Polityka pieniężna
Wykład 7: Polityka pieniężna w
Polsce
Narodowy Bank Polski w Konstytucji RP (Art.227)
1. Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje
mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki
pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego
pieniądza.
2. Organami Narodowego Banku Polskiego są: Prezes Narodowego Banku
Polskiego, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd Narodowego Banku
Polskiego.
3. Prezes Narodowego Banku Polskiego jest powoływany przez Sejm na
wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej, na 6 lat.
4. Prezes Narodowego Banku Polskiego nie może należeć do partii
politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie
politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie
dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.
5. W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą Prezes Narodowego Banku
Polskiego jako przewodniczący oraz osoby wyróżniające się wiedzą z
zakresu finansów powoływane na 6 lat, w równej liczbie przez Prezydenta
Rzeczypospolitej, Sejm i Senat.
6. Rada Polityki Pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i
przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez
Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada Polityki Pieniężnej, w
ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego, składa Sejmowi
sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej.
7. Organizację i zasady działania Narodowego Banku Polskiego oraz
szczegółowe zasady powoływania i odwoływania jego organów określa
ustawa.
Prezes NBP (Ustawa o NBP)
" Prezes NBP powoływany jest przez Sejm na wniosek
Prezydenta na okres sześciu lat;
" Kadencja Prezesa NBP wygasa:
 po upływie sześciu lat;
 w razie śmierci;
 w razie złożenia rezygnacji;
 w razie odwołania;
 w razie odwołania;
" Odwołanie Prezesa NBP może nastąpić:
 nie wypełnia on swych obowiązków na skutek długotrwałej
choroby;
 został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione
przestępstwo;
 Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania
kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze
szczególna odpowiedzialnością w organach państwowych;
Rada Polityki Pieniężnej (Ustawa o NBP)
" Zgodnie z art. 227 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 6 Ustawy o
Narodowym Banku Polskim, Rada Polityki Pieniężnej jest organem
NBP, odpowiedzialnym za prowadzenie polityki pienięznej;
" Rada Polityki Pieniężnej I kadencji ukształtowała się w dniu 17
lutego 1998 r. Od 17 lutego 2004 r funkcjonuje Rada II kadencji. W
skład Rady wchodzą: Przewodniczący Rady, którym jest Prezes
NBP, oraz 9 członków, powołanych w równej liczbie przez
Prezydenta RP, Sejm i Senat;
" Członkowie RPP powoływani są na 6 lat, bez prawa przedłużenia
kadencji;
kadencji;
" Członkowie RPP nie mogą zajmować innych stanowisk ani
podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą
naukową, dydaktyczną lub twórczością autorską;
" Członek RPP będący członkiem partii politycznej lub związku
zawodowego zobowiązany jest na okres kadencji Rady zawiesić
członkostwo w tej partii lub związku, pod rygorem odwołania ze
składu Rady;
" Ustalenia Rady podejmowane są większością głosów w formie
uchwał; w przypadku równej ilości głosów decyduje głos
Przewodniczącego Rady.
Procedura
" RPP uchwala  Średniookresową Strategię Polityki
Pieniężnej , która jest podstawowym dokumentem
określającą cele i zasady polityki pieniężnej w średnim
okresie (5-6 lat);
" RPP uchwala co roku  Założenia Polityki Pieniężnej na
następny rok, ustalając w nich krótkookresowy cel
następny rok, ustalając w nich krótkookresowy cel
inflacyjny, oraz instrumenty i metody jego realizacji;
inflacyjny, oraz instrumenty i metody jego realizacji;
przyjęte  Założenia&  są spójne z  Średniookresową
Strategią& . ;
" Po zakończeniu każdego roku RPP przyjmuje
sprawozdanie w wykonania  Założeń&  , i przesyła je do
Sejmu i Rady Ministrów;
" Prezes NBP składa co roku sprawozdanie w Sejmie.
Reguły polityki pieniężnej w Polsce
w latach 1990-1997
" Lata 1990-1991: reguła kursowa, czyli osiąganie
celu inflacyjnego przy pomocy utrzymywania
stałego kursu waluty;
" Lata 1992-1996: polityka  eklektyczna , czyli
próba realizowania jednocześnie celu
próba realizowania jednocześnie celu
inflacyjnego (przy pomocy celu pośredniego M2)
inflacyjnego (przy pomocy celu pośredniego M2)
i celu kursowego (pełzające pasmo  crawling
band);
" Rok 1997: polityka  eklektyczna , czyli próba
realizowania jednocześnie celu inflacyjnego
(przy pomocy stopy procentowej NBP) i celu
kursowego (pełzające pasmo  crawling band);
Reguły polityki pieniężnej w latach
1998-2008
" W lutym 1998 r powołano Radę Polityki Pieniężnej;
" W 1998 r RPP przyjęła strategię bezpośredniego celu
inflacyjnego (BCI);
" W 1998 r RPP przyjęła  Strategię Polityki Pieniężnej do
2003r , której celem było obniżenie inflacji (12-
miesięczny CPI) do poziomu poniżej 4% rocznie na
miesięczny CPI) do poziomu poniżej 4% rocznie na
koniec 2003 roku;
" W okresie 1998-2003 roczna inflacja spadła z 14,3% do
1,8%;
" Od 2004r celem polityki pieniężnej jest utrzymanie stopy
inflacji na poziomie 2,5% rocznie, +/-1%.
Inflacja planowana i inflacja rzeczywista, 1990-1997 (CPI w %, XII/XII)
300
245
250
200
150
150
95
100
60,4
44,3
37,6
36,8
32 32,2
50
2329,5 1721,6 1718,5 1313,2
0
XII/90 XII/91 XII/92 XII/93 XII/94 XII/95 XII/96 XII/97
Inflacja planow ana Inflacja rzeczyw ista
Roczny cel inflacyjny i realizacja, 1998-2008, (CPI,%)
14
13,2
12
10
9,8
8,6
8,5
8
6
4,2
4
3,8
3,6
3,3
2
1,8
1,4
1,1
0,7
0
XII/97 XII/98 XII/99 XII/00 XII/01 XII/02 XII/03 XII/04 XII/05 XI/06 XII/07 XII/08
Dolna granica Górna granica Realizacja Środek przedziału
%
Wskaz
nik restrykcyjności polityki pieniężnej (MCI), I/2000-VI/2006
(XII/1999=100, wagi stopy i kursu 3:1 i 2:1)
180,0
160,0
140,0
120,0
100,0
MCI(2:1)
80,0
MCI(3:1)
60,0
40,0
20,0
0,0
I
I
I
I
I
I
9
0
1
2
3
4
5
I
I
I
I
I
I
V
I
V
I
V
I
V
I
V
I
V
I
V
9
0
0
0
0
0
0
I
I
I
I
I
I
I
/
/
/
/
/
/
/
V
V
V
V
V
V
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
X
X
X
X
X
X
X
Wskaz
nik restrykcyjności polityki
pieniężnej: obserwacje
" Duże wahania MCI, spowodowane zmianami stóp
procentowych, wahaniami kursu i zmianami stopy
inflacji;
" Gwałtowne zaostrzenie polityki pieniężnej w okresie
VII/2000  II/2001, spowodowane głównie podniesieniem
stóp procentowych w odpowiedzi na wzrost inflacji;
stóp procentowych w odpowiedzi na wzrost inflacji;
" Systematyczny spadek restrykcyjności w okresie III/2001
 VI/2004, głównie na skutek spadku stóp procentowych
i spadku inflacji;
" Ponowne zaostrzenie polityki pieniężnej w okresie
VII/2004  II/2005, na skutek wzrostu stóp procentowych
i aprecjacji złotego;
" Względnie stała, umiarkowana restrykcyjność po
III/2005.
PKB i popyt krajowy, 1995-2009 (% p.a)
14
12
10
8
6
4
2
0
-2
-4
PKB Popyt kraj.
Nadwyżka tempa wzrostu popytu krajowego nad tempem wzrostu PKB i CA/PKB, 1996-2009,
(% PKB)
8
6
4
2
0
-2
-2
-4
-6
-8
-10
-12
(Popyt kraj. - PKB) CA/PKB
Ocena polityki pieniężnej w Polsce
w latach 1998-2009
" Umiarkowanie restrykcyjna w latach 1998-1999;
" Nadmiernie restrykcyjna w okresie od połowy 2000 do I
kwartału 2002;
" Umiarkowanie restrykcyjna od II kwartału 2002 roku do
końca 2003r;
" Ekspansywna w I połowie 2004r;
" Ekspansywna w I połowie 2004r;
" Nadmiernie restrykcyjna w II połowie 2004r;
" Umiarkowanie restrykcyjna od połowy 2005r
" Umiarkowanie ekspansywna w 2007-2008 r;
" Ekspansywna w 2009r;
" RPP nie trafiała w cel roczny w latach 1998-2007 
trafiła pierwszy raz dopiero w 2008r;
" Ale RPP zrealizowała cel średniookresowy (<4% w
2003) i utrzymuje inflację na niskim poziomie.