uwzgldniajc przyczyny okre[lone w art.3 ustawy o pomocy spoBecznej, z powodu których udzielono osobom i rodzinom pomocy, najwy\szy procent, w stosunku do ogóBu ludno[ci województwa, stanowiBy: bezrobocie - 11,38% (166.790 osób), bezradno[ w sprawach opiekuDczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego - 6,45% (94.563 osoby), niepeBnosprawno[ - 3,37% (17.137 osób) oraz dBugotrwaBa choroba - 3,46% (18.126 osób). Najni\szy procent natomiast stanowiBy: narkomania - 0,05% (708 osób), bezdomno[ - 0,05% (729 osób) i sieroctwo - 0,06% (833 osoby). Liczba rodzin w województwie warmiDsko-mazurskim objtych pomoc z powodu bezrobocia wynosi 45.433, co stanowi 54,2% w stosunku do wszystkich rodzin objtych pomoc spoBeczn w ubiegBym roku w regionie. W rodzinach tych \yje Bcznie 166.790 osób. Bezrobocie, jako przyczyna pomocy, najbardziej jaskrawo wystpowaBo w powiatach: gi\yckim (17,16% ogóBu ludno[ci województwa), bartoszyckim (17,07%) oraz elblskim ziemskim (16,95%). Przedstawione dane ukazuj, \e dominujcym czynnikiem przyznania pomocy spoBecznej w 2000 roku byBo bezrobocie. Ta tendencja utrzymuje si ju\ od kilku lat, co wydaje si zrozumiaBe z uwagi na fakt, \e województwo warmiDsko-mazurskie nale\y do regionów kraju o najwy\szej stopie bezrobocia, przy jednym z najni\szych w Polsce wskazników zamo\no[ci mieszkaDców województwa (niski poziom przecitnych wynagrodzeD, wysoka stopa bezrobocia, znaczna liczba osób pobierajcych [wiadczenia spoBeczne). - 17 - Systematycznie rosnce bezrobocie w regionie jest zjawiskiem szczególnie niepokojcym, ma bowiem bezpo[redni wpByw na poziom bezpieczeDstwa socjalnego jego mieszkaDców. Tablica 1. Ludno[ województwa warmiDsko-mazurskiego objta [wiadczeniami z pomocy spoBecznej w roku 2000, z uwzgldnieniem powodów przyznania [wiadczeD, okre[lonych w art.3 ustawy z dnia 29 listopada 1990 roku o pomocy spoBecznej. % ludno[ci, którym Liczba rodzin, udzielono którym udzielono [wiadczenia pomocy Powody przyznania [wiadczeD [wiadczeD spoBecznej z pomocy spoBecznej (w stosunku do ogóBu ludno[ci województwa) 41. 960 9,99 1. ubóstwo * 2. sieroctwo 251 0,06 3. bezdomno[ 675 0,05 4. potrzeba ochrony macierzyDstwa 9.522 2,79 5. bezrobocie 45.433 ** 11,38 6. niepeBnosprawno[ 17.137 3,37 7. dBugotrwaBa choroba 18.126 3,46 8. bezradno[ w sprawach opiekuDczo  20.435 6,45 wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwBaszcza w rodzinach niepeBnych lub wielodzietnych, w tym: 9.799 2,07 a) rodziny niepeBne 9.000 4,00 b) rodziny wielodzietne 9. alkoholizmu 6.003 1,13 10. narkomanii 346 0,05 720 11. trudno[ci w przystosowaniu do \ycia 0,12 po opuszczeniu zakBadu karnego 12. klski \ywioBowej lub ekologicznej 526 0,18 * Ubóstwo, jako samodzielna przesBanka udzielania [wiadczeD pomocy spoBecznej, nie wystpuje. Acznie z ubóstwem musi wystpi inna przesBanka, wymieniona w pozycji 2-12 powy\szego zestawienia. ** 54,2% wszystkich rodzin objtych pomoc spoBeczn - 18 - Dane zawarte w powy\szym zestawieniu pochodz z diagnoz i opracowaD wBasnych Departamentu Polityki SpoBecznej, sporzdzonych wedBug informacji o[rodków pomocy spoBecznej województwa warmiDsko-mazurskiego (stan na dzieD 31 grudnia 2000 r.) 4. PROBLEMY OSÓB NIEPEANOSPRAWNYCH 4. PROBLEMY OSÓB NIEPEANOSPRAWNYCH W WOJEWÓDZTWIE W WOJEWÓDZTWIE WARMICSKO-MAZURSKIM WARMICSKO-MAZURSKIM Jednym z najbardziej niepokojcych problemów spoBecznych ostatnich lat, nie tylko w województwie i kraju, ale i na caBym [wiecie, jest wzrost liczby osób niepeBnosprawnych. Szacuje si, \e okoBo 14% populacji dotknite jest niepeBnosprawno[ci, przy czym zjawisko to stale wzrasta. Ostatnie badania GBównego Urzdu Statystycznego (1996 r.), który przeprowadziB reprezentacyjne badania stanu zdrowia ludno[ci, uwzgldniajce problematyk osób niepeBnosprawnych wykazuj, \e teren województwa warmiDsko-mazurskiego zamieszkuje ogóBem 173.900 osób niepeBnosprawnych, z czego : 46% to osoby niepeBnosprawne ruchowo, 33 % stanowi osoby z upo[ledzeniem umysBowym, schorzeniami psychicznymi i neurologicznymi, 16% to osoby niewidome i niedowidzce, 5% to inwalidzi sBuchu ( osoby gBuche i niedosByszce). Nale\y podkre[li, \e w[ród osób, u których orzeczono jedno z podstawowych wymienionych grup schorzeD, co druga osoba cierpi dodatkowo na inne schorzenie, np. ukBadu kr\enia lub inny rodzaj niepeBnosprawno[ci ustalony orzeczeniem wBa[ciwej komisji. Aktualna skala problemu niepeBnosprawno[ci mieszkaDców województwa warmiDsko- mazurskiego okre[lona zostanie po opracowaniu danych, zebranych w wyniku Narodowego Spisu Powszechnego Ludno[ci, który przeprowadzony zostanie w pierwszej poBowie 2002 roku. Ju\ teraz jednak niepokoi wzrost liczby osób zaliczanych do niepeBnosprawnych z powodu zaburzeD psychicznych, które stanowi blisko 1/3 ogólnej liczby niepeBnosprawno[ci. Stale wzrasta równie\ liczba niepeBnosprawnych dzieci w wieku do 14 lat, których odsetek, wedBug danych GUS (1996 r.) wynosi okoBo 22,2% . Zebrane w 2000 roku informacje z powiatowych centrów pomocy rodzinie pozwoliBy na poznanie mo\liwo[ci zaspokajania potrzeb osób niepeBnosprawnych i rozwizywania ich problemów. MateriaBy te umo\liwiBy dokonanie analizy istniejcych w województwie zasobów, umo\liwiajcych rehabilitacj tej grupy mieszkaDców regionu. Z analizy tej wynika, \e : 1. W województwie warmiDsko-mazurskim istnieje 95 placówek rehabilitacyjnych, w tym: 45 dla osób z upo[ledzeniem umysBowym, 30 dziaBajcych na rzecz osób niepeBnosprawnych ruchowo, 12 obejmujcych rehabilitacj osoby gBuche i niedosByszce, 8 dla niewidomych i niedowidzcych. Ponadto istniej 54 inne podmioty wspóBpracujce w procesie rehabilitacji, m.in. przychodnie rehabilitacyjne dziaBajce przy ZOZ. 2. W regionie odnotowano 34 placówki zaopatrzenia ortopedycznego [wiadczce usBugi osobom niepeBnosprawnym, z czego poBowa znajduje si na terenie powiatu olsztyDskiego grodzkiego. A\ 5 powiatów (bartoszycki, dziaBdowski, olsztyDski ziemski, szczycieDski i nidzicki) nie ma - 19 - \adnej placówki ortopedycznej. 3. Szacuje si, \e bariery architektoniczne, uniemo\liwiajce osobom niepeBnosprawnym peBne uczestnictwo w \yciu spoBeczno-zawodowym i kulturalnym wystpuj a\ w 80% placówek u\yteczno[ci publicznej. 4. W województwie warmiDsko-mazurskim baza szkoleniowa dla osób niepeBnosprawnych jest niewystarczajca. Szkolenia osób niepeBnosprawnych w powiatach odbywaj si w instytucjach szkolenia i doskonalenia zawodowego, które organizuj kursy dla ró\nych grup osób bezrobotnych. 5. Wg danych Wojewódzkiego Urzdu Pracy na dzieD 31 grudnia 1999 r. zarejestrowano 3.873 osoby niepeBnosprawne bezrobotne i poszukujce pracy, w tym 1.577 osób z wyksztaBceniem podstawowym bez kwalifikacji zawodowych. Ponad poBowa osób niepeBnosprawnych zarejestrowanych jako bezrobotni i poszukujcy zatrudnienia, to osoby pozostajce bez pracy powy\ej dwunastu miesicy. OkoBo 500 osób niepeBnosprawnych zgBosiBo potrzeb ksztaBcenia i doskonalenia zawodowego. Jak wynika z powy\szej analizy do najwa\niejszych problemów osób niepeBnosprawnych zamieszkujcych województwo warmiDsko-mazurskie mo\na zaliczy:  nagminnie wystpujce bariery architektoniczne i komunikacyjne utrudniajce aktywno[ spoBeczno-zawodow i kulturaln,  bariery w aktywno[ci zawodowej wynikajce z niedostatecznej bazy szkoleniowej,  utrudniony dostp do usBug rehabilitacyjnych. - 20 - 5. SKALA PROBLEMU UZALE[NIEC 5. SKALA PROBLEMU UZALE[NIEC W WOJEWÓDZTWIE W WOJEWÓDZTWIE WARMICSKO-MAZURSKIM WARMICSKO-MAZURSKIM Jednymi z gBównych zagro\eD, z którymi spotykaj si spoBeczno[ci lokalne s problemy zwizane z nadu\ywaniem substancji psychoaktywnych, zarówno legalnych jak i nielegalnych, takich jak alkohol, nikotyna i narkotyki. Mimo bowiem du\ego zaanga\owania i wiedzy na temat mechanizmów uzale\nieD wiele osób, instytucji oraz organizacji pozarzdowych nie czuje si w peBni kompetentnymi, aby podj i realizowa skuteczne dziaBania zapobiegawcze. W województwie warmiDsko-mazurskim, podobnie jak i w caBym kraju, okoBo 20% nastolatków nadu\ywa alkoholu w sposób przynoszcy powa\ne szkody dla ich rozwoju fizycznego, psychicznego i moralnego. WedBug badaD Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie szacuje si, \e w Polsce okoBo 2-3% caBej populacji uzale\nione jest od alkoholu. Z badaD przeprowadzanych przez Instytut wynika, i\ w naszym województwie w 1999 roku w poradniach odwykowych z powodu problemu alkoholowego leczyBo si zaledwie 3.626 osób, w tym 1.419  pierwszy raz. Z lecznictwa caBodobowego skorzystaBo 2.848 osób (dane nie obejmuj ostrych zatru). W 2000 roku z pomocy lecznictwa ambulatoryjnego, na tle uzale\nienia od alkoholu, skorzystaBo 5.328 osób, natomiast dziaBajce na terenie województwa stacjonarne placówki lecznictwa odwykowego w roku 2000 przyjBy ogóBem 2.733 osoby (dane WarmiDsko-Mazurskiego Centrum Zdrowia Publicznego). Systematycznie ro[nie te\ liczba dzieci i mBodzie\y, która eksperymentuje z substancjami psychoaktywnymi. Zestawienie wyników badaD ankietowych prowadzonych w [rodowiskach lokalnych województwa z wynikami badaD ogólnopolskich potwierdza, \e zjawisko to stale utrzymuje si na poziomie od 12% do 15% badanej populacji. Wyniki te [wiadcz o znacznym wzro[cie stopnia i zasigu rozpowszechnienia do[wiadczeD dzieci i mBodzie\y z substancjami nielegalnymi i wskazuj jednocze[nie na wzrost zagro\enia nimi. W latach 1997 - 1998, na obszarach obecnie znajdujcych si w granicach województwa warmiDsko-mazurskiego, na 100 tys. mieszkaDców z powodu uzale\nienia od narkotyków leczyBo si ok. 24 osób (dane Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie). O rosncej skali problemu narkomanii [wiadczy równie\ liczba osób, zgBaszajcych si na oddziaBy detoksykacji Wojewódzkich ZespoBów Lecznictwa Psychiatrycznego. Dla przykBadu, na oddziale detoksykacji w Olsztynie w 1998 r. leczyBy si 253 osoby, a w 1999 ju\ 351 osób ( wzrost o 39%), w roku 2000 natomiast - 395 osób. Stale te\ wzrasta przestpczo[ w[ród nieletnich oraz agresja potgujca zjawiska przemocy w rodzinach, zwBaszcza wobec kobiet i dzieci, czego zródBo le\y w zjawiskach uzale\nieD, gBównie - 21 - alkoholowych. 6. WIZJA STRATEGII 6. WIZJA STRATEGII Po moc spoB eczna Po moc spoBeczna regionu W arm ii i Mazu r region u W arm ii i Mazur pod staw  be zpie czeD stwa socjalnego pod staw bezpieczeDstwa socjalnego i aktywno[ci jego mieszkaDców i aktywno[ci jego mieszkaDców Wizj przyszBo[ci pomocy spoBecznej w województwie warmiDsko-mazurskim okre[lono na podstawie analizy sytuacji spoBecznej w regionie i zweryfikowano przy wspóBpracy partnerów spoBecznych. Okre[lone w strategii cele winny by osignite do 2015 roku. Jest to jednak uwarunkowane przestrzeganiem przez samorzdy lokalne, sBu\by socjalne i partnerów spoBecznych, przyjtych form i zasad dziaBania, a przede wszystkim  wyzwoleniem aktywno[ci [rodowisk lokalnych na rzecz rozwizywania istotnych problemów spoBecznych. W województwie zorganizowany zostanie sprawny system pomocy rodzinie i dziecku, w którym wa\n rol, obok instytucji samorzdowych, bd peBniBy grupy samopomocowe i organizacje pozarzdowe. Szczególn wag nale\y poBo\y na nieinstytucjonalne formy pomocy, w tym na pomoc [rodowiskow, a pomoc instytucjonalna powinna sta si ostatecznym [rodkiem zaradczym. Rozwinie si system systematycznego monitorowania problemów rodzin i dzieci oraz stworzone zostan warunki do uruchomienia zintegrowanych dziaBaD, umo\liwiajcych szybk i skuteczn pomoc w sytuacjach kryzysowych oraz przeciwdziaBajcych zjawiskom marginalizacji. Pomoc [rodowiskowa stanie si dominujc form pomocy spoBecznej w województwie warmiDsko-mazurskim. Wzro[nie liczba lokalnych o[rodków wsparcia  miejsc, gdzie osoby i rodziny bd mogBy korzysta z peBnej informacji i poradnictwa; nastpi rozwój i podniesienie jako[ci usBug organizowanych w miejscu zamieszkania. Podjte zostan dziaBania na rzecz pobudzania aktywno[ci [rodowisk zagro\onych marginalizacj i dotknitych zjawiskiem alienacji. Podstawowym warunkiem skutecznego przeciwdziaBania negatywnym zjawiskom spoBecznym jest jednak podwy\szenie [wiadomo[ci mieszkaDców regionu na temat gBównych przyczyn i skutków tych zjawisk oraz zasad i mo\liwo[ci zapobiegania ich powstawaniu. - 22 - Wizj pomocy spoBecznej województwa warmiDsko-mazurskiego urzeczywistnia bd aktywne [rodowiska, samorzdy wszystkich szczebli, dobrze wyksztaBcone i przygotowane kadry jednostek pomocy spoBecznej oraz wspóBpracujcy partnerzy spoBeczni. Podstaw realizacji wizji bdzie likwidacja barier informacyjnych, strukturalnych i organizacyjnych. - 23 - 7. CEL GAÓWNY STRATEGII 7. CEL GAÓWNY STRATEGII Pomoc spoBeczna Pomoc spoBeczna sprawnym i skutecznym elementem sprawnym i skutecznym elementem systemu wsparcia spoBecznego systemu wsparcia spoBecznego mieszkaDców Warmii i Mazur mieszkaDców Warmii i Mazur ZBo\ony proces transformacji ustrojowej sprawiB, \e region Warmii i Mazur znalazB si w niekorzystnym poBo\eniu spoBeczno-ekonomicznym. Najwy\sza w kraju stopa bezrobocia, zastój gospodarczy i towarzyszca temu stagnacja na rynku pracy, wzrastajca liczba osób i rodzin \yjcych na pograniczu ubóstwa; wszystko to wyznacza pomocy spoBecznej szczególn pozycj w ogólnie pojtym systemie wsparcia spoBecznego mieszkaDców regionu Warmii i Mazur, co znalazBo odzwierciedlenie równie\ w niniejszym dokumencie strategii pomocy spoBecznej. Osignicie stanu, okre[lonego w gBównym celu strategii wymaga realizacji podstawowych zaBo\eD strategicznych, dotyczcych sfery pomocy spoBecznej regionu, w tym przede wszystkim: 1) Wypracowania stabilnych podstaw i zasad wspóBpracy administracji publicznej (rzdowej i samorzdowej) z partnerami spoBecznymi i innymi podmiotami lokalnego \ycia publicznego. 2) Opracowania lokalnych i wojewódzkich programów rozwizywania najistotniejszych kwestii i problemów spoBecznych regionu, przy szerokim udziale partnerów spoBecznych. 3) Zmian ustawowych w zakresie pomocy spoBecznej, midzy innymi w celu zmniejszania rozbie\no[ci midzy zadaniami wynikajcymi z ustawy o pomocy spoBecznej a finansowymi mo\liwo[ciami ich realizacji. 4) Podnoszenia spoBecznej i zawodowej aktywno[ci mieszkaDców Warmii i Mazur. 5) Zaspokajania potrzeb socjalnych wszystkich mieszkaDców regionu, ze szczególnym uwzgldnieniem grup spoBecznych nara\onych na zjawiska marginalizacji. 6) KsztaBtowania postaw tolerancji i zrozumienia wobec sytuacji marginalizowanych grup spoBecznych. - 24 - 7) Zmian w mentalno[ci mieszkaDców Warmii i Mazur co do roli i zadaD pomocy spoBecznej i ksztaBtowania [wiadomo[ci w tej sferze. Pomoc spoBeczna w takim ujciu staje si wa\nym elementem caBego systemu wsparcia spoBecznego mieszkaDców regionu Warmii i Mazur. Jej pozycj wyznacza bowiem z jednej strony, realizacja podstawowych zadaD ustawowych, z drugiej za[  koordynowanie dziaBaD wszelkich podmiotów, wspóBtworzcych system spoBecznego wsparcia. Praktyczna realizacja zaBo\eD strategicznych wymaga stworzenia silnych podstaw takiego systemu, wzmocnienia sieci wzajemnej wspóBpracy wszystkich jednostek pomocy spoBecznej oraz partnerów spoBecznych, a tak\e wBczenia si innych podmiotów lokalnego \ycia publicznego regionu w budowanie i wzmacnianie systemu wsparcia spoBecznego jego mieszkaDców. Taki kierunek rozwoju podyktowany zostaB nie tylko warunkami wewntrznymi regionu Warmii i Mazur, ale te\ wymogami dostosowania polskiego systemu pomocy spoBecznej i polityki spoBecznej do kryteriów obowizujcych w krajach Unii Europejskiej. Mimo specyfiki systemu pomocy spoBecznej w ka\dym z paDstw unijnych, konieczne staje si wypracowanie podstaw wspóBpracy w tej sferze. ZaBo\enia strategiczne niniejszego dokumentu strategii wyznaczaj now pozycj pomocy spoBecznej regionu Warmii i Mazur. Spójno[ strategii z podstawowymi zaBo\eniami rozwoju spoBeczno-gospodarczego województwa warmiDsko-mazurskiego gwarantuje zachowanie gBównego kierunku integracji Polski z Uni Europejsk, w tym równie\ w sferze pomocy spoBecznej. - 25 - 8. GAÓWNE OBSZARY STRATEGII 8. GAÓWNE OBSZARY STRATEGII Prace nad strategi pomocy spoBecznej rozpoczto od zidentyfikowania gBównych problemów regionu Warmii i Mazur w ujciu pomocy spoBecznej, po czym na tej podstawie okre[lono 5 gBównych obszarów strategii, które uznano za priorytetowe dla sfery pomocy spoBecznej, tj: 8.1. KRYZYS RODZINY 8.1. 8.2. 8.2. MARGINALIZACJA GRUP SPOAECZNYCH DAUGOTRWAAE BEZROBOCIE 8.3. 8.3. WYKORZYSTANIE POTENCJAAU 8.4. 8.4. PARTNERÓW SPOAECZNYCH KSZTAATOWANIE ZWIADOMOZCI 8.5. 8.5. W SFERZE POMOCY SPOAECZNEJ S one wspóBzale\ne, sBu\ realizacji wizji i osigniciu celu gBównego strategii pomocy spoBecznej - 26 - województwa warmiDsko-mazurskiego. 8.1. 8.1. KRYZYS RODZINY Podstaw wyodrbnienia obszaru  Kryzys rodziny byBy gBówne problemy, zidentyfikowane przez ZespóB Programowy, w ujciu pomocy spoBecznej. Problemy te dotycz przede wszystkim: szeroko pojtego kryzysu rodziny, sBabego wsparcia oferowanego rodzinie w kryzysie, poszerzajcego si uzale\nienia w[ród dzieci i mBodzie\y, niewystarczajcej pomocy dla dzieci, pogBbiajcych si patologii spoBecznych i postpujcej pauperyzacji spoBeczeDstwa. - 27 - 8.1.1. ANALIZA SWOT 8.1.1. ANALIZA SWOT Mocne strony SBabe strony " Przej[cie systemu opieki nad rodzin i dzieckiem " Wysokie bezrobocie i zBa sytuacja ekonomiczna rodzin. z resortu o[wiaty do pomocy spoBecznej. " Niedostateczne dofinansowanie realizowanych zadaD. " Wzajemne wsparcie i pomoc czBonków rodziny. " Wzrost patologii spoBecznych. " Tradycje zwizane z wyznaniem i rodzin. " Brak wypracowanych systemów wspomagania dziaBaD " Instytucja maB\eDstwa. profilaktycznych " Istniejcy system norm prawnych. " Bezradno[ i bierno[ rodzin w rozwizywaniu wBasnych problemów " Istniejcy system wsparcia spoBecznego, w tym instytucje pomocy spoBecznej i organizacje pozarzdowe, dziaBajce " DBugotrwaBe uzale\nienie rodzin od pomocy spoBecznej. w obszarze pomocy spoBecznej. " Niewydolno[ wychowawcza rodziny. " Rozwój rodzinnych form opieki zastpczej. " Niska odpowiedzialno[ za rodzin. " Niski poziom wyksztaBcenia spoBeczeDstwa. " Zbyt wolno powstajce organizacje grup wsparcia dla rodzin i rodzinnych form opieki. Szanse Zagro\enia " O\ywienie gospodarcze regionu i tworzenie miejsc " Brak rozwizaD systemowych w zakresie zwalczania pracy. bezrobocia. " Zmiana zasad finansowania zadaD pomocy spoBecznej. " Rosnce bezrobocie w kraju. " Systemowe rozwizania problemu bezrobocia. " Brak dostatecznych [rodków finansowych na realizacj programów pomocowych. " Wzrost [rodków finansowych na pomoc spoBeczn. " ZaBamanie systemu finansowania zadaD pomocy " Rozwój infrastruktury odpowiadajcej zmieniajcym spoBecznej. si potrzebom socjalnym. " Brak systemowych rozwizaD w zakresie zapobiegania " Zmiany ustawowe dajce mo\liwo[ci pozyskiwania kryzysom w rodzinie. [rodków finansowych przez instytucje pomocy spoBecznej. " Upadek warto[ci moralnych i autorytetów. " Proces integracji z Uni Europejsk. " Niewystarczajce zrozumienie problemu przez wBadze. " Inicjowanie rozwoju wolontariatu. " Wzrost poziomu wyksztaBcenia spoBeczeDstwa. " Polityka prorodzinna. - 28 - 8.1.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU 8.1.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU PrawidBowo funkcjonujca rodzina PrawidBowo funkcjonujca rodzina Obszar  Kryzys rodziny jest jednym z najbardziej rozlegBych i zBo\onych obszarów strategii pomocy spoBecznej. Wszystkie dziaBania zaplanowane w ramach tego obszaru, dla realizacji poszczególnych celów operacyjnych, skupiaj si, przede wszystkim, na prawidBowym funkcjonowaniu rodziny, co oznacza przywrócenie naturalnych funkcji rodziny i odpowiedzialno[ci naturalnej rodziny za los dziecka. W zwizku z tak okre[lonym celem strategicznym w obszarze  Kryzys rodziny , przewiduje si realizacj poni\szych celów operacyjnych: SPRAWNY SYSTEM ZAPOBIEGANIA KRYZYSOM RODZINY SPRAWNY SYSTEM ZAPOBIEGANIA KRYZYSOM RODZINY I WSPIERANIA RODZIN W KRYZYSIE I WSPIERANIA RODZIN W KRYZYSIE W celu skutecznego przeciwdziaBania pojawiajcym si i pogBbiajcym kryzysom rodziny niezbdne jest stworzenie systemu, umo\liwiajcego rodzinie uzyskanie specjalistycznego wsparcia i niezbdnej pomocy. Podstawowym warunkiem realizacji tak okre[lonego celu operacyjnego bdzie: Utworzenie w ka\dym powiecie sieci poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego. Utworzenie w powiatach sprawnego systemu rodzinnych form opieki zastpczej. Utworzenie w gminach stanowiska koordynatora ds. pomocy rodzinie. Utworzenie w gminach i powiatach niezbdnej infrastruktury socjalnej, odpowiadajcej zmieniajcym si potrzebom. Ustalenie stabilnego funduszu finansowania poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego. Opracowanie systemu szkoleD dla specjalistów pracy z rodzin. ODPOWIEDZIALNOZ NATURALNEJ RODZINY ZA LOS DZIECKA ODPOWIEDZIALNOZ NATURALNEJ RODZINY ZA LOS DZIECKA Rodzina jest podstawowym [rodowiskiem, gwarantujcym prawidBowy rozwój dziecka i zaspokajanie jego potrzeb. Dlatego te\, [rodowisko to nale\y maksymalnie wspiera oraz wzmacnia poczucie odpowiedzialno[ci rodziców za wychowanie dzieci i przygotowanie ich do samodzielnego \ycia. - 29 - Dla osignicia tak zdefiniowanego celu operacyjnego niezbdne bdzie podjcie okre[lonych dziaBaD, majcych doprowadzi do jego realizacji, w tym przede wszystkim: Stworzenie sieci wspóBpracy podmiotów lokalnych, dziaBajcych na rzecz rodziny, w tym spdzania wspólnego czasu wolnego dzieci i rodziców. Stworzenie systemu monitorowania zastpczych form opieki rodzinnej  od szczebla gminy na województwie koDczc. Usprawnienie wspóBpracy placówek opiekuDczo-wychowawczych z rodzicami naturalnymi. Inicjowanie dziaBaD na rzecz pomocy rodzinom, znajdujcym si w kryzysie. SPRAWNY SYSTEM PRZECIWDZIAAANIA PATOLOGIOM SPOAECZNYM SPRAWNY SYSTEM PRZECIWDZIAAANIA PATOLOGIOM SPOAECZNYM Poszerzajcy si zakres patologii spoBecznych, dotykajcych coraz mBodszych grup mieszkaDców województwa, wymaga podejmowania zdecydowanych dziaBaD [rodowiskowych. Szczególn rol w tych dziaBaniach winny peBni jednostki pomocy spoBecznej. Urzeczywistnienie tego celu operacyjnego w du\ym stopniu zale\e bdzie od podjcia nastpujcych dziaBaD: Opracowywania i realizacji lokalnych programów przeciwdziaBania zjawiskom patologicznym. Stworzenia sprawnego systemu pomocy dla osób uzale\nionych. Monitorowania zjawisk patologicznych w województwie. WspóBpracy z mediami, organizacjami, szkoB w zakresie kreowania i upowszechniania pozytywnych wzorców osobowych. Nawizania wspóBpracy z Ko[cioBem katolickim oraz innymi ko[cioBami i zwizkami wyznaniowymi. DOBRE WARUNKI MATERIALNO-BYTOWE RODZIN DOBRE WARUNKI MATERIALNO-BYTOWE RODZIN Jednym z podstawowych warunków, zapewniajcych zaspokojenie potrzeb czBonków rodziny, jest odpowiednia sytuacja materialna rodziny. Podstawowym zródBem dochodów powinna by praca, natomiast tylko w uzasadnionych sytuacjach nale\y wspiera rodziny [rodkami publicznymi. Realizacja tak okre[lonego celu operacyjnego w du\ym stopniu zale\e bdzie od podjcia okre[lonych dziaBaD, z których najwa\niejsze to: - 30 - Rozwijanie systemu pomocy materialnej dla uczcych si dzieci i studiujcej mBodzie\y z rodzin najubo\szych. Zapewnienie niezbdnych [rodków finansowych na wsparcie rodzin najubo\szych. Inicjowanie dziaBaD na rzecz pobudzania lokalnego rynku pracy. Tworzenie lobbingu na rzecz prorodzinnego systemu podatkowego. Wspieranie rodzinnych form przedsibiorczo[ci. - 31 - 8.2. 8.2. MARGINALIZACJA GRUP SPOAECZNYCH Obszar ten wyodrbniony zostaB na podstawie analizy gBównych problemów wystpujcych w województwie. Stwierdzono, \e w[ród zjawisk sprzyjajcych marginalizacji, na uwag zasBuguj przede wszystkim: bezdomno[ osób i rodzin, pogBbiajce si patologie spoBeczne, niska aktywno[ grup zagro\onych marginalizacj spoBeczn, a tak\e pogBbiajce si zjawisko alienacji grup spoBecznych. - 32 - 8.2.1. ANALIZA SWOT 8.2.1. ANALIZA SWOT Mocne strony SBabe strony " PotencjaB ludzki - kadry pomocy spoBecznej. " Ustawa o pomocy spoBecznej jest zbyt prospoBeczna  zbyt du\a ró\nica pomidzy mo\liwo[ciami finansowymi " Pomoc organizacji pozarzdowych w przeciwdziaBaniu a uprawnieniami wynikajcymi z ustawy. marginalizacji grup spoBecznych. " Rozbie\no[ midzy zadaniami a mo\liwo[ciami sBu\b " Zaanga\owanie pracowników sBu\b pomocy spoBecznej. spoBecznych. " Znajomo[ problemu przez odpowiednie sBu\by pomocy " Roszczeniowe postawy osób zagro\onych spoBecznej. marginalizacj. " Sie placówek instytucjonalnej pomocy spoBecznej. " Nieskoordynowany system dziaBaD ró\nych instytucji " Integracja pracowników sBu\b pomocy spoBecznej. i organizacji na rzecz osób i rodzin zagro\onych " Istniejcy system wsparcia spoBecznego, w tym instytucji marginalizacj. pomocy spoBecznej. " SBabo rozwinita sie poradnictwa specjalistycznego w [rodowisku lokalnym. " Zbyt niskie umiejtno[ci kadr jednostek pomocy spoBecznej. " MaBy zakres ofert w systemie pomocy spoBecznej dla osób zagro\onych marginalizacj. Szanse Zagro\enia " Rozwój gospodarczy i zwizana z tym poprawa sytuacji " Wzrost bezrobocia. materialnej osób i rodzin. " Brak zrozumienia i tolerancji ze strony spoBeczeDstwa " Edukacja spoBeczeDstwa w kierunku pozytywnego w stosunku do sytuacji marginalizowanych grup ksztaBtowania [wiadomo[ci i poczucia warto[ci. spoBecznych. " Wspieranie regionów zapóznionych gospodarczo. " SBaby rozwój gospodarczy kraju. " Polityka paDstwa stawiajca na rozwój edukacji. " Upadek autorytetów moralnych i spoBecznych. " Rozwój spoBecznych grup wsparcia. " Kryzys gospodarczy kraju. " ProspoBeczna polityka paDstwa. " Niewywizywanie si paDstwa z wBasnych zobowizaD. " Proces integracji z Uni Europejsk. " Negatywne wzorce zachowaD spoBecznych. " Konsumpcyjny styl \ycia spoBeczeDstwa. - 33 - 8.2.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU 8.2.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU Sprawny i skuteczny system zapobiegania Sprawny i skuteczny system zapobiegania marginalizacji grup spoBecznych marginalizacji grup spoBecznych W demokratycznym paDstwie prawa nale\y podejmowa skuteczne dziaBania, przeciwdziaBajce zjawiskom odrzucenia, alienacji i marginalizacji. Konstytucja RP, w art. 32 ust. 2 stanowi, \e nikt nie mo\e by dyskryminowany w \yciu politycznym, spoBecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Dla osignicia zakBadanego celu strategicznego obszaru  Marginalizacja grup spoBecznych zdefiniowano nastpujce cele operacyjne: OGRANICZONE ZJAWISKO BEZDOMNOZCI WZRÓD ZWIADCZENIOBIORCÓW OGRANICZONE ZJAWISKO BEZDOMNOZCI WZRÓD ZWIADCZENIOBIORCÓW POMOCY SPOAECZNEJ POMOCY SPOAECZNEJ Bezdomno[ jest jednym z podstawowych zjawisk, sprzyjajcych marginalizacji. Utrata mieszkania bardzo szybko pogBbia inne problemy osób i rodzin. Uniemo\liwia, przede wszystkim, zaspokajanie naturalnych, podstawowych potrzeb czBowieka i sprzyja pojawianiu si i rozszerzaniu nowych niekorzystnych zjawisk spoBecznych: uzale\nieD, przestpczo[ci, zachorowalno[ci na ró\ne grozne choroby, niepeBnosprawno[ci, bezrobocia itd. Realizacja tego celu operacyjnego wymaga bdzie: Pracy socjalnej z osobami zagro\onymi eksmisj. Inicjowania tworzenia mieszkaD socjalnych w gminach. Opracowywania i realizacji lokalnych programów wychodzenia z bezdomno[ci. WspóBpracy jednostek pomocy spoBecznej z sdami, organizacjami pozarzdowymi i wBa[cicielami mieszkaD na rzecz ograniczania eksmisji. OGRANICZONA SKALA ZJAWISK PATOLOGII SPOAECZNYCH WZRÓD OGRANICZONA SKALA ZJAWISK PATOLOGII SPOAECZNYCH WZRÓD ZWIADCZENIOBIORCÓW POMOCY SPOAECZNEJ ZWIADCZENIOBIORCÓW POMOCY SPOAECZNEJ Urzeczywistnienie tak sformuBowanego celu operacyjnego zale\e bdzie w du\ym stopniu od: - 34 - Aktywizowania grup wsparcia spoBecznego na rzecz [rodowisk zagro\onych marginalizacj. Inicjowania tworzenia grup samopomocowych. Opracowywania i realizacji lokalnych programów na rzecz walki ze zjawiskami patologii spoBecznych. Opracowywania i realizacji programów leczniczo-terapeutycznych dla [rodowisk dotknitych patologi. Inicjowania tworzenia bazy leczniczej dla osób dotknitych patologiami spoBecznymi. Inicjowania tworzenia alternatywnych form spdzania czasu wolnego dorosBych, dzieci i mBodzie\y. Popularyzowania i promowania modelu zdrowego stylu \ycia. WYSOKA AKTYWNOZ GRUP SPOAECZNYCH ZAGRO[ONYCH WYSOKA AKTYWNOZ GRUP SPOAECZNYCH ZAGRO[ONYCH MARGINALIZACJ MARGINALIZACJ Istotne znaczenie dla realizacji tego celu ma, przede wszystkim, aktywizowanie grup spoBecznych zagro\onych marginalizacj. W zBo\onym procesie przeciwdziaBania tym zjawiskom powinni, je\eli jest to tylko mo\liwe, uczestniczy sami zainteresowani. Do realizacji tego celu operacyjnego konieczne bdzie: Inicjowanie tworzenia lokalnych grup wsparcia. Animacja [rodowiska lokalnego na rzecz grup spoBecznych zagro\onych marginalizacj. Opracowywanie i realizacja programów na rzecz aktywizacji grup zagro\onych marginalizacj. Wspieranie programów realizowanych przez organizacje pozarzdowe. OGRANICZONE ZJAWISKO ALIENACJI WZRÓD MARGINALIZOWANYCH OGRANICZONE ZJAWISKO ALIENACJI WZRÓD MARGINALIZOWANYCH GRUP SPOAECZNYCH, BDCYCH ZWIADCZENIOBIORCAMI POMOCY GRUP SPOAECZNYCH, BDCYCH ZWIADCZENIOBIORCAMI POMOCY SPOAECZNEJ SPOAECZNEJ Osignicie tak okre[lonego celu operacyjnego zakBada: Podejmowanie dziaBaD na rzecz rozwoju sieci placówek wsparcia w gminie i powiecie. Rozwijanie usBug [rodowiskowych. Inicjowanie powstawania i wspieranie grup samopomocowych. Wspieranie rozwoju wolontariatu. - 35 - 8.3. 8.3. DAUGOTRWAAE BEZROBOCIE Podstaw wyodrbnienia tego obszaru przez ZespóB Programowy staBy si gBówne problemy spoBeczno-gospodarcze regionu Warmii i Mazur i towarzyszce im zjawisko bezrobocia i jego skutki. Wyodrbnienie tego obszaru w strategii pomocy spoBecznej jest niezbdne, poniewa\ dominujc obecnie grup, szukajc wsparcia w tym systemie s wBa[nie bezrobotni. Ponadto obserwuje si: nisk skuteczno[ programów rynku pracy na rzecz dBugotrwale bezrobotnych [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej, pogBbiajce si zjawisko dziedziczenia bezrobocia w rodzinach objtych pomoc spoBeczn, narastajc degradacj spoBeczno-zawodow [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej oraz pogBbiajcy si stale i poszerzajcy obszar ubóstwa osób i rodzin. - 36 - 8.3.1. ANALIZA SWOT 8.3.1. ANALIZA SWOT Mocne strony SBabe strony " Dobre poznanie [wiadczeniobiorcy w systemie pomocy " Wysokie bezrobocie w regionie i towarzyszce temu spoBecznej. niskie przygotowanie zawodowe bezrobotnych. " Tendencje i ambicje mBodych ludzi do podwy\szania " SBabo[ systemu po[rednictwa pracy. kwalifikacji zawodowych. " Brak zintegrowanych dziaBaD instytucji zajmujcych si " Mo\liwo[ stosowania instrumentów ustawowych. bezrobociem. " System preferencyjnych po\yczek. " Ograniczone mo\liwo[ci stosowania zapisów ustawowych w zakresie pomocy osobom dBugotrwale " Sprawny system informacji, umo\liwiajcy zmian bezrobotnym, spowodowane ograniczonymi [rodkami kwalifikacji. finansowymi na ten cel. " Traktowanie dBugotrwale bezrobotnych jako grupy " Zbyt silna identyfikacja osób dBugotrwale bezrobotnych szczególnego ryzyka, a w zwizku z tym, stosowanie z rol bezrobotnego i brak wiary w mo\liwo[ preferencji w aktywizacji zawodowej. znalezienia pracy. " WpByw zdrowej rodziny na motywacj do rozwoju " SBaby i niepeBny system informacji gospodarczej i aktywno[ci ludzi mBodych. dotyczcej sposobu wykorzystywania funduszy. " Mo\liwo[ tworzenia wolontariatu wokóB zadaD " Zbyt maBe nastawienie na wzajemn wspóBprac o[rodków pomocy spoBecznej. pomidzy samorzdami a biznesem. " Niewystarczajce kwalifikacje kadr pomocy spoBecznej do pracy z bezrobotnymi. " SBaba kontrola legalno[ci zatrudnienia. " Brak systemu oceny pracowników pomocy spoBecznej, zajmujcych si prac z osobami bezrobotnymi. Szanse Zagro\enia " Zmiany legislacyjne majce wpByw na zatrudnienie. " Brak skutecznej polityki paDstwa w zakresie rozwizywania problemu bezrobocia. " Istnienie w regionie instytucji wspierajcych rozwój przedsibiorczo[ci i aktywizacji zawodowej. " Niska siBa nabywcza w regionie oraz sBabe uprzemysBowienie. " Wzrost gospodarczy. " Niedostateczny klimat dla rozwoju MZP. " Preferencje i ochrona lokalnego biznesu. " Brak konsekwencji rzdu w kwestii pomocy finansowej " Aktywizacja bezrobotnych. na przeciwdziaBanie skutkom bezrobocia. " Umo\liwienie ksztaBcenia i podwy\szania kwalifikacji. " Postpujca degradacja spoBeczna bezrobotnych. " Zwikszenie funduszu absolwenckiego - zatrudnianie " MaBo efektywna gospodarka. absolwentów. " Centralizm w rozdziale [rodków finansowych dla " Wzrastajca ilo[ instrumentów finansowych, urzdów pracy. wspierajcych tworzenie miejsc pracy na obszarach po byBych PGR-ach. " Brak hierarchii w tworzeniu spójnej polityki zatrudnieniowej i przeciwdziaBajcej bezrobociu. " Restrukturyzacja majtku po byBych PGR-ach. " Wy\ demograficzny. " Ni\ demograficzny w Europie Zachodniej. " Zbyt maBy udziaB podatków dochodowych w bud\etach " Projekt ustawy o [wiadczeniu wychowawczym z tytuBu powiatów. opieki, pielgnacji i wychowania dzieci. " Rozwój szarej strefy gospodarczej. " Tendencje indywidualistyczne w spoBeczeDstwie, utrudniajce tworzenie projektów wspóBpracy od producenta do konsumenta na terenie gminy, powiatu. - 37 - 8.3.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU 8.3.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU Sprawny i skuteczny system przeciwdziaBania Sprawny i skuteczny system przeciwdziaBania i zapobiegania skutkom dBugotrwaBego bezrobocia i zapobiegania skutkom dBugotrwaBego bezrobocia w[ród [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej w[ród [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej Instytucja pomocy spoBecznej winna by jednym z instrumentów skutecznej walki z dBugotrwaBym bezrobociem oraz przeciwdziaBajcym pogBbianiu i utrwalaniu si tego problemu w rodzinach. Osigniciu tak okre[lonego celu strategicznego obszaru  DBugotrwaBe bezrobocie , sBu\y bd nastpujce cele operacyjne: WYSOKA SKUTECZNOZ PROGRAMÓW NA RZECZ AKTYWIZACJI WYSOKA SKUTECZNOZ PROGRAMÓW NA RZECZ AKTYWIZACJI SPOAECZNO-ZAWODOWEJ DAUGOTRWALE BEZROBOTNYCH SPOAECZNO-ZAWODOWEJ DAUGOTRWALE BEZROBOTNYCH ZWIADCZENIOBIORCÓW POMOCY SPOAECZNEJ ZWIADCZENIOBIORCÓW POMOCY SPOAECZNEJ Jednostki pomocy spoBecznej winny uczestniczy w opracowywaniu i wdra\aniu lokalnych programów aktywizacji bezrobotnych, a przede wszystkim, dBugotrwale bezrobotnych [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej. SBu\by socjalne, dysponujce wnikliw diagnoz sytuacji spoBeczno-bytowej rodzin oraz faktyczn ocen zainteresowania bezrobotnych zmian swojej sytuacji \yciowej, mog wskazywa [rodowiska, które w pierwszej kolejno[ci winny by obejmowane programami celowymi. Realizacja tego celu operacyjnego zale\e bdzie w du\ym stopniu od: Rozwoju wspóBpracy midzy o[rodkami pomocy spoBecznej i urzdami pracy oraz innymi podmiotami dziaBajcymi na rzecz aktywizacji dBugotrwale bezrobotnych [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej. Opracowywania i realizacji lokalnych programów aktywizujcych [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej. Kierowania do robót publicznych i prac interwencyjnych, spo[ród [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej, osób najbardziej zaanga\owanych w poszukiwanie pracy. Pomocy dla przedsibiorców tworzcych nowe miejsca pracy. - 38 - BRAK ZJAWISKA DZIEDZICZENIA BEZROBOCIA W RODZINACH OBJTYCH BRAK ZJAWISKA DZIEDZICZENIA BEZROBOCIA W RODZINACH OBJTYCH POMOC SPOAECZN POMOC SPOAECZN Niepokojce staje si zjawisko dziedziczenia bezrobocia przez mBodych czBonków rodzin, którzy nie maj szans trafi na rynek pracy, z uwagi na niskie wyksztaBcenie i brak odpowiednich kwalifikacji. Zjawiskiem obserwowanym coraz cz[ciej jest bezradno[ mBodych ludzi, pesymizm, bierno[, niech do wspóBpracy na rzecz zmiany swojej sytuacji itp. Warunkiem osignicia tego celu operacyjnego bdzie: Doskonalenie wspóBpracy o[rodków pomocy spoBecznej i powiatowych urzdów pracy na rzecz tworzenia programów pomocy rodzinom objtym pomoc spoBeczn. Inicjowanie dziaBaD na rzecz dostosowywania ksztaBcenia i doksztaBcania do potrzeb lokalnego rynku pracy. Wspieranie absolwentów w aktywizacji zawodowej. Opracowywanie i realizacja programów w [wietlicach socjoterapeutycznych, w celu zapobiegania dziedziczeniu bezrobocia. Opracowanie i realizacja programów wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i mBodzie\y z rodzin najubo\szych. BRAK DEGRADACJI SPOAECZNO-ZAWODOWEJ ZWIADCZENIOBIORCÓW BRAK DEGRADACJI SPOAECZNO-ZAWODOWEJ ZWIADCZENIOBIORCÓW POMOCY SPOAECZNEJ POMOCY SPOAECZNEJ Osignicie tego celu operacyjnego zale\e bdzie w du\ym stopniu od: Opracowywania i realizacji programów specjalnych na rzecz dBugotrwale bezrobotnych i osób o niskich kwalifikacjach zawodowych. Opracowywania i realizacji programów wyrównujcych szanse edukacyjne dzieci mBodzie\y ze [rodowisk najubo\szych. Inicjowania tworzenia nowych miejsc pracy. NISKI POZIOM UBÓSTWA OSÓB I RODZIN NISKI POZIOM UBÓSTWA OSÓB I RODZIN Warunkiem osignicia tego celu jest, przede wszystkim, wysoka aktywno[ samych podopiecznych pomocy spoBecznej. Istotn rol w tym procesie winny peBni sBu\by socjalne, które bd podejmowaBy systematyczne dziaBania na rzecz podtrzymywania i wspierania tej aktywno[ci, m.in. poprzez: Wzmo\on indywidualn prac socjaln z rodzinami i osobami, szczególnie z obszaru ubóstwa, korzystajcymi z pomocy spoBecznej. - 39 - WBczanie si sBu\b spoBecznych w koordynowanie i pozyskiwanie pozamaterialnych form pomocy rodzinom, poprzez wspóBprac z ró\nymi podmiotami. Podejmowanie dziaBaD w celu wydzielenia [rodków na ekonomiczne usamodzielnienie si osób i rodzin, korzystajcych z pomocy spoBecznej. Tworzenie warunków do zwikszania mobilno[ci przestrzennej mBodzie\y z rodzin dotknitych ubóstwem. WspóBdziaBanie sBu\b spoBecznych w tworzeniu funduszy lokalnych. - 40 - 8.4. 8.4. WYKORZYSTANIE POTENCJAAU PARTNERÓW SPOAECZNYCH W paDstwie demokratycznym ro[nie rola organizacji pozarzdowych w rozwizywaniu istotnych problemów spoBecznych oraz zaspokajaniu potrzeb [rodowisk lokalnych i ró\nych grup spoBecznych. PeBni one szczególnie wa\n rol w nowoczesnym systemie pomocy spoBecznej. Dlatego te\, ZespóB Programowy zdecydowaB o przyjciu tego obszaru w celu okre[lenia jasnych zasad wspóBpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarzdowymi w województwie. - 41 - 8.4.1. ANALIZA SWOT 8.4.1. ANALIZA SWOT Mocne strony SBabe strony " Mo\liwo[ zlecania organizacjom pozarzdowym usBug " MaBe [rodki finansowe na dofinansowywanie realizacji z zakresu pomocy spoBecznej, gwarantujcych zadaD i projektów organizacji pozarzdowych, odpowiedni jako[ i ni\sze koszty realizacji. dziaBajcych w sferze pomocy spoBecznej. " Korzystne regulacje prawne, uwzgldniajce organizacje " Brak praktycznej realizacji zasady pomocniczo[ci przez pozarzdowe jako równorzdnego partnera administracji instytucje samorzdowe. publicznej w zakresie realizacji zadaD pomocy " Brak staBych kontaktów (ciaB wspólnych) pomidzy spoBecznej. administracj publiczn a sektorem pozarzdowym " Wojewódzki program wspóBpracy z organizacjami w sferze pomocy spoBecznej. pozarzdowymi, realizujcymi zadania w sferze pomocy " Brak zaufania administracji publicznej do organizacji spoBecznej. pozarzdowych. " Zwiadomo[ w[ród kadr jednostek pomocy spoBecznej " Traktowanie organizacji pozarzdowych jako co do potrzeby partnerstwa z organizacjami konkurencji dla administracji publicznej. pozarzdowymi. " Zbyt maBa wiedza samorzdowych jednostek pomocy " Umiejtno[ wykorzystania potencjaBu organizacji spoBecznej o roli sektora pozarzdowego. pozarzdowych do realizacji zadaD w sferze pomocy " Zbyt maBe wsparcie przez instytucje samorzdowe spoBecznej. organizacji pozarzdowych, dziaBajcych w sferze " Mobilno[ i elastyczno[ dziaBania kadr jednostek pomocy spoBecznej. pomocy spoBecznej. " Brak wBa[ciwych kontaktów jednostek pomocy " Du\a wiedza kadr jednostek pomocy spoBecznej. spoBecznej z partnerami spoBecznymi. Szanse Zagro\enia Szanse " Wiksza otwarto[ instytucji samorzdowych " Brak jawno[ci dziaBaD ze strony administracji publicznej na wspóBprac z organizacjami pozarzdowymi, i organizacji pozarzdowych. w zakresie zadaD pomocy spoBecznej. " Zbyt maBa aktywno[ organizacji pozarzdowych w zakresie podnoszenia umiejtno[ci gwarantujcych " Zwikszenie fachowo[ci organizacji pozarzdowych co do realizacji zadaD pomocy spoBecznej. odpowiedni poziom usBug [wiadczonych w sferze pomocy spoBecznej. " Aczenie potencjaBów administracji publicznej i organizacji pozarzdowych. " Brak umiejtno[ci mediacji i negocjacji przez organizacje pozarzdowe. " Umiejtno[ stosowania prawa przez podmioty dziaBajce w sferze pomocy spoBecznej. " Brak wspóBpracy pomidzy organizacjami pozarzdowymi w rozwizywaniu okre[lonych " Wola wspóBpracy organizacji pozarzdowych problemów spoBecznych. z administracj publiczn w zakresie pomocy spoBecznej. " Brak woli wspóBpracy pomidzy administracj publiczn a organizacjami pozarzdowymi. " Konkurencyjno[ podmiotów, realizujcych usBugi w sferze pomocy spoBecznej. " Znaczna liczba organizacji pozarzdowych, dziaBajcych w sferze pomocy spoBecznej. " WpByw organizacji pozarzdowych na samorzdy terytorialne, w zakresie ksztaBtowania polityki spoBecznej, w tym pomocy spoBecznej. - 42 - 8.4.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU 8.4.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU Organizacje pozarzdowe i administracja publiczna Organizacje pozarzdowe i administracja publiczna partnerami w realizacji zadaD pomocy spoBecznej partnerami w realizacji zadaD pomocy spoBecznej Podstawow zasad wspóBpracy organizacji pozarzdowych i administracji publicznej winno by partnerstwo. Umo\liwi to wzajemn akceptacj i zrozumienie oraz przyczyni si do efektywniejszego wykorzystania posiadanych zasobów na rzecz poprawy warunków \ycia mieszkaDców regionu Warmii i Mazur. W ramach tak zdefiniowanego celu strategicznego obszaru  Wykorzystanie potencjaBu partnerów spoBecznych przewiduje si realizacj okre[lonych celów operacyjnych: ZLECANIE PRZEZ ADMINISTRACJ PUBLICZN ORGANIZACJOM ZLECANIE PRZEZ ADMINISTRACJ PUBLICZN ORGANIZACJOM POZARZDOWYM ZADAC Z ZAKRESU POMOCY SPOAECZNEJ POZARZDOWYM ZADAC Z ZAKRESU POMOCY SPOAECZNEJ Zwikszenie udziaBu organizacji pozarzdowych w zaspokajaniu potrzeb mieszkaDców regionu oraz rozwizywaniu problemów spoBecznych powinno, w szerszym ujciu, odbywa si na zasadzie realizacji cz[ci zadaD pomocy spoBecznej przez partnerów spoBecznych. Dla realizacji tego celu operacyjnego przewiduje si podjcie nastpujcych dziaBaD: Opracowanie standardu usBug, które musz speBnia organizacje pozarzdowe, ubiegajce si o ich realizacj na zlecenie samorzdu. Przedstawianie korzy[ci pByncych ze wzajemnej wspóBpracy. Zwikszanie liczby zadaD zlecanych organizacjom pozarzdowym. Wypracowywanie przez jednostki administracji publicznej, zasad zlecania zadaD organizacjom pozarzdowym, z uwzgldnieniem korzy[ci dla spoBeczno[ci lokalnej. - 43 - PROFESJONALIZM ORGANIZACJI POZARZDOWYCH I ADMINISTRACJI PROFESJONALIZM ORGANIZACJI POZARZDOWYCH I ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W ZAKRESIE WSPÓAPRACY PRZY REALIZACJI ZADAC PUBLICZNEJ W ZAKRESIE WSPÓAPRACY PRZY REALIZACJI ZADAC POMOCY SPOAECZNEJ POMOCY SPOAECZNEJ O zakresie i formie wspóBpracy organizacji pozarzdowych i administracji publicznej bdzie decydowaB przede wszystkim profesjonalizm III sektora. Gwarantuje to wysok efektywno[ i skuteczno[ dziaBaD realizowanych w sferze pomocy spoBecznej. Niezbdnym warunkiem osignicia tego celu operacyjnego bdzie: Wspieranie przez administracj publiczn dziaBaD infrastrukturalnych sektora pozarzdowego (organizacje wsparcia, centra wolontariatu, fundusze lokalne, organizacje szkolce). Przedstawianie samorzdom administracji publicznej efektów rozwizaD wdra\anych przez organizacje pozarzdowe. Organizowanie wspólnych konferencji i spotkaD na rzecz rozwoju wspóBpracy. Tworzenie, na poziomie powiatów i województwa, stanowisk ds. wspóBpracy z organizacjami pozarzdowymi w zakresie pomocy spoBecznej. DziaBania na rzecz federalizacji organizacji pozarzdowych. Przeprowadzanie cyklicznych szkoleD i spotkaD organizacji pozarzdowych i samorzdów, w zakresie profesjonalizacji dziaBaD oraz wymiany pogldów i do[wiadczeD. Stworzenie, na poziomie powiatów i województwa, sieci informacyjnej dla organizacji pozarzdowych i o organizacjach pozarzdowych. Opracowywanie i upowszechnianie przez organizacje pozarzdowe rocznych i okresowych raportów z wykonania zadaD w zakresie pomocy spoBecznej oraz wBasnych kierunków dziaBaD. DOBRA WSPÓAPRACA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Z ORGANIZACJAMI DOBRA WSPÓAPRACA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W SFERZE POMOCY SPOAECZNEJ POZARZDOWYMI W SFERZE POMOCY SPOAECZNEJ Realizacja tego celu operacyjnego wymaga bdzie, m.in.: Tworzenia grup zadaniowych, reprezentujcych administracj publiczn i organizacje pozarzdowe, do diagnozowania i rozwizywania istotnych problemów spoBecznych i wypracowania zasad wspóBpracy sektora publicznego i pozarzdowego PowoBywania Komisji Wspólnych ds. okre[lania celów i kierunków dziaBaD na rzecz rozwizywania problemów w sferze pomocy spoBecznej. Opracowywania, na poziomie gmin i powiatów, programów wspóBpracy z organizacjami pozarzdowymi w sferze pomocy spoBecznej. - 44 - 8.5. 8.5. KSZTAATOWANIE ZWIADOMOZCI W SFERZE POMOCY SPOAECZNEJ KsztaBtowanie [wiadomo[ci o roli i zadaniach pomocy spoBecznej jest podstawowym warunkiem akceptacji przez spoBeczeDstwo proponowanych form pomocy oraz przyjtych zasad pracy na rzecz rozwizywania istotnych problemów osób, rodzin i [rodowisk lokalnych. Podstaw wyodrbnienia przez ZespóB Programowy tego obszaru staBy si negatywne zjawiska, wynikajce przede wszystkim ze zbyt ograniczonej informacji na temat pomocy spoBecznej i utrwalania si pewnych opinii i stereotypów o roli tej instytucji oraz zbyt maBa promocja efektów pracy sBu\b socjalnych. Obserwuje si brak pozytywnych przykBadów wychodzenia z krgu pomocy spoBecznej, uzale\nienie od [wiadczeD, brak dostpu do informacji, brak aktywno[ci [wiadczeniobiorców, zbyt maB aktywno[ pracowników pomocy spoBecznej, brak liderów w [rodowiskach lokalnych, a tak\e brak alternatywnych form wsparcia. - 45 - 8.5.1. ANALIZA SWOT 8.5.1. ANALIZA SWOT Mocne strony SBabe strony " Dobre przygotowanie kadr pomocy spoBecznej. " Zbyt maBe wykorzystanie wiedzy przez pracowników pomocy spoBecznej. " Dobry system ksztaBcenia pracowników socjalnych. " Zbyt maBa liczba pracowników socjalnych. " Wystarczajca liczba instytucji pomocy spoBecznej. " Zbyt sBaba wspóBpraca sBu\b pomocy spoBecznej " Pozytywne nastawienie sBu\b spoBecznych z organizacjami pozarzdowymi i innymi partnerami. do podopiecznych. " NiepeBna diagnoza potrzeb w sferze pomocy spoBecznej. " Nieczytelna struktura instytucji pomocy spoBecznej. " ZBo\one procedury prawne w systemie pomocy spoBecznej. " Brak dostatecznej informacji o miejscu, formie i zakresie korzystania z pomocy spoBecznej. Szanse Zagro\enia Szanse " Pokazywanie pozytywnych wzorców osób, rodzin " Roszczeniowe postawy klientów pomocy spoBecznej. i [rodowisk. " Brak pozytywnych przykBadów. " Tworzenie koalicji w [rodowisku lokalnym na rzecz " Zniechcenie ludzi do zmiany sytuacji. rozwizywania problemów spoBecznych. " Niski poziom wyksztaBcenia spoBeczeDstwa. " WspóBpraca jednostek pomocy spoBecznej z mediami. " Stereotypy wizerunku pomocy spoBecznej. " Zwikszenie tolerancji na inno[. " Niedostosowanie programów pomocowych do istniejcych potrzeb spoBecznych. " Agresywne nagBa[nianie niektórych problemów spoBecznych. - 46 - 8.5.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU 8.5.2. CEL STRATEGICZNY OBSZARU Wysoka [wiadomo[ mieszkaDców województwa Wysoka [wiadomo[ mieszkaDców województwa zadaD i roli pomocy spoBecznej zadaD i roli pomocy spoBecznej Dla tak sformuBowanego celu strategicznego obszaru  KsztaBtowanie [wiadomo[ci w sferze pomocy spoBecznej przewiduje si realizacj poni\szych celów operacyjnych: WIELOZ POZYTYWNYCH PRZYKAADÓW WYCHODZENIA Z KRGU WIELOZ POZYTYWNYCH PRZYKAADÓW WYCHODZENIA Z KRGU POMOCY SPOAECZNEJ POMOCY SPOAECZNEJ Przedstawianie konkretnych efektów ludzkiej aktywno[ci i podjcia wysiBku zmiany swojej sytuacji \yciowej, jest istotnym elementem budzenia wiary w sens dziaBania i napawa pewnym optymizmem. Osignicie tego celu operacyjnego zale\e bdzie od podjcia nastpujcych dziaBaD: Organizowanie konkursów np.  czBowiek sukcesu ,  najlepsza wie[ . Organizowanie cykli spotkaD nt. budzenia potrzeby aktywno[ci na rzecz poprawy wBasnej sytuacji \yciowej. Popularyzowanie przykBadów samopomocy na rzecz wychodzenia [wiadczeniobiorców z krgu pomocy spoBecznej. ZMINIMALIZOWANY ZAKRES FINANSOWYCH ZWIADCZEC POMOCY ZMINIMALIZOWANY ZAKRES FINANSOWYCH ZWIADCZEC POMOCY SPOAECZNEJ SPOAECZNEJ Pomoc finansowa winna sta si jednym z wielu narzdzi, umo\liwiajcych realizacj opracowanego wspólnie z pracownikami socjalnymi, planu szybkiego wychodzenia z krgu [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej. Niezbdnym warunkiem realizacji tego celu operacyjnego bdzie: - 47 - Wypracowanie zasad wspóBpracy z klientami pomocy spoBecznej (kontrakty i ich rozliczanie). KrótkotrwaBe obejmowanie [wiadczeniami pomocy spoBecznej. Uruchamianie pozamaterialnych form pomocy. Czsta weryfikacja przyznawanych [wiadczeD. Budowanie systemu wsparcia w[ród podopiecznych. PROSTA I PEANA INFORMACJA DLA OSÓB ZAINTERESOWANYCH PROSTA I PEANA INFORMACJA DLA OSÓB ZAINTERESOWANYCH ZADANIAMI POMOCY SPOAECZNEJ ZADANIAMI POMOCY SPOAECZNEJ Czytelna, prosta i peBna informacja o zasadach funkcjonowania pomocy spoBecznej, zakresie przewidywanych form pomocy oraz zasadach jej udzielania mo\e wpByn na popraw relacji midzy sBu\bami pomocy spoBecznej a klientami. Dla osignicia tego celu przewiduje si podejmowanie nastpujcych dziaBaD: Wydawanie ulotek i informatorów na temat zadaD pomocy spoBecznej i zasad korzystania z pomocy spoBecznej. Organizowanie punktów informacyjnych. Organizowanie otwartych spotkaD informacyjnych dla mieszkaDców [rodowisk lokalnych. Spotkania informacyjne dla wspóBpracujcych instytucji na temat zadaD i mo\liwo[ci jednostek pomocy spoBecznej. PEANA AKTYWNOZ PODOPIECZNYCH W ROZWIZYWANIU WAASNYCH PEANA AKTYWNOZ PODOPIECZNYCH W ROZWIZYWANIU WAASNYCH PROBLEMÓW PROBLEMÓW O ostatecznym efekcie samodzielno[ci osób i rodzin w ogromnym zakresie decyduje aktywno[ samych zainteresowanych. Dlatego te\, na niej wBa[nie nale\y budowa plany pomocy. Realizacja tego celu operacyjnego zale\e bdzie w du\ym stopniu od: Kontraktowania pomocy spoBecznej, uzale\niajcego zakres [wiadczeD od aktywno[ci [wiadczeniobiorców. Promowania rodzin, [rodowisk, które dziki wBasnej aktywno[ci wyszBy z krgu [wiadczeniobiorców. Podejmowania przez pracowników socjalnych nowych inicjatyw na rzecz aktywizacji osób i rodzin. Pobudzania aktywno[ci [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej na rzecz organizowania samopomocy w [rodowisku lokalnym. Utworzenia banku inicjatyw lokalnych. - 48 - DU[A AKTYWNOZ PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH W KSZTAATOWANIU DU[A AKTYWNOZ PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH W KSZTAATOWANIU ZWIADOMOZCI ROLI I ZADAC POMOCY SPOAECZNEJ ZWIADOMOZCI ROLI I ZADAC POMOCY SPOAECZNEJ Osignicie tego celu operacyjnego wymaga bdzie: Organizowania spotkaD z osobami, które usamodzielniBy si. Podejmowania dziaBaD na rzecz zmniejszania obci\enia pracowników socjalnych prac biurow i liczb klientów. Organizowania szkoleD dla pracowników socjalnych na temat ich roli w ksztaBtowaniu [wiadomo[ci roli i zadaD pomocy spoBecznej. Stworzenia systemu nagród i wyró\nieD dla pracowników pomocy spoBecznej. Organizowania spotkaD majcych na celu wymian informacji i do[wiadczeD pomidzy jednostkami pomocy spoBecznej nt. skutecznych form aktywizujcych. DU[A LICZBA AKTYWNYCH LIDERÓW W ZRODOWISKU LOKALNYM DU[A LICZBA AKTYWNYCH LIDERÓW W ZRODOWISKU LOKALNYM Na aktywno[ osób i rodzin decydujcy wpByw ma [rodowisko lokalne. Dlatego niezbdnym staje si podejmowanie dziaBaD na rzecz rozwoju inicjatyw lokalnych i wspierania liderów [rodowiskowych. Praktyczna realizacja tego celu operacyjnego wymaga bdzie, m.in.: Organizowania lokalnych spotkaD dla osób zainteresowanych prac na rzecz innych. Nawizania [cisBej wspóBpracy jednostek pomocy spoBecznej z organizacjami pozarzdowymi. Rozwoju wspóBpracy z kadr pedagogiczn i uczniami lokalnych szkóB. Wyró\niania wolontariuszy szczególnie aktywnych i skutecznych w swych dziaBaniach. RÓ[NORODNOZ FORM WSPARCIA RÓ[NORODNOZ FORM WSPARCIA W systemie pomocy spoBecznej istotn rol peBni szeroki wachlarz form pomocy oraz zakres [wiadczeD i usBug. Daje on mo\liwo[ dostosowania form wsparcia do aktualnej sytuacji osób i rodzin. Proponowana pomoc w miar szybko powinna doprowadzi do wyj[cia z krgu [wiadczeniobiorców pomocy spoBecznej. Aby osign tak sformuBowany cel operacyjny, konieczne bdzie: Utworzenie lokalnego i ponadlokalnego banku informacji o stosowanych alternatywnych formach wsparcia, celem ich upowszechniania. Podejmowanie dziaBaD na rzecz rozwoju wolontariatu. Utworzenie i umo\liwienie dostpu do internetowych stron informacyjnych, dajcych szans znalezienia pracy. - 49 - 9. WYKAZ UCZESTNIKÓW WARSZTATÓW PLANOWANIA STRATEGICZNEGO 9. WYKAZ UCZESTNIKÓW WARSZTATÓW PLANOWANIA STRATEGICZNEGO ZESPÓA PROGRAMOWY ZESPÓA PROGRAMOWY BRONAKOWSKA EL[BIETA  Dyrektor Miejskiego O[rodka Pomocy SpoBecznej w Olsztynie CZETOWICZ JANINA  Wiceprzewodniczca Rady Wojewódzkiej WarmiDsko-Mazurskiego OPZZ WIKLICSKA ZENONA  Dyrektor Miejskiego O[rodka Pomocy SpoBecznej w Elblgu PROF. DR HAB. JÓZEF GÓRNIEWICZ  Pierwszy Zastpca Rektora Uniwersytetu WarmiDsko-Mazurskiego w Olsztynie HARTUNG MIROSAAW  Przewodniczcy Rady ds. Rodzin Województwa WarmiDsko-Mazurskiego KOTT BARBARA  Naczelnik WydziaBu Spraw SpoBecznych Urzdu Miasta EBk MILEWSKI TADEUSZ  Przewodniczcy WarmiDsko-Mazurskiego Sejmiku Osób NiepeBnosprawnych OLSZEWSKI MAREK LESZEK  Starosta KtrzyDski OSIECKI JULIAN  Przewodniczcy Komisji ds. Ochrony Zdrowia, Rodziny i Polityki SpoBecznej Sejmiku Województwa WarmiDsko-Mazurskiego PRZYBYSZ WIESAAWA  Dyrektor Departamentu Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego w Olsztynie SIERZPUTOWSKI ADAM  Starosta OlsztyDski / Przewodniczcy Konwentu Starostów Województwa WarmiDsko-Mazurskiego, SZWED STANISAAW  Dyrektor Miejskiego O[rodka Pomocy SpoBecznej w Bartoszycach TRZASKA ANDRZEJ  Zarzd Regionu WarmiDsko-Mazurskiego NSZZ  Solidarno[ USCKA GRA[YNA  Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Lidzbarku WarmiDskim WIECZOREK-ZDON TERESA  Dyrektor WydziaBu Spraw SpoBecznych WarmiDsko-Mazurskiego Urzdu Wojewódzkiego w Olsztynie ZAKRZEWSKA EWA  Wiceprezydent Miasta Olsztyn - 50 - GRUPY ROBOCZE GRUPY ROBOCZE - KRYZYS RODZINY - - KRYZYS RODZINY - BONIECKA EL[BIETA  Rada ds. Rodzin Województwa WarmiDsko-Mazurskiego DBICKA-SZUMIELSKA BARBARA  Dyrektor O[rodka Adopcyjno-OpiekuDczego w Elblgu GAAUS MARIA  Dyrektor Domu Pomocy SpoBecznej  Kombatant w Olsztynie KACPERSKA TERESA  Dyrektor Domu Dziecka w Biskupcu KARPOWICZ JOANNA  Z-ca Dyrektora Departamentu Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego w Olsztynie PATUREJ ARKADIUSZ  Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Olsztynie PIESTRZYCSKI ZBIGNIEW  Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Gi\ycku SIEHEC-KOPYZ EL[BIETA  Z-ca Dyrektora Miejskiego O[rodka Pomocy SpoBecznej w Olsztynie SUPRANOWICZ MARZENNA  Wójt Gminy Pozezdrze / Przewodniczca Zgromadzenia Zwizku Gmin Województwa WarmiDsko-Mazurskiego UZIEAAO WITOLD  WydziaB Spraw SpoBecznych WarmiDsko-Mazurskiego Urzdu Wojewódzkiego w Olsztynie - 51 - - MARGINALIZACJA GRUP SPOAECZNYCH - - MARGINALIZACJA GRUP SPOAECZNYCH - MARKOWSKA HALINA  Miejski O[rodek Pomocy SpoBecznej w Elblgu MILEWSKA-BK WIESAAWA  Dyrektor Miejskiego O[rodka Pomocy SpoBecznej w Olecku KOZYRA RYSZARD  Wójt Gminy Barciany / Zgromadzenie Zwizku Gmin Województwa WarmiDsko-Mazurskiego KRAMARCZYK KRYSTYNA  Okrgowa Izba Pielgniarek i PoBo\nych Regionu Warmii i Mazur (PrzeBo\ona Pielgniarek Domu Pomocy SpoBecznej w Ktrzynie) ORMANOWSKA MIROSAAWA  Dyrektor Domu Pomocy SpoBecznej w Uzdowie PRZYBOROWSKA JANINA  Dyrektor Domu Pomocy SpoBecznej w Mrgowie SZYSZKA ANNA  Z-ca Dyrektora WydziaBu Spraw SpoBecznych WarmiDsko-Mazurskiego Urzdu Wojewódzkiego w Olsztynie WALCZUK IWONA  Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w EBku ZYGNERSKA HALINA  Departament Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego w Olsztynie - 52 - - DAUGOTRWAAE BEZROBOCIE - - DAUGOTRWAAE BEZROBOCIE - DROZDOWICZ EL[BIETA  Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Szczytnie KUDLICSKI MIROSAAW  WarmiDsko-Mazurski OddziaB Stowarzyszenia Zwizku ByBych Pracowników PaDstwowych Gospodarstw Rolnych (Zarzd Powiatowy w Braniewie) OLSZEWSKA-ZWITAJ BO[ENA  Kierownik Powiatowego Urzdu Pracy w Bartoszycach ORZECHOWSKI ZDZISAAW  Wiceprezes ds. Finansowych Wojewódzkiej Federacji StowarzyszeD Osób Bezrobotnych Województwa WarmiDsko-Mazurskiego (z.s. w Biskupcu) PIOTROWSKA-PROT ANNA  Departament Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego w Olsztynie PODSIADAO TOMASZ  Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ostródzie RZESZUTEK JAN  Kierownik Sekcji Finansowo-Ekonomicznej Agencji WBasno[ci Rolnej Skarbu PaDstwa OddziaB Terenowy w Olsztynie SKURPSKA MARIA  Dyrektor Wojewódzkiego Urzdu Pracy w Olsztynie SOBCZAK ANDRZEJ  Kierownik Gminnego O[rodka Pomocy SpoBecznej w Ktrzynie - 53 - - WYKORZYSTANIE POTENCJAAU PARTNERÓW SPOAECZNYCH - - WYKORZYSTANIE POTENCJAAU PARTNERÓW SPOAECZNYCH - BOROWSKI MAREK  Prezes Zwizku StowarzyszeD  WarmiDsko-Mazurski Bank [ywno[ci w Olsztynie JACHIMOWICZ ARKADIUSZ  Wiceprezes Elblskiego Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Pozarzdowych JANKOWSKA URSZULA  Kierownik Gminnego O[rodka Pomocy SpoBecznej w IBawie LICHACZ JANUSZ  Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Elblgu LISEWSKA HANNA  Kierownik Gminnego O[rodka Pomocy SpoBecznej w Dbrównie SPRAWKA EWA  Elblska Rada Konsultacyjna Osób NiepeBnosprawnych ZWIETLICKA ELWIRA  Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Piszu WYSOKICSKA MARTA  Dyrektor Regionalnego O[rodka Kultury w Olsztynie ZAWADZKI ZBIGNIEW  Departament Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego w Olsztynie - 54 - - KSZTAATOWANIE ZWIADOMOZCI W SFERZE POMOCY SPOAECZNEJ - - KSZTAATOWANIE ZWIADOMOZCI W SFERZE POMOCY SPOAECZNEJ - DUNAJSKA MAAGORZATA  Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Braniewie DR KANTOWICZ EWA  Uniwersytet WarmiDsko-Mazurski w Olsztynie  WydziaB Pedagogiki i Wychowania Artystycznego KOWALCZYK JOLANTA  Kierownik Gminnego O[rodka Pomocy SpoBecznej w Pieckach MACIEJEWSKI ANDRZEJ  Redaktor Gazety OlsztyDskiej NAPIÓRKOWSKA IRENA  Dyrektor Polskiego Komitetu Pomocy SpoBecznej w Olsztynie NOWACKA TERESA  Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Mrgowie NURCZYK KRYSTYNA  Redaktor Radia Olsztyn OPCHOWSKA DOROTA  Dyrektor SzkoBy Policealnej Pracowników SBu\b SpoBecznych w Olsztynie TATAREK MICHAA  Departament Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego w Olsztynie - 55 - 10. MateriaBy zródBowe wykorzystane przy opracowaniu strategii 10. MateriaBy zródBowe wykorzystane przy opracowaniu strategii 1.  Strategia Rozwoju SpoBeczno-Gospodarczego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego do 2015 roku 2. Strategia Rozwoju SpoBeczno-Gospodarczego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego do 2015 roku  Diagnoza prospektywna w obszarze  Atrakcyjno[ zamieszkania rozumiana jako rozwój usBug dla ludno[ci , wyd. Polskie Towarzystwo Statystyczne o/Olsztyn (rozdz. I/3, III/1). 3. MateriaBy, opracowania i analizy wBasne Departamentu Polityki SpoBecznej Urzdu MarszaBkowskiego Województwa WarmiDsko-Mazurskiego, sporzdzone na podstawie danych o[rodków pomocy spoBecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie oraz materiaBy udostpnione przez WydziaB Spraw SpoBecznych WarmiDsko-Mazurskiego Urzdu Wojewódzkiego w Olsztynie. 4. MateriaBy zródBowe z Wojewódzkiego Urzdu Pracy w Olsztynie. 5. MateriaBy zródBowe : GUS / Urzd Statystyczny w Olsztynie: 1) Biuletyn Statystyczny województwa warmiDsko-mazurskiego / grudzieD 2000 r. wyd. Urzd Statystyczny w Olsztynie 2) Województwo WarmiDsko-Mazurskie  Ludno[. Stan w dniu 31 grudnia 2000 r. 3) Rocznik Statystyczny Województw, wyd. GUS  Warszawa 2000 r. 4) Polska w nowym podziale terytorialnym, wyd. GUS  Warszawa 1998 5) Warunki \ycia ludno[ci w 1999 r., wyd. GUS  Warszawa 2000 6) Biuletyn Statystyczny GUS, Warszawa, maj 2001 (Rocznik XLV) 7) Pracujcy w gospodarce narodowej w 1999r.  informacje i opracowania statystyczne), wyd. GUS  Warszawa 2000 r. 8) Powierzchnia i ludno[ w przekroju terytorialnym  informacje i opracowania statystyczne, wyd. GUS  Warszawa 2000 r. 9) Bezrobocie rejestrowane w 2000 r.  informacje i opracowania statystyczne, wyd. GUS  Warszawa 2001 r. 10) Aktywno[ ekonomiczna ludno[ci Polski (IV kwartaB 2000 r.)  informacje i opracowania statystyczne, wyd. GUS  Warszawa 2001 r. - 56 - ZAACZNIKI ZAACZNIKI ZAACZNIK 1  Harmonogram dziaBaD dla 5 obszarów strategicznych ZAACZNIK 1  ZAACZNIK 2  Matryca planowania logicznego w 5 obszarach strategicznych ZAACZNIK 2  ZAACZNIK 3  Mapy ZAACZNIK 3  - 57 -

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Projekt Strategii Polityki Spolecznej na lata 14 2020
strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013
polityka społeczna 2 wrzesień 2011
Strategia Rozwoju Spoleczenstwa Informacyjnego w Polsce
polityka rolna ue do oddania
Polityka społeczna
matematyka dodawanie do 15 2
cele strategie polityki pienieznej
Polityka energetyczna Polski do roku 2031
Polityka energetyczna Polski do 2025 roku 2

więcej podobnych podstron