Polityka pieniężna
Cele i strategie polityki pieniężnej
prof. dr hab. Wiesława Przybylska-Kapuścińska
1
Plan wykładu
w�Cele polityki pieniężnej
w�Strategie polityki pieniężnej
2
Istota polityki pieniężnej
��Polityką pieniężną nazywamy działalność banku
centralnego prowadzoną w imieniu państwa,
a polegającą na wyborze pieniężnych celów
makroekonomicznych i ich realizacji przez
regulowanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz,
za pomocą wykorzystania wybranych
instrumentów.
��Polityka pieniężna to najprościej sztuka rządzenia
pieniądzem
3
Istota polityki pieniężnej
W Polsce zapis konstytucyjny określa, iż celem
finalnym banku centralnego powinna być niska
inflacja i stabilizacja cen oraz współdziałanie
z rządem w realizacji programu gospodarczego,
rozumianego jako utrzymanie długotrwałego,
stabilnego i zrównoważonego wzrostu
gospodarczego, jeśli nie stoi to w sprzeczności
z osiąganiem celu podstawowego
4
Rodzaje polityki pieniężnej
Kryteria podziału:
w�kształtowanie celów i realizacji polityki
pieniężnej,
w�horyzont czasowy,
w�charakter oddziaływania na gospodarkę,
w�koszt pieniądza w gospodarce.
5
Rodzaje polityki pieniężnej
Kryterium: kształtowanie celów i realizacji
q� polityka pieniężna ustrojowa
reguluje w ramach istniejącego systemu walutowego stosunki między walutą krajową a walutami obcymi oraz w
ramach ustroju pieniężnego  zasady gwarantowania gospodarce odpowiedniej ilości pieniądza. Jest ona
prowadzona w celu:
realizacji nowych, określonych celów polityki walutowej i pieniężnej,
wyznaczenia polityce pieniężnej i walutowej konkretnych ram działania, wyboru instrumentów,
modelowania zmian w postępowaniu banków i podmiotów gospodarczych,
realizacji zmian w strukturze systemu bankowego, w gospodarce i handlu zagranicznym.
q� polityka pieniężna procesowa
rozumiana jest jako kombinacja celów i środków polityki pieniężnej dla sterowania procesem gospodarowania
pieniądzem. Polityka pieniężna procesowa charakteryzuje się znaczną dynamiką, gdyż winna być wrażliwa na zmiany
po stronie popytu na pieniądz i podaż pieniądza. Zadaniem polityki procesowej jest realizacja, w ramach polityki
ustrojowej, celów polityki pieniężnej poprzez bieżące dostosowywanie narzędzi polityki pieniężnej do istniejących
warunków ogólnogospodarczych. Polityka pieniężna procesowa  może w ramach danego ustroju pieniężnego 
rozwijać określoną strategię polityki pieniężnej.
6
Rodzaje polityki pieniężnej
Kryterium: horyzont czasowy
w� politykę krótkookresową, nastawioną na realizację zadań bieżących,
doraz
nych, wynikających z konieczności elastycznych dostosowań do
zmieniających się warunków ekonomicznych kraju, w trakcie przebiegu
cyklu koniunkturalnego,
w� politykę średniookresową  skoncentrowaną na realizacji wzrostu
gospodarczego i neutralizowaniu skutków odchyleń od wyznaczonej
ścieżki wzrostu,
w� politykę wieloletnią (strategiczną)  określającą drogę dochodzenia do
stabilizacji siły nabywczej pieniądza
7
Rodzaje polityki pieniężnej
Kryterium: charakter oddziaływania
na gospodarkę
w� politykę restrykcyjną, ograniczającą, preferującą metody i środki
administracyjne regulacji obiegu pieniądza,
w� politykę ekspansywną, wspomagającą aktywność gospodarczą,
liberalizującą istniejące ograniczenia administracyjne,
w� politykę neutralną, gdy pieniądz spełnia jedynie rolę ewidencyjną,
obrachunkową, pasywną, pozostawiając rynkowi swobodę działania.
8
Rodzaje polityki pieniężnej
Kryterium: koszt pieniądza w gospodarce
w�polityki taniego pieniądza, mającej stymulować
system gospodarki,
w�polityki drogiego pieniądza, mającej za zadanie
hamowanie nadmiernego ożywienia
gospodarczego.
9
y
r
Amerykańska systematyka
polityki pieniężnej
Politycy
Szoki
Systematyczna
(niesystematyczna)
Wiarygodne
Znana funkcja
Antycypowana ogłoszenie zmiany
reakcji polityki
funkcji reakcji
Publiczność
Niespodziewane
przejście do Losowe szoki 
Nieantycypowana nowej funkcji zmiany funkcji
reakcji, która reakcji
jest ogłaszana
10
Systematyka celów polityki
pieniężnej
Kryterium
Rodzaje celów Przykładowe cele
klasyfikacji
wzrost gospodarczy, stabilność cen, wysokie zatrudnienie,
makroekonomiczne
stabilność rynków finansowych, stabilność stóp procentowych
skala oddziaływania
mikroekonomiczne wywoływanie pożądanych reakcji podmiotów gospodarczych
kształtowanie siły nabywczej pieniądza i sprawności jego obiegu,
pieniężne
relacje kursowe
przedmiotowe
restrukturyzacja gałęzi gospodarki, polityka zatrudnienia,
ogólnogospodarcze
stymulowanie rozwoju gospodarczego
własne cele banku kształtowanie emisji pieniądza, rezerw walutowych, stóp
centralnego procentowych banku centralnego
podmiotowe
kształtowanie polityki depozytowo-kredytowej banków
cele całego systemu
komercyjnych, usprawnianie systemu rozliczeń
bankowego
międzybankowych, zasad funkcjonowania rachunków banków
11
Systematyka celów polityki
pieniężnej
Kryterium
Rodzaje celów Przykładowe cele
klasyfikacji
wynikające z pilnego, bieżącego zapewnienia potrzeb gospodarki
aktualne
od strony pieniężnej
horyzont czasowy
związane z ryzykiem i niepewnością co do przyszłych zdarzeń
przyszłe wewnętrznych i zewnętrznych, mających związek z
bezpieczeństwem obiegu
krótkookresowe bieżący poziom stóp procentowych, kursu walutowego
stabilizacja siły nabywczej pieniądza, konsolidacja systemu
horyzont czasowy
strategiczne
bankowego, kreowanie stosownej polityki informacyjnej i
(wieloletnie)
stosunków z organami władzy i mediami
ujęcie tradycyjne,
cele finalne, pośrednie, operacyjne
sposób określenia i triada celów
realizacji polityki ujęcie nowoczesne, bezpośredni cel inflacyjny, brak konkretyzacji celów polityki
wieloparametryczne pieniężnej
12
Cechy strategii polityki pieniężnej
Strategia polityki monetarnej
Warunki instytucjonalne
Cele Proces decyzyjny
niezależność
agregaty monetarne dane
przejrzystość
kurs walutowy analizy
odpowiedzialność
cel inflacyjny prognozy
wiarygodność
Efekt
stabilność monetarna
13
Strategia polityki pieniężnej
w�Jest to sposób ustalania i realizacji polityki
pieniężnej
w�Rozróżniamy:
Strategie tradycyjne, np. triada celów
Strategie nowoczesne
l�Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego
l�Strategia eklektyczna
14
Strategie polityki pieniężnej
Strategie polityki
pieniężnej
Strategie
Strategie
tradycyjne (triada
nowoczesne
celów)
Strategia
Kontrola podaży Kontrola kursu Kontrola stóp Strategie bezpośredniego
pieniądza walutowego procentowych eklektyczne celu inflacyjnego
(BCI)
15
Tradycyjna strategia polityki
pieniężnej  triada celów
Cel
finalny
Cel
banku
pośredni
centralnego
banku
Cel centralnego
operacyjny
banku
centralnego
16
Triada celów
17
Funkcjonowanie triady celów
Instrumenty
Służą do osiągania celów finalnych polityki pieniężnej za Operacje otwartego rynku; stopa procentowa O/N; baza
pośrednictwem celów operacyjnych i pośrednich monetarna M0
Cele operacyjne
Wielkości poddające się dość ścisłej kontroli za pomocą Operacje otwartego rynku; stopa procentowa O/N; baza
instrumentów monetarna M0
Cele pośrednie
Wielkości poddające się kontroli tylko w pewnym zakresie,
Podaż pieniądza; kurs walutowy
związane ściśle z celami finalnymi
Cele finalne
Wielkości nie poddające się kontroli za pomocą instrumentów
Stabilność cen; stopa bezrobocia; określony wzrost PKB
polityki pieniężnej
18
Tradycyjna strategia polityki
pieniężnej  cele operacyjne
Istota: wielkości kontrolowane w układzie
dziennym, powiązane z celami pośrednimi
polityki.
Cechy:
w� oddziaływuje się na nie za pomocą instrumentów
polityki pieniężnej
w� są łatwe w obserwacji i łatwo mierzalne
w� nie mogą służyć do oceny skuteczności polityki
pieniężnej
19
Tradycyjna strategia polityki
pieniężnej  cele operacyjne
Rodzaje celów operacyjnych stosowanych w
praktyce:
w� kontrola krótkoterminowych stóp procentowych
(jednodniowych do 3-miesięcznych),
w� kontrola wąskiego agregatu pieniężnego (M0, wolne
rezerwy banków komercyjnych).
20
Tradycyjna strategia polityki
pieniężnej  cele pośrednie
w�Cel pośredni powinien być
łatwo mierzalny
łatwo kontrolowany przez bank centralny
mieć przewidywalny wpływ na cel finalny
w�Najczęściej wykorzystywane cele pośrednie to:
Kontrola kursu walutowego
Kontrola agregatów pieniężnych
Kontrola stóp procentowych
21
Triada celów  kontrola stóp
procentowych
Zalety Wady
w�Ogranicza wahania popytu w�Mała elastyczność popytu na
globalnego i produkcji pieniądz wg monetarystów
w�A
atwy w obserwacji
w�Duży wpływ banku na ten
parametr
w�Dobry regulator, łatwy w kontroli
Samodzielnie stosowana niezmiernie rzadko ze względu na fakt, że jest
elementem praktycznie każdej innej strategii&
22
Triada celów  kontrola
agregatów pieniężnych
Zalety Wady
w�Prostota wymowy agregatów w�Załamanie związku między
agregatami a inflacją
w�A
atwy w odbiorze społecznym
w�Niemożność prowadzenia polityki
w�A
atwa w prezentacji
sztywnych kursów walutowych
w�Przejrzystość polityki pieniężnej
w�Pojawienie się substytutów
w�Zmniejsza oczekiwania inflacyjne
pieniądza
Stosowana bardzo często równolegle, także w ramach innych strategii
Optymalna strategia wg monetarystów
Duże sukcesy w jej stosowaniu miał Bundesbank
W Polsce stosowana przed 1999 rokiem
23
Triada celów  kontrola kursu
walutowego
Zalety Wady
w�Wprowadzenie kursu stałego lub w�Utrata niezależności polityki
administrowanego pieniężnej
w�Cel jest jasny i zrozumiały w�Utrzymanie kursu na określonym
poziomie wymaga utrzymania stóp
w�Dobry odbiór społeczny
procentowych na określonym poziomie
w�Wiarygodność polityki pieniężnej
w�Osłabienie oczekiwań inflacyjnych
Często banki centralne podejmują próbę stosowania jej jednocześnie ze strategią
kontroli agregatów pieniężnych  problemem jest jednak niemożliwy do zaistnienia
trójkąt&
Najlepsza strategia w przypadku konieczności stabilizacji mało rozwiniętej
gospodarki (w Polsce na początku lat 90-tych  plan Balcerowicza)
y
le stosowana może być przyczyną kryzysu walutowego
24
Cele polityki pieniężnej
w�Cele finalne polityki pieniężnej mogą być różne w
zależności od tego, czy
Dopuszcza się jedynie cele pieniężne, :
l� Stabilność cen
l� Stabilność wartości pieniądza
l� Stabilność kursu walutowego
Realizuje także cele ogólnogospodarcze banku
centralnego
l� Wysoki i stabilny wzrost gospodarczy
l� Niskie stopy procentowe
l� Niskie bezrobocie
25
Najczęściej spotykanym obecnie celem
banku centralnego jest stabilność poziomu
cen& Dlaczego?
w�To polityka pieniężna jest zazwyczaj wyłączną
kompetencją banku centralnego
Polityka ogólnogospodarcza jest uzależniona także od
innych instytucji (parlament, rząd, itd.)
w�Nie powinna żadna instytucja realizować
jednocześnie sprzecznych ze sobą celów
Bezrobocie vs. inflacja
w�Koszty inflacji
26
Koszty inflacji
Koszt zdzierania zelówek Więcej czasu jest potrzebne na znalezienie
i zmiany etykiet optymalnych zastosowań rzadkich zasobów
Przeinwestowanie sektora Następuje bowiem wzrost zysków pośredników
finansowego finansowych
Ryzyko oszczędzania Spada skłonność do oszczędzania ze względu na
spadek wartości oszczędności
Niedoskonała indeksacja Podatki płaci się od większej nominalnie podstawy i
systemu podatkowego szybciej wpada się do wyższych progów
podatkowych
Niepewność Niepewność w gospodarce planów inwestycyjnych
27
Celem jest zazwyczaj
stabilizacja poziomu cen&
w�Dlaczego nie zerowa inflacja albo spadek
poziomu cen (deflacja)?
Zjawiska deflacyjne są bardziej niekorzystne dla
gospodarki niż inflacyjne i o wiele trudniej z
nimi walczyć&
28
Argumenty przeciw inflacji
zerowej/deflacji
Wzrost jakości towarów Wskaz
nik CPI zawyża inflację bo nie uwzględnia
wzrostu jakości
Problem ujemnych stóp Przy braku inflacji nie ma możliwości prowadzenia
procentowych ujemnych w ujęciu realnym stóp procentowych
Sztywność płac Spada skłonność do oszczędzania ze względu na
spadek wartości oszczędności
Deflacja Płace nominalne są sztywne od dołu, a zatem
jedynie wzrost cen może doprowadzić do spadku
płacy realnej
29
Czy bank centralny jest jedyną
instytucją wpływającą na inflację?
w�Nie! W koszyku dóbr i usług konsumpcyjnych
branych pod uwagę przy wyliczaniu inflacji
występują ceny, na które NBP nie ma wpływu, np.:
Ceny kontrolowane przez Państwo (nierynkowe)
Ceny charakteryzujące się sezonowością (warzywa,
owoce, itd.)
Ceny surowców (uzależnione od cen na rynkach
międzynarodowych i kursu walutowego
w�Dlatego wylicza się wskaz
niki inflacji bazowej
30
Trójkąt niespójności
(trylemat gospodarki otwartej)
mobilność kapitału
I II
stopień kontroli niezależność
III
kursu polityki pieniężnej
walutowego
I  stały kurs walutowy i kontrola przepływu kapitału, przy braku niezależnej polityki monetarnej,
II  płynny kurs walutowy i swobodny przepływ kapitału, przy niezależnej polityce monetarnej,
III  kontrola przepływu kapitału i kombinacja stałego kursu walutowego z niezależną polityką monetarną
31
Cechy strategii BCI
q�instytucjonalne zobowiązanie do traktowania stabilności cen jako podstawowego celu
polityki pieniężnej,
q�oficjalne ogłoszenie wielkości liczbowej średniookresowego celu inflacyjnego,
q�wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej uzależnia się od szerokiego zakresu
informacji o stanie gospodarki, a nie tylko od zachowania agregatów pieniężnych czy
kursów walutowych,
q�większa przejrzystość realizowanej strategii poprzez komunikowanie się ze
społeczeństwem i rynkami w zakresie zamierzeń, celów oraz decyzji władz monetarnych,
q�zwiększona odpowiedzialność banku centralnego wobec instytucji demokratycznych za
realizację przyjętych celów,
q�formułowanie przez bank centralny prognozy inflacyjnej, która pełni rolę celu
pośredniego; stopy procentowe są ustalane tak, aby eliminować odchylenia oczekiwanych
stóp inflacji od przy�jętego celu.
32
Inne cechy strategii BCI
Cecha Charakterystyka
Odbywa się poprzez konsekwentną realizację przyjętych celów oraz publiczne
Budowanie
uzasadnienie podejmowanych decyzji. Szczególnie istotne jest wytłumaczenie wszelkich
wiarygodności banku
odstępstw od realizacji założonego celu
centralnego
Ustawowe, a nawet konstytucyjne zobowiązanie banku centralnego do działania na rzecz
Demokratyczna kontrola
stabilności cen
Bank centralny wykorzystuje strukturalny model gospodarki oraz całości informacji, która
jego zdaniem jest niezbędna do realizacji przyjętego celu ( patrzenie na wszystko ).
Jednocześnie rezygnuje z kontroli celów pośrednich polityki pieniężnej, występujących w
tradycyjnych strategiach polityki pieniężnej. Zamiast koncentrować się na jednej zmiennej
 Patrzenie na wszystko
i starać się wpływać na jej kształtowanie się za pomocą instrumentów polityki pieniężnej,
bank centralny bierze pod uwagę informacje, dotyczące wielu zmiennych, mających
wpływ na inflację
Strategia inflacyjna przywiązuje dużą wagę do potrzeby utrzymania regularnych kanałów
komunikacyjnych ze społeczeństwem poprzez publiczne przemówienia, publikacje raportu
Regularne
o inflacji itp. Ponadto dochodzi również do częstych kontaktów szefa banku i ministra
kontakty
finansów. Są to zarówno spotkania przewidziane odpowiednimi przepisami, jak również
spotkania nieformalne
33
Zalety i wady strategii BCI
Zalety Wady
Elastyczność dostosowań (dzięki Zbyt duża dyskrecjonalność strategii
przedziałowi)
Spójne wykorzystanie szerokiego Słaba odpowiedzialność banku wobec
zakresu informacji instytucji demokratycznych
Wskazywanie bezpośrednio na cel Wymaga płynnego kursu walutowego co
inflacyjny co zwiększa przejrzystość wg niektórych zwiększa ryzyko
polityki pieniężnej perturbacji w gospodarce
Zmniejsza ryzyko prób wpływu władzy
fiskalnej na politykę pieniężną
Pozwala na lepszą ocenę realizowanej
strategii ex post
Niskie sacrifice ratio
34
Zalety i wady strategii BCI
Zalety Wady
Elastyczność dostosowań do zaburzeń występujących
w gospodarce za pomocą instrumentów polityki pieniężnej. Docelowy Zbyt duża dyskrecjonalność
przedział inflacji pozwala uniknąć zbyt dużych kosztów ograniczania strategii. Władze monetarne mają
inflacji (mierzonych utratą PKB), bez uszczerbku dla wiarygodności zbyt duże pole mane�wru, jeśli
prowadzenia polityki pieniężnej*. Bank centralny może również w chodzi o reagowanie na zmiany
większym stopniu brać pod uwagę inne cele, np. wzrost gospodarczy sytuacji gospodarczej w kraju
czy wysokie zatrudnienie
Możliwość spójnego wykorzystania szerokiego zakresu informacji i w Słaba odpowiedzialność ban�ku
związku z tym brak konieczności reakcji na zmianę jednego parametru, centralnego wobec instytucji
bez względu na całościową ocenę sytuacji. Reakcja banku centralnego demokratycznych, ponieważ
nie musi następować w razie odchylenia od pożądanej ścieżki tylko inflacja jest trudna do kontroli i
jednego parametru  np. podaży pieniądza  jak miałoby to miejsce w istnieją duże opóz
nienia w efektach
przypadku wyboru tego parametru za jedyny cel pośredni polityki zastosowania instrumentów polityki
pieniężnej pieniężnej
35
Zalety i wady strategii BCI
Zalety Wady
Płynny kurs walutowy wymagany przez
Wskazywanie bezpośrednio na cel finalny polityki daje bankowi cel inflacyjny może spowodować
centralnemu przejrzystość w odbiorze zewnętrznym (przez całe nadmierną i trwałą aprecjację waluty
społeczeństwo), a dalej również większą wiarygodność krajowej i wywołać perturbacje w sferze
realnej gospodarki
Eksponowanie celu inflacyjnego zmniejsza także podejrzenia o
prowadzenie przez władze monetarne polityki antycyklicznej,
Będzie prowadziła do niskiego wzrostu
która zawsze osłabiała autorytet i pozycję banku centralnego.
produkcji
Zmniejsza to również naciski rządu na bank centralny i
i zatrudnienia**
dyscyplinuje go przed prowadzeniem zbyt luz
nej polityki
fiskalnej
Strategia pozwala na pełniejszą ocenę polityki pieniężnej ex post
* Wiarygodność banku centralnego nie spadnie, jeśli  przy ustalonym przedziale na 4,5 6,5%  w warunkach wystąpienia szoku
gospodarczego inflacja na koniec roku wyniesie 6,5%, a nie np. 4,5%.
** Rzeczywiście, redukowaniu inflacji towarzyszy obniżony wzrost, kiedy jednak inflacja zostanie sprowadzona do docelowego
poziomu, wzrost i zatrudnienie powracają przynajmniej do poziomu poprzedniego; kiedy zostaje osiągnięty niski poziom inflacji
strategia inflacyjna nie jest szkodliwa dla gospodarki.
36
Kwestie techniczne strategii
BCI
w�Wybór miernika inflacji
w�Określenie celu inflacyjnego
w�Optymalna szerokość pasma
w�Instytucja ogłaszająca cel inflacyjny
w�Zidentyfikowanie horyzontu czasowego
ogłaszanych celów
37
Techniczne aspekty strategii BCI
Techniczne elementy
Rozwiązania rzadziej
Najczęstsze rozwiązania
strategii BCI
stosowane
Cel w postaci pasma wprowadza pewną dozę elastyczności
i jest wyrazem przekonania, że z powodu losowych szoków i
opóz
nień w reakcji na nie niemożliwe jest dokładne  trafienie
Punktowe wyrażanie celu inflacyjnego.
w cel . Społeczeństwo otrzymuje ważną informację o tym, że
Określenie celu Metoda krytykowana z uwagi na bardzo
kontrolowanie inflacji jest działaniem niedoskonałym,
inflacyjnego wysokie prawdopodobieństwo nietrafienia
ponieważ wiąże się ono ze znaczną niepewnością. Jako zaletę
w cel
pasma można również traktować to, że bank centralny może 
poza inflacją  uwzględniać w swojej polityce krótkookresowe
wahania produkcji czy zatrudnienia
Szerokie pasmo wprowadza większą
niepewność u podmiotów gospodarczych
Optymalna szerokość Ogłaszane pasma inflacyjne są bardzo różne i wahają się od
co do ostatecznych rezultatów
pasma jednego do kilku punktów procentowych
prowadzonej działalności i spadek
wiarygodności banku centralnego
Jednostronne ogłaszanie celu przez bank
centralny może osłabić efektywność i
wiarygodność strategii, jeśli nie jest ona
gwarantowana przez rząd. Ogłaszanie celu
Bank centralny, rząd lub obie instytucje razem. Ostatnie
Instytucja ogłaszająca
tylko przez rząd może oznaczać jego
rozwiązanie pokazuje, że obie instytucje kształtujące politykę
cel inflacyjny
mniejszą determinację w obniżaniu
są zgodne co do celu i będą broniły go z równą determinacją
inflacji, pod wpływem bieżących trudności
gospodarczych czy też przyczyn
wynikających z cyklu politycznego
38
Techniczne aspekty strategii BCI
Techniczne elementy Rozwiązania rzadziej
Najczęstsze rozwiązania
strategii BCI stosowane
Ustalanie celu na okresy krótsze niż rok
Powinien zawierać się w przedziale 1 4 lat. Pozwala on nie jest wskazane, ponieważ wówczas
Horyzont czasowy
wówczas podmiotom gospodarczym lepiej planować inflacja zależy od czynników, na które
ogłaszanych celów
przyszłość bank centralny nie ma wpływu. Cele na
dłuższe okresy są mało wiarygodne
Wskaz
nik cen konsumpcyjnych (CPI) uznaje się za
najlepszy, ponieważ jest:
CPI ma jeden mankament  obejmuje
" traktowany przez podmioty jako wskaz
nik zmian
on również te przyczyny zmian cen,
kosztów utrzymania i jako taki ułatwia
Wybór które nie zależą od prowadzonej
podejmowanie decyzji ekonomicznych,
miernika zmian cen polityki pieniężnej, co utrudnia
" łatwo zrozumiały,
zrealizowanie celu (np. podwyżki cen
" często publikowany (i to przez niezależny od władz
kontrolowanych)
monetarnych urząd statystyczny),
" rzadko poddawany korektom
39
Odmiany strategii BCI w różnych krajach
Pełna strategia BCI Eklektyczna strategia BCI Lekka strategia BCI
(Full-fledged inflation targeting) (Eclectic inflation targeting) (Inflation targeting lite)
Nowa Zelandia 1990* EBC Albania
Kanada 1991 Japonia*** Algieria
Wielka Brytania 1992 Szwajcaria Chorwacja
Szwecja 1993 Singapur Dominikana
Australia 1993 USA*** Gwatemala
Finlandia 1993 Honduras
Hiszpania 1995 Indonezja
Czechy 1997 Jamajka
Izrael** 1997 Kazachstan
Polska 1999 Mauritius
Brazylia 1999 Peru
Chile** 1999 Filipiny
Kolumbia 2000 Rumunia
Korea Płd. 2000 Rosja
RPA 2000 Słowenia
Słowacja 2005 Sri Lanka
Tajlandia 2000 Turcja
Węgry 2001 Urugwaj
Meksyk 2001 Wenezuela
Islandia 2001
Norwegia 2001
40
Wskaz
nik inflacji jako cel inflacyjny
Kraje
Wskaz
nik inflacji
Nowa Zelandia*, Kanada, Szwecja, Au-stralia*, Polska,
Wskaz
nik wzrostu cen towa�rów
Izrael, Kolumbia, Hiszpania, Brazylia, Węgry, Chile,
i usług konsumpcyjnych CPI
Meksyk, Norwegia
Wskaz
nik inflacji bazowej Wielka Brytania**, Czechy, RPA**, Tajlandia
41
Wyznaczanie celu inflacyjnego
Cel zgłaszany przez Kraje
Rząd Wielka Brytania, Brazylia, Izrael
Nowa Zelandia, Kanada, Australia, Węgry,
Rząd i bank centralny
Czechy, Korea, RPA, Szwecja
Finlandia, Hiszpania, Polska, Kolumbia, Meksyk,
Bank centralny
Tajlandia, Chile
42
Wyrażenie celu punktowo
lub w postaci pasma wahań
Wyrażenie celu inflacyjnego Kraje
Szwecja, Norwegia, Korea, Węgry, Brazylia,
Cel wyrażony punktowo
Finlandia
Kanada, Australia, Chile, Czechy, Izrael, Polska,
Pasmo wahań +/- 2% lub mniej
Wielka Brytania
Pasmo wahań +/- 2% lub więcej Nowa Zelandia, RPA, Tajlandia
43
Horyzont czasowy celu inflacyjnego
Horyzont czasowy celu inflacyjnego Kraje
Cel roczny Meksyk, RPA, Korea1, Polska1
Hiszpania, Kolumbia, Brazylia, Czechy,
Cel roczny, ogłaszany kilka lat wcześniej
Węgry, Tajlandia
Wielka Brytania, Szwecja, Nowa Zelan-dia2,
Horyzont czasowy nieokreślony
Izrael3, Kanada, Australia4, Chile
1
 Korea i Polska ogłaszają również cel średnioterminowy
2
 w Nowej Zelandii cel wygasa wraz z końcem kadencji Gubernatora banku centralnego
3
 w roku 2000 rząd ustalił cel na lata 2001 i 2002, a także począwszy od roku 2003 jako 1-3% bezterminowo
4
 cel inflacyjny w Australii jest wyznaczany jako średnia dla danego cyklu koniunkturalnego
y
ródło: A. Carare, A. Sch�chter, M. Stone, M. Zelmer, Estabilishing ... op. cit., s. 30 oraz strony internetowe banków centralnych
44
Cele banku centralnego w niektórych krajach
stosujących strategię BCI
Cel polityki
Kraje
monetarnej
Nowa Zelandia, Wielka Brytania,
Stabilność pieniądza Hiszpania, Tajlandia, Korea, Meksyk,
krajowego Kolumbia, Czechy,
Polska, Szwecja, Węgry
Stabilność waluty Finlandia
Stabilność waluty i Kanada, Brazylia, Australia, Chile, Izrael,
inne cele RPA
45
Poziom celu inflacyjnego
w wybranych krajach
Poziom celu
Kraj Poziom celu inflacyjnego Kraj
inflacyjnego
Australia 2% - 3% Korea 2,5%
Chile 2% - 4% Meksyk 4,5%
Czechy 2% - 4% Nowa Zelandia 0% - 2%
Finlandia około 2% Szwecja 2% +/- 1%
Hiszpania poniżej 3% Tajlandia 0% - 3,5%
Izrael 8% - 11% Węgry 5% - 7%
Kanada 1% - 3% Wielka Brytania 2,5%
Kolumbia 6%
y
ródło: strony internetowe banków centralnych
46
Strategia inflacyjna
w wybranych krajach
Nowa Wielka
Kraj Kanada Szwecja Finlandia Australia Hiszpania
Zelandia Brytania
Data
paz
dziernik
ogłoszenia marzec 1990 luty 1991 styczeń 1993 luty 1993 kwiecień 1993 lato 1994
1992
celu
Cel 0 3% 1 3% 1 4% 2% 2% 2 3% poniżej 3%
Horyzont do wiosny średnia
do 1997,
czasowy 1997 póz
niej w cyklu
5 lat (do 1998) do końca 1998 od 1996 od 1996 póz
niej
realizacji 2,5% lub koniunktural-
poniżej 2%
celu mniej nym
indeks cen
Miara inflacja inflacja inflacja
CPI detalicznych CPI CPI
inflacji bazowa CPI bazowa CPI bazowa CPI
RPIX
47
Strategia inflacyjna
w wybranych krajach
Nowa Wielka
Kraj Kanada Szwecja Finlandia Australia Hiszpania
Zelandia Brytania
odsetki, odsetki od
odsetki od
podatki kredytów
kredytów
pośrednie, hipotecznych,
Czynniki odsetki od hipotecznych
opłaty podatki
wyłączone brak kredytów brak podatki brak
rządowe, pośrednie,
z CPI hipotecznych pośrednie, inne
znaczne subsydia
czynniki
zmiany terms rządowe, ceny
zmienne
of trade domów
minister minister
finansów finansów
Ogłaszanie Bank
i gubernator i gubernator minister skarbu Bank Szwecji Bank Finlandii Bank Australii
celu Hiszpanii
banku banku
centralnego centralnego
kwartalnie,
kwartalnie, kwartalnie,
Raport półrocznie, od od
od marca od lutego brak brak półrocznie
o inflacji maja 1990 paz
dziernika
1990 1993
1993
Publikacja
prognoz tak nie tak nie Nie nie nie
inflacyjnych
48
Strategia polityki pieniężnej EBC
" Cel polityki pieniężnej: stabilność cen
Rada Zarządzająca analizuje
wszystkie informacje i podejmuje na ich podstawie
decyzje dotyczące
polityki pieniężnej
Pierwszy filar Drugi filar
Analiza danych Analiza szerokiego
dotyczących podaży zakresu innych
pieniądza (zasygnalizowana przez wskaz
ników
Równoczesna analiza
wskazanie wartości referencyjnej gospodarczych
dla wzrostu M3) i finansowych
" Informacje ekonomiczne
49
Wskaz
niki inflacji bazowej
w�Inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych
wskaz
nik ten powstaje poprzez wyeliminowanie tych cen, które nie są kształtowane przez mechanizmy
rynkowe, lecz pod wpływem różnych regulacji prawnych i administracyjnych. Z tego względu nie
odzwierciedlają one rzeczywistych tendencji inflacyjnych. Wśród cen kontrolowanych znajdują się
ceny, których znaczną część stanowi podatek akcyzowy (paliwa, napoje alkoholowe, wyroby
tytoniowe), na które ustalane są górne limity wzrostu lub podlegają innym ograniczeniom (energia
elektryczna) oraz których ceny ustalane są przez samorządy (bilety komunikacji miejskiej)
w�Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej
zmienności
wskaz
nik tworzony jest poprzez wyeliminowanie z koszyka dóbr konsumpcyjnych artykułów, których
ceny zmieniają się znacznie częściej niż przyjęty przez badających standard. Otrzymany w ten sposób
indeks jest oczyszczony z wpływu cen najbardziej zaburzonych tzn. tych, które podlegają silnym
sezonowym lub cyklicznym wahaniom. Są to: znaczna część owoców i warzyw, opłaty za użytkowanie
mieszkania, energia elektryczna, a także niektóre usługi pocztowe i telekomunikacyjne.
50
Wskaz
niki inflacji bazowej cd.
w�Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej
zmienności i paliw
skonstruowany jak poprzedni, z tym, że za każdym razem wyłączane są także paliwa, niezależnie czy
ich ceny są stabilne, czy też nie
w�Inflacja "netto
wskaz
nik, z którego eliminowane są ceny żywności i paliw, z powodu obserwowanych znacznych
sezonowych wahań ich cen.
w�15% średnia obcięta
Jest jedyną miarą liczoną przy użyciu metod statystycznych w NBP. Jest średnią ważoną policzoną z
pewnego zbioru grup, których wagi skumulowane (odpowiadające uprzednio posortowanym
wskaz
nikom cen w sposób narastający) są większe niż 15% i mniejsze niż 85% (obcięcie dokonywane
jest symetrycznie z obu stron). Zostają w ten sposób odrzucone grupy, których cena uległa największej
zmianie w stosunku do poprzedniego okresu.
51
Inflacja bazowa dla Polski
Wskaz
niki CPI oraz inflacji bazowej (analogiczny miesiąc poprzedniego roku = 100)
117 117
CPI
116 116
115 115
inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych
114 114
inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności
113 113
inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności i cen
112 112
paliw
111 111
inflacja netto
110 110
15% średnia obcięta
109 109
108 108
107 107
106 106
105 105
104 104
103 103
102 102
101 101
100 100
99 99
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
52
Oczekiwania inflacyjne
w� Z punktu widzenie banku centralnego istotne jest nie tylko, jaka obecnie
jest inflacja, lecz także, jakie są oczekiwania inflacyjne
w� Tylko znając oczekiwania inflacyjne bank centralny ma szansę odpowiednio
zareagować na czas& (występują znaczne opóz
nienia)
w� W Polsce wyznacza ją do 1992 roku Ipsos (wcześniej Demoskop), a od
2001 roku także GfK Polonia (badania współfinansowane przez Unię
Europejską)
w� Problem polega jednak na trudnościach w wyznaczeniu oczekiwań
inflacyjnych
należy zmienną jakościową z badań ankietowych przetworzyć na zmienną ilościową
53
Oczekiwania inflacyjne
w Polsce  wyniki ankiet
Struktura odpowiedzi na pytanie ankiety Ipsos w latach 1992-2002
"Jak Pan(i) sądzi, paatrząc na to, co się obecnie dzieje, czy w ciągu najbliższych 12 m-cy ceny: (1) będą rosły jeszcze szybciej niż teraz; (2)
będą rosły w tym samym tempie; (3) będą rosły wolniej; (4) będą takie same jak teraz; (5) będą niższe; (6) trudno powiedzieć".
odpowiedz
(1) odpowiedz
(2) odpowiedz
(3) odpowiedz
(4) odpowiedz
(5) odpowiedz
(6)
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
z
ródło: dane Ipsos, obliczenia NBP
54
Oczekiwania inflacyjne
w Polsce - wyniki
Oczekiwania inflacyjne osób prywatnych, stopa inflacji bieżącej
oraz faktyczna stopa inflacji
70%
CPI y/y oczekiwany (+12 m-cy)
60%
CPI y/y bieżący (znany w momencie przeprowadzania ankiety)
CPI y/y faktyczny ex-post (+12 m-cy)
50%
40%
30%
20%
10%
0%
55
lip-92
lip-93
lip-94
lip-95
lip-96
lip-97
lip-98
lip-99
lip-00
lip-01
lip-02
sty-92
sty-93
sty-94
sty-95
sty-96
sty-97
sty-98
sty-99
sty-00
sty-01
sty-02
Oczekiwania inflacyjne
w realizacji polityki pieniężnej
w� Czy bank centralny powinien reagować na zmiany w
inflacji, czy oczekiwaniach inflacyjnych?
w� Reakcja na zmianę inflacji jest z zasady spóz
niona,
szczególnie uwzględniając długość kanału transmisji&
w� Należy zatem analizować zarówno inflację, jak i
oczekiwania inflacyjne!!!
w� Oczekiwania inflacyjne związane są z pojęciem presji
inflacyjnej!!!
56
Mechanizm powstawania presji
inflacyjnej
PKB rzeczywisty > Potencjalny
230000
Presja inflacyjna
220000
210000
200000
190000
180000
170000
160000
150000
140000
130000
Kwartały
Rzeczywisty PKB Odsezonowany rzeczywisty PKB Potencjalny PKB
57
Miliony złotych
Q1 1998
Q3 1998
Q1 1999
Q3 1999
Q1 2000
Q3 2000
Q1 2001
Q3 2001
Q1 2002
Q3 2002
Q1 2003
Q3 2003
Q1 2004
Projekcje inflacji
w� Bank centralny, oprócz tego jaka jest inflacja (inflacja
bazowa) oraz oczekiwania inflacyjne, potrzebuje również
informacji, jak ukształtuje się inflacja, jeśli bank centralny
nie podejmie żadnych kroków (nie zmieni stóp
procentowych)&
w� W tym celu, na podstawie modeli strukturalnych
gospodarki, tworzy projekcje inflacji
w� W uproszczeniu podejmuje się takie decyzje, aby projekcja
inflacji z jak największym prawdopodobieństwem, mieściła
się w celu
58
Projekcja inflacji dla Polski 
model wachlarzowy
-Zawężenie pola prognozy możliwe jest tylko przy spadku prawdopodobieństwa jej trafności&
- Niepewność wynika z takich czynników, jak zmienność kursu walutowego, czy cen ropy&
59
Cel inflacyjny
Przegląd cech systemów
prognostycznych w wybranych krajach
Częstotliwość i horyzont
Bank centralny Sposób publikacji
Częstotliwość kwartalna, horyzont
Narodowy Bank W Inflation Report, w styczniu,
transmisji 4  6 kwartałów, horyzont
Czech kwietniu, lipcu i paz
dzierniku
prognozy ok. 2 lat
Częstotliwość kwartalna, horyzont
W Raportach o inflacji
Narodowy Bank transmisji 5  7 kwartałów,
publikowanych w styczniu,
horyzont prognozy: 9 do 12 kwartałów,
Polski
kwietniu, lipcu i paz
dzierniku*
zawsze do końca roku
W osobnym dokumencie Medium 
Częstotliwość kwartalna, horyzont
Narodowy Bank Term Forecast, publikacja w prognozy  do końca 2009 roku, ze
względu na planowane wejście Słowacji
Słowacji styczniu, kwietniu, sierpniu i
do strefy euro
paz
dzierniku
W Quarterly Report on Inflation, w
Częstotliwość kwartalna (2 razy właściwa
maju i listopadzie, w lutym i
Narodowy Bank prognoza, 2 razy szersza aktualizacja),
paz
dzierniku w Quarterly Report on
horyzont prognozy: rok bieżący i dwa
Węgier
InflationUpdate częściowo
kolejne lata; transmisji 5  8 kw.
uaktualniona wersja
60
Przegląd cech systemów
prognostycznych w wybranych krajach
Bank centralny Sposób publikacji Częstotliwość i horyzont
Projekcje makroekonomiczne ekspertów
Europejski Bank Eurosystemu dla strefy euro - EBC Półroczna częstotliwość sporządzania,
Centralny Monthly Bulletin w czerwcu i grudniu, horyzont prognozy 2 lata
każdego roku
Wyniki Economic Projection
publikowane w Protokołach z
Prognozy kwartalne o trzyletnim
posiedzeń Komitetu Otwartego Rynku,
System Rezerwy horyzoncie, do listopada 2007 roku,
na których opracowywano prognozę
Federalnej prognozy półroczne o horyzoncie
(styczeń, kwiecień, lipiec i
dwuletnim
paz
dziernik), publikacja z około
miesięcznym opóz
nieniem
61
Zmiany definicyjne w zakresie podaży pieniądza w Polsce
stan na 2002 r.
62
Zmiany definicyjne w zakresie podaży pieniądza w Polsce
stan na 2002 r.
63