silnie zredukowanych dzięki silnemu zwakualizowaniu. U lancetnika, minoga i niektórych ryb (zrostogłowych, kostołuskich i dwudysznych dobrze zachowana u form dwudysznych); u większości ryb i płazów występuje

w postaci szczątkowej;

• u owodniowców (gady, ptaki i ssaki) struna grzbietowa występuje w stadium zarodkowym (wyjątek HATTERIE!);

• występują pary skrzelowe (powiązanie gardzieli z funkcją oddechową poprzez pary skrzelowe);

• cewkowata budowa układu nerwowego i jego grzbietowe położenie nad

struną grzbietową;

• topografia strunowca

• typ STRUNOWCE dzielimy na 3 podtypy:

 Osłonice (Tunicata) → ogonice, żachwy, sprzągle;

 Bezczaszkowce → lancetnik;

 Kręgowce (Vertebrata)

Kręgowce dzielimy na 6 gromad:

 Krągouste (bezżuchwowce → minóg);

 Ryby ( Pisces) → dorsz;

 Płazy ( Ampihibia) → żaba;

 Gady ( Reptilia) → jaszczurka, legwan;

 Ptaki (Aves) → orzeł, gołąb;

 Ssaki ( Mammalia) → łożyskowce

Charakterystyczne cechy kręgowców (Vertebrata)

 wszystkie kręgowce mają szkielet osiowy zbudowany z tkanki kostnej lub chrzęstnej;

 szkielet osiowy składa się z:

1. czaszki → składa się z dwóch części – mózgowej i trzewiowej (część mózgowa stanowi ochronę dla mózgu);

2. kręgosłupa → zbudowanego z licznych kręgów ułożonych jeden za drugim;

 kręg składa się z: trzon i łuków kręgu (obejmują rdzeń kręgowy);

 większość ma parzyste kończyny. szkielet kończyn łączy się z kręgosłupem za pomocą tzw. pasów – barkowego i miednicowego.

kręgowce wodne mają kończyny w postaci płetw. lądowe mają kończyny przystosowane do poruszania się na lądzie;

 naskórek wytwarza gruczoły wydzielające śluz, łój i inne substancje.

wytwarza on twory rogowe takie jak: łuski, pióra, paznokcie, włosy, pazury, który pokryta jest skóra;

 układ krwionośny zamknięty, po brzusznej stronie ciała znajduje się serce, za pomocą którego krew w rytmicznych skurczach przepływa w

naczyniach; serce jest czterodziałowe lub dwudziałowe; dwudziałowe to

jest jedna komora i jeden przedsionek lub czterodziałowe to dwie komory i dwa przedsionki;

 CUN tworzą mózg i rdzeń kręgowy

NERW z rdzenia + NERWY z mózgu = OBWODOW UKŁAD NERWOWY

 dobrze rozwinięte narządy zmysłów;

 są jajorodne i żyworodne. niektóre mają rozwój złożony (np. płazy),

większość prosty (np. ptaki, ssaki)

arakterystyczne cechy podtypu Osłonic ( Tuni

cata):

 prowadzą osiadły tryb życia;

 wytwarzają osłonkę (tunikę), która jest produktem naskórka, z wyjątkiem ogonic, składem chemicznym zbliżona do błonnika;

 układ krwionośny otwarty, brak układu wydalniczego, pączkowanie (żachwy), hermatofrodyzm (obojniactwo), formy neoteniczne;

 większość mięsni to mięśnie gładkie;

 rozmnażanie płciowe i przemiana pokoleń

Larwy mają cechy strunowców!

 larwy przypominają kijankę; ma ona ogon, strunę grzbietową i cewkę nerwową. Jej gardziel zaś jest przebita szczelinami skrzelowymi;

 po okresie życia larwa osiada na dnie i przeobraża się w dojrzałą żachwę, zatracając strunę i ogon.

1. Cechy umożliwiające życie ryb w wodzie:



ciało w kształcie opływowym, najczęściej wrzecionowate, złożone z głowy, tułowia i ogona,



płetwy parzyste (piersiowe i brzuszne),



skóra wyposażona w gruczoły śluzowe → naga lub pokryta łuskami pochodzenia kostnego,



struna grzbietowa zredukowana, zastąpiona przez chrzęstny lub kostny

kręgosłup,



pęcherz pławny jako swoisty narząd hydrostatyczny,



oczy bez powiek,



linia boczna (narząd równowagi i czucia).

2. Cechy przystosowawcze do środowiska:

 opływowy kształt ciała,

 palce tylnych kończyn spięte błoną pławną,

 nozdrza zaopatrzone w klapki,

 skóra wilgotna, zaopatrzona w gruczoły śluzowe,

 przednie koniczyny krótkie, tylne dłuższe od ciała, umożliwiające skoki na lądzie i sprawne pływanie,

 oddychanie płucami i przez skórę,

 dobrze rozwinięte narządy zmysłów (np. słuch).

3. Cechy przystosowawcze gadów w budowie morfologicznej do życia na lądzie:

 nowe odcinki w kręgosłupie;

 powstanie odcinka lędźwiowego i po raz pierwszy klatki piersiowej;

 pojawienie się kory mózgowej;

 obecność błon płodowych (owodniowce); rozwój potomstwa i składanie jaj na lądzie; gad nie przechodzi metamorfozy;

 płuca gadów jako główny narząd oddechowy, mają powierzchnię gąbczastą;

 występuje serce trójdziałowe (dwa przedsionki i jedna komora) lub czterodziałowe i krokodyli (dwa przedsionki i dwie komory);

 syntetyzowanie kwasu moczowego;

 połączenie czaszki z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia potylicznego 4. Cechy przystosowawcze gadów w budowie zewnętrznej do życia na lądzie:

 pazurki zapewniające przyczepność;

 ciało okryte grubym naskórkiem wytwarzającym łuski, tarczki i płytki rogowe, brak gruczołów śluzowych;

 dłoń i stopa pięciopalczasta;

 oczy osłonięte trzema ruchomymi powiekami;

 zabarwienie skóry charakterystyczne dla danego środowiska. Język jako receptor smaku i dotyku. Otwór ciemieniowy znajdujący się na głowie odbiera bodźce termiczne;

 brak kończyn u niektórych gadów (np. węże, jaszczurki beznogie)

5. Cechy przystosowawcze do lotu w budowie szkieletu:

 aerodynamiczny kształt ciała;

 całe ciało pokryte piórami (pióra te są homologami z płytkami gadów);

 pióra lekkie, izolują termicznie, stanowią płaszczyzny nośne, nadają ptakowi kształt;

 brak zębów, szczęki zakończone bezzębnym, ostrym dziobem;

 kończyna przednia przekształcona w skrzydło;

 grzebień na mostku (zapewnia sztywność w czasie lotu);

 silnie rozwinięte kości krucze;

 wydłużone łopatki;

 brak gruczołów w skórze, występujący u ptaków wodnych gruczoł

kuprowy służy do namaszczania piór;

 szkielet lekki (kości pneumatyczne – wypełnione powietrzem)

Tabela 1. Cechy lancetnika zaliczanego zarówno do bezkręgowców jak

i kręgowców.

CECHY LANCETNIKA

CECHY BEZKRĘGOWCÓW

CECHY STRUNOWCÓW (KRĘGOWCÓW)

• nefrydia, raczej protonefrydia; • zamknięty układ krwionośny;

nefrydia

z solenocytami • obecność struny grzbietowej; pełni

przypominające

nefrydia

ona rolę kręgosłupa;

płazińców;

• posiadanie wątroby, połączenie

• ciało pokryte jednowarstwowym

gardzieli z układem oddechowym;

nabłonkiem;

• komórki tworzące strunę

• metameryczna budowa mięśni,

grzbietową mają postać

nerwów rdzeniowych (układ

nieregularną;

odpowiadający

miomerom), • żyła wątrobowa;

narządów

wydalniczych • rozdzielnopłciowość;

i rozrodczych, część naczyń • łączność układu oddechowego

krwionośnych;

z pokarmowym – gardziel przebita

• brak serca, obecność tętniących

naczyń krwionośnych (zatoka

żylna, tętnica endostylna, tętnice

szczelinami skrzelowymi;

skrzelowe, żyła wątrobowa);

• wrotne krążenie wątrobowe

• struna grzbietowa zbudowana • plan naczyń krwionośnych zbliżony

z płaskich komórek ułożonych

do zarodków kręgowców i ryb;

jedna za drugą, przypomina rulon

monet.

Tabela 2. Porównanie cech lancetnika i minoga

Cechy budowy

Lancetnik

Minóg

tworzy struna grzbietowa, pod czaszka chrzęstna i struna

grzbietowa;

struna

którą leży cewka nerwowa,

szkielet osiowy w odcinku

przednim grzbietowa utrzymuje się

przez całe życie, szkielet

rozszerzająca się w pęcherzyk

mózgowy

jest chrzęstny i nie zawiera

elementów kostnych

obecność czaszki

brak

występuje,

zbudowana

z chrząstki

związek pomiędzy

gardziel tworzą dwa

układem

gardziel przebita szczelinami przewody pokarmowe, od

pokarmowym

skrzelowymi

tej gardzieli odchodzi 7 par

a oddechowym

worków skrzelowych

obecność

występuje przez całe życie

brak

endostylu

gardziel przechodzi w krótkie,

narząd gardzieli proste jelito, kończące się

brak

otworem

protonefrydia, uchodzące do

kanalików w kształcie

odwróconej litery „L”; występują pranerka (dwa wydłużone

narząd wydalniczy one w liczbie ok. 100 par są pranercza); przednercza ułożone

metamerycznie

u larw

w grzbietowej stronie gardzieli;

produktem wydalania jest

amoniak.

zamknięty, brak serca, które

pełni u innych zwierząt funkcję zamknięty, jeden krwiobieg,

pompy tłoczącej krew, ale

serce składa się

układ krwionośny występują pulsujące odcinki z zatoki żylnej, przedsionka naczyń krwionośnych; jeden

i komory

obieg

składa się z cewki nerwowej

położonej nad struną powstał móżdżek i dwa

grzbietową rozszerzającej się w

układ nerwowy

kanały półkoliste

przedniej części w pęcherzyk

w błędniku.

mózgowy. Od cewki odchodzą

parzyście nerwy.

pojedyncze komórki zmysłów

(węchu, smaku, dotyku); nie

narządy zmysłów posiada oczu złożonych; bodźce pojedynczy narząd węchu świetlne odbierają komórki zw.

Oczkami Hessego

rodzaj

zapłodnienie zewnętrzne

zapłodnienie zewnętrzne,

zapłodnienia

u niektórych wewnętrzne

złożony, zwierzęta te

rodzaj rozwoju

złożony

przechodzą przez stadium

larwy zwanej ślepicą

obecność dróg

wyprowadzających

brak

gamety

Tabela 3. Porównanie cech krągłoustych i ryb

Cechy budowy

Krągłouste (Cyclostomata)

Ryby (Pisces)

struna grzbietowa silnie

czaszka chrzęstna i struna zredukowana; szkielet chrzęstny

grzbietowa;

struna (ryby chrzęstnoszkieletowe) lub

szkielet osiowy grzbietowa utrzymuje się kostny (ryby kostnoszkieletowe).

przez całe życie, szkielet Mózgoczaszka składa się z dużej

jest chrzęstny i nie zawiera ilości kości, szczęki mogą być

elementów kostnych

uzbrojone w zęby tnące,

miażdżące lub chwytne

obecność

brak

silny rozwój trzewioczaszki

żuchwy

obecność lini

występuje (narządy)

występuje

bocznej

rodzaj

workowate

skrzela skrzela wewnętrzne powstałe w

i pochodzenie wewnętrzne i pochodzenia wyniku ewolucji, endodermalne skrzeli

endodermalnego

pochodzenie, blaszkowate

obecność płetw brak, są płetwy nieparzyste występują (płetwy brzuszne parzystych

i piersiowe)

liczba otworów nieparzysty narząd węchu – parzysty narząd zmysłu węchu –

gębowych

1 otwór

2 otwory

rodzaj

zapłodnienie zewnętrzne

zapłodnienie zewnętrzne, rzadziej

zapłodnienia

wewnętrzne

liczba kanałów

dwa

trzy

półkolistych

rodzaj rozwoju

rozwój złożony

rozwój prosty lub złożony

Tabela 4. Porównanie cech ryb kostnoszkieletowych i chrzęstnoszkieletowych Cechy budowy

Ryby kostnoszkieletowe

Ryby chrzęstnoszkieletowe

typ płetwy

homocerkiczne (pozornie heterocerkiczne (niesymetryczna)

ogonowej

symetrycznie)

plakoidalne (zęby o budowie

rodzaj łusek

podobnej do zęba, są

(pochodzenie

łuski elastyczne

homologiczne zębom wyższym

mezodermalne)

kręgowcom, mogą być

wymieniane)

budowa żuchwy

kość stawowa i zębowa

jest to chrząstka Meckela

kości pasa

łopatki, kości krucze,

kości krucze, łopatki

barkowego

obojczyki, kości skąblowe

liczba łuków

skrzelowych

obecność wieczka

jest

brak

skrzelowego

obecność pęcherza

jest

brak

pławnego

liczba tętnic

skrzelowych

serce typu otwarte: zatoka

zatoka żylna, komora,

budowa serca

żylna, przedsionek serca, przedsionek (opuszka nie pełni

komora serca i stożek

takiego samego)

tętniczy

azotowe produkty

przemiany materi

amoniak

mocznik

(metabolizmu)

kości solne w skrzelach:

słodkowodne (pobierają

osmoregulacja

duże stężenie mocznika we krwi

Na+, Cl-);

morskie (wydalają Na+, Cl-)

związek pomiędzy

moczowód pierwotny powstaje z

drogami

brak

przewodu Wolfa i pełni rolę

wydalniczymi

nasieniowodów

a oddechowymi

rodzaj

zewnętrzne

Wewnętrzne

zapłodnienia

jajorodne czy

jajorodne, jajożyworodne

jajorodne

(powstaje łożysko żółtkowe,

żyworodne?

które jest cechą idoadaptacyjną)

Tabela 5. Porównanie płazów ogoniastych z płazami bezogonowymi.

PŁAZY OGONIASTE

PŁAZY BEZOGONOWE

zapłodnienie wewnętrzne polegające zapłodnienie zewnętrzne, ale mamy na przejściu przez samicę wrażenie kopulacji ze względu na silny spermatofora

uchwyt kończyn przednich samca

traszka składa jaja pojedynczo na jaja żaby składane są w kłębkach, jaja roślinach, salamandra jest ropuchy w postaci sznurków

jajożyworodna

larwa zwana kijanką ma ogon, jednokomórkowe gruczoły śluzowe, narząd lini bocznej, 3 pary skrzel

skrzela zewnętrzne

skrzela wewnętrzne

w trakcie przeobrażenia jako jedna

kończyny tylne

kończyna przednia

larwy są drapieżne

roślinożerne

__________________

następuje przeobrażenie aparatu

gębowego i przewodu pokarmowego w

związku ze zmianą sposobu odżywiania

______________________

zanika ogon, a przez komórki zawierające

lizosomy następuje jego samostrawienie.

Tabela 6. Porównanie cech płazów bezogoniastych z ogoniastymi.

CECHY

PŁAZY BEZOGONIASTE

PŁAZY OGONIASTE

kości przedramienia

(zrośnięte czy

zrośnięte

wolne)

rodzaj skrzeli

skrzela zewnętrzne

u kijanek

kolejność pojawienia kończyna tylna, kończyna kończyna przednia, kończyna się kończyn

przednia

tylna

u kijanek

zewnętrzne, u nielicznych

rodzaj zapłodnienia

wewnętrzne

występowanie

neoteni

brak

występuje, jajożyworodność

i żyworodności

dorosłe – mięsożerne,

głównie bezkręgowce, a także

rodzaj pożywienia

pierścienice, mięczaki,

drobne kręgowce

a także drobne kręgowce

podczas przebudowy

krytyczne momenty

układu pokarmowego;

oddychają skrzelami i tlenem

przebudowa układu

w przeobrażeniu

rozpuszczonym w powietrzu.

oddechowego, skrzela

przeobrażają się w płuca.

Tabela 7. Porównanie cech ryb i płazów

Cechy budowy

Ryby (Pisces)

Płazy (Ampihibia)

wodne – woda słodka

lądowe – środowisko wilgotne i

środowisko życia

i słona

woda słodka

naskórek

(nabłonek naskórek

(nabłonek

pokrycie ciała

wielowarstwowy

wielowarstwowy rogowaciejący i

nierogowaciejący i skóra skóra właściwa)

właściwa)

struna grzbietowa silnie szkielet płazów jest skostniały.

zredukowana; szkielet Szkielet zbudowany jest

chrzęstny

(ryby z czaszki połączonej ruchomo

chrzęstnoszkieletowe) lub (dwa kłykcie potyliczne)

kostny

(ryby z kręgosłupem podzielonym na

szkielet

kostnoszkieletowe).

odcinek szyjny (1 krąg),

Mózgoczaszka składa się tułowiowy (różna liczba kręgów),

z dużej ilości kości, szczęki krzyżowy (1 kręg) i ogonowy

mogą być uzbrojone w zęby (jeden lub więcej kręgów); brak

tnące, miażdżące lub żeber i klatki piersiowej

chwytne

wytwory skóry

łuski, pełniące funkcje

drobne łuski u płazów

właściwej

ochronne

beznogich

narządy wymiany skrzela, u ryb dwudysznych

płuca i skóra u osobników

są także słabo rozwinięte dorosłych, natomiast u larw –

gazowej

płuca

kijanek, skrzela

regulacja

zmiennocieplność

temperatury ciała

występuje, kijanka, wylęgająca

larwa

brak

się ze skrzeku

zamknięty, serce – jedna

układ krwionośny komora, jeden przedsionek, komora, dwa przedsionki, dwa krwiobiegi; ich erytrocyty

jeden obieg krwi

zawierają jądra komórkowe

poszczególne części mózgowia

są ułożone liniowo;

kresomózgowie jest silnie

jest lepiej rozwinięty.

dotyczy to m.in.

wydłużone u bardziej rozwinięte

niż u ryb; móżdżek jest słabo

śródmózgowia oraz

układ nerwowy

móżdżku. Mózgowie jest

rozwinięty z powodu małej

aktywności i ruchliwości; oczy

zbudowane z pięciu

pęcherzyków ułożonych

zaopatrzone w soczewkę;

narząd słuchu to uszy. błona

liniowo.

bębenkowa oddziela ucho

środkowe od środowiska

zewnętrznego.

narządy wydalania

pranerka, u larw (kijanek) także

pranerka i skrzela

i osmoregulacji

skrzela

obecność powiek

brak

są

obecność łusek

są

Tabela 8. Porównanie gadów z ptakami

Cechy budowy

Gady (Reptilia)

Ptaki (Aves)

ląd (mokradła, wilgotne lasy,

polany leśne, łąki), niektóre ląd, niektóre wtórnie

środowisko życia wtórnie

opanowały opanowały środowiska wodne

środowiska wodne

naskórek

(nabłonek naskórek

(nabłonek

wielowarstwowy rogowaciejący

wielowarstwowy i skóra

pokrycie ciała

właściwa); skóra sucha i skóra właściwa); skóra sucha

pokryta piórami; na

pokryta łuskami i płytkami kończynach tylnych łuski

Szkielet kostny; silna klatka

Czaszka jest masywna piersiowa (grzebień na

i zbudowana z wielu kości; mostku), kości pneumatyczne

łączy się z kręgosłupem za wypełnione

powietrzem

pomocą jednego kłykcia (przystosowanie do lotu),

potylicznego.

kończyny

przednie

Kręgosłup skostniały, można przekształcone w skrzydła, w

wyróżnić kilka odcinków:

pasie barkowym łopatki

szkielet

szyjny (8 – 12 kręgów) i obojczyki. Żebra łączą

i piersiowy (po raz pierwszy kręgosłup z mostkiem; kości

powstaje klatka piersiowa);

zrośnięte; szyja w kształcie

lędźwiowy (bez żeber);

litery „S”, zrośnięcie

krzyżowy – czyli dwa kręgi obojczyków w kształcie litery

łączące się z miednicą; „V”. Silny rozwój kości kruczej

ogonowy.

dającej oparcie na mostku

szkieletowi skrzydeł.

wytwory skóry

płyty kostne u żółwi

brak

właściwej

i krokodyli

brak u wielu gadów jest

kończyny

cechą wtórną (węże,

występują

jaszczurki

beznogie),

u pozostałych występują

narządy wymiany

płuca rurkowate + worki

płuca

gazowej

powietrzne

stałocieplność (właściwość,

która pozwala ptakom na

regulacja

utrzymanie

określonej

zmiennocieplność

temperatury ciała

temperatury ciała –

niezależnie od temperatury

otoczenia)

larwa

brak

zamknięty, serce – dwa zamknięty, serce – dwa

przedsionki, jedna komora z komory i dwa przedsionki, dwa

układ krwionośny niepełną przegrodą, pełna krwiobiegi (płucny i obwodowy); przegroda u krokodyli; dwa erytrocyty

i trombocyty

obieg krwi (duży i mały)

zawierają jądra komórkowe

dobre

rozwinięte

kresomózgowie, pojawia się

kora mózgowa; dobrze w mózgu dobrze rozwinięte

rozwinięte narządy zmysłów; przodomózgowie i móżdżek,

oczy mają zdolność natomiast nieco słabiej

układ nerwowy

akomodacji (dostosowanie się śródmóżdże. doskonały wzrok

oka do wyraźnego widzenia i receptor

równowagi,

przedmiotów oglądanych znakomicie rozwinięty słuch i

z różnych odległości). gałkę wiele ptaków porozumiewa się

oczną przykrywają trzy głosem.

powieki: górna, dolna

i migawkowa

narządy wydalania

nerki ostateczne

i osmoregulacji

obecność powiek

są

obecność łusek

są

żółw, krokodyl, kameleon, struś, kiwi, pingwin, koliber, legwan, padalec, zaskroniec, orzeł, sikorka, papuga, rajski

kobra, żmija, hatterie, ptak, tukan, drozd, kura,

przedstawiciele jaszczurki,

gekon, kogut, bocian, mewa, sowy,

grzechotnik lądowy, żółw jaskółki, kukułki, papugi,

błotny, żółw lądowy, maskonury,

kotylozaury

jajorodne, odbywa się na składają jaja (wyłącznie

rozwój

jajorodne); rozwój prosty;

lądzie; rozwój prosty

gniazdowniki i zagniazdowniki

zapłodnienie

wewnętrzne

Tabela 9. Ptaki i ssaki jako zwierzęta stałocieplne

PTAKI

SSAKI

Udoskonalenie stałocieplności nastąpiło

Udoskonalenie stałocieplności nastąpiło poprzez:

poprzez:

najbardziej sprawny transport gazów;

najbardziej sprawną wymianę gazową,

bezjądrzaste, liczne erytrocyty;

płuca małe, sztywne, rurkowate;

duża, łączna powierzchnia erytrocytów

brak powierzchni zalegającej mechanizm (3500 m2);

podwójnej wentylacji płuc;

do powierzchni, np. człowieka 2 m2;

dużej ilości spożywanego pokarmu

przepona;

pęcherzykowata budowa płuc

Tabela 10. Podział ptaków

PTAKI

Ptaki bezgrzebieniowe

Pingwiny

Ptaki uskrzydlone

ptaki nielatające;

dobrze pływają i nurkują;

ptaki latające;

skrzydła słabo

brak kości

grzebień na mostku;

wykształcone;

pneumatycznych;

kości pneumatyczne;

brak grzebienia na

kończyny przednie pełnią

opanowały różne

mostku;

brak kości

funkcję wioseł;

pneumatycznych;

brak grzebienia na

środowiska

promyki piór nie mają

mostku

haczyków

Tabela 11. Poszczególne odcinki układu pokarmowego ptaka i ich funkcje Część układu

Pełniona funkcja

pokarmowego

dziób rogowy

służy on do chwytania i przytrzymywania pokarmu

przełyk

przystosowanie pokarmu do wola i żołądka

wole

rozmiękczanie pokarmu, przełyk tworzy rozszerzenie

żołądek – część

pokarm zostaje trawiony pod wpływem soków trawiennych

trawiąca

wydzielanych – trawienie pokarmu

dwunastnica

uchodzą do niej przewody trzustki i wątroby

jelito cienkie

wchłanianie strawionego pokarmu

jelito cienkie, jelito odsączanie wody z kału

grube, stek, kloaka

uchodzą przewody moczowe i przewody gruczołów

kloaka

rozrodczych

Tabela 12. Przegląd ssaków łożyskowych

Rzędy ssaków

Nazwy zwierząt

owadożerne

krety, jeże, ryjówki

gryzonie

wiewiórki, susły, bobry, świstaki, mysz, szczur

myszowate

szczur wędrowny i śniady, mysz domowa i polna

drapieżne

łasica, borsuki, wydry, kuny, hiena, kot, tygrys, gepard, niedźwiedź, szop, pies, wilk

kotowate

tygrys, lew, ryś

psowate

wilk, lis, niedźwiedź

walenie

delfiny, orki, koszaloty, płetwal błękitny

świnie, hipopotamy, wielbłądy, hipopotam, lama, żyrafa

parzystnokopytne

jeleniowate

łosie, jelenie, sarny, renifery, żyrafy, antylopy, żubry

i bydło domowe

nieparzystnokopytne tapiry, nosorożce, zebry, osły, konie naczelne

lemury, wyraki, lemury, czepiak, wyjec, makak, gibbon,

orantugan, szympans, goryl

Tabela 13. Cechy charakterystyczne ssaków

Cechy charakterystyczne ssaków

środowisko życia

ląd, woda, jaskinia

pokrycie ciała

sucha skóra, pokryta włosami

wytwory

łojowe, potowe, mleczne, wonne

naskórka

zróżnicowanie

dzielą się na: siekacze, kły, przedtrzonowe, trzonowe.

zębów

budowa serca

serce czterodziałowe (dwa przedsionki i dwie komory)

rozwój mózgu

mózg silnie rozwinięty

miejsce rozwoju

macica, w torbie, w jaju

zarodka

rola gruczołów

wytwarzają mleko w okresie karmienia młodych

mlecznych

Document Outline

Charakterystyczne cechy strunowców (Chordata):
Charakterystyczne cechy kręgowców (Vertebrata)
Tabela 1. Cechy lancetnika zaliczanego zarówno do bezkręgowców jak i kręgowców.
Tabela 2. Porównanie cech lancetnika i minoga
Tabela 3. Porównanie cech krągłoustych i ryb
Tabela 4. Porównanie cech ryb kostnoszkieletowych i chrzęstnoszkieletowych
Tabela 5. Porównanie płazów ogoniastych z płazami bezogonowymi.
Tabela 6. Porównanie cech płazów bezogoniastych z ogoniastymi.
Tabela 7. Porównanie cech ryb i płazów
Tabela 8. Porównanie gadów z ptakami
Tabela 9. Ptaki i ssaki jako zwierzęta stałocieplne
Tabela 10. Podział ptaków
Tabela 11. Poszczególne odcinki układu pokarmowego ptaka i ich funkcje
Tabela 12. Przegląd ssaków łożyskowych
Tabela 13. Cechy charakterystyczne ssaków

Coś ze zwierząt

Document Outline