FINANSE I CONTROLLING II STOPIEC
 UNIWERSYTET GDAC
SKI
POLITYKA PIENI
ŻNA  WYKA
ADY
Wykład I  11.10.2014
10.01.2014  zaliczenie
TEST  40 pyt. jednokrotnego
wyboru (21 pytań  zaliczenie)
FUNKCJE SYSTEMU FINANSOWEGO
FINANSOWANIE BEZPOŚREDNIE
POŻYCZKODAWCY: RYNKI FINANSOWE:
POŻYCZKOBIORCY:
- gospodarstwa domowe PIENI
DZ - rynek pieniężny PIENI
DZ -
gospodarstwa domowe
- przedsiębiorstwa - rynek kapitałowy - przedsiębiorstwa
- państwo - państwo
- nierezydenci - nierezydenci
PIENI
DZ
PIENI
DZ
PIENI
DZ
POŚREDNICY FINANSOWI:
- instytucje kredytowe
- inne instytucje pieniężno  finansowe
- inne
FINANSOWANIE POŚREDNIE
PRZESA
ANKI POJAWIENIA SI
PIENI
DZA
Analiza R. Clowera
1. Koszty związane z wymianą:
- koszty transakcyjne
- koszty związane z oczekiwaniem:
+ koszty subiektywne
 + koszty obiektywne  koszty budowy magazynów, koszty utraty czasu pracy
HOMO ECONOMICUS  istota, która szuka wyłącznie osobistego interesu i & & &
RACJONALNOŚĆ  jednostka jest racjonalna gdy dąży do osiągnięcia swojego celu
biorąc pod uwagę środki, którymi dysponuje i ograniczenia, którym podlega.
DAWNE FORMY PIENI
DZA
A. PIENI
DZ - TOWAR:
- towary, które zaspokajają potrzeby społeczności,
- towary mające charakter osób,
- towary będące narzędziami pracy (woły, łopaty, siekiery),
- towary wymieniane z innymi społecznościami (sól)
PIENI
DZ  TOWAR pełni podwójną rolę:
1. Jest wykorzystywany w celu zaspokajania poszczególnych potrzeb,
2. Powszechnie akceptowany środek wymiany.
B. PIENI
DZ METALOWY:
1. Zalety metali szlachetnych:
- podzielność,
- trwałość,
- plastyczność,
- rzadkość,
- rozpoznawalność.
2. Ewolucja form pieniądza w formie metali szlachetnych:
- pieniądz ważony,
- różne kształty pieniądza,
- różna waga,
- pieniądz  BITY
* system menniczy otwarty,
* system menniczy zamknięty.
PRAWO KOPERNIKA  GRESHAMA  ORESME A:
 Gorszy pieniądz wypiera lepszy pieniądz
Systemy wymiany pieniądza:
- swobodna wymiana pieniądza na złoto (Gold Species Standard),
- system sztabowo  złoty (Gold Bullion Stansard),
- system złoto  dewizowy,
- system pieniądza papierowego  fiducjarnego.
3. Od bimetalizmu do monometalizmu
-złoto i srebro,
- niedogodności bimetalizmu.
WEKSEL BANKOWY  zobowiązanie bankiera do zapłaty określonej kwoty
pieniężnej (zwrotu depozytu z ewentualnym procentem)  nota bankowa.
C. WYKSZTAA
CENIE SI
BILETÓW BANKOWYCH.
1. Od certyfikatu depozytowego do pieniądza papierowego.
2. Kontrowersja pomiędzy  szkołą bankową i  szkołą obiegową .
PIENI
DZ FIDUCJONARNY  polegający na zaufaniu, nie wymienialny na złoto.
PIENI
DZ CENTRALNY  emitowany przez BC, ma dwuelementowy charakter, tj.
bilety bankowe (zwane banknotami) i monety.
BILETY BANKOWE  emitowane przez BC.
MONETY (pieniądz zdawkowy)  emitowany przez Skarb Państwa.
W Polsce NBP emituje banknoty i monety.
PIENI
DZ ZDECENTRALIZOWANY (WKA
ADOWY)  emitowany przez banki
komercyjne.
Przykład 1.
Rezerwa obowiązkowa dla Banku A  10%.
BANK A
AKTYWA PASYWA
Kasa 1000,- wkład pierwotny klienta K1 1000,-
Bank udziela kredytu K2  900,-, klient K3 wpłaca 900,-
AKTYWA PASYWA
Kasa 1000,- wkład K1 1000,-
Kredyt K2 900,- wkład K3 900,-
SUMA 1900,- 1900,-
K2 zapłacił K3. W obiegu jest 1900 zł, bank wykreował 900zł.
AKTYWA PASYWA
Kasa 190,- wkład K1 1000,-
Kredyt K2 900,- wkład K3 900,-
Kredyt K3 810,-
SUMA 1900,- 1900,-
K3 płaci K4, który ma konto w banku B
BANK B
AKTYWA PASYWA
Kasa 810,- wkład K4 810,-
SUMA 810,- 810,-
I tak dalej&
FORMY PIENI
DZA:
- pieniądz towarowy (płacidła),
- pieniądz metalowy,
- monety metalowe,
- banknoty,
- pieniądz papierowy,
- weksle,
- system waluty złotej,
-zdecentralizowany pieniądz wkładowy,
- pieniądz elektroniczny.
AKTUALNE FORMY PIENI
DZA:
1. Pieniądz gotówkowy:
- bilety bankowe,
- pieniądz zdawkowy.
CZEK NIE JEST PIENI
DZEM!!!!
2. Pieniądz bezgotówkowy.
3. Instrumenty obiegu pieniądza bezgotówkowego:
- karta bankowa,
- czek,
- polecenie przelewu,
- polecenie pobrania itp.
Frederie S. Mishiu:  Pieniądz to wszystko co jest powszechnie akceptowane w formie
zapłaty za dobra i usługi lub spłaty długu.
FUNKCJE PIENI
DZA:
- miernik wartości,
- środek wymiany,
- środek płatniczy,
- środek przechowywania wartości:
*zalety:
~brak kosztów transformacji (płynność),
~spłata wielkości nominalnych.
*wady:
~brak dochodu z wartości przechowywanej w formie pieniężnej,
~zmniejszenie się wartości realnej mierzonej siłą nabywczą.
AGREGATY PIENI
ŻNE:
�� M0  pieniądz BC, tj. pozostające w obiegu bilety bankowe, bilon oraz depozyty
banków komercyjnych na rachunkach w BC. Ten agregat jest określany także jako
baza monetarna lub  pieniądz o najwyższej sile ze wzgl. na jego szczególną rolę
w kształtowaniu podaży pieniądza w calości.
�� M1- pieniądz w ścisłym znaczeniu tego słowa, (bilety bankowe, bilon i depozyty
na rachunkach bankowych płatne na każde żądanie.
�� M2  M1 +  potencjalny pieniądz tj. depozyty krótkoterminowe, depozyty
zwrotne na każde żądanie ale nie podlegające dysponowaniu za pomocą czeków
lub przekazów, np. depozyty na książeczkach oszczędnościowych itp.
�� M3  najszerzej pojęte zasoby pieniężne, tj. m2 + wszelkiego rodzaju depozyty
długoterminowe i inne niezaliczone do m2.
�� M4  (oznacza również ą)  zasoby płynności gospodarki, tzn. m3 + aktywa
finansowe w postaci pap. Wartościowych podlegających sprzedaży (bonów
skarbowych, obligacji itp. Z wyjątkiem tych, które nie mogą być przedmiotem
obrotu wtórnego na rynku pieniężnym i kapitałowym.
Wykład II  25.10.2014
RYNEK PIENI
ŻNY: (brak danych)
�� Rynek, na którym pożycza się i lokuje się środki na krótkie terminy (do 1 roku),
�� Rynek instrumentów finansowych o bardzo wysokim poziomie płynności i
bezpieczeństwa,
�� Instrumenty wierzycielskie (dłużne), wyrażające zobowiązanie emitenta wobec
posiadaczy takich & .
RYNEK PIENI
ŻNY SPEA
NIA NAST
PUJ
CE FUNKCJE:
�� Wyrównuje na krótki termin płynność banków w drodze refinansowania nadmiarów
środków pochodzących z operacji klientów bądz
też pokrywa niedobór środków
powstałych z tych operacji;
�� Umożliwia bankom zabezpieczenie koniecznych rezerw pieniężnych;
�� Zapewnia bankom optymalne rozwiązanie problemu dążenia do zmniejszenia ryzyka
utraty płynności i ryzyka stopy procentowej, a także umożliwia optymalizację zysku
poprzez zmianę struktury aktywów;
�� Określa wysokości procentu w krótko i średnioterminowych operacjach z klientami;
�� Stwarza bankowi centralnemu możliwości wywierania wpływu na koniunkturę
poprzez oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza.
RYNEK PIENI
ŻNY umożliwia zarządzanie płynnością, czyli dostosowywanie
posiadanego przez daną instytucję zapasu gotówki do jej bieżących potrzeb płatniczych. Na
rynku pieniężnym można pożyczyć brakujące przejściowo środki płatnicze i ulokować ich
chwilowy nadmiar. Główną rolę na rynku pieniężnym odgrywają banki. To w bankach można
zaciągnąć krótkoterminowe pożyczki i ulokować w nich przejściowy nadmiar środków
płatniczych.
W języku finansów PA
YNNOŚĆ na rynku oznacza przede wszystkim łatwość zawierania
transakcji, która jest konsekwencją dużej skali obrotów. Płynne rynki finansowe to rynki
względnie bezpieczne, ponieważ łatwość zawierania transakcji stwarza możliwość szybkiego
dostosowywania bilansów przedsiębiorstwa i instrumentów finansowych do zmian sytuacji w
gospodarce i na rynkach papierów wartościowych.
INSTYTUCJE WYST
PUJ
CE NA RYNKU:
�� Bank Centralny  NBP
�� Skarb Państwa
�� Banki komercyjne
�� Fundusze inwestycyjne (w tym fundusze rynku pieniężnego)
�� Fundusze emerytalne
�� Firmy ubezpieczeniowe
�� Przedsiębiorstwa
PAPIERY WARTOŚCIOWE NA RYNKU PIENI
ŻNYM:
�� Bony pieniężne,
�� Bony skarbowe,
�� Krótkoterminowe papiery dłużne  KPD
�� Certyfikaty depozytowe
�� Inne instrumenty
BROKER (MAKLER)  odpłatnie uczestniczy w zawieraniu transakcji pieniężnych.
Działa na cudzy rachunek zleconych mu indywidualnie transakcjach, za co pobiera prowizję.
DEALER  pośrednik działający we własnym imieniu, który kupuje i sprzedaje
instrumenty finansowe na własny rachunek, czerpiąc przychody z uzyskanej marży. Często w
tej roli występują banki np. jako dealerzy rynku pieniężnego (bony skarbowe).
BONY PIENI
ŻNE NBP:
�� Emitowane od VII 1990 do XII 1991, ponownie od 1995 r.
�� Instrument dyskontowy (sprzedawany poniżej wartości nominalnej)
�� Na okaziciela, wartość nominalna 10 tys. Złotych,
�� Terminy zapadalności 1-364 dni (aktualnie najczęściej emitowane są jednodniowe),
�� Mogą być nabywane wyłącznie przez banki krajowe oraz BFG,
�� Sprzedaż  co tydzień w piątek na przetargu NBP,
�� Cel emisji:
o Ograniczanie nadpłynności sektora bankowego,
o Interwencje na rynku międzybankowym,
�� Systematyczny spadek wielkości emisji.
CENA SPRZEDAŻY BONU PIENI
ŻNEGO:
S = W
S  cena sprzedaży
W  nominalna wartość bonu
d  stopa dyskontowa (w stosunku rocznym) wg której następuje sprzedaż bądz
kupno
bonów,
m  liczba dni od daty realizacji transakcji kupna  sprzedaży do daty wykupu bonów przez
NBP.
BONY SKARBOWE:
�� Emitowane przez MF, w celu finansowania deficytu budżetowego,
�� Podst. Prawna  Zarządzenie Ministra Finansów z 19.08.1999 r. w sprawie
emitowania bonów skarbowych,
�� Instrument dyskontowy, na okaziciela, wartość nominalna 10 000 zł
�� Terminy zapadalności od 1 do 52 tygodni
�� Bony mogą być nabywane przez osoby krajowe i zagraniczne
�� RYNEK PIERWOTNY  dealerzy rynku SPW
�� Agent emisji  NBP prowadzi Centralny Rejestr Bonów Skarbowych
KPD:
�� Instrument dłużny, nie zabezpieczony emitowany przez przedsiębiorstwo, które za
jego pomocą zaciąga kredyt,
�� Emitowany na okres do roku na okaziciela, główna podstawa emisji  ustawa o
obligacjach, oprocentowanie  indeksowane do WIBORu
�� BANK  pełni jednocześnie wiele funkcji: jest agentem emisji, depozytariuszem
(przechowującym wyemitowane instrumenty), organizuje rynek wtórny, obsługuje
proces wykupu KPD
�� Początek  VI 1992  papiery Próchnik S.A., gwałtowny rozwój w latach 2001-2002 i
załamanie w 2003 r.
�� Problemy:
o Brakuje jednolitej platformy obrotu i systemu rozliczeniowego
o Niska płynność na rynku wtórnym, standaryzacja instrumentu
o Ryzyko kredytowe (KPD wyemitowane przez Stocznie Szczecińską)
FIRMA EMITUJ
CA
zlecenie Przekaz
środków
ORGANIZATOR Zabezpieczenie płynności BANK
EMISJI (AGENT) (GWARANT)
sprzedaż Pozyskanie
środków
INWESTOR
ROLA BANKU W PROCESIE EMISJI KPD:
�� Organizator emisji  dokumentacja
�� Agent rozliczeniowy  system płatności
�� Powiernik  przechowywanie papierów
�� Agent sprzedający  planowanie emisji
�� Market maker  organizacja rynku wtórnego
�� Gwarant emisji
�� Najczęściej funkcje pełnione przez jeden bank
KPD  ZALETY DLA EMITENTA
�� Szybkość i prostota w uzyskaniu kapitału (uruchomienie programu mniej praco i
czasochłonne niż, np. emisja akcji)
�� Możliwość sprzedaży dla szerokiej rzeszy inwestorów
�� Elastyczność  dopasowanie wielkości emisji do potrzeb emitenta
�� Niższe koszty pożyczki niż w tradycyjnych formach pozyskania funduszy
�� Możliwość przeznaczenia na dowolny cel (inaczej niż w kredycie)
�� Możliwość rolowania emisji
KPD  ZALETY DLA INWESTORA
�� Istnienie rynku stanowi o płynności instrumentów czyli możliwości jego zbycia
�� Konkurencyjna rentowność inwestycji
�� Ograniczone ryzyko kredytowe
�� Emisja jest bardzo często gwarantowana przez zagraniczne centralne firmy, która jest
(? Tak było na slajdzie)
�� & przez agencja reitingowe
�� Tańsze z
ródło środków finansowych niż kredyt czy emisja akcji lub obligacji,
�� Forma weksla & obrót na rynku finansowym
WADY KPD
�� Wysoki nominał ogranicza dostęp inwestorów,
�� Finansowanie krótkoterminowe,
�� Brak płynnego rynku wtórnego,
�� Ryzyko kredytowe emitenta (przypadek Universalu)
CERTYFIKAT DEPOZYTOWY (CD)  jest zbywalnym instrumentem finansowym
rynku pieniężnego zaliczanym, obok bonów komercyjnych przedsiębiorstw, do
niepublicznych instrumentów dłużnych. Wystawcą jest bank komercyjny, który poprzez ich
emisję ma możliwość zgromadzenia funduszy potrzebnych do finansowania bieżącej
działalności, a zwłaszcza kontynuacji akcji kredytowej.
PAPIERY DA
UŻNE BANKÓW:
�� Głównie rynek niepubliczny
�� Spadek emisji w stosunku do lat poprzednich
�� Emitenci:
o Banki specjalistyczne (samochodowe)
o Banki o malej sieci placówek
�� Główni inwestorzy  przedsiębiorstwa (duże rezerwy finansowe)
RODZAJE CERTYFIKATÓW DEPOZYTOWYCH
ZE WZGL. NA SPOSÓB
ZE WZGL. NA SPOSÓB ZE WZGL. NA SPOSÓB
OPROCENTOWANIA
OPROCENTOWANIA OPROCENTOWANIA
CERTYFIKATY O CERTYFIKATY O
CERTYFIKATY
KRÓTSZYM DA
UŻSZYM NIŻ ROK
STAA
YM ZMIENNYM
SPRZEDAWANE Z
NIŻ ROK
OPROCENTOWANIU OPROCENTOWANIU
DYSKONTEM
CERTYFIKATY
SPRZEDANE WG
& & & & & & & & & & ..
 RYNEK DEPOZYTÓW I KREDYTÓW BANKOWYCH (DETALICZNY RYNEK
PIENI
DZA)
�� Krótkoterminowe operacje depozytowo-kredytowe banków komercyjnych
�� Kasy oszczędności
�� Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe
�� Kasy oszczędnościowo-budowlane
�� Deregulacja systemów bankowych
Rynek międzybankowy to rynek wolnych środków płynnych systemu bankowego.
Depozyt międzybankowy jest transakcją polegającą na przyjęciu lub udzieleniu przez
jeden bank drugiemu określonej kwoty środków pieniężnych na określony czas przy
określonej stopie procentowej.
Depozyty:
�� Krótkoterminowe (do 1 miesiąca)
�� Długoterminowe (1-12 m-cy)
Ze względu na charakter prowadzonych transakcji wyróznia się:
�� Transakcje typu call  nie mają uzgodnionego terminu zwrotu; okres wypowiedzenia
od 24-48 godzin
�� Transakcje terminowe
RYNEK LOKAT MI
DZYBANKOWYCH
�� Transakcje polegające na przyjęciu/udzieleniu lokaty (depozytu) przez jeden bank
drugiemu w ściśle określonej wysokości, na określony czas i po z góry ustalonej
stopie procentowej
�� Lokaty mogą być udzielane na różne okresy:
o O/N
o T/N
o 1W, 2W
o 1M, 3M, 6M,9M, 12M
STOPA PROCENTOWA
Punkt widzenia pożyczkodawcy: stopa procentowa to zaplata za czasową rezygnację z
dysponowania kapitałem.
Punkt widzenia pożyczkobiorcy: stopa procentowa to cena użyczenia pieniędzy na dany
okres.
Czynniki określające poziom stopy procentowej:
�� Okres lokaty lub pożyczki
�� Ryzyko przypisywane pożyczce
�� Średnia stopa zwrotu
�� Przewidywania co do przyszłości politycznej, gospodarczej itp.
Wysokość i strukturę występujących w danej gospodarce stóp procentowych odzwierciedla
KRZYWA DOCHODOWOŚCI, która mówi o wysokości oprocentowania pożyczek
zaciąganych na różne terminy.
Ceny lokat mają charakter ceny widełkowej:
�� Cena kupna (przyjęcia depozytu)
�� Cena sprzedaży (udzielenia lokaty)
WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate)  średnia arytmetyczna stop procentowych po jakich
najważniejsze banki są skłonne przyjmować lokaty
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate)  średnia arytmetyczna stop procentowych po
jakich najważniejsze banki są skłonne sprzedawać swoje nadwyżki.
LOBID i LIBOR (stopy londyńskie)
EURIBID i EURIBOR (stopy w strefie euro)
SIBID i SIBOR (stopy singapurskie)
Kolejną stawką procentową funkcjonującą na rynku międzybankowym jest stawka
POLONIA (Polish Overnight Index Average). Jej zadaniem jest odzwierciedlenie wahań cen
depozytów overnight O/N na rynku międzybankowym. Określa oprocentowanie depozytów
złotowych udzielonych lub przyjętych w terminie overnight i jest obliczana przez NBP jako
stawka średnia ważona kwotami depozytów. Jest to główna różnica między stawką WIBOR i
WIBID.
STAWKA POLONIA:
�� Stawka dla depozytów O/N w PLN
�� Średnia ważona z transakcji O/N zawartych przez banki w danym dniu
�� Publikowana o 17.00 przez NBP
�� Stawka liczona od 24.01.2004 r.
GENEZA I ROZWÓJ BANKOWOŚCI CENTRALNEJ
�� Pojawienie się banknotu
�� Pierwsze banki
�� Od banku emisyjnego do banku centralnego
�� Wzrost gospodarczej roli państwa i rozwój funkcji banku centralnego
ANIA:
Bank centralny w rozwiniętej gospodarce rynkowej odgrywa zasadniczą rolę. Pełni on trzy
podstawowe funkcje, jako:
" bank emisyjny,
" bank banków,
" bank państwa.
Funkcja emisyjna polega na tym, iż bank centralny emituje znaki pieniężne, które są prawnym
środkiem płatniczym w Polsce uraz organizuje obrót gotówkowy, Bank centralny wycofuje
także uszkodzone znaki pieniężne oraz zaopatruje banki i instytucje w te znaki, przeciwdziała
tak zwanemu praniu brudnych pieniędzy.
Bank centralny określa wielkość emisji znaków pieniężnych, a także moment wprowadzenia
do obiegu oraz reguluje ilość pieniądza w obiegu.
Biorąc pod uwagę bank centralny jako bank banków, można powiedzieć, że oddziałuje on na
system bankowy  banki komercyjne  zgodnie z podstawowymi założeniami polityki
pieniężnej, prowadzi politykę refinansowania banków oraz oprocentowania kredytów
państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych, a także realizuje
ich zlecenia płatnicze.
Przedstawiając funkcję banku centralnego jako banku banków, należy wspomnieć, iż tworzy
on rodzaje pieniądza takie jak:
a) banknot jako pieniądz gotówkowy,
b) pieniądz żyrowy (bezgotówkowy), czyli centralny pieniądz rezerwowy.
Poprzez funkcję banku banków, bank centralny:
�� przyjmuje rezerwy gotówkowe banków komercyjnych i udziela im kredytów,
�� wpływa na potencjał kredytowy banków komercyjnych przez instrumenty polityki
pieniężnej,
�� reguluje wielkość tworzonego przez banki komercyjne pieniądza oraz płynność
systemu bankowego,
�� wpływa na potencjał kredytowy banków komercyjnych przez instrumenty polityki
pieniężnej,
�� reguluje wielkość tworzonego przez banki komercyjne pieniądza oraz płynność
systemu bankowego,
�� przechowuje papiery wartościowe innych banków oraz zarządza nimi,
�� prowadzi konta walutowe banków oraz kupuje i sprzedaje po cenach urzędowych
waluty wymienialne,
�� stwarza warunki do zapewnienia prawidłowego obrotu płatniczego w kraju, a także za
granicą.
Jako bank państwa, bank centralny zajmuje się czynnościami takimi jak:
a) prowadzenie rachunków jednostek budżetowych oraz bieżącą obsługę budżetu państwa,
b) pełnienie roli agenta rządu w zakresie długu państwowego,
c) pełnienie roli depozytariusza rządu i jego agenta,
d) administrowanie rezerwami dewizowymi państwa oraz złotem,
e) realizowanie polityki kursu walutowego oraz rezerw walutowych państwa,
f) roli doradcy oraz koordynatora rządu i jego jednostek organizacyjnych.
Narodowy Bank Polski
�� bank centralny RP
�� działa na rzecz stabilności monetarnej i stabilności systemu finansowego
�� w celu stworzenia podstaw długoterminowego rozwoju gospodarczego
�� Zadania NBP określa:
�� art. 227 Konstytucji RP
�� ustawa o Narodowym Banku Polskim
�� ustawa Prawo bankowe
Zgodnie z ustawą o Narodowym Banku Polskim z 1997 r (art.3):
 podstawowym celem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym
wspierania polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu"
Organy NBP:
�� Prezes NBP
�� Zarząd NBP
�� Rada Polityki Pieniężnej.
Prezes NBP:
a) powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
b) 6-lelnia kadencja,
c) przewodniczący: Rady Polityki Pieniężnej i Zarządu NBP,
d) członek Komisji Nadzoru Finansowego.
Zarząd NBP:
�� kieruje działalnością NBP
�� podejmuje uchwały w sprawach nie zastrzeżonych w ustawie o NBP do wyłącznej
kompetencji innych organów NBP.
�� podstawowe zadania:
" realizacja uchwal Rady Polityki Pieniężnej,
" uchwalanie i realizowanie planu działalności NBP,
" wykonywanie zatwierdzonego przez RPP planu finansowego
" realizacja zadań z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego
Rada Polityki Pieniężnej
a) organ NBP.
b) skład:
" Przewodniczący - Prezes NBP
" 9 członków, powołanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat.
" Członkowie Rady powoływani są na sześcioletnie kadencje
" Członkowie RPP są niezależni od rządu i nieodwoływalni.
Zadania:
a) ustalanie corocznie założeń polityki pieniężnej
b) składanie Sejmowi sprawozdań z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu
5 miesięcy od zakończenia rok budżetowego
c) ustalenie wysokości stóp procentowych NBP,
d) ustalanie zasad i wysokości stopy rezerwy obowiązkowej banków,
e) ustalanie zasad operacji otwartego rynku,
f) określanie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek
i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych,
g) zatwierdzanie planu finansowego NBP oraz sprawozdań z działalności NBP,
h) przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP,
i) ocena działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej
j) uchwalanie zasady rachunkowości NBP.
Instrumenty banku centralnego:
�� operacje otwartego rynku (minimalną rentowność krótkookresowych operacji otwartego
rynku - stopa referencyjna),
�� rezerwa obowiązkowa
�� operacje kredytowo-depozytowe.
Realizacja polityki:
�� kształtowanie wysokości krótkoterminowych stóp procentowych,
�� stopa referencyjna NBP (stasowana w operacjach otwartego rynku)  kierunek
prowadzonej polityki pieniężnej.
�� RPP określa; stopę referencyjną, stopę redyskonta weksli, stopę lombardową, stopę
depozytową.
Operacje otwartego rynku
a) transakcje prowadzone przez bank centralny z bankami komercyjnymi, dokonywane z
inicjatywy banku centralnego.
b) bank centralny jest aktywnym uczestnikiem rynku pieniężnego  wpływa na poziom
krótkoterminowych stóp procentowych na rynku między bankowym
c) emisja 7 dniowych bonów pieniężnych NBP
d) przetargi odbywają się raz w tygodniu (piątek)
e) rentowność określana jest przez stopę referencyjna ustalana przez RPP
f) skala emisji  uzależniona jest od aktualnej sytuacji na rynku i bieżącej nad płynności
sektora bankowego.
Operacje bezwarunkowe (outright)
�� najprostsza forma operacji  bank centralny może kupić bądz
sprzedać papiery
wartościowe,
�� zakup papieru wartościowego przez bank centralny dostarcza płynności (dodatkowych
środków) systemów bankowemu,
�� sprzedaż papieru wartościowego tę płynność absorbuje
Operacje warunkowe
�� najczęściej stosowane przez NBP
�� bank centralny kupuje (repo) lub sprzedaje (reverse repo) papiery wartościowe.
�� Zakup (repo) - zakup papieru przez bank centralny od banku komercyjnego,
z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odkupienia tego papieru
wartościowego po określonej cenie i w określonym terminie  odpowiednik
zabezpieczonego kredytu udzielonego bankowi i komercyjnemu przez bank centralny.
�� Warunkowa sprzedaż (reverse repo) - sprzedaż papieru przez bank centralny bankowi
komercyjnemu, z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odsprzedania
tego papieru wartościowego po określonej cenie i w określonym terminie  odpowiednik
lokaty złożonej przez bank komercyjny w banku centralnym
Rezerwa obowiązkowa
�� wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach
bankowych, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych
środków przyjętych przez bank, podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków
przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2
lata, naliczana i utrzymywana w PLN
�� Pomniejszana o kwotę 0,5 min euro dla każdego banku
�� utrzymywana jest na rachunkach w NBP
�� Cel  łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności systemu bankowego na stopy
procentowe rynku międzybankowego.
Rezerwa obowiązkowa:
�� Od początku lat 90-tych część rezerwy  gotówka w kasie banku
�� Do 1994 roku poziom rezerwy obowiązkowej  utrzymywany przez bank każdego dnia
�� Od 1994 r. wprowadzono system uśredniania rezerw  faktyczna rezerwa jest wyznaczana
jako średnia arytmetyczna stanu depozytów na koniec dnia. Wysokość stopy rezerwowej
obowiązkowej oraz oprocentowania środków rezerwy obowiązkowej ustalana jest przez
RPP
�� Od 1.05.2004 r. środki rezerwy obowiązkowej są procentowane  0,5% stopy
redyskontowej weksli
�� NBP może zwolnić bank realizujący program postępowania naprawczego z obowiązku
utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Za zwolnione środki rezerwy banki zobowiązane
są zakupić papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub NBP
Operacje kredytowo-depozytowe
�� prowadzone z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy,
�� Stopy wykorzystywane w operacjach kredytowo-depozytowych wyznaczają przedział
wahań jednodniowych stóp O/N rynku pieniężnego:
*� kredyt lombardowy  ograniczenie O/N od góry
*� lokatę terminową na koniec dnia  ograniczenie O/N od dołu
�� Operacje kredytowo-depozytowe są odpowiednikiem tzw, standing facilities
prowadzonych przez Europejski Bank Centralny.
�� maja służyć łagodzeniu wpływu zmian płynności na poziom stawek rynkowych tworząc
pasmo wahań dla stóp O/N
Kredyt lombardowy
�� z
ródło krótkoterminowej, jednodniowej płynności, możliwość elastycznego pokrywanie
krótkookresowych niedoborów płynności w bankach komercyjnych
�� umożliwia zaciąganie kredytu na bazie O/N.
�� Udzielany przez NBP na podstawie zawartej z bankami umowy ramowej na
następujących zasadach:
*� zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może
przekroczyć 80% ich wartości nominalnej.
*� termin spłaty kredytu przypada w następnym dnia operacyjnym po dnu jego
udzielenia,
*� warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata kredytu zaciągniętego w
poprzednim dniu operacyjnym.
�� zabezpieczany papierami wartościowymi,
�� górną granicę zadłużenia banków w NBP z tytułu kredytu lombardowego wyznacza zasób
możliwych do zastawienia skarbowych papierów wartościowych będących w posiadaniu
banków.
Krótkookresowy (jednodniowy) depozyt:
" Dostępny w NBP od XII 2001 r.
" Dostęp do tego instrumentu mają wszystkie banki, które posiadają rachunki w banku
centralnym.
" Lokaty przyjmowane do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z
należnymi odsetkami ma miejsce w następnym dniu operacyjnym.
" Oprocentowanie lokat (stopa depozytowa) jest niższe od minimalnego
oprocentowania operacji otwartego rynku z 14-dmowym terminem zapadalności (stopy
referencyjnej).
" pozwala bankom komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków.
" przeciwdziała spadkowi krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej
stopy depozytowej
Operacje otwartego rynka - ujęcie funkcjonalne:
*� Operacje podstawowe  operacje przeprowadzane standardowo w sposób regularny (raz w
tygodniu). W warunkach nadpłynności sektora bankowego polegają na emisji bonów
pieniężnych NBP z 7-dniowym terminem zapadalności,
*� Operacje dostrajające  operacje, które mogą zostać podjęte przez NBP w celu
ograniczenia wpływu zmian w sektorze bankowym na wysokość krótkoterminowych
rynkowych stóp procentowych. Polegają na emisji bonów pieniężnych o terminach
zapadalności 1,2,3 i 4 dni
*� Operacje strukturalne  operacje przeprowadzane w celu długoterminowej zmiany
struktury płynności w sektorze bankowym. W ramach tych operacji bank centralny może
przeprowadzić następujące operacje strukturalne: emisję obligacji, przedterminowy
wykup obligacji, zakup lub sprzedaż papierów wartościowych na rynka wtórnym.
Stopami wyznaczającymi kierunek prowadzonej polityki pieniężnej są: stopa referencyjna,
stopa lombardowa i stopa depozytowa.
Stopa referencyjna określa minimalną rentowność podstawowych operacji NBP, wpływając
jednocześnie na poziom oprocentowania depozytów na rynku międzybankowym o
porównywalnym terminie zapadalności.
Stopa lombardowa wyznacza maksymalny koszt pozyskania pieniądza w NBP, określając
górny pułap dla wahań rynkowych stóp O/N.
Stopa depozytowa ogranicza wahania stóp rynkowych  od dołu . Banki mogą złożyć
jednodniowy depozyt w banku centralnym w przypadku dysponowania wolnymi środkami.
Podstawowe stopy NBP
Obowiązuje
Stopa procentowa: Oprocentowanie
od dnia
Stopa referencyjna 1) 2,00 2014-10-09
Stopa lombardowa 3,00 2014-10-09
Stopa depozytowa 1,00 2013-07-04
Stopa redyskonta weksli 2,25 2014-10-09
Obowiązuje
Stopa rezerwy obowiązkowej: Oprocentowanie
od dnia
- od środków złotowych i środków w walutach obcych
zgromadzonych na rachunkach bankowych, od środków 3,50 2010-12-31
uzyskanych z tytułu emisji papierów wartościowych
- od środków uzyskanych z tytułu operacji repo i sell-buy-
0,00 2012-01-01
back
Oprocentowanie środków rezerwy obowiązkowej 2) 1,80 2014-10-09
Krótkoterminowy kredyt
�� pełni rolę instrumentu usprawniającego rozliczenia i zarządzanie płynnością w systemie
bankowym w skali dnia operacyjnego.
�� nieoprocentowany, zaciągany i spłacany w ciągu tego samego dnia operacyjnego,
zabezpieczany skarbowymi papierami wartościowymi.
Operacje typu SWAP walutowy  operacje, w ramach których NBP ma możliwość zakupu
(lub sprzedaży) złotego za walutę obcą, na rynku kasowym i jednocześnie sprzedaży (lub
odkupu) złotego, w ramach transakcji terminowej, w określonej dacie waluty.
Rynek kasowy  rynek, na którym instrumenty finansowe są kupowane i sprzedawane w
transakcjach natychmiastowych.
Rynek terminowy  rynek, na którym instrumenty finansowe są kupowane i sprzedawane w
transakcjach z datami realizacji odsuniętymi w czasie oraz po cenach uzgodnionych już w
momencie zawierania umowy.
Operacje typu SWAP walutowy  operacje, w ramach których NBP ma możliwość zakupu
(lub sprzedaży) złotego za walutę obcą, na rynku kasowym i jednocześnie sprzedaży (lub
odkupu) złotego, w ramach transakcji terminowej, w określonej dacie waluty.
Operacje absorbujące - zmniejszające płynność systemu bankowego
Reverse repo - warunkowa sprzedaż
Outright sale - bezwarunkowa sprzedaż
Emisja papierów wartościowy
Operacje zasilające - zwiększające płynność systemu bankowego
Repo - warunkowy zakup
Outright purchase - bezwarunkowy zakup
DARIA;
INTERWENCJE WALUTOWE
�� MOTYWY DOKONYWANIA INTERWENCJI WALUTOWYCH
�� Techniki interwencji walutowych
�� Rodzaje interwencji walutowych
o Interwencje sterylizowane i niesterylizowane
o Niejawne i zapowiadane
o Jednostronne i skoordynowane
�� Skuteczność i skutki interwencji walutowych
KURS PA
YNNY ZALETY
�� Rozwiązanie harmonizujące z systemem gospodarczym regulowanym przez rynek
�� BC jest zwolniony z konieczności interweniowania na rynku walutowym, a tym samy
nie zajmuje się kwestia utrzymania koniecznego poziomu rezerw i równowagi bilansu
płatniczego
�� Izoluje gospodarkę od zewnętrznych zakłóceń monetarnych (inflacja, deflacja), bo
kurs może dostosować się w góre lub w dół i przerwać import inflacji lub deflacji
�� BC choć w pewnym stopniu panuje nad ilościa pieniądza w kraju
�� Dostosowuje się łagodnie do ewolucji struktur gospodarczych, która jest różna w
różnych krajach i dezaktualizuje wcześniejsze kursy
�� Zmiana kursu jako proces ciągły i ewolucyjny, wynikajacy z praw ekonomii sprzyja
środowiskom politycznym o tyle, że nie są obwiniane o niekorzystne korekty.
KURS PA
YNNY WADY
�� Objawia tendencje do dość silnego fluktuowania, co może destabilizowac gosp.
Wewnętrzną i jej poziom cen
�� Zmiana kursu może rodzić oczekiwania jego zmian w tym samym kierunku, co
powoduje transfery pieniądza o spekulacyjnym charakterze
�� Chroni gospodarkę przed zakłóceniami inflacyjnymi i deflacyjnymi z zewnątrz tylko
przy zakłóceniach mających z
ródło monetarne, a nie kosztowe czy związane ze
zmianami w strukturze popytu czy podazy
�� Szersza autonomia BC narzuca na niego konieczność odpowiedzialnego realizowania
polityki wewnętrznej, co nie zawsze jest łatwe politycznie
KURS SZTYWNY ZALETY
�� Sprawdza się w małych gospodarkach podatnych na wahania kursu walutowego
�� W takich gospodarkach kurs sztywny jest ważnym stabilizatorem poziomu cen
�� Dodatkowo w tych gospodarkach jest pomostem dostępu do rynku kapitałowego
kraju, z którym związany jest kurs malej gospodarki
�� Kraje dopuszczające wyższą inflację niż zagranicą stosujące kurs sztywny będą tracić
swoją konkurencyjność co również może działac dyscyplinująco
�� Wprowadza element przewidywalności i pewności do gospodarki
�� Eliminuje problem niespójności w czasie, jest prosty i klarowny w odbiorze
zewnętrznym
KURS SZTYWNY WADY
�� Zmusza stosujący go kraj do podporządkowania Pol. Monetarnej wymogom Pol.
Kursowej
�� Pol. Pin. Traci niezależność a znaczną rangę jako narzędzie zachowywania równowagi
wewnętrznej zyskuje Pol. Fiskalna, która (opóz
nienia, tarcia polityczne) nie zawsze
pełni dobrze to zadanie
�� Zwiększa wrażliwość na ataki spekulacyjne
�� W kraju innowacyjnym mogą wystąpić chroniczne nadwyżki eksportowe, a tym & (?)
CELE INTERWENCJI WALUTOWYCH:
�� Dążenie do określonego poziomu kursu
�� Symetryczne ograniczenie zmienności
�� Zapobieganie zbyt dużym ruchom kursu
�� Zapobieganie zbyt gwałtownym ruchom kursu
�� Utrzymanie płynności na rynku walutowym
�� Wpływ na wielkość rezerw walutowych
CZTERY ASPEKTY NIEZALEŻNOŚCI BC
�� N. instytucjonalna
�� N. personalna
�� N. funkcjonalna
�� N. finansowa
Ang. Accountability  obowiązek zdania sprawozdania, demokratyczna kontrola
Niem. Rechenschaftsplicht
1. Kto odpowiada?
2. Za co odpowiada?
3. Przed kim odpowiada?
4. W jaki sposób odpowiada?
1. Elementy sieci bezpieczeństwa finansowego:
a. Bank centralny  w funkcji pożyczkodawcy ostatniej instanancji
b. System regulacji i nadzoru
c. System gwarantowania depozytów
Ważnym elementem sieci bezpieczeństwa finansowego jest także rząd jako dysponent
publicznych zasobów finansowych.
2. Celem wszystkich instytucji tworzących sieć bezpieczeństwa finansowego jest dążenie
do ograniczenia częstotliwości i skali zakłóceń w systemie finansowym oraz
łagodzenie skutków zakłóceń w przypadku ich wystąpienia.
Jako uzasadnienie dla tworzenia sieci bezpieczeństwa finansowego przytaczane są zazwyczaj
dwa argumenty:
a) Chroni ona deponentów, nieświadomych sytuacji finansowej banków,
b) Daje poczucie zaufania społeczeństwa i zapobiega ewentualnej i irracjonalnej panice,
a więc niweluje tzw. ryzyko systemowe
Wymieniane są co najmniej dwa mankamenty sieci bezpieczeństwa finansowego:
a) Stymuluje ona irracjonalne zachowania banków, głównie wobec deponentów,
określane mianem pokusy nadużycia (ang. Moral hazard),
b) Powoduje, że wycena premii za ryzyko dla zobowiązań bankowych jest zaniżona, co
zachęca banki do utrzymywania niższego kapitału i podejmowania wyższego ryzyka.
II. Powstanie i ewolucja poglądów na temat roli pożyczkodawcy ostatniej instancji.
1. Ryzyko utraty płynności przez banki połączone z  efektem zarażania .
2. Pierwsze teoretyczne podstawy funkcjonowania pożyczkodawcy ostatniej instancji: F.
Baring (1797), H. Thornton (1802), W. Bagehot (1866)
3. Ryzyko wystąpienia  pokusy nadużycia w działalności banków komercyjnych.
4. Poglądy monetarystów na funkcjonowanie instytucji pożyczkodawcy ostatniej
instancji
5. Czy strategia działania banku centralnego, jako pożyczkodawcy ostatniej instancji,
powinna być określona ex ante?
6. Strategia  konstruktywnej niejednoznaczności
Dążąc do ograniczenia pokusy nadużycia E. G. Corrigan, były prezes banku Rezerwy
Federalnej w NY, zaproponował w 1590(chyba) r. stosowanie strategii  konserwatywnej
niejednoznaczności . W określeniu tym słowo konstruktywna odnosi się do skłaniania
banków do rygorystycznego zarządzania, ponieważ nie mogą one stale liczyć na pomoc BC w
razie wystąpienia poważnych kłopotów. Słowo  niejednoznaczność oznacza w tym
przypadku, że wsparcie płynnościowe BC nigdy nie jest pewne.
III. Funkcjonowanie pożyczkodawcy ostatniej instancji w UE
1. Trudność określenia zasad funkcjonowania pożyczkodawcy ostatniej instancji w UE:
a. Brak zgodności poglądów
b. Konsekwencje stosowania zasady  konstruktywnej niejednoznaczności
c. Odmienność zasad w Eurolandzie i w krajach nie należących do UGW
d. Zakres kryzysu płynności: w jednym kraju czy w wielu?
4. funkcje pożyczkodawcy ostatniej instancji w UE powinien pelnić Europejski
System Banków Centralnych składający się z EBC i 28 (?) krajowych BC państw
członkowskich.
IV. podsumowanie
1. Mimo iż ogólne cele działania pożyczkodawcy ost. Instancji zostały w teorii jasno
sformułowane, o tyle jego identyfikacja i zasady działania we spółczesnej gospodarce
nie są precyzyjnie określone i budzą wątpliwości.
2. Przekonanie o interwencji pożyczkodawcy ost. Instancji w syt. kryzysowych z jednej
str. Oddziaływuje uspokajająco na rynki pieniężne ale z drugiej str. Stwarza dla BK
zachętę do korzystania z pokusy nadużycia, co sprzyja rozwojowi syt. kryzysowych.
Powoduje to iż banki centralne w coraz większym zakresie stosują zasadę
 konstruktywnej niejednoznaczności a w konsekwencji nie ujawniaja opracowanych
procedur dzialania w syt. kryzysowych.
Polityka gospodarcza
fiskalna dochodowa
Pieniężna kursowa
POLITYKA PIENI
ŻNA  realizowana przez BC.
Polega na kształtowaniu przez BC podaży pieniądza w całym systemie bankowym i na
oddziaływaniu na kształtowanie się stopy procentowej w bankach na rynku pieniężnym i na
rynku kapitałowym.
Pol. Pien. Wpływa także na kształtowanie się wielkości realnych: PKB, inwestycji i
konsumpcji.
Pol. Pin. Nazywamy działalność BC prowadzona w imieniu państwa, a polegającą na
wyborze pieniężnych celów makroekonomicznych i ich realizacji poprzez regulowanie
podaży pieniądza i popytu na pieniądz, za pomocą wykorzystania wybranych instrumentów.
Celem nadrzędnym polityki pieniężnej jest niska i stabilna inflacja. Dla jej osiągnięcia władza
monetarna może stosować odpowiednie do sytuacji (gospodarczej i lub pieniężnej) wybrane
instrumenty rynkowe i lub administracyjne.
Stabilność cen ozn. Tak niską stopę inflacji, żeby gosp. Domowe i przedsiębiorstwa nie
musiały jej brac pod uwagę podejmując codzienne decyzje.
STRATEGIE POL. PIEN.
Przez pojęcie strategii rozumiany jest uwarunkowany plan który dla każdej oczekiwanej,
ewentualnej sytuacji określa ustalony sposób działania, a także przewiduje dla różnych
możliwych skutków tych działań możliwe dalsze działania.
Strategie charakteryzuja się tym, że są okreslane długofalowo oraz w warunkach niepewności
co do rozwoju sytuacji w przyszłości. Dlatego też w trakcie realizacji strategii, kiedy okazuje
się, że osiągane efekty zbyt odbiegają od założonych celów, strategie można korygować lub
wręcz całkowicie zmieniać.
1.2.Cele pośrednie
- kontrola kursu walutowego
- kontrola agregatów pieniężnych
- kontrola stóp procentowych
MARLENA:
PODAŻ PIENI
DZA
W naszych rozważaniach będzie oznaczała postawienie do dyspozycji przez instytucję
pieniężną (z reguły bank) innej jednostce gospodarującej, przede wszystkim nie bankowej,
chociaż w pewnej skali występuje też podaż pieniądza w stosunkach między bankami.
POPYT NA PIENI
DZ
Jest związany przede wszystkim z pełnieniem przez pieniądz środka wymiany i środka
płatniczego.
MOTYWY POSIADANIA PIENI
DZY: POPYT NA PIENI
DZ
I. Podejście klasyczne i neoklasyczne
1. Klasyczna wizja pieniądza
Według J.B. Say a (1767-1832) pieniądza jest tylko pośrednikiem w wymianie.
Stanowi on zasłonę w tym znaczeniu, że nie ma on wpływu na wymianę. J. Stuart
Mill (1806-1873) uważał, że pieniądz nie ma wpływu na realną gospodarkę. Jest
on neutralny. Ilość pieniądza w obiegu wpływa tylko na poziom cen nie zmienia
poziomu produkcji.
2. Ilościowe równanie I. Fishera
I. Fisker, jak twierdził, odnowił  starą teorię ilościową pieniądza .
Sformalizował on związek między ilością pieniądza w obiegu i cenami, w
formie ilościowego równania pieniądza:
V x M= P x T
Gdzie:
M- ilość pieniądza w obiegu
P- ogólny poziom cen
T- ogół transakcji związanych z obrotem towarowym
V- szybkość obiegu pieniądza
P= V x M/ T
Jeśli w przpadku danego dochodu T rośnie M to P także rośnie.
II. Popyt na pieniądz u Keynesa
Trzy rodzaje popytu na pieniądz
1. Popyt transakcyjny
2. Popyt przezorności owy  związany jest z niepewnością przyszłych
dochodów i przyszłych wydatków.
3. Popyt spekulacyjny- Zasadniczym elementem w analizie popytu na
pieniądz u Keynesa jest stopa procentowa
D= P x Q
Gdzie:
D- społeczny dochód pieniężny danego roku
P- poziom cen
Q- wolumen produkcji
P= D/Q
III. Popyt na pieniądz- podejście monetarystów (M. Friedman)
- podaż pieniądza jest determinowana przez władze monetarne,
- inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym,
- oczekiwania adaptacyjne podmiotów gospodarczych sprawiają, iż
polityka koniunkturalna prowadzona przez zarząd jest nieskuteczna,
- w każdej gospodarce istnieje pewna naturalna stopa bezrobocia, a próby
jej obniżenia skazane są na niepowodzenie.
Obserwacje poczynione w rozwiniętych krajach gospodarki rynkowej pozwoliły stwierdzić,
że w dłuższym okresie popyt na pieniądz wykazuje stałą relację w stosunku do zmian
nominalnego produktu globalnego. Na tym tle powstał kierunek ekonomiczny nazywamy
monetaryzmem. Jego przedstawiciele, przyjmując powyższą stabilność popytu na pieniądz,
odrzucają konieczność interwencjonizmu państwowego, bo większą role przypisują działaniu
mechanizmu rynkowego. W konsekwencji większe znaczenie ma według nich zwalczanie
inflacji niż bezrobocia.
Podstawowe różnice między teoriami pieniądza Johna M. Keynesa i Miltona Friedmana
Problem John M. Keynes Milton Friedman
Wpływ zmiany stopy % na Duży- obniżenie stopy Niewielki- obniżenie stop nie
popyt na pieniądz zwiększa popyt na pieniądz ma wpływu na wysokość
utrzymywanych sald
pieniężnych (ich stosunek do
dochodu trwałego jest w
długim czasie stały)
Wpływ zmian stopy % na Duży Mały
wielkość wydatków
Popyt na pieniądz Zależ od bieżącego dochodu Zależy od realnego dochodu
trwałego, który jest średnią
ważoną dochodu wszystkich
aktywów
Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI)
- Bank centralny określa cel inflacyjny w postaci liczbowej,
- Dostosowuje poziom oficjalnych stóp % tak, by osiągnąć cel inflacyjny,
- polityka BCI wymaga, ab cel inflacyjny został zdefiniowany w okresie średnioterminowym,
- utrzymywanie cen w średnim okresie czasu sprzyja utrwalaniu na rynku niskich oczekiwań
co do inflacji oraz daje podstawy do wzrostu gospodarczego.
ZALETY strategii BCI:
- prowadzi do stabilizacji oczekiwań inflacyjnych,
- umacnianie wiarygodności banku centralnego,
- przejrzystość i jasność,
- jasna odpowiedzialność banku centralnego,
- skupienie się na parametrach gospodarki krajowej,
- nie musi podlegać okresowym korektom,
- elastyczność.
WADY strategii BCI
- Bank centralny może kontrolować inflację tylko w określonym zakresie
- efekty działań banku centralnego występują ze znacznym opóz
nieniem,
- koncentrowanie się na inflacji może prowadzić do większych fluktuacji dochodów.
Podstawowe aspekty związane ze strategią BCI
3.1 Wyznaczanie celu inflacyjnego
3.2 Definiowanie celu inflacyjnego
3.3 Wybór wskaz
nika inflacji (CPI, HICP, inflacja bazowa)
3.4 Horyzont czasowy celu
3.5 Sposób wyznaczania celu inflacyjnego (cel punktowy, pasmo wahan)
3.6 Poziom celu inflacyjnego.
Wyznaczenie celu inflacyjnego
Cel ogłaszany przez: kraje
Rząd Wielka Brytania, Brazylia, Izrael,
Norwegia
Rząd i bank centralny Nowa Zelandia, Kanada, Australia,
Węgry, Czechy
Bank centralny Finlandia, Hiszpania, Polska, Kolumbia,
Meksyk
SZOK POPYTOWY:
Niespodziewane zaburzenia po stronie wydatków konsumpcyjnych oraz inwestycyjnych jak
również w sferze struktury popytu na aktywa finansowe.
SZOK PODAŻOWY:
Nagłe zmiany cen czynników produkcji lub dóbr konsumpcyjnych.
POLITYKA PIENI
ŻNA:
ż� Wstrząsy popytowe- łatwiejsze reakcje- inflacja o produkcja zmieniają się w tym
samym kierunku. Podwyżka stóp % osłabia aktywność gospodarczą i w dalszej
kolejności presję inflacyjną,
ż� Wstrząsy podażowe trudniejsze- inflacja i produkcja zmieniają się w przeciwnym
kierunku,
ż� Neutralizowanie wpływu wstrząsu podażowego na inflację może prowadzić
niepotrzebnie do znacznego spadku produkcji, sam wstrząs podażowy wpływa
niekorzystnie na konsumpcję i inwestycje,
ż� Polityka pieniężna w okresie transformacji ustrojowej,
ż� Stosowanie kontroli podaż pieniądza i pasma wahań złotego
ż� Zastosowanie strategii bezpośredniego celu inflacyjnego,
ż� Nowe wyzwania polityki pieniężnej.
POWODY ZMIANY POLITYKI W 1998
ż� Wprowadzenie nowych ram prawnych działalności NBP,
ż� Powołanie RPP,
ż� Mała efektywność i wiarygodność dotychczas prowadzonej polityki.
POLITYKA PIENI
ŻNA:
ż� Cel w 1998 r.- obniżenie inflacji do poziomu 4% w 2003 r.,
ż� Coroczne (krótkookresowe) cele są wyznaczane w postaci przedziałowej i były
podporządkowane osiągnięciu celu nadrzędnego,
ż� Ocena stopnia realizacji celu inflacyjnego jest oparta na wskaz
niku wzrostu cen
towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) w ujęciu rok do roku, publikowanego przez
GUS,
ż� Determinację RPP do wprowadzenia systemu płynnego kursu walutowego (IV 2000
r.),
ż� Uwzględnienie w strategii wejścia naszego kraju do strefy euro.
LATA 1998- 2003
Okres I
ż� Spadającej i stabilnej inflacji (do VII 1999) (14%-6%)
ż� Obniżenie stóp % (z 24-27% na początku 1998 do 13-17% w styczniu 1999).
Okres II
ż� Wzrost inflacji (VIII 1999- VII 2000)- głównie czynniki zewnętrzne, a także powrót
ożywienia gospodarczego,
ż� RPP poniosła w tym okresie stopy do poziomu 19%- 23%.
Okres III
ż� Szybki spadek inflacji (po VIII 2000) przy jednoczesnym utrzymaniu stóp % na
wysokim poziomie- wysoka restrykcyjność polityki pieniężnej, spowolnienie wzrostu
gospodarczego,
ż� W celu ożywienia gospodarki RPP prowadziła politykę obniżenia stóp % od lutego
2001-2003
Polityka pieniężna  wykład 13/12/2014
Proces tworzenia w Europie unii walutowej
Europejski instytut walutowy  1/01/1994, początkowo 35 osób pracowało, aktualnie ok
1.600 osób. Europejski Instytut Walutowy był zalążkiem Europejskiego Banku Centralnego.
1998  podjęto decyzję o państwa, które mogą przyjąć wspólny pieniądz
1/01/1999  wprowadzenie wspólnego pieniądza (początkowo charakter bezgotówkowy)
1/01/2002  wprowadzono formę gotówkową euro
Wielka Brytania i Dania  nie muszą wprowadzać Euro. Pozostałe państwa członkowskie
muszą przystąpić do strefy euro.
Korzyści uczestnictwa w strefie euro:
" Eliminacja wahań kursowych
" Eliminacja kosztów transakcyjnych (najważniejsza korzyść)
" Większa przejrzystość cen
" Integracja europejskiego rynku finansowego, co nasili konkurencję międzybankową, a
w konsekwencji zwiększy dostępność i obniżenie kosztów pozyskania kapitału
Zasada subsydiarności oznacza, iż w dziedzinach, które nie podlegają wyłącznej kompetencji
UE Wspólnota działa tylko wtedy, gdy cele określonych przedsięwzięć nie mogą być
osiągnięte w wystarczającym stopniu na szczeblu państw członkowskich, a mogą zostać lepiej
osiągnięte na szczeblu unijnym.
Architektura europejskiego systemu banków centralnych (ESBC)
ESBC składa się z europejskiego banku centralnego i krajowych banków centralnych państw
należących do UE. Główne decyzje podejmuje EBC, a krajowe banki centralne są ramionami
wykonawczymi dla decyzji podejmowanych w EBC.
USA - System rezerwy federalnej składa się z centrali systemu i 12 banków centralnych.
EBC  siedziba  Frankfurt nad Menem w Niemczech.
Pierwszym prezesem od 1998  holender
1/11/2003  Francuz
1/11/2011 - Aktualnie Mario Dragi (Włoch)
Kadencja trwa 8 lat
Organy decyzyjne Europejskiego Banku Centralnego:
" Rada Prezesów (rada zarządzająca)  najważniejsza
- prezes
- wiceprezes
- 4 innych członków zarządu
- prezesi wszystkich krajowych banków centralnych państw należących do sterfy euro
" Zarząd
- prezes
- wiceprezes
- 4 członków zarządu
" Rada ogólna (rada generalna)
- prezes
- wiceprezes
- prezesi KBC wszystkich państw członkowskich UE
Jak wybiera się Członków Zarządu?
Członków Zarządu mianuje się spośród osób o uznanym autorytecie i doświadczeniu
zawodowym w dziedzinie pieniężnej lub bankowej, za zgodą państw członkowskich
wyrażoną na szczeblu państw lub rządów na podstawie rekomendacji Rady UE po uzyskaniu
przez nią opinii Parlamentu Europejskiego i Rady Zarządzającej. Kadencja członków Zarządu
trwa 8 lat i nie może być odnowiona.
Eurosystem  EBC i krajowe banki centralne państw należących do strefy Euro (11 krajów
zakwalifikowanych 1998 r., Grecja, 2007- Słowenia, 2008  Cypr i Malta, 2009  Słowacja,
2011  Estonia, 2014  A
otwa), aktualnie do strefy euro należy 18 państwa; od 01/01/2015
wchodzi Litwa
Głównym celem działalności ESBC jest utrzymanie stabilnego poziomu cen
Celowi temu towarzyszy obowiązek wspierania jednak bez szkody dla tego głównego celu,
ogólnej polityki gospodarczej UE w zakresie trwałego wzrostu gospodarczego i ograniczenia
bezrobocia.
Podstawowe zadania ESBC
" Określanie i realizowanie polityki pieniężnej wspólnoty
" Przeprowadzanie operacji walutowych
" Przechowywanie oficjalnych rezerw państw członkowskich i zarządzania nii
" Wspieranie sprawnego funkcjonowania
" Emisja banknotów i monet przyczynianie się do sprango prowadzenia przez
kompetentne włądze nadzorczej instytucji kredytowych o stabilności systemu finansowego
Najważniejsze zadania Rady Prezesów:
" Uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji niezbędnych do wykonywania zadań
powierzonych Eurosystemowi
" Ustalenie polityki pieniężnej strefy euro, włącznie z odpowiednimi decyzjami w
sprawie pośrednich celów pieniężnych, podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw
w Eurosystemie oraz określanie wytycznych koniecznych do ich realizacji
" Zbiera się dwa razy w miesiącu (pierwszą środę i czwartek miesiąca  omawia
politykę pieniężną, na następnym posiedzeniu omawiają inne tematy)
Siła gospodarki:
" Udział produktu krajowego brutto kraju w PKB całej strefy Euro
" Udział sektora finansowego danego kraju w całości sektora finansowego strefy euro
Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania kraje silne
Zadania zarządu:
" Podejmowanie decyzji dotyczących realizacji polityki pieniężnej
" Przygotowanie posiedzeń Rady Zarządzającej
" Bieżące zarządzanie EBC
Posiedzenia Zarządu odbywają się raz w tygodniu.
Zadania Rady Ogólnej
" Ocena postępu gospodarek państw, które nie przystąpił jeszcze do strefy euro, z
punktu widzenia dostosowania ich do wprowadzenia wspólnej waluty
" Realizacja funkcji doradczych
" Zbieranie informacji statystycznych
Posiedzenia odbywają się 4 razy do roku.
Subskrypcja kapitału:
" udział PKB kraju w PKB UE,
" liczba ludności kraju w ludności całej UE.
10,8 mld euro  tyle wynosi aktualnie kapitał subskrybowany
Polityka Pieniężna Europejskiego Banku Centralnego
Stabilność cen  to sytuacja, w której roczny wzrost cen mierzony zharmonizowanym
wskaz
nikiem cen konsumpcyjnych (HICP) kształtuje się poniżej 2% ale blisko tego poziomu.
Stabilność cen winna być utrzymana w średnim okresie czasu.
Strategia polityki pieniężnej EBC
" cel główny  stabilność cen
" rada prezesów  podejmuje decyzje w zakresie polityki pieniężnej na podstawie
całościowej analizy zagrożeń dla stabilności cen
- analiza tendencji i szoków ekonomicznych (analiza ekonomiczna)
- analiza tendencji pieniężnej (analiza pieniężna/monetarna)
- całość informacji
Polityka Pieniężna  wykład 10/01/2015
Polityka Pieniężna Europejskiego Banku Centralnego
Egzamin - 40 pytań na egzaminie, 21 zalicza
8:15  grupy 471, 472, 473, 474
9:00  grupy 475, 465, 481, 482
najpóz
niej w środę będą wyniki
kto nie zaliczy, to poprawka będzie w sesji poprawkowej
ok 25 pytań dotyczyć będzie Polski, 15 strefa Euro
Stabilność cen to sytuacja, w której roczny wzrost cen mierzony zharmonizowanym
wskaz
nikiem cen konsumpcyjnych (ang. Harmonised Index Consumer Prices  HICP)
kształtuje się poniżej 2% ale blisko tego poziomu. Stabilność cen powinna być utrzymana w
średnim okresie czasu.
Czym się mierzy stabilność cen?  przyjęto mierzenie indeksem cen konsumpcyjnych.
Jaki jest przedział wzrostu kiedy nadal mówimy o stabilności cen?  w przedziale od 0 do 2%.
Strategia polityki pieniężnej opiera się na dwóch filarach:
1. Analiza ekonomiczna - analiza tendencji i szoków ekonomicznych  określenie
zagrożeń wzrostu cen (jakie czynniki mogą zagrozić sytuacji, że ceny spadną poniżej
0 lub wzrosną powyżej 2%)
2. Analiza pieniężna  Analiza tendencji pieniężnych  bada się czynniki, które
wpływają na wzrost lub spadek ilości pieniądza w obiegu
�� Wartość odniesienia mierzona jest rozszerzonym agregatem pieniężnym M3.
�� 4,5% to wartość referencyjna mierzona rozszerzonym agregatem pieniężnym
M3
Grupy narzędzi w polityce pieniężnej EBC:
�� Operacje otwartego rynku ESBC (Europejski System Banków Centralnych):
o Transakcje odwracalne
o Operacje bezwarunkowe banków centralnych
o Emisja przez banki centralne certyfikatów dłużnych
o Swapowe transakcje dewizowe
o Przyjmowanie przez banki centralne depozytów banków komercyjnych na z
góry określony termin
�� Obowiązkowa rezerwa
o Jest to określona część aktywów (kredyty) lub pasywów (depozytów) banku
komercyjnego, którą bank jest zobowiązany utrzymywać na rachunku w banku
centralnym lub w postaci innych, ściśle określonych aktywów, jak gotówka w
kasie czy pewne rodzaje papierów wartościowych. (w Strefie Euro - 1% musi
być rezerwą trzymaną na koncie w banku centralnym; w Polsce trzeba więcej
trzymać niż 1%)
�� Operacje banku centralnego na koniec dnia (stałe ułatwienia)
o Kredyt z banku centralnego na koniec dnia (kredyt lombardowy,
zabezpieczony papierami wartościowymi, udzielany na 24h)
o Depozyt w banku centralnym na koniec dnia
Euro system  Europejski Bank Centralny + banki centralne krajów, które przystąpiły do
strefy Euro (19 krajów aktualnie, 1/01/2015 przystąpiła Litwa)
EBC  podejmuje decyzje a na terenie swojego kraju wprowadzają te decyzje krajowe banki
centralne.
W ramach operacji otwartego rynku wykorzystuje się 5 rodzajów instrumentów:
�� Transakcje odwracalne (repo i rewers repo), polegające na zakupie lub sprzedaży
aktywów przez banki centralne w ramach umów z przyrzeczeniem odkupu (jest to
zwiększenie płynności) (repo  bank centralny kupuje papiery wartościowe od
banków komercyjnych po to aby zasilić system bankowy w pieniądze) (rewers repo 
bank centralny sprzedaje z powrotem bankom komercyjnym te papiery wartościowe)
�� Transakcje bezwarunkowe (overnight) w ramach których aktywa są nabywane i
sprzedawane do ich terminu zapadalności (bank centralny kupuje na zawsze od
banków komercyjnych papiery i zasila w płynność rynek, a jeżeli chce zmniejszyć, to
sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe)
�� Certyfikaty dłużne, są to papiery wartościowe emitowane przez banki komercyjne
�� Swapy walutowe, połączenie dwóch operacji, czyli bank centralny kupuje od baków
komercyjnych np. walutę płacąc im gotówką wg stanu ich wartości na dzień dzisiejszy
(czyli wg transakcji kasowej, czyli stan na dzień dzisiejszy), następnie bank centralny
sprzedaje te waluty wg kursu terminowego
�� Przyjmowanie depozytów terminowych
Podział operacji otwartego rynku ESBC z punktu widzenia ich celu
1. Podstawowe operacje refinansujące (MRO)  zawierana na okres 1 tygodnia, na
podstawie przetargu, oprocentowanie tych operacji jest głównym dochodem ESBC
2. Dłuższe operacje refinansujące (LTRO)  zawierane na dłuższy okres czasu, z reguły
na okres 3 miesięcy; w sytuacji kryzysu gospodarczego okres jest wydłużony do 36
miesięcy
3. Operacje dostrajające (FTO)  maja na celu przeciwdziałać nagłym szokom, które
mogą się pojawić na rynku pieniężnym; wówczas Bank centralny sprzedaje/kupuje od
największych banków komercyjnych by przywrócić płynność na rynku; mają
charakter sporadyczny
4. Operacje strukturalne (SO)  polegają na zasileniu (lub ściągnięcie pieniędzy) w
dłuższym okresie czasu; termin zapadalności z reguły 3 miesiące; są mniej ważne,
stosowane na niezbyt wysoką skalę w polityce pieniężnej
Wszystkie te operacje są przeprowadzane na zasadzie przetargu, czy kto da więcej J�
Korytarz stóp procentowych
�� Ma swoje ograniczenie z góry (sufit)  stanowi go stopa procentowa kredytu na koniec
dnia
�� Podłogę tego korytarza stanowi stopa depozytów (depozyt na koniec dnia)
�� Wewnątrz korytarza jest najważniejsza stopa  podstawowych operacji
refinansujących (w ostatnim roku jest stała)
�� EONIA  szarpana stopa, jak formowała się stopa na rynku  ona nigdy nie przekracza
ograniczeń tego korytarza (w Polsce odpowiednikiem jest POLONIA)
Po co w ogóle jest realizowana polityka pieniężna?  aby zachować stabilność cen
Średnia stopa inflacji w Eurosystemie w latach 1999-2012 wynosiła 2,1% - jest troszkę
wyższa od zakładanego celu, bo powinno być do 2% a było 2,1%. Realizacja celu jednak
została dobrze zrealizowana.
Polityka fiskalna w Unii Gospodarczo-Walutowej (strefa euro, euroland) filarem
wspierającym stabilność waluty euro
Sama polityka pieniężna nie wystarcza do utrzymania stabilności cen, dlatego jest również
potrzebna polityka fiskalna.
TUE  trakt ustanawiający unię europejską, Maastricht
TUW  traktat ustanawiający wspólnotę europejską
TFUE - Traktat o funkcjonowaniu unii europejskiej, Lizbona
Unia jest zbiorem państw zarządzanych przez różne partie mające różne korzenie polityczne.
Naprawa strefy euro potrwa lata, ale finał będzie pozytywny.
Konieczność utrzymania dyscypliny fiskalnej w UGW  uzasadnienie teoretyczne:
�� Cechą deficytów budżetowych jest ich potencjalna inflacjogenność
�� Negatywny wpływ braku dyscypliny fiskalnej na akumulację kapitału co prowadzi do
podwyższania stopy procentowej
�� Funkcjonowanie  automatycznych stabilizatorów
�� Konieczność prowadzenia policymix i ograniczenia z nią związane
�� Wzmocnienie  skłonności do deficytu
�� Wzrost popytu na pieniądz na rynkach finansowych prowadzi do wzrostu stóp
procentowych w UGW
�� Występowanie  efektu wypychania
�� Koncepcja  dóbr klubowych
Rozwiązania zawarte w TUE (traktat z Maastricht)
�� Ogóle wytyczne polityki gospodarczej
�� Zakaz udzielania przez krajowe banki centralne pożyczek na pokrycie deficytu
jednostek należących do sektora finansów publicznych
�� Klauzula  nie ratowania (inne państwa członkowskie UE nie odpowiadają za długi
jednego z Państw należących do UE)
�� Obowiązek unikania nadmiernego deficytu
Pakt stabilności i wzrostu (PSW) Amsterdam 1997 r.  składa się z dwóch części:
�� Prewencyjnej
�� Represyjnej
Kraje strefy euro sporządzają programy stabilności, które obejmują gospodarkę finansowa.
PSW  3 podstawowe reguły fiskalne:
1. Ograniczenie dopuszczalnego (planowanego i faktycznego) poziomu deficytu sektora
finansów do maksimum 3% PKB
2. Ograniczenie poziomu długu publicznego brutto do maksimum 60% PKB
3. Obowiązek utrzymania równowagi budżetowej w średnim okresie (w średnim okresie
budżet powinien być zrównoważony lub wykazywać nadwyżkę)
/Kary - Podstawowym środkiem jest nieoprocentowany depozyt. Składa się on z dwóch
części:
�� Stałej (0,2% PKB)
�� Zmiennej (zależnej od wielkości deficyty  0,1% PKB za każdy punkt procentowy
deficytu powyżej 3% PKB)/
2005 r.  pierwsza korekta Paktu Stabilności i Wzrostu
Saldo strukturalne  deficyt strukturalny  (jest to deficyt oczyszczony z wpływów
koniunkturalnych) hipotetyczna wartość salda budżetowego przy potencjalnym wzroście
gospodarczym. Deficyt może wynikać z osłabienia koniunktury, wtedy z
ródłem deficytu jest
cykliczne pogorszenie ni salda dochodów i wydatków. Przy zrównoważonym saldzie
strukturalnym wahania koniunktury prowadzą do okresowego występowania nadwyżek i
deficytów w saldzie budżetowym tak, że długookresowe saldo budżetu jest zerowe. Po
wyłączeniu wpływu wahań cyklu koniunktury na saldo budżetowe oraz jednorazowych
zdarzeń nadzwyczajnych można wskazać jaka część deficytu jest saldem strukturalnym.
Przyczyny niskiej dyscypliny fiskalnej w UGW:
�� Złagodzenie reguł fiskalnych w 2005 roku otworzyło pole do praktycznie
nieograniczonego usprawiedliwiania nadmiernych deficytów w niektórych państwach
członkowskich
�� Reforma PSW stanowiła zachętę do  kreatywnej rachunkowości oraz umożliwiała
nierówne traktowanie krajów
�� Zawiodła część prewencyjna PSW; kraje UE nie przestrzegały zobowiązań zapisanych
w programach stabilizacyjnych i konwergencji
�� Kraje poddane procedurze nadmiernego deficytu zwykle zbyt optymistycznie
prognozowały sytuację budżetową; w Grecji rozbieżność od 3,5 pkt. proc. Do 5 pkt.
proc.
Druga reforma Paktu Stabilności w Wzrostu  13/12/2011 ( sześciopak)
�� Silniejszy nadzór w początkowej fazie monitorowania sytuacji fiskalnej; łatwiej
będzie można otworzyć procedurę nadmiernego deficytu
�� Nadanie priorytetowego znaczenia poziomowi i ewolucji zadłużenia oraz ogólnej
stabilności finansów publicznych
�� Prawie automatyczna decyzja dotycząca ostatecznego ostrzeżenia, które umożliwi
podjęcie sankcji wobec kraju UGW
�� Dla wszystkich pozostałych korków w części prewencyjnej i korekcyjnej PSW, Rada
ma podążać za rekomendacjami Komisji Europejskiej
Od 2013 zaczął obowiązywać Pakt Fiskalny
�� Został podpisany 2/03/2012
�� Wszedł w życie w 2013 roku
�� Jest częścią Traktatu o Stabilności, Koordynacji i Zarządzaniu w Unii Gospodarczej i
Walutowej
�� Za nowe rozwiązania prawne należy uznać:
o Wymóg wdrożenia celów średniookresowych oraz mechanizm korygującego
prawa krajowego wyższej rangi
o Specjalną rolę w procesie wdrożenia tych zapisów przypisaną do Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej
o Podejmowanie decyzji w oparciu o zasadę  odwróconej większości we
wszystkich fazach procedury nadmiernego deficytu, również w części
prewencyjnej PSW