Polityka pieniężna  Ryszard Wierzba W1 7.10.2013
Zaliczenie na ocenę- test ok. 40 pytań, 4 możliwe odp, tylko jedna prawidłowa, zalicza co najmniej 21
pytań. (38-40 bdb)
Zaliczenie  20.01 na ost. wykładzie i w sesji poprawkowej
Plan wykładów:
1. Pieniądz i jego funkcje.
2. Kreacja pieniądza.
3. Baza monetarna i podaż pieniądza.
4. Popyt na pieniądz (Przegląd najważniejszych teorii).
5. Rynek pieniężny.
6. Stopa procentowa.
7. Geneza i rozwój bankowości centralnej.
8. Funkcje banku centralnego.
9. Niezależność i odpowiedzialność banku centralnego.
10. Transmisja impulsów pieniężnych.
11. Cele polityki pieniężnej.
12. Strategie polityki pieniężnej.
13. Instrumenty polityki pieniężnej.
14. Integracja walutowa w UE.
15. Polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego.
16. Polityka pieniężna NBP.
Literatura:
1. Polityka pieniężna. Praca zbiorowa pod red. Andrzeja Sławińskiego C.H. Beck, Warszawa 2011.
2. Andrzej Kaz
mierczak, Polityka pieniężna w gospodarce rynkowej. WN PWN, Warszawa 2008.
3. Współczesna polityka pieniężna. Praca zbiorowa pod red. Wiesławy Przybylskiej Kapuścińskiej,
Difin, Warszawa 2008.
4. Michał Brzoza  Brzezina, Polska polityka pieniężna, C.H.Beck, warszawa 2011.
5. Ryszard Wierzba: Europejski Bank centralny.  Bank i Kredyt 2006, r.7, wkładka (dostępne także na
stronach WWW NBP).
6. Magdalena Proczek: Polityka monetarna w strefie euro.  Bank i Kredyt 2008, nr. 6, wkładka.
Polityka gospodarcza to polityka fiskalna (dochody, wydatki), pieniężna, kursowa (relacja waluty krajowej
do zagranicznej) i dochodowa (wpływ państwa na dochody ludności). Współczesna gospodarka jest
gospodarką pieniężną.
Polityka pieniężna jest realizowana przez bank centralny. Polega ona na kształtowaniu przez BC podaży
pieniądza w całym systemie bankowym i na oddziaływanie na kształtowanie się stopy procentowej w
bankach na rynku pieniężnym i kapitałowym. Polityka pieniężna wpływa także na kształtowanie się
wielkości realnych PKB, inwestycji i konsumpcji. Polityką pieniężną nazywamy, więc działalność banku
centralnego prowadzoną w imieniu państwa, polegającą na wyborze pieniężnych celów
makroekonomicznych i ich realizacji przez regulowanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz, za pomocą
wykorzystania wybranych instrumentów.
1
Celem nadrzędnym polityki pieniężnej jest niska i stabilna inflacja. Dla jej osiągnięcia władza monetarna
może stosować odpowiednie do sytuacji (gospodarczej lub / i pieniężnej) wybrane instrumenty rynkowe lub/
i administracyjne.
Biorąc pod uwagę kryterium sposobu oddziaływania na gospodarkę, politykę pieniężną można
rozpatrywać jako:
a. politykę restrykcyjną, która ogranicza i hamuje działalność gospodarczą, preferując metody i środki
administracyjne regulacji obiegu pieniądza,
b. politykę ekspansywną, która wspomaga aktywność gospodarczą, liberalizując istniejące ograniczenia
administracyjne oraz wprowadza więcej zasad rynkowych;
c. politykę neutralną, gdy pieniądz spełnia jedynie rolę ewidencyjną, obrachunkową, pasywną,
pozostawiając rynkowi swobodę działania.
Uwzględniane kryterium kosztu pieniądza w gospodarce prowadzi do wyodrębnienia w polityce
pieniężnej:
a. polityki taniego pieniądza, której zadaniem jest stymulowanie systemu gospodarki.
b. polityki drogiego pieniądza, mającej na celu hamowanie nadmiernego ożywienia gospodarczego.
Efekty kształcenia:
- rozumienie mechanizmów kształtowania podaży i popytu na pieniądz, kreacji pieniądza oraz krążenia
pieniądza w gospodarce,
- rozumienie zagadnień inflacji i czynników ją kształtujących,
- rozumienie zależności między polityką pieniężną i polityką makroekonomiczną,
- rozumienie instrumentów polityki pieniężnej i ich wpływu na sytuację pieniężną i gospodarczą.
Formy pieniądza:
- pieniądz towarowy (płaciła)
- pieniądz metalowy
- monety metalowe
- banknoty
- pieniądz papierowy
- weksle
- system waluty złotej
- system dewizowo  złoty
- zdecentralizowany pieniądz wkładowy
- pieniądz elektroniczny
2
PIENI
DZ I JEGO FUNKCJE
I. PRZESA
ANKI POJAWIENIA SI
PIENI
DZA
A. Analiza R. Clowera
1. Koszty związane z wymianą
transakcyjne  np. marnowanie czasu, zmęczenie, koszty związane z przeprowadzeniem transakcji
związane z oczekiwaniem
�� - koszty subiektywne- np. jeśli jednostka nie ma długo danego towaru np. Ktoś nie ma kawy, to jest
śpiący.
�� - koszty obiektywne  np. jeśli transakcje trzeba przeprowadzić raz do roku, to przez ten czas trzeba
je składować przed zniszczeniem i pilnować.
�� Optimum- wymiana towaru co 3 miesiące.
2. Okresowość wymiany redukuje koszty
3. Różne sposoby organizowania wymiany:
- wymiana barterowa (towar za towar)
- targi
- gospodarka pieniężna
�� pieniądz to towar
�� pieniądz fiducjarny (fiducio-zaufanie, pieniądz w formie papierowej)
Homo economicus  jest to istota, która szuka wyłącznie osobistego interesu, i która w konsekwencji
maksymalizuje swoje szeroko pojęte przyjemności i minimalizuje swoje szeroko pojęte przykrości
(kłopoty).
Racjonalność  jednostka jest racjonalna, kiedy dąży do osiągnięcia swojego celu biorąc pod uwagę środki,
którymi dysponuje i ograniczenia, którym podlega.
II DAWNE FORMY PIENI
DZA
A. Pieniądz - towar
- towary, które zaspokajają potrzeby społeczności (np. sól, tytoń)
- towary mające charakter ozdób
- towary będące narzędziami pracy (np. woły, łopaty)
- towary wymieniane z innymi społecznościami (np. kawa)
Pieniądz towar pełni podwójną funkcję:
3
- jest wykorzystywany w celu zaspokajania poszczególnych potrzeb
- jest powszechnie akceptowanym środkiem wymiany.
B. Pieniądz metalowy
1. Zalety metali szlachetnych:
- podzielność
- trwałość  nie psuły się, złoto, srebro
- plastyczność- sztabki, okrągłe, kwadratowe, z otworkiem
- rzadkość
- rozpoznawalność
2. Ewolucja form pieniądza w formie metali szlachetnych
- pieniądz ważony
- różne kształty pieniądza
- różna waga
- pieniądz bity
�� system menniczy otwarty (każdy mógł wybijać pieniądz z własnego metalu)
�� system menniczy zamknięty
Gorszy pieniądz wypiera lepszy.
Prawo Kopernika- zmuszanie do nabywania gorszych monet
3. Od bimetalizmu do monometalizmu
- złoto i srebro (po przywiezieniu przez Kopernika złota  potaniało ono; gdy w USA odkryto kopalnie
srebra  potaniało ono, stosunek wartości 1:15,5)
- niedogodności bimetalizmu
Banknot  bankowa nota o złożonym złocie.
C. Wykształcenie się biletów bankowych
1. Od certyfikatu depozytowego do pieniądza papierowego
2. Kontrowersja pomiędzy  szkołą bankową (Banking School) i  szkołą obiegową (Currency School).
Bankowa szkoła  brytyjska, uważała, że można emitować więcej banknotów niż jest pokrycia w złocie.
Obiegowa szkoła  francuska J Babtist  uważała, że można tyle emitować banknotów, na ile ma się
pokrycie w złocie.
Geneza pieniądza:
Po rewolucji francuskiej  banknoty bez pokrycia w złocie, po pewnym czasie zrezygnowano z nich.
Do I wojny światowej istniała pełna wymienialność na złoto.
4
W 1947 roku  wymienialność dolarów na złoto dla członków Międzynarodowego Funduszu walutowego
do 1971 roku dla banków centralnych.
Dziś mamy pieniądz fiducjarny na nic nie wymienialny. Pochodzi od słowa fiducio- zaufanie.
D. Wykształcenie się pieniądza wkładowego
pieniądz bezgotówkowy kreowany przez banki komercyjne, jest to pieniądz zdecentralizowany (wkładowy)
pieniądz centralny kreowany przez BC
Weksel handlowy  bezwarunkowe zobowiązanie do spłaty długu w danym miejscu i czasie
Weksel bankowy  zobowiązanie bankiera do zapłaty określonej kwoty pieniężnej (zwrotu depozytu z
ewentualnym procentem)  nota bankowa.
Kreacja pieniądza
Przykład, założenia:
1. jest nowy bank A który nie ma wkładu własnego (obowiązuje dyrektywa wg której bank musi mieć 5
mln Euro)
2. wymagana rezerwa 10% (w rzeczywistości zawsze jest niższa, np. w Eurolandzie wynosi 2%)
BANK A
Aktywa Pasywa
Kasa 1000,- Wkład pierwotny klienta 1000,-
K1
Bank dzięki wniesionemu wkładowi przez klienta pierwszego może udzielić kredytu Klientowi 2 wysokości
900 (zachowując rezerwę 10%) i zarabiając na marży, czyli różnicy między oprocentowaniem kredytów i
depozytów.
Klient 2 ma zobowiązanie wobec Klienta 3 i spłaca je z otrzymanego kredytu. Klient 3 wpłaca otrzymane
pieniądze od Klienta 2 do banku A bo tam ma swoje konto. Pieniądze wracają do banku A.
BANK A
Aktywa Pasywa
Kasa 1000,- Wkład pierwotny klienta K1 1000,-
Kredyt klienta K2 900,- Wkład pochodny klienta K3 900,-
1900,- 1900,-
1900-pieniądze w obiegu
Bank dalej może udzielać kredytu, ale musi zachować dalej rezerwę 10% więc w tym przypadku musi
zachować 190 rezerwy czyli może udzielić kredytu na 810.
5
BANK A
Aktywa Pasywa
Kasa(1000-810) 190,- Wkład pierwotny klienta K1 1000,-
Kredyt klienta K2 900,- Wkład pochodny klienta K3 900,-
Kredyt klienta K4 810,-
1900,- 1900,-
Klient 4 płaci swoje zobowiązania wierzycielowi, który ma konto w Banku B zatem bank A za
pośrednictwem banku centralnego przekazuje Bankowi B 810. Bank B Take może dalej udzielić kredytu ale
zachowuje także rezerwę 10%.
BANK B
Aktywa Pasywa
Kasa 810,- Wkład pierwotny klienta K5 810,-
Schemat kreacji pieniądza przez banki handlowe
Faza Wkłady Rezerwy kasowe Udzielone kredyty
I 1000 100 900
II 900 90 810
III 810 81 729
& & & &
& & & &
Razem 10 000 1000 9000
Bank może udzielać kredytu do momentu, gdy w kasie zostanie 10% pieniędzy. Więcej kredytów można
udzielać, gdy zmniejszy się rezerwę.
W przykładzie 1000 zł jest wkładu pierwotnego i 9000 zł wkładu pochodnego, czyli bank B wykreował
9000 pieniądza zdecentralizowanego. Jeśli klient 2 spłaci już kredyt, bank wcale nie będzie miał więcej
pieniędzy. Zmniejszy się tylko ilość pieniądza zdecentralizowanego w obiegu.
Jeśli w obiegu jest zbyt dużo pieniądza rośnie inflacja. BC może zmniejszyć ilość pieniądza w obiegu
zwiększając wysokość stopy rezerw obowiązkowych. Jest to jeden z instrumentów BC do regulowania ilości
pieniądza w obiegu.
Liczbę, przez którą należy pomnożyć wkład pierwotny, aby otrzymać łączną sumę wkładów nazywa się
mnożnikiem wkładowym. Jeśli mnożnik oznaczymy przez M1, a ułamek rezerw minimalnych przez r, to
wzór ten przyjmuje postać:
M1= 1 : r
Gdzie:
6
M1  mnożnik wkładowy
r  stopa minimalnych rezerw obowiązkowych
w naszym przykładzie mnożnik wynosi:
M1 = 1 : 0,1 = 10
Aktualne formy pieniądza:
1. Gotówkowy (centralny)
�� Bilety bankowe- banknoty, choć naprawdę nimi nie są, bo banknoty były wymieniane na złoto
�� Pieniądz zdawkowy- głównie monety lub postać papierowa o niskich nominałach, tzw. Kleine Geld
2. Bezgotówkowy  zdecentralizowany (wkładowy), tworzony przez banki komercyjne
Instrumenty krążenia pieniądza wkładowego (nie są to pieniądze, są to instrumenty przesuwania pieniądza):
Czek, karta bankowa, polecenie przelewu, polecenie pobrania
3. Pieniądz elektroniczny
Rys. 1.1. Emisja płynnych rezerw banków
W jaki sposób bank centralny kreuje pieniądz?
- poprze rezerwy walutowe- BC jest zobowiązany odkupić od banków komercyjnych waluty innych krajów
- pożyczki udzielane bankom komercyjnym
Banki komercyjne mają płynne rezerwy - gotówka i pieniądz na rachunkach w BC.
Rys.1.2 Kreacja bazy monetarnej obiegu
7
III. PIENI
DZ I JEGO FUNKCJE
Frederic S. Miszkin:  Pieniądz, to wszystko, co jest powszechnie akceptowane (czyli przez wszystkich) w
formie zapłaty za dobra i usługi lub spłaty długu .
Funkcje pieniądza:
1. Miernik wartości, w pieniądzu wyraża się wartość rynkową towarów i usług, co umożliwia
porównywanie wartości towarów i usług (cena w danym momencie, po której można sprzedać towar
2. Środek wymiany- dokonywane są transakcje zakupu, czyli wymieniam towar za pieniądz;
3. Środek płatniczy- płatność odroczona w czasie; dochodzi do uregulowania zobowiązań; tzw. Kredyt
kupiecki, np. zapłata podatku
4. Środek przechowywania wartości, czyli środek tezauryzacji (dot. Tylko pieniądza gotówkowego).
Oszczędności  czasowe wstrzymanie się od konsumpcji i kredytuje w ten sposób bank centralny.
Zalety tej funkcji:
�� Brak kosztów transformacji  doskonała płynność;
�� Stała wielkość nominalna; np. akcje banku
Wady:
�� Brak dochodu z wartości przechowywanej w formie pieniężnej;
�� - z mieszkania- wzrost ceny rynkowej
�� - z obligacji  oprocentowanie
�� - z akcji - dywidenda
�� Zmniejszenie się wartości realnej, mierzonej siłą nabywczą.
Główne miary pieniądza, czyli tzw. agregaty pieniężne to:
*M0- pieniądz banku centralnego, czyli pozostające w cyrkulacji (obiegu) bilety bankowe+bilon (czyli
gotówka) oraz depozyty banków komercyjnych na rachunkach w Banku Centralnym. Ten agregat jest
określony także jako baza monetarna lub jako  Pieniądz o największej sile ze względu na szczególną
rolę w kształtowaniu podaży pieniądza w całości.
M1- Pieniądz w ścisłym znaczeniu tego słowa (bilety bankowe, bilon, depozyty na rachunkach bankowych
płatne na każde żądanie)[M0 + a vista];
M2- M1 plus potencjalny pieniądz, tj. depozyty krótkoterminowe, depozyty zwrotne na każde żądanie, ale
nie podlegające dysponowaniu za pomocą czeków lub przekazów ( lub depozyty na książeczce
oszczędnościowej);
8
*M3- najszerzej rozumiane zasoby pieniężne: M2 + wszelkiego rodzaju depozyty długoterminowe i inne
niezaliczone od M2.jest wykorzystywany do mierzenia pieniądza w obiegu, wykorzystywany w polityce
pieniężnej banku Centralnego
M4  (oznaczane również L) zasoby płynności gospodarki, tzn. M3 plus aktywa finansowe w postaci
papierów�� wartościowych podlegających sprzedaży (bonów skarbowych, obligacji, z wyjątkiem tych, które
nie mogą być przedmiotem obrotu walutowego na rynku pieniężnym i kapitałowym).
Skład agregatów pieniężnych w Eurosystemie:
M1 (40,2%) pieniądz gotówkowy 4,8%
+ depozyty a vista 35,4%
M2 (85,3%) = M1 (40,2%)
+ depozyty krótkoterminowe na okres krótszy niż 2 lata (19,90%)
+ depozyty krótkoterminowe za wypowiedzeniem do 3 m-cy (25,20%)
= 85,30%
M3 (100%) = M2 (85,3%)
+ operacje repo (4,20%)
+ udziały w funduszach rynku pieniężnego (8%)
+ instrumenty rynku pieniężnego i wierzytelności zwrotne w okresie do 2 lat (2,5%)
= 100%
W PL w większe zaangażowanie gotówki niż w strefie Euro (13,7:7,5)
PYTANIA NA EGZAMIN!!!
1.Proszę wskazać funkcję, która nie jest klasyczną funkcja pieniądza:
 miernik wartości
- środek wymiany
- środek kredytowy
- środek przechowywania wartości
2. Baza monetarna, czyli tzw. pieniądz o najwyższej sile to:
- pieniądz BC czyli w cyrkulacji (M0)
- pieniądz w ścisłym tego słowa znaczeniu
- fałszywka
- fałszywka
Funkcje systemu finansowego
9
Finansowanie pośrednie
Obieg pieniądza w gospodarce- występują podmioty mające nadwyżki (oszczędności) i niedobór
SYSTEM FINANSOWY
Pożyczkodawcy:
- gosp.domowe  pieniądze na ROR
- przedsiębiorstwa- gromadzą środki na bieżącą działalność np. na zakup materiałów
- państwo - w danym momencie mają nadwyżkę, kiedy np. przychodzi termin zapłaty podatków, tzw.
Wysokie wody
System finansowy tworzą instytucje finansowe, rynki finansowe oraz różnego rodzaju regulacje
określające zasady funkcjonowania i powiązania między rynkami oraz instytucjami finansowymi.
System ten umożliwia gromadzenie i alokację oszczędności, jak również ich wykorzystanie dla
sfinansowania inwestycji.
Instytucja kredytowa (szersze pojęcie) a bank (może przyjmować depozyty, udzielać kredytów i
świadczyć inne usługi)
Instytucje finansowe, czyli pośrednicy finansowi (instytucje kredytowe np. banki, inne instytucje
pieniężno-finansowej jak np. FI), to podmioty ekonomiczne, które charakteryzują się tym, że:
�� Głównym przedmiotem ich działalności a tym samym ich podstawowym z
ródłem dochodów jest
utrzymywanie instrumentów finansowych i dokonywanie nimi transakcji;
�� Dominującymi składnikami ich majątku są zazwyczaj instrumenty finansowe (udzielone kredyty).
Budżet państwa nie jest instytucją finansową, ponieważ gromadzi środki by je wydawać.
10
Na rynkach finansowych dochodzi do spotkania popytu i podaży pieniądza.
Instrumenty finansowe:
�� W aspekcie księgowym, to zobowiązania finansowe tj. roszczenia dotyczące majątku jednych
podmiotów gospodarujących do drugich;
Dla emitentów instrumenty finansowe są zobowiązaniami, dla ich posiadaczy są zaś składnikami majątku,
np. bony skarbowe
�� W aspekcie ekonomicznym są swoistymi obietnicami, przyrzeczeniami, implikującymi zaufanie do
ich emitentów, np. emitowanie obligacji korporacyjnych- wiąże się z tym obietnica wykupienia i
zapłata odpowiedniej kwoty.
Regulacja  ogół przepisów, które obowiązują
Rynek  to zderzenie popytu i podaży na dane dobra lub usługi, na rynku SA sprzedający i kupujący, czyli
uczestnicy rynku. Główne instrumenty rynku finansowego  jedni kupują, inni sprzedają.
Rynek pieniężny:
- r. hurtowy
- r. detaliczny
W2 21.10.2013
Rynek pieniężny - do 1 roku
Rynek kapitałowy  powyżej 1 roku
1. Podstawowe funkcje rynku pieniężnego
2. Główni uczestnicy rynku pieniężnego
3. Główne instrumenty rynku pieniężnego
4. Rynek depozytów i kredytów bankowych (detaliczny rynek pieniądza)
- banki komercyjne
- kasy oszczędności
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo  pożyczkowe
- deregulacja systemów bankowych
5. Rynek lokat międzybankowych (hurtowy rynek pieniądza)
- lokaty międzybankowe
- operacje otwartego rynku
Rynek pieniężny, to rynek instrumentów o bardzo wysokim poziomie płynności i bezpieczeństwa,
instrumenty wierzycielskie (dłużne) wyrażające zobowiązanie emitenta wobec posiadaczy takich
instrumentów do spełnienia określonego świadczenia może mieć różne formy, np. formę przetargu.
11
Funkcje rynku pieniężnego:
wyrównuje na krotki termin (termin do 1 roku) płynność banków w drodze refinansowania nadmiarów
środków pochodzących z operacji klientów, bądz
też pokrywa niedobór środków powstałych z tych
operacji.
umożliwia bankom zabezpieczenie koniecznych rezerw pieniężnych
*określa wysokość procentu w krotko- i średnioterminowych operacjach z klientami
*stwarza bankowi centralnemu możliwości wywierania wpływu na koniunkturę poprzez oddziaływanie
na wielkość podaży pieniądza (polityka rezerwy obowiązkowej, otwartego rynku, redyskontowa)
Zapewnia bankom optymalne rozwiązanie problemu dążenia do zmniejszenia ryzyka utraty płynności i
ryzyka stopy %, a także umożliwia optymalizację zysku poprzez zmianę struktury aktywów
PYTANIE NA EGZAMIN: Rynek pieniężny i jego funkcje.
Odp.: Rynek, na którym odbywa się handel instrumentami finansowymi z terminem zapadalności do 1 roku.
Pełni on bardzo użyteczne funkcje dla systemu finansowego państwa (wymienione powyżej)
Rynek pierwotny i wtórny.
Rynek pierwotny obejmuje transakcje pomiędzy emitentem a pierwszym nabywcą instrumentu.
Rynek wtórny transakcje już wyemitowanymi instrumentami pomiędzy inwestorami, zwykle bez udziału
emitenta, rożne formy organizacji (także rynek OTC)
Uczestnicy rynku pieniężnego:
1. Bank Centralny NBP (market maker)
2. Skarb Państwa
3. Banki komercyjne i inwestycyjne
4. Firmy brokerskie
Broker  makler  odpłatnie uczestniczy w zawieraniu transakcji pieniężnych, działa na cudzy
rachunek w zleconych mu indywidualnie transakcjach, za co pobiera prowizję. Pośrednicząc na rynku
pieniężnym broker łączy partnerów, którzy chcą zawrzeć transakcję. Od brokera należy odróżnić
dealera  jest to pośrednik działający we własnym imieniu, który kupuje i sprzedaje instrumenty
finansowe na własny rachunek, czerpiąc przychody z uzyskanej marży, często w tej roli występują
banki, jako dealerzy rynku pierwotnego.
5. Fundusze inwestycyjne ( w tym fundusze rynku pieniężnego) emerytalne
6. Firmy ubezpieczeniowe
7. Przedsiębiorstwa
PYTANIE NA EGZAMIN: Uczestnicy rynku pieniężnego.
Papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym.
12
1. Bony skarbowe  (treasury bill) to krótkoterminowy papier wartościowy emitowany przez Skarb
Państwa, w którym zobowiązuje się do jego wykupu w określonym terminie.
Podstawa prawna ą� zarządzenie MF w 1999 r.
instrument dyskontowy o wartości nominalnej 10 tys zł, (dyskonto stanowi póz
niejszy zarobek inwestora,
wartość nominalna bonu to cena emisyjna i dyskonto)
W imieniu Skarbu Państwa bony emituje Minister Finansów w celu finansowania deficytu budżetowego
dealerzy to banki komercyjne
jest to papier na okaziciela o terminach zapadalności od 1-52 tygodni (2,3 dni, 1,2,4,8,13,26,3,52
tygodnie)
nabywane przez rezydentów (banki, przedsiębiorstwa, fundusze) i nierezydentów
na rynku pierwotnym: sprzedaż na przetargach organizowanych przez NBP w pierwszy dzień roboczy
tygodnia
na rynku wtórnym: rynek OTC rozliczenie i dostawa na datę waluty spot, dealerzy rynku pieniężnego
agentem emisji bonów skarbowych jest NBP, który prowadzi Centralny Rejestr Bonów Skarbowych
2. Bony pieniężne
� Emitowany przez NBP (1990-91; od 1995)
� nominał 10,000
� instrument dyskontowany dostępny dla rezydentów
� termin zapadalności 31,90,182 dni
� sprzedawane na przetargach w celu ograniczenia nadpłynności (w sektorze bankowym jest za dużo z
punktu widzenia prowadzenia polityki pieniężnej środków płynnych) sektora bankowego wykorzystywany w
operacjach otwartego rynku
3. Certyfikat depozytowy  (certificate of deposit CD) jest zbywalnym instrumentem finansowym rynku
pieniężnego zaliczanym obok bonów komercyjnych przedsiębiorstw, do niepublicznych instrumentów
dłużnych. Wystawcą jest bank komercyjny, który poprzez ich emisję ma możliwość zgromadzenia funduszy
potrzebnych do finansowania bieżącej działalności, a
zwłaszcza kontynuacji akcji kredytowej.
Rodzaje CD wg kryterium:
oprocentowaniaą�CD o stałym oprocentowaniu, których oprocentowanie od emisji do wykupu jest stałe
lub o zmiennym oprocentowaniu (CD ze zmienną stopą procentową kupon jest związany ze stawkami
referencyjnymi (np. LIBOR WIBOR), i powiększony o marżę, która jest kompensatą dla nabywcy za to
ze kwota kapitału zainwestowanego CD będzie spłacona w dniu wykupu CD, a nie na koniec każdego
okresu odsetkowego
13
sposobu sprzedażyą�dyskontowe (CD emitowane po cenie niższej od ich wartości nominalnej i w dniu
zapadalności wykupowane przez emitenta po cenie nominalnej) lub wg nominału
terminu wykupu: krótszym lub dłuższym niż 1 rok
Papiery dłużne banków:
Głównie rynek niepubliczny
Spadek emisji w stosunku do lat poprzednich
Emitentami są banki specjalistyczne, banki o małej sieci placówek
Główni inwestorzy to przedsiębiorstwa
4. Krótkoterminowe papiery dłużne (KPD)- instrument dłużny, niezabezpieczony, emitowany przez
przedsiębiorstwo, które za jego pomocą zaciąga kredyt, (może przyjąć formę weksla, obligacji lub skryptu
dłużnego). Emitowany jest na okres roku, na okaziciela. Oprocentowanie indeksowane do WIBORu
rożna jest podstawa prawna takiego instrumentu (prawo wekslowe, ustawa o obligacjach, KC), główną
podstawą emisji jest ustawa o obligacjach
bank pełni tu jednocześnie wiele funkcji (rolę agenta emisji, depozytariusza-przechowuje wyemitowane
instrumenty, organizuje rynek wtórny)
różnorodne nazwy m.in. kwit, bon komercyjny, bon dłużny
Zalety KPD dla emitenta
�� szybkość i prostota pozyskania kapitału (szybciej niż emisja akcji, kredyt)
�� możliwość sprzedaży dla szerszej grupy inwestorów
�� elastyczność  dopasowanie wielkości emisji do potrzeb emitenta, możliwość sprzedaży dla
szerokiej rzeszy inwestorów
�� niższe koszty niż w tradycyjnych formach pozyskiwania funduszy
�� możliwość przeznaczenia na dowolny cel (inaczej niż w kredycie)
�� możliwość rolowania emisji (zastąpienia KPD przez inne, gdy następuje czas wykupu)
Zalety KPD dla inwestora
�� istnienie rynku stanowi o płynności instrumentu, czyli możliwość jego zbycia
�� konkurencyjność rentowności inwestycji
�� ograniczone ryzyko kredytowe
�� emisja jest bardzo często gwarantowana przez zagraniczną centralę firmy
�� oceniane przez agencja ratingowe
�� forma weksla ułatwia obrót na rynku wtórnym
Wady KPD
v� wysoki nominał ogranicza dostęp inwestorów
v� finansowanie krótkoterminowe
14
v� inwestorami przy niektórych emisjach mogą być tylko rezydenci
v� ryzyko kredytowe emitenta (przypadek Universalu)
Rynek KPD
Spadek emisji KPD  duże rezerwy płynnościowe przedsiębiorstw,
wzrost finansowania przez instytucje pośrednictwa finansowego (leasing ź ogółu finansowania),
wydłużone terminy zapadalności 80% wartości emisji do 6 miesięcy
Koncentracja wśród agentów emisji (80% zajmuje 5 banków)
Firma emitująca
Przekaz środków
Zabezpieczenie płynności
Organizator emisji(agent) Bank(gwarant)
Pozyskanie środków
Inwestor
5. Sekurytyzacja  jest metodą pozyskiwania środków finansowych poprzez emisję papierów
wartościowych pod istniejące lub przyszłe wierzytelności. Polega ona na emisji papierów wartościowych
pod zastaw wierzytelności, którymi są wyselekcjonowane aktywa podmiotu gospodarczego inicjującego
proces sekurytyzacji. Jest to więc forma zamiany wierzytelności na gotówkę. Dokładniej mówiąc
sekurytyzacja jest procesem w którym wybiera się i grupuje pewne aktywa lub strumienie płatności z
aktywów, szacuje ich ryzyko systematyczne, a następnie w oparciu o aktywa emituje papiery wartościowe,
zwane papierami wartościowymi
opartymi na aktywach ( Basset Backed Securities  ABS)
Proces sekurytyzacji inicjuje przedsiębiorstwo lub instytucja finansowa zainteresowana sprzedażą swoich
aktywów i pozyskaniem pieniędzy z rynku finansowego. Może to być też Skarb Państwa lub JST. Podmiot
ten nazywa się inicjatorem lub aranżerem tego przedsięwzięcia. Aktywa te sprzedaje się utworzonej w tym
celu spółce specjalnego przeznaczenia (Special Purpose Vehicle  SPV)
RYNEK DEPOZYTÓW I KREDYTÓW
Rynek detaliczny pieniądza  rynek depozytów i kredytów
Krótkoterminowe operacje depozytowo-kredytowe banków komercyjnych
Kasy oszczędności
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe
Kasy oszczędnościowo-budowlane
Deregulacja systemów bankowych
Rynek hurtowy pieniądza
�� Rynek międzybankowy to rynek wolnych środków płynnych systemu bankowego.
15
�� Depozyt międzybankowy jest transakcją polegającą na przyjęciu bądz
udzieleniu przez jeden bank
drugiemu określonej kwoty środków pieniężnych na określony czas przy określonej stopie procentowej
Depozyty:
ż� krotkoterminowe (do 1miesiąca)
ż� długoterminowe (od 1 do 12 miesięcy)
Ze względu na charakter prowadzonych transakcji wyróżnia się:
ż� transakcje typu call (nie mają uzgodnionego terminu zwrotu; okres wypowiedzenia 24-48h)
ż� transakcje terminowe (z góry określony termin)
W3 28.10.2013
Rynek lokat międzybankowych  czyli transakcji polegających na przyjęciu lub udzieleniu lokaty
(depozytu) drugiemu banku na okres, wysokość i po z góry ustalonej stopie. Lokaty mogą być udzielane na
okres O/N noc, T/N dzień od jutra, 1W, 2W, 1,3,6,9,12 M
Międzynarodowy rynek pieniężny nie podlega władzy monetarnej danego kraju, np. bank w Londynie nie
podlega władzy Wlk. Brytanii.
Stopa procentowa:
1. punkt widzenia pożyczkodawcy: stopa procentowa to zapłata za czasową za czasową rezygnację z
dysponowania kapitałem
2. punkt widzenia pożyczkobiorcy: stopa procentowa to cena za użyczenie pieniędzy na dany okres
3. czynniki określające poziom stopy procentowej
okresy lokaty i pożyczki
ryzyko przepisywane pożyczce
średnia stopa zwrotu
przewidywania, co do przyszłości politycznej, gospodarczej, itp.
4. Wysokość i strukturę występujących w danej gospodarce stop procentowych odzwierciedla krzywa
dochodowości, która mówi o wysokości oprocentowania pożyczek zaciąganych na rożne terminy
Na rynku międzybankowym wysokość stóp procentowych zależy od:
1. Popytu i podaży na kapitał
2. Ryzyka inwestycyjnego
3. Oczekiwań ryzyka odnośnie inflacji
4. Polityki pieniężnej Banku Centralnego
TEORIE STÓP PROCENTOWYCH:
1. preferencji- stopa składa się z oczekiwań stopy procentowej w przyszłości i premii za ryzyko
2. oczekiwań  akcentuje się porównania oprocentowań na różnych instrumentów finansowych
16
3. rynku  stopy na różnych rynkach układają się na różnym poziomie, oprocentowanie zależy od
wielu czynników, np. rodzaju klienta, celu (budowlany, inwestycyjny)
4. Preferowanych kapitałów  inwestorzy nastawieni na duże ryzyko
Ceny lokat mają charakter widełkowy
o cena kupna (przyjęcie depozytu) WIBID
o cena sprzedaży (udzielenia lokaty)
WIBID  średnia arytmetyczna stop procentowych po jakiej najważniejsze banki są skłonne przyjmować
lokaty
WIBOR  średnia arytmetyczna stop procentowych, po jakich najważniejsze banki są skłonne sprzedawać
swoje płynne nadwyżki, wyższa niż WIBID
LIBID LIBOR, EURIBID EURIBOR, SIBID SIBOR, stopy te funkcjonują tylko iędzy bankami
Stopa realna = nominalna  wysokość inflacji
STOPA POLONIA  jej zadaniem jest odzwierciedlenie wahań cen depozytów ON na rynku
międzybankwoym. Określa ona oprocentowanie depozytów złotowych, udzielonych lub przyjętych w
terminie ON i jest obliczana przez NBP jako stawka średnia ważona kwotami depozytów. Jest to różnica
między WIBOR i WIBID. Ma charakter jedynie sprawozdawczo-analityczny.
Średnie z kwotowań 10 największych banków określane są codziennie o 11.00.
Geneza i rozwój bankowości centralnej:
Pojawienie się banknotów
Pierwsze banki
Od banku emisyjnego do centralnego
Wzrost gospodarczej roli państwa i rozwój funkcji banku centralnego
Wykształcenie się banku centralnego.
Pierwszy BC powstał w Szwecji w 1968 r.
W USA Bank Centralny nie należy do państwa, a funkcję BC pełni system rezerwy federalnej, który składa
się z 12 banków okręgowych i jest organizacją prywatną. Członkowie rezerwy pełnią kadencję 14 lat,
szefostwo rezerwy stacjonuje w Waszyngtonie. Federalny Komitet Otwartego Rynku mieści się w NY,
decyzje podejmują członkowie rady gubernatorów (5 prezesów największych banków + 1 prezes z
pozostałych 7 rotacyjnie)
w Polsce w 1828 powstał Bank Polski, na podstawie którego powstał NBP
posiadał przywilej emisji pieniądza gotówkowego, w zamian za to miał obowiązek udzielania
pożyczek państwu. W 1870 przywilej ten został odebrany i przeszedł do banku Rosji
1916  reaktywowano BC _polska krajowa kasa pożyczkowa ą� wielka inflacja
17
 1924  rząd Grabskiego utworzył nowy BC pod nazwą bank Polski, wraz w wybuchem wojny bank
zawiesił działalność
ok. 1945 utworzono NBP jako BC. Bank Polski postawiony w stan likwidacji (1952 formalnie
zlikwidowany)
1989 z NBP wydzielono 9 banków komercyjnych, które sprywatyzowano
I BC II szczebel bankowośćkomercyjna
Bank centralny w rozwiniętej gospodarce rynkowej odgrywa zasadniczą rolę. Pełni o trzy podstawowe
funkcje:
bank emisyjny  polega na tym, że bank centralny emituje znaki pieniężne, które są prawnym
środkiem płatniczym w Polsce oraz organizuje obrót gotówkowy. Bank centralny wycofuje także
uszkodzone znaki pieniężne oraz zaopatruje banki i instytucje w te znaki. Przeciwdziała również tak
zwanemu praniu brudnych pieniędzy. Bank centralny określa wielkość emisji znaków pieniężnych, a także
moment wprowadzenia do obiegu oraz reguluje ilość pieniądza w obiegu, tworzy pieniądz: banknot jako p.
gotówkowy i Żyrowy czyli rezerwowy.
bank banków
przyjmuje rezerwy gotówkowe banków komercyjnych i udziela im kredytów
wpływa na potencjał kredytowy banków komercyjnych przez instrumenty polityki pieniężnej
reguluje wielkość tworzonego przez banki komercyjne pieniądza oraz płynność systemu bankowego
przechowuje papiery wartościowe innych banków oraz zarządza nimi
prowadzi konta walutowe banków oraz kupuje i sprzedaje po cenach urzędowych waluty wymienialne
stwarza warunki do zapewnienia prawidłowego obrotu płatniczego w kraju a także za granicą
bank państwa  jako bank państwa zajmuje się takimi czynnościami jak:
v� prowadzenie rachunków jednostek budżetowych oraz bieżącą obsługę budżetu państwa
v� pełnienie roli agenta rządu w zakresie długu państwowego
v� pełnienie roli depozytariusza rządu i jego agenta
v� administrowanie rezerwami dewizowymi państwa oraz złotem
v� realizowanie polityki kursu walutowego oraz rezerw walutowych państwa
v� pełnienie roli doradcy oraz koordynatora rządu i jego jednostek organizacyjnych
W5 4.11.2013
1. Podstawowym celem polityki pieniężnej do zrealizowania dla NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu
cen. ą�Alan Greenspan:  Stabilność cen oznacza tak niską stopę inflacji, żeby gospodarstwa domowe,
przedsiębiorcy nie musieli jej brać pod uwagę podejmując codzienne decyzje
18
 stabilność cen ą� W PL ceny wahają się od wzrostu od 1,5% do 3,5%, w Eurolandzie od 0% do 2%
(nie powinna być zerowa, bo łatwo wpaść w deflację)
Trzy rożne sytuacje wzrostu cen:
Inflacja  w dłuższym okresie czasu wzrasta ogólny poziom cen
Stabilny Poziom Cen  taki wzrost cen, który nie jest specjalnie zauważalny przez gospodarstwa domowe
Deflacja  spadek cen  sytuacja najgorsza ze wszystkich
Cele pośrednie:
1. kontrola kursu walutowego
2. Kontrola agregatów pieniężnych
3. Kontrola stóp procentowych
Cel niepośredni: Bezpośredni cel inflacyjny wyrażony punktowo lub w postaci pasma wahań
Ad. Kontrola kursu walutowego:
1. Klasyfikacja systemu kursu walutowego:
Dolaryzacja i unia walutowa
Zarząd walutą
Kurs stały
Pełzająca dewaluacja nominalnego kursu walutowego
Pełzająca dewaluacja pasma wahań kursu walutowego
Kontrolowany kurs płynny
Kurs płynny wygładzony  kształtowany przez BC lub EBC
Kurs w pełni płynny
2. określenie dopuszczalnego wzrostu pieniądza gotówkowego
3. stopa procentowa i polityka prowadzona przez BC
4. BCI  określenie poziomu dopuszczalnej inflacji 2,5 z odchyleniem 1 punktu procentowego
EBC  cele bardziej złożone I filar, czyli kontrola bezrobocia i poziomu inflacji bliskiej 2%, II filar, czyli
cel monetarny, wzrost ilości pieniądza nie większy niż 4% w stosunku do roku poprzedniego.
Przez pojęcie strategii polityki pieniężnej rozumiany jest wyjątkowy plan, który dla każdej oczekiwanej
ewentualnej sytuacji określa ustalony sposób działania, a także przewiduje dla różnych możliwych skutków
określone dalsze działania, które określane są długofalowo i w warunkach niepewności, co do rozwoju w
przyszłości. W trakcie strategii działania można korygować lub zmieniać.
Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego:
1. Zobowiązania BC do osiągnięcia i utrzymywania stabilnego poziomu cen
2. Publiczne ogłaszanie średniookresowego celu inflacyjnego
3. Wykorzystywanie wszystkich dostępnych środków i danych o stanie gospodarki
19
4. Jasna, przejrzysta polityka informacyjna
Odpowiedzialność BC za realizację CI
Dokonywanie prognozy
System płynnego kursu walutowego
Zalety bezpośredniego celu inflacyjnego:
�� Prowadzi do stabilizacji oczekiwań
�� Umacnia wiarygodność, przejrzystość i jasność BC
�� Jasna odpowiedzialność BC
�� Skupienie na parametrach gospodarki krajowej
�� Nie musi podlegać okresowym kosztom
Wady bezpośredniego celu inflacyjnego:
v� BC może kontrolować inflację tylko w określonym zakresie
v� Efekty działań BC występują ze znacznym opóz
nieniem (4-8 kwartałów)
Wyznaczenie celu inflacyjnego przez:
a) Rząd  np. UK, Brazylia, Izrael
b) Rząd i BC  np. Węgry, Czechy
c) BC  Euroland, PL, Kolumbia, Meksyk, Szwecja
Horyzont czasowy celu inflacyjnego:
Roczny
Roczny, ale ogłaszany kilka lat wcześniej
Średnioterminowy
Narodowy Bank Polski:
bank centralny RP
działa na rzecz stabilności monetarnej i stabilności systemu finansowego
w celu stworzenia podstaw długotrwałego rozwoju gospodarczego
zadania NBP określa:
�� Konstytucja RP
�� Ustawa - Prawo bankowe
�� Ustawa o NBP art.3 Podstawowym celem NBP jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen przy
jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu
Organy NBP:
20
 Prezes NBP
Powoływany przez Sejm RP na wniosek Prezydenta RP,
Kadencja 6 lat, odnawialna najwyżej 1 raz, praktycznie jest nieodwoływany (tylko, gdy popełni
przestępstwo lub nie pozwala na to zły stan zdrowia)
Jest przewodniczącym RPP i Zarządu NBP,
Członek Komitetu Nadzoru Bankowego
Zarząd NBP
Kieruje działalnością NBP, Podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie o NBP do
wyłącznej kompetencji innych organów NBP
Podstawowe zadania:
Realizacja uchwał RPP, Uchwalanie i realizowanie planu działania NBP
Wykonywanie zatwierdzonego przez RPP planu finansowego
Realizacja zadań z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego
Skład:
Prezes NBP, 2 v-ce prezesów  powoływani przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP, Członkowie
zarządu, 6 lat kadencji
Rada Polityki Pieniężnej
Skład:
1. Prezes NBP
2. 9 członków - 3 powoływanych przez Prezydenta, 3 Sejm, 3 Senat (by zapewnić pluralizm
polityczny)
3. Członkowie Rady powoływani są na 6-cio letnie kadencje nieodnawialne
4. Członkowie RPP są niezależnymi od rządu i nieodwoływani
Kadencja członków nie może być odnowiona
Zadania
Najważniejszy organ decyzyjny
Ustalanie corocznie założeń polityki pieniężnej
Składanie Sejmowi sprawozdań z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5miesięcy od
zakończenia roku budżetowego
Ustalanie wysokości stop procentowych NBP
Ustalanie zasad i wysokości stopy rezerwy obowiązkowej banków
Ustalanie zasad operacji otwartego rynku
Określanie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP kredytów w
zagranicznych instytucjach finansowych
Instrumenty Banku Centralnego:
21
1. OOR Operacje otwartego rynku (minimalna rentowność krótkookresowych operacji otwartego
rynku  stopa referencyjna)
� Transakcje przeprowadzane przez bank centralny z bankami komercyjnymi z inicjatywy banku
centralnego
� BC jest aktywnym uczestnikiem rynku pieniężnego
� Ma możliwość wpływania na poziom krótkoterminowych stop procentowych na rynku
międzybankowym
� Emisja 7 dniowych bonów pieniężnych NBP
� Przetargi odbywają się raz w tygodniu, w piątek
� Rentowność określona jest przez stopę referencyjną ustalaną przez RPP
� Skala emisji  uzależniona od aktualnej sytuacji na rynku i bieżącej nadpłynności sektora bankowego
Rodzaje operacji
Dostrajające  możliwe do stosowania w sytuacji nieoczekiwanej zmiany płynności, mogą też doprowadzić
do niekorzystnych zmian na rynku międzybankowym. Operacje dostrajające dzielą się na:
bezwarunkowe (outright )- Jest to najprostsza forma operacji otwartego rynku, BC może
kupić bądz
sprzedać papier wartościowy, Zakup papieru przez bank centralny dostarcza płynności
(dodatkowych środków) systemowi bankowemu, czyli są to instrumenty absorbujące i zasilające.
Warunkowe  są najczęściej stosowane przez NBP, BC może kupić (repo) lub sprzedać
(reverse repo) papiery wartościowe,
Repo to zakup papierów wartościowych przez BC od banku komercyjnego z jednoczesnym
zobowiązaniem banku komercyjnego do odkupu tego papieru po określonej cenie i w określonym czasie.
Zakup papierów wartościowych w ramach operacji warunkowej jest odpowiednikiem zabezpieczonego
kredytu udzielonego bankowi komercyjnemu przez BC
BC dokonuje Kupuje papiery wartościowe z Udzielenie kredytu
dwóch natychmiastową dostawą bankom
transakcji Odsprzedaje bankowi te same Spłata kredytu przez
jednocześnie
papiery z dostawą w uzgodnionym banki
terminie
Reverse repo to sprzedaż papierów wartościowych przez BC bankowi komercyjnemu z jednoczesnym
zobowiązaniem banku komercyjnego do odsprzedania tego papieru po określonej cenie i w określonym
terminie. Sprzedaż papierów wartościowych przez BC w ramach operacji reverse repo jest
odpowiednikiem lokaty założonej przez bank komercyjny w banku centralnym.
22
BC dokonuje Sprzedaje bankom papiery Przyjęcie
dwóch wartościowe z natychmiastową oprocentowanych
transakcji dostawą lokat od banków
jednocześnie Odkupuje od banków te same Wycofanie lokat
papiery z dostawą w uzgodnionym przez banki
terminie
2. Rezerwa obowiązkowa  wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych na
rachunkach bankowych w BC, utrzymywanie rezerwy ma na celu łagodzenie wpływu bieżących
zmian płynności systemu bankowego na stopy procentowe rynku międzybankowego
3. Operacje kredytowo  depozytowe
Prowadzone z bankiem komercyjnym z ich inicjatywy
Stopy wykorzystywane w operacjach kredytowo  depozytowych wyznaczają
przedział wahań jednodniowych stop rynku pieniężnego
Operacje kredytowe  depozytowe są odpowiednikiem standing facilities
prowadzonych przez EBC
Mają służyć łagodnemu wpływowi zmian płynności na poziom stawek rynkowych
tworząc pasmo wahań dla stop (overnight)
Prowadzone z inicjatywy banku komercyjnego a nie BC
�� Kredyt lombardowy
�� Lokata terminowa na koniec dnia
Korytarz wahań stóp procentowych O/N w BC
Stopa kredytu lombardowego
__________________________ sufit korytarza pasma wahań
Podstawowa stopa referencyjna NBP
__________________________
Stopa lokaty terminowej podłoga pasma wahań
Kredyt lombardowy
1. z
ródło krótkoterminowej płynności
2. Stwarza możliwość elastycznego pokrywania krótkookresowych niedoborów płynności w bankach
komercyjnych,
3. umożliwia zaciąganie kredytu na bazie O/N
4. Udzielany jest przez NBP na podstawie zawartej z bankami umowy ramowej na następujących zasadach:
23
5. Zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich
wartości ze względu na wahania kursowe
6. Termin spłaty przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia
7. Warunkiem udzielenia jest uprzednia spłata kredytu zaciągniętego w poprzednim dniu operacyjnym
8. Górną granicę zadłużenia banków komercyjnych w NBP z tytułu kredytu lombardowego wyznacza zasób
możliwych do zastawienia papierów wartościowych będących w posiadaniu banków (z korektą 80%)
Depozyt krótkoterminowy (1-dniowy)
1. Dostępny w NBP od grudnia 2001
2. Dostęp mają wszystkie banki, które posiadają rachunki w NBP
3. Lokaty przyjmowane do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi
odsetkami ma miejsce w następnym dniu operacyjnym
4. Oprocentowanie lokat (stopa depozytu) jest niższe od minimalnego oprocentowania OOR z 7-
dniowym terminem zapadalności (stopa referencyjna)
5. Pozwala bankom komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek płynności środków
6. Przeciwdziała spadkom krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy
depozytowej
Krótkoterminowy kredyt (techniczny, śróddzienny)
1. Pełni rolę instrumentu usprawniającego rozliczenie i zarządzanie płynnością w systemie bankowym
w skali dnia operacyjnego
2. Nieoprocentowany, zaciągany i spłacany tego samego dnia operacyjnego, zabezpieczony
skarbowymi papierami wartościowymi
Istota dyskonta:
1. Klient oddaje weksel do dyskonta w banku komercyjnym
2. Przyjmując weksel bank komercyjny udziela swojemu klientowi pożyczki
3. Termin do wykupu
4. Gdy nadejdzie termin płatności weksla, bank komercyjny odzyskuje środki po wykupieniu weksla
przez płatnika
Istota redyskonta:
1. Klient oddaje weksel do dyskonta w banku komercyjnym
2. Przyjmując weksel bank komercyjny udziela swojemu klientowi pożyczki
3. Przed terminem wykupu
4. Jeśli bank komercyjny poszukuje dodatkowych z
ródeł płynności, może oddać ten weksel do
redyskonta w banku centralnym
24
Swapy walutowe:
Wykorzystując transakcje tego typu NBP mógł dokonywać kupna (lub sprzedaży) złotego na walutę obcą na
rynku kasowym przy jednoczesnej jego odsprzedaży (lub odkupie) w ramach transakcji terminowej w
określonej dacie (najczęściej w okresie 3 m-cy)
Interwencje walutowe  nie są instrumentem sensu stricte, ale mają wpływ na politykę pieniężną
Motywy dokonywania interwencji: w systemie stałych (sztywnych) kursów mają na celu obronę
przyjętego kursu, mogą też być prowadzone w gospodarce rynkowej z płynnym kursem, gdy władza
monetarna uzna, że kurs jest niekorzystny
Techniki: zawsze polegają na kupnie za pieniądz krajowy lub sprzedaży i w efekcie powodują spadek lub
wzrost rezerw walutowych danych krajów
�� Gdy rezerwy są własnością BC, decyzję o interwencji podejmuje BC po uprzedniej konsultacji z
ministrem finansów
�� Gdy rezerwy walutowe są własnością Skarbu Państwa, a BC tylko nimi zarządza to decyzje
podejmuje Ministerstwo Finansów po ewentualnej konsultacji z BC
Rodzaje:
Sterylizowane  BC kupuje waluty obce od Banków Centralnych a przekazuje PLN, więc efektem może
być to, że na rynku znajduje się za dużo PLN, co jest niepożądane. By ograniczyć niebezpieczeństwo
wzrostu inflacji, BC jednocześnie przeprowadza sterylizację, czyli ściągnięcie pieniądza krajowego z rynku
poprzez OOR (bezwarunkowe)
Niejawne  na ogół nie przeprowadza się ich w PL w celu uniknięcia spekulacji na rynku walutowym
Zapowiadane  np. w USA, gdy sekretarz Skarbu uprzedza rynki o przeprowadzeniu interwencji
Jednostronne  prowadzone przez 1 BC lub np. BC w porozumieniu z EBC, jeżeli przedmiotem
interwencji jest kurs złotego względem euro
skoordynowane  prowadzone przez kilka banków
y
ródła środków z własnych zasobów rezerwy lub BC zaciąga kredyt w banku emitującym te waluty obce.
W strefie euro może je przeprowadzić EBC samodzielnie lub wspólnie z bankami państw należących do
strefy euro.
Skuteczność i skutki interwencji walutowych:
Trudno je ocenić, ponieważ większość z nich przeprowadzana jest niejawnie
Niekorzystne efekty nie są ujawniane
Ich efektywność jest krótkotrwała i ograniczona
Za interwencją walutową muszą iść decyzje mające wpływ na produkcję i inwestycje
25
Przykład interwencji walutowych zmian kursu PLN względem Euro:
1 EURO = 3,20 PLN
Wzmocnienie 1 ERO = 3,00 PLN Aprecjacja- kurs rynkowy, zmiana
na skutek zmian w popycie i podaży
Rewaluacja  kurs urzędowy,
zmiana na skutek decyzji władz
Osłabienie 1 EURO = 3,20 PLN Deprecjacja
Dewaluacja
Realizacja polityki pieniężnej:
Kształtowanie wysokości krótkoterminowych stóp procentowych
Stopa referencyjna NBP (stosowana w OOR) wyznacza kierunek prowadzonej polityki
Rada polityki pieniężnej określa stopę referencyjną, redyskonta weksli, lombardową i depozytową
Polityka pieniężna
1. prowadzona jest w warunkach niepewności,
2. konieczność zachowania stabilności cen w dłuższym okresie oraz umożliwia efektywne
funkcjonowanie mechanizmu transmisji polityki pieniężnej
3. kształtowanie się cen aktywów (nadmierne i długotrwałe obniżenie stóp procentowych w warunkach
niskiej inflacji i jednocześnie wysokiego wzrostu gospodarczego może prowadzić do szybkiego
wzrostu cen aktywów, a przez to zwiększać ryzyko utworzenia się tzw. bąbli spekulacyjnych
4. wstrząsy popytowe  łatwiejsze reakcje, inflacja i produkcja zmieniają się w tym samym kierunku.
Podwyżka stóp procentowych osłabia aktywność gospodarczą i w dalszej kolejności presję
inflacyjną
5. wstrząsy podażowe  trudniejsze, inflacja i produkcja zmieniają się w przeciwnym kierunku,
neutralizowanie wpływu wstrząsu podażowego na inflację może prowadzić niepotrzebnie do
znaczącego spadku produkcji, sam wstrząs podażowy wpływa niekorzystnie na konsumpcję i
inwestycje, neutralizowanie poprzez ekspansywną politykę pieniężną skutków wstrząsu podażowego
wywołującego wzrost inflacji i spadek produkcji, powoduje z reguły urealnienie się wyższej inflacji i
wymaga prowadzenia w następnych okresach znacznie bardziej restrykcyjnej polityki pieniężnej,
powodującej silniejsze spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego. Znaczna część wstrząsów
podażowych ma przejściowy charakter i niewielką skalę
efekt drugiej rundyą� by pp mogła przerwać błędne koło podwyżek cen
Wykład 25.11.2013
NIEZALEŻNOŚĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO
(gdy BC jest niezależnyą� inflacja jest mniejsza)
26
Na podstawie traktatu z Maastricht ustalono, że BC będzie bankiem niezależnym od państwa. Niezależność
ta rozpatrywana jest w aspekcie niezależności:
1. Instytucjonalnej  nie jest zależny od żadnej instytucji politycznej w państwie
2. Funkcjonalnej  głównym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie stabilnych cen, BC powinien
wspierać politykę gospodarczą rządu o ile nie ogranicza to celu podstawowego, BC nie może kupować
papierów skarbowych pierwotnych, czyli od ministra finansów
3. Personalnej  członkowie zarządu mają stosunkowo sługą kadencję, by czuć się bezpiecznie,
powoływani są na co najmniej 5-letnią kadencję, z możliwością 1-krotnego odnowienia, w PL kadencja
trwa 6 lat, w EBC 8 lat, prezes i członkowie RPP są praktycznie nieodwołalni
4. Finansowej  BC będzie finansował swoje wydatki z osiąganych dochodów i rezerw wg decyzji
RPP, po uzupełnieniu rezerw nadwyżki przekazuje na rzecz Skarbu Państwa
Teoria agencji zakłada, że suweren może delegować część swojej władzy na inne osoby.
Odpowiedzialność EBC (BC), ACCOUNTABILITY  obowiązek zdania sprawozdania, demokratyczna
kontrola, z niemieckiego Rechensaftsplicht
1. kto odpowiada? RPP jako całość
2. za co odpowiada? Za politykę, która ma prowadzić do utrzymania stabilnych cen
3. przed kim odpowiada? Przed suwerenem, czyli narodem, potem przed reprezentantami narodu (posłami,
senatorami)
4. W jaki sposób? W formie wyjaśnień: jakie podjęła decyzje a jakie nie i dlaczego. BNP i BC publikują te
opracowania, najważniejsze to raport roczny NBP, biuletyn miesięczny (zawierający bieżące kwestie),
analizy polityki pieniężnej.
PODAŻ PIENI
DZA I POPYT
Podaż oznacza postawienie przez instytucję pieniężną (z reguły bank) zasobów pieniężnych do dyspozycji
innej jednostce gospodarczej (przede wszystkim niebankowej, chociaż w pewnej skali występuje też podaż
pieniądza w stosunkach z bankami). BC wpływa na podaż poprzez OOR, minimalną rezerwę, operacje na
koniec dnia, operacje redyskontowe, swapowe.
Popyt pieniądza
I. podejście klasyczne i neoklasyczne
1. klasyczna wizja pieniądza wg J. B. Saya, pieniądz jest tylko pośrednikiem w wymianie, stanowi zasłonę
w tym znaczeniu, że nie ma wpływu na tą wymianę
St. Mill  pieniądz nie ma wpływu na realną gospodarkę, jest neutralny, ilość pieniądza w obiegu wpływa
tylko na poziom cen, ale nie zmienia poziomu produkcji
2. ilościowe równanie wymiany Fishera  występuje związek między ilością pieniądza w obiegu i cenami
V x M = P x T ą� P= (V x M) / T
27
M- ilość pieniądza w obiegu, P- ogólny poziom cen, V-szybkość obiegu
Jeśli w przypadku danego dochodu T, rośnie M, to P także rośnie.
3. popyt na pieniądz wg szkoły z Cambridge
II. popyt na pieniądz u Keynes a  3 rodzaje popytu na pieniądz
1. popyt transakcyjny  bieżący
2. popyt przezornościowy związany z bieżącą niepewnością przyszłych dochodów i wydatków
3. popyt spekulacyjny
Zasadniczym elementem w analizie popytu na pieniądz u Keynes a jest stopa procentowa D = P x Q , gdzie
D-społeczny dochód pieniężny danego roku,
P-poziom cen, Q- wolumen produkcji
III. podejście monetarystów  Friedman
Podaż pieniądza jest determinowana przez władze monetarne
Inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym
Oczekiwania adaptacyjne podmiotów gospodarczych sprawiają, że polityka koniunkturalna
prowadzona przez rząd jest nieskuteczna
W każdej gospodarce istnieje pewna naturalna stopa bezrobocia, a próby jej obniżenia skazane są na
niepowodzenie
Podstawowe różnice między teoriami
Keynes Monetaryzm
Wpływ zmiany stopy procentowej na popyt
Niewielki, obniżenie nie ma wpływu na wysokość
Duży, obniżenie zwiększa
utrzymywanych sald pieniężnych (ich stosunek do dochodu
popyt
trwałego w długim okresie jest stały)
Wielkość wydatków
Duży Mały
Popyt na pieniądz
Zależny od realnego dochodu trwałego, który jest średnią ważoną
Zależy od bieżącego dochodu dochodu ze wszystkich aktywów majątkowych i spodziewanego
poziomu cen
Wpływ szybkości krążenia pieniądza na jego podaż
Mały, realny długim okresie, w krótkim zmiany szybkości są
Duży
niewielkie i przewidywalne
Proces tworzenia w Europie unii walutowej
28
 Początki jedności europejskiej
Droga do europejskiej unii walutowej
Przygotowanie fundamentów dla funkcjonowania unii walutowej
�� Wspólny pieniądz,
�� 3 etapy tworzenia unii gospodarczej i walutowej
�� Kryteria zbieżności
�� Odstępstwa dotyczące udziału w unii walutowej
�� Niezależność narodowych banków centralnych
�� Wprowadzenie wspólnego pieniądza do obiegu
Polityka pieniężna w Europie
Droga do wspólnej waluty:
1. 1964r., w celu zinstytucjonalizowania współpracy banków centralnych EWG zawiązano Komitet
Prezesów Banków Centralnych Państw członkowskich EWG
2. 1970r., Powstaje tzw. raport Wernera przedstawiający plan stworzenia unii gospodarczej i walutowej we
Wspólnocie do 1980r.
3. 1972r., Stworzono mechanizm stopniowego zawężania wahań kursow walut państw członkowskich EWG
(tzw. wąż walutowy)
4. 1973r., Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania węża walutowego zawiązano Europejski Fundusz
Współpracy Walutowej (EFWW)
5. 1979r., Utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego (ESW)
6. 1988r., Rada Europejska powołuje komitet po przewodnictwem Jacquesa Delorsa (Komitet Delrosa),
którego zadaniem jest urzeczywistnienie UWG
7. 1989r., Przedstawienie Radzie Europejskiej raportu Delrosa
8. 1989r., Rada Europejska uzgadnia wprowadzenie UWG w trzech etapach
9. 1990r., Początek pierwszego etapu EWG
10. 1992r., Podpisanie TUE (traktat z Maastricht)
11. 1993r., Wybór Frankfurtu nad Menem na siedzibę Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW) i
stworzenie urzędu prezesa EIW
12. 1993r., Alexandre Lamfalussy został pierwszym prezesem
13. 1995r., na sesji w Madrycie Rada Europejska podejmuje decyzję o nazwie wspólnej waluty oraz
wyznacza plan przyjęcia euro i wymiany pieniądza
14. 1997r., Rada Europejska ustanawia Pakt Stabilności i Wzrostu
15. 1998r., Warunki przyjęcia euro jako wspólnej waluty spełniają Benelux, Niemcy, Hiszpania, Francja,
Irlandia, Włochy, Austria, Portugalia, i Finlandia. Powołanie członków Zarządu EBC
16. 1998r., Utworzenie EBC i ESBC
17. 1998r., EBC ogłasza strategię i ramy operacyjne wspólnej polityki pieniężnej, która będzie prowadzić od
stycznia 1999r.
29
18. 1999r., Rozpoczyna się III etap UGW, euro staje się wspólną walutą obszaru euro; kursy wymiany na
euro dotychczasowych walut uczestniczących państw członkowskich zostają ustalone nieodwołalnie; w
obszarze euro prowadzi się wspólną politykę pieniężną
19. 2002r., Wymiana pieniądza do końca lutego 2002 roku banknoty i monety euro wchodzą do obiegu i
stają się jedynym prawnym środkiem płatniczym w obszarze euro.
W 2.12.2013
1993  Holandia, wchodzi w życie traktat z Maastricht
Zasady konwergencji: Unia walutowa miała składać się z 3 etapów, 1994  II etap tworzenia UGW,
powstaje Europejski Instytut Walutowy
Kryteria konwergencji:
1. Średnia stopa inflacji odnotowana w ciągu 1 roku nie powinna przekraczać więcej niż o 1,5%
średniej ze stóp inflacji w 3 państwach członkowskich o najbardziej stabilnych cenach
2. Deficyt sektora finansów publicznych (nie budżetowy) nie powinien przekraczać 3% PKB, sektor
finansów publicznych to sektor budżetu państwa, JST, funduszy para budżetowych. Wyjątkowo
dopuszcza się deficyt wyższy, ale pod warunkiem, że w ostatnich latach wykazywał on tendencję malejącą
3. Dług publiczny (, nie państwowy) nie powinien być wyższy niż 60% PKB. Możliwy jest jednak
wyższy dług, gdy w danym kraju występuje zadowalające tempo jego zmniejszania
4. Kurs walutowy nie powinien bez poważnych napięć wykraczać poza granice przewidziane w ERM
przynajmniej przez okres 2 lat. Konieczne było również, aby państwo członkowskie nie zdewaluowało z
własnej inicjatywy swej własnej waluty wobec żadnej innej waluty państwa członkowskiego Unii.
5. W ciągu 1 roku państwo członkowskie powinno posiadać nominalną długoterminową stopę
procentową nieprzekraczającą więcej niż o 2% średnią stopę procentową trzech państw członkowskich o
najbardziej stabilnych cenach. Dla dokonywania stosownych porównań stóp procentowych przyjmuje się
oprocentowanie 10-letnich obligacji państwowych.
PL spełnia ostatnie kryterium, pozostałych czterech nie.
1998- Belgia, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia,
Finlandia. Państwa z derogacją (wyłącznie Dania i
nie muszą przystąpić do strefy EURO, ale mogą. Pozostałe kraje muszą, natomiast Szwecja nie została
zakwalifikowana do strefy euro. Grecja nie spełnia warunków konwergencji ze względu na inflację i dług.
W czerwcu powstał EBC i ESBC, powołano członków zarządu EBC.
1999  w styczniu III etap UGW. Euro stało się walutą wspólną a kursy bezgotówkowej wymiany
dotychczasowych walut krajowych zostały ustalone nieodwołalnie. Polityka pieniężna w UGW przyjęła
scentralizowany charakter.
30
2002  do końca lutego banknoty i monety EURO weszły do obiegu gotówkowego i stały się jedynym
prawnym środkiem płatniczym w UGW.
Od stycznia 2013  A
otwa przyjęła EURO
1 lipca  do UE przystąpiła Chorwacja
UE liczy 28 krajów, w strefie Euro jest 18 państw (jako 18 przystąpiła A
otwa, przykładowe pyt, na EGZ),
Euro obowiązuje na Maderze, Azorach (Portugalia), wyspach kanaryjskich (Hiszpania), Gujanie
Francuskiej, Gwadelupa, Martynika (FR), Watykan, Monte Carlo, Monako.
UE skupia 500 mln osób
EBC znajduje się we Frankfurcie nad Menem, pierwszym prezesem był Holender, potem Francuz.
Architektura europejskiego systemu banków centralnych, zasady funkcjonowania:
Federalny charakter europejskiej bankowości centralnej, decentralizacja działania
Cel i zadania ESBC
Niezależność EBC, organy EBC
Rada zarządzające, Zarząd, Rada główna
Organizacja i odpowiedzialność
Niemcy  jednostką centralną jest federalny Bank Niemiec, ale każdy land posiadał swój bank centralny
Zasada subsydiarności oznacza, że w kwestiach, które nie podlegają wyłącznej kompetencji UE,
wspólnota działa wtedy, gdy cele określonych przedsięwzięć nie mogą być osiągnięte w wystarczającym
stopniu na szczeblu państw członkowskich, ale mogą zostać lepiej osiągnięte na szczeblu unijnym.
ESBC ą� głównym celem jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Celowi temu towarzyszy obowiązek
wspierania (bez szkody dla celu głównego) ogólnej polityki gospodarczej UE, szczególnie w zakresie
zapewnienia trwałego wzrostu gospodarczego i ograniczenia bezrobocia.
Stabilność cen:
Podnosi standard życia, bo zmniejsza niepewność
Zmniejsza premię za ryzyko inflacji uwzględnioną w stopach procentowych
Zmniejsza zakłócenia zachowań wynikających z systemów podatkowych i zabezpieczenia społecznego
(emerytury, renty)
Zwiększa korzyści z lokowania gotówki, przyczynia się do stabilności finansowej
Zapobiega arbitralnej (przypadkowej) dystrybucji majątku i dochodów
31
Utrzymując stabilność cen banki centralne przyczyniają się do realizacji szerszych celów
gospodarczych
Podstawowe zadania ESBC:
�� Określanie i realizacja polityki pieniężnej wspólnoty
�� Przeprowadzanie operacji walutowej
�� Przechowywanie oficjalnych rezerw walutowych państw członkowskich, zarządzanie nimi
�� Wspieranie sprawnego funkcjonowania systemów płatności
�� Inne zadania wynikające z traktatu
�� Emisja banknotów i monet EURO
�� Przyczynianie się do sprawnego prowadzenia polityki nadzorczej przez instytucje kredytowe
�� Gromadzenie i opracowywanie informacji statystycznych
ESBC obejmuje 28 państw członkowskich, Eurosystem 18 państw strefy euro
ZARZ
D
Członków zarządu mianuje się spośród osób o uznanym autorytecie i doświadczeniu zawodowym w
dziedzinie pieniężnej lub bankowej, za zgodą państw członkowskich wyrażoną na szczeblu państw lub
zarządów na podstawie rekomendacji Rady UE po uzyskaniu prze nią opinii Parlamentu Europejskiego i
Rady zarządzającej. Kadencja trwa 8 lat i nie może być odnowiona.
Do zadań zarządu należy:
�� Podejmowanie decyzji dotyczących realizacji polityki pieniężnej
�� Przygotowywanie posiedzeń Rady Zarządzającej
�� Bieżące zarządzanie EBC
Rada Europy ą� Strasburg, prawa człowieka, dyplomacja, małe znaczenie polityczne
Rada Europejska ą� składa się z szefów państw lub rządów, nie ma osobowości prawnej, wytycza
polityczne kierunki działań
32
Rada Unii Europejskiej, inaczej Rada, Rada Ministrów ą� składa się z ministrów, ma zmienny skład w
zależności od tematyki debaty, np. ministrowie kultury, ma uprawnienia do tworzenia aktów prawnych,
W 16.12.2013
Stabilność cen to sytuacja, w której nowy wzrost cen mierzony jest zharmonizowanym wskaz
nikiem cen
konsumpcyjnych (ang. HICP), który powinien kształtować się poniżej, ale w pobliżu poziomu 2%.
Stabilność cen powinna być utrzymywana w średnim okresie czasu.
Grupy narzędzi w polityce pieniężnej EBC:
1. OOR Operacje otwartego rynku
2. Operacje banku centralnego na koniec dnia
3. Obowiązkowe rezerwy
Operacje otwartego rynku
1. Transakcje odwracalne  dokonywane raz w tygodniu, repo i reverse repo, które polegają na zakupie
lub sprzedaży aktywów przez banki centralne w ramach umów z przyrzeczeniem odkupu
2. Operacje bezwarunkowe banków centralnych  outright, w ramach, których aktywa są nabywane i
sprzedawane do ich terminu zapadalności
3. Emisja przez banki centralne certyfikatów dłużnych
4. Swapowe transakcje dewizowe (walutowe) - będące jednoczesnymi kasowymi transakcjami zakupu
lub sprzedaży i terminowymi transakcjami sprzedaży lub zakupu jednej waluty w zamian za inną,
termin dłuższy niż 7 dni, z reguły 3 m-ce, gdy BC kupuje $ to obniżają się stopy %, BC sprzedaje po
kursie kasowym i zobowiązuje się odsprzedać za 3 m-ce
5. Przyjmowanie przez banki centralne depozytów banków komercyjnych na z góry określony termin
Cele operacji:
33
1) mają wpływać na poziom krótkoterminowych stóp procentowych na rynku pieniężnym
2) Wpływają na stan płynności na rynku pieniężnym
3) Decyzje Rady PP są wskazówką na przyszłość jak Rada Prezesów ocenia stan gospodarki (czego
można się spodziewać w przyszłości
[repo- kupno, rośnie podaż i następuje obniżka stóp %,
Reverse repo- sprzedaż, maleje podaż pieniądza, rośnie oprocentowanie na rynku pieniężnym]
Podział operacji otwartego rynku w ESBC z punktu widzenia ich celu:
podstawowe operacje refinansujące MRO  to operacje odwracalne, z reguły zasilające rynek w
środki płynne, czyli w pieniądz centralny. Przeprowadzanie są w każdym tygodniu z zasady z
jednotygodniowym terminem zapadalności, w drodze przetargów standardowych. Operacje te odgrywają
zasadniczą rolę w dążeniu do realizacji celów Eurosystemu na otwartym rynku i zapewniają podstawową
część środków refinansujących sektor finansowy(najważniejsze operacje)
dłuższe operacje refinansujące LTRO  są to transakcje odwracalne zasilające w środki płynne.
Przeprowadzane są co miesiąc, z zasady z trzymiesięcznym terminem zapadalności. Dostarczają one
instytucjom kredytowym dodatkowych środków refinansujących na dłuższy okres. Przeprowadzane są w
drodze przetargów standardowych. Operacje te stanowią tylko niewielką część całkowitego
refinansowania. Eurosystem z zasady nie zamierza w tych operacjach wysyłać sygnałów na rynek.
(znaczenie niezbyt duże, 3 cel)
operacje dostrajające FTD  są przeprowadzane doraz
nie w celu regulowania płynności na rynku
oraz sterowania stopami procentowymi głownie w celu łagodzenia wpływu płynności na rynku na stopy
procentowe. Operacje dostrajające są realizowane przede wszystkim, jako transakcje odwracalne. Mogą
one jednak przyjmować formę transakcji bezwarunkowych, swapów walutowych i przyjmowania lokat
terminowych. Operacje dostrajające są zazwyczaj realizowane przez KBC, a w wyjątkowych przypadkach
przez EBC, gdy coś nieoczekiwanego zaczyna dziać się na rynku pieniężnym, realizowane w drodze
przetargów szybkich lub procedur bilateralnych.
operacje strukturalne  są przeprowadzane w przypadku gdy ECB zamierza skorygować
strukturalną pozycję płynnościową Eurosystemu wobec sektora finansowego. Są one przeprowadzone w
drodze emisji certyfikatów dłużnych, transakcji odwracalnych i transakcji bezwarunkowych, Operacje
strukturalne w formie transakcji odwracalnych i emisji certyfikatów dłużnych przeprowadzane są przez
KBC w drodze przetargów standardowych, zaś w formie transakcji bezwarunkowych w drodze procedur
bilateralnych.
Procedury przeprowadzania operacji otwartego rynku:
34
 Przetarg standardowy trwa 24h, banki składając ofertę muszą uwzględnić cenę jaką chcą zapłacić
(podstawowe operacje refinansujące, dłuższe operacje refinansujące, operacje strukturalne)
Przetarg szybki (operacje dostrajające)
Transakcje dwustronne (pomiędzy dwoma bankami)
Operacje banku centralnego na koniec dnia, które mają na celu ograniczenie wahań stóp procentowych
na rynku pieniężnym to:
Kredyt z banku centralnego na koniec dnia (zabezpieczony papierami wartościowymi, w PL to
kredyt lombardowy)
Depozyt w banku centralnym na koniec dnia
Stopa EONIA  w PL POLONIA, jest to jednodniowa stopa procentowa, która oscyluje wokół
podstawowej stopy operacji refinansujących. Jest to stopa procentowa rynku pieniężnego ( stopa, po której
banki komercyjne udzielają sobie kredytów i przyjmują depozyty) EONIA nie przekracza poziomu sufitu i
podłogi.
Rezerwa obowiązkowa jest to określona część dochodów (kredyty) i pasywów (depozyty) banków
komercyjnych, która bank jest zobowiązany utrzymywać na rachunku w BC lub w postaci ściśle
określonych aktywów, jak gotówka w kasie czy pewne rodzaje papierów wartościowych.
System rezerw obowiązkowych polega więc na tym, że banki komercyjne muszą zdeponować w BC kwotę
odpowiadającą pewnej części swoich aktywów (np. w PL 3%, EURO 0% lub 2%. Teraz wynosi 1%, w 2010
stopa rezerw wynosiła 2%). Rezerwy są oprocentowane według stopy oprocentowania podstawowych
operacji finansujących. Jeśli bank komercyjny nie wpłaci wymaganej rezerwy, poniesie sankcje  złożenie
dodatkowego nieoprocentowanego depozytu. System rezerw obowiązkowych ma zabezpieczyć płynność.
Stopa procentowa może być ujemna, np. w Szwajcarii!
POLITYKA FISKALNA U UGW jest filarem wspierającym stabilność waluty EURO. Są to dochody i
wydatki publiczne, w wyniku których powstaje deficyt lub następuje wzrost długu publicznego
Zdrowe finanse publiczne ułatwiają prowadzenie polityki pieniężnej, której głównym celem jest
utrzymywanie stabilnych cen i która sprzyja obniżaniu stóp procentowych. Dyscyplina budżetowa
przyczynia się do łagodzenia oczekiwań inflacyjnych, co zmniejsza zakres różnego rodzaju niepewności i
ułatwia inwestorom i oszczędzającym długoletnie planowanie, obniżka stóp procentowych zachęca także do
zwiększenia inwestycji prywatnych.
Jeśli uzdrowi się finanse publiczne to możliwe jest wykorzystanie w niedużym zakresie stabilizatorów
budżetowych w okresach dekoniunktury, co wpływa łagodząco na przebieg cyklu koniunkturalnego.
Funkcjonowanie automatycznych stabilizatorów budżetowych jest szczególnie istotne dla krajów
35
wchodzących w skład UGW. Kraje te bowiem nie mają możliwości prowadzenia samodzielnej polityki
pieniężnej.
Ograniczenie długu publicznego zmniejsza koszty jego obsługi tworzące pewne pole manewru, które można
wykorzystać w celu obniżenia podatków lub zwiększenia wydatków publicznych. Dodatnie wydatki
publiczne przeznaczane są na sfinansowanie inwestycji.
Kraje, którym dziś uda się zrównoważyć finanse publiczne, będą mogły łatwiej w dłuższym okresie czasu
stawić czoła rosnącym wydatkom związanym ze starzeniem się ich społeczeństw. Zmniejszenie długu
publicznego umożliwi bowiem ograniczenie wydatków budżetowych na jego obsługę. To zaś pozwoli
skierować więcej środków publicznych na finansowanie rent, emerytur i działań z zakresu ochrony zdrowia.
36