Sto lat pami�ci magnetycznych
ChociaŻ zapis magnetyczny jest dziĘ powszechny,
początki by"y trudne. Nie do koł
ca rozumiano
teoretyczne podstawy zjawiska, praktyczne zastosowania
pojawia"y si� rzadko, a ponadto rozwojowi tej techniki
nie sprzyja"y ani czynniki polityczne, ani gospodarcze
James D. Livingston
a noĘnikach magnetycznych nego by"y rozstrzygającym dowodem (jak pokazuje przypadek sekretarki Ro-
jest przechowywana wi�kszo� w aferze Watergate  zmusi" on prezy- se Mary Woods i nies"awna przerwa na
NĘwiatowych zasobów informa- denta Richarda Nixona do rezygnacji. taĘmach ze sprawy Nixona).
cji: dane na dyskach komputerowych, W zesz"ym roku inne taĘmy ujawni"y Jednak ten liczący juŻ 100 lat wynala-
filmy i muzyka na taĘmach audio i wi- niew"aĘciwe stosunki prezydenta Billa zek nie budzi" szczególnego zaintereso-
deo, wiadomoĘci na automatycznych Clintona z by"ą praktykantką z Bia"ego wania przez ca"e dziesi�ciolecia. Fizycz-
sekretarkach, dane finansowe na pa- Domu, co sta"o si� przyczyną kolejne- ne podstawy zapisu magnetycznego nie
skach magnetycznych kart kredytowych go skandalu w sferach rządowych. by"y do koł
ca jasne, odpowiednie urzą-
i bankomatowych. Wszystkie te noĘni- Nie wywo"ując takich wstrząsów, pa- dzenia niezupe"nie gotowe do uŻycia,
ki przechowują s"owa, liczby, obrazy mi�ci magnetyczne komputerów latami a warunki gospodarcze i polityczne nie
i dęwi�ki jako niewidzialne wzory po"u- przechowują dane dotyczące ludzi, to- sprzyja"y szybkiemu wdroŻeniu. Nato-
dniowych i pó"nocnych biegunów ma- warów i pieni�dzy. W erze informacji miast w ciągu drugiego pó"wiecza swe-
gnetycznych. W ubieg"ym roku techni- s"uŻą za magazyny elektronicznej wie- go istnienia sta" si� bezcennym narz�-
ka zapisu magnetycznego obchodzi"a dzy, gromadząc dane naukowe, medycz- dziem nowoczesnego spo"eczeł
stwa.
setną rocznic� powstania. ne, przemys"owe i finansowe. ChociaŻ
W ostatnich dziesi�cioleciach zdarza- inne noĘniki, takie jak taĘma filmowa, Pierwsze pami�ci magnetyczne
"o si�, Że informacje zapisane na noĘni- papier czy CD-ROM-y, są równie po-
kach magnetycznych wywiera"y wp"yw wszechne, zapis magnetyczny ma jed- Od doĘ� dawna ludzie wiedzieli, Że
na losy spo"eczeł
stw. W latach siedem- nak istotną zalet�: pozwala on "atwo po- pewne materia"y  pami�tają kierunek,
dziesiątych nagrania z Gabinetu Owal- wtórnie zapisa� lub skasowa� informacj� w którym zosta"y namagnesowane. JuŻ
1915
1898
LUSITANIA zostaje zatopiona
VALDEMAR POULSEN,
przez U-Boota, co wzmaga
duł
ski inŻynier,
podejrzenia Amerykanów,
wynalazca telegrafonu
Że Niemcy nagrywają wiadomoĘci
(powyŻej), urządzenia
za pomocą telegrafonów,
wykorzystującego zapis
a nast�pnie nadają je
magnetyczny do
w przyspieszonym tempie.
rejestracji ludzkiego
g"osu na stalowych
drutach lub taĘmach.
1900
CESARZ FRANCISZEK JÓZEF
nagrywa swój g"os na telegrafonie
podczas Wystawy �wiatowej
w ParyŻu, na której urządzenie to
wywo"a"o sensacj�.
1928
FRITZ PFLEUMER, austriacki chemik,
konstruuje urządzenie wykorzystujące
do zapisu niewiele waŻącą taĘm� pokrytą
76 �WIAT NAUKI Styczeł
1999
cząstkami materia"u magnetycznego.
CORBIS-BETTMANN
TELEBIBLIOTEKET-TELE DANMARK
UPI/CORBIS-BETTMANN
EMTEC MAGNETICS
200 lat p.n.e. nadworni magicy chił
skie- Elektromagnes  odczytywa" pole ma- za" si� nieco doskonalszy technicznie.
go cesarza konstruowali kompasy, gnetyczne zapami�tane w strunie i za- W artykule zamieszczonym w Scienti-
wykorzystując magnetyt, bogaty w Że- mienia" je na prąd elektryczny (dzi�ki fic American w 1900 roku napisano, Że
lazo minera" o silnych w"aĘciwoĘciach zjawisku indukcji elektromagnetycznej), dęwi�k uzyskiwany z telegrafonu  jest
magnetycznych. który nast�pnie by" przetwarzany na bardzo wyraęny i ca"kowicie pozbawio-
Dopiero jednak w XIX wieku, kiedy dęwi�k przez s"uchawk�. Przyjaciel ny nieprzyjemnych trzasków typowych
naukowcy zacz�li odkrywa� związek Poulsena us"ysza" st"umiony jego g"os! dla fonografu . JednakŻe zanim zapis
pomi�dzy elektrycznoĘcią i magnety- Poulsen szybko ulepszy" swoje urzą- magnetyczny znalaz" powszechne za-
zmem, sta"y si� magnesy podstawą tak dzenie  w jednym z wariantów stalowa stosowanie, up"yn�"o pó" wieku.
waŻnych wynalazków, jak telegraf, tele- struna by"a nawini�ta na cylinder 
fon, generator, transformator czy silnik i zg"osi" do opatentowania w róŻnych Powolny start
elektryczny. Pod koniec stulecia materia" krajach. Początkowe reakcje by"y wsz�-
magnetyczny zosta" wykorzystany do dzie jednakowo negatywne. W USA Co wi�c wstrzyma"o rozwój tak bar-
zapisania i odtworzenia ludzkiego g"o- pracownik urz�du patentowego napi- dzo obiecującego wynalazku? History-
su. W roku 1898 duł
ski inŻynier Valde- sa" w opinii, Że telegrafon nie b�dzie cy obwiniają za to zarówno biznes, jak
mar Poulsen opatentowa" urządzenie dzia"a�, gdyŻ jego opis  przeczy wszyst- i przemys". Początkowo American Tele-
nazwane telegrafonem. kim prawom magnetyzmu . Wydaje si� phone & Telegraph Company (AT&T)
Poulsen, pracownik Kopenhaskiej jednak, Że nie wszystkie prawa magne- opiera"a si� wprowadzeniu telegrafonu,
Kompanii Telefonicznej, sądzi", Że lu- tyzmu by"y wtedy znane, bo urządze- poniewaŻ obawia"a si� utraty jednej trze-
dziom przyda"oby si� urządzenie reje- nie naprawd� dzia"a"o. ciej klientów na wiadomoĘ�, Że ich roz-
strujące telefoniczne wiadomoĘci. Zade- Seria publicznych demonstracji mowy mogą by� rejestrowane. W 1906
monstrowa" on ide� swego wynalazku wkrótce dowiod"a racji Poulsena. Na roku czasopismo Technical World opubli-
przyjacio"om, pos"ugując si� stalową stru- Wystawie �wiatowej w ParyŻu w roku kowa"o artyku" zatytu"owany  A Spool
ną fortepianową rozciągni�tą w laborato- 1900 telegrafon odniós" spektakularny of Wire Speaks (Zwój drutu mówi), któ-
rium. Przesuwa" elektromagnes wzd"uŻ sukces, zadziwiając wielu zwiedzają- ry rozpoczyna" si� od rozmowy dwóch
struny, krzycząc w tym czasie do po"ą- cych, a wĘród nich cesarza Austro-W�- fikcyjnych biznesmenów, Jonesa i Brow-
czonego z elektromagnesem mikrofonu. gier Franciszka Józefa  nagranie jego na. Panowie k"ócili si� zawzi�cie o to, co
Urządzenie zamienia"o mow� na sygna" g"osu jest obecnie najstarszym zacho- Brown powiedzia"  lub czego nie po-
elektryczny, który by" nast�pnie dostar- wanym zapisem magnetycznym. wiedzia"  w poprzedniej rozmowie tele-
czany do elektromagnesu wytwarzają- OczywiĘcie nie Poulsen pierwszy za- fonicznej. Gdy nie mogli dojĘ� do poro-
cego pole magnetyczne o nat�Żeniu rejestrowa" i odtworzy" ludzki g"os. Po- zumienia, Jones wyją" ze swojego biurka
zmieniającym si� wraz z g"oĘnoĘcią, wy- nad 20 lat wczeĘniej Tomasz Edison zwój drutu i za"oŻy" do telegrafonu. Ku
sokoĘcią i innymi parametrami g"osu. To opatentowa" fonograf, który w pierwot- niezadowoleniu Browna zapis ujawni",
zmienne pole magnetyczne by"o rejestro- nej wersji zapisywa" dęwi�ki w postaci Że racj� mia" Jones.
wane w kolejnych fragmentach struny. rowków wycinanych w folii nawini�tej Z obawy o zachowanie prywatnoĘci
Poulsen dotar" do koł
ca drutu, po na cylinder. Póęniej foli� zastąpiono wo- pierwszym amerykał
skim produktem,
czym powróci" do jego początku i wy- skowymi cylindrami, a te z kolei plasti- w którym zastosowano ide� zapisu ma-
mieni" mikrofon na s"uchawk�. Póęniej kowymi dyskami. gnetycznego, by" dyktafon, produko-
jeden z jego przyjació" przesuwa" elek- Gdy Poulsen og"osi" swój wynalazek, wany przez American Telegraphone
tromagnes wzd"uŻ struny i urządzenie fonograf by" juŻ powszechnie znanym Company za"oŻoną w roku 1903. Jed-
dzia"a"o odwrotnie niŻ poprzednio. urządzeniem. Mimo to telegrafon oka- nak konkurencyjne urządzenia oparte
1933
ADOLF HITLER zostaje
kanclerzem Niemiec.
Gestapo kupuje
duŻo magnetycznych
rejestratorów, które
wykorzystuje do
zapisu przes"uchał
.
Lata trzydzieste
BLATTNERPHONE jest uŻywany
1936
przez BBC do retransmisji
MAGNETOPHON pos"uŻy" do
audycji radiowych. Do za"oŻenia
nagrania koncertu London
szpuli z ci�Żką stalową taĘmą
Philharmonic Orchestra
potrzebne są dwie osoby.
w Ludwigshafen; noĘnikiem
by"a plastikowa taĘma
pokryta tlenkiem Żelaza.
Nagranie przetrwa"o do dzisiaj.
AMPEX ARCHIVES
UPI/CORBIS-BETTMANN
EMTEC MAGNETICS
na fonografie, takie jak Ediphone i Dic- przesy"anych nast�pnie z duŻą szyb- g"oĘnoĘci, a niemiecki wynalazca Kurt
taphone, mia"y 20-letnią przewag�: by- koĘcią za pomocą telegrafu. Depesze te Stille pracowa" nad zmodyfikowanym
"y tał
sze, "atwiejsze w obs"udze i mniej mia"y by� rejestrowane na telegrafonach telegrafonem do zapisywania znacznie
zawodne. zainstalowanych na "odziach podwod- d"uŻszych wiadomoĘci. W kulminacyj-
Niestety, telegrafonu nie dawa"o si� nych, na których wiadomoĘci odtwa- nych momentach podczas prezentacji
udoskonali�, poniewaŻ niewiele wie- rzano z normalną szybkoĘcią. Podejrze- handlowych Stille (którego nazwisko,
dziano o zjawiskach fizycznych, na któ- nia wzros"y, gdy radioamator z New o ironio, znaczy po niemiecku  cisza )
rych oparte by"o jego dzia"anie. Zamia- Jersey odkry", Że zak"ócenia radiowe, si�ga" do kieszeni, wyciąga" stalowy cy-
n� dęwi�ku na sygna" elektryczny, a które obserwowa" nocami, są wiadomo- linder d"ugoĘci oko"o 20 cm i z dumą
nast�pnie na pole magnetyczne rozu- Ęciami przesy"anymi alfabetem Morse a; oznajmia", Że  na tej ma"ej rurce moŻe
miano doĘ� dobrze dzi�ki wczeĘniej- wystarczy"o je odtworzy� w zwolnio- zarejestrowa� ca"ą symfoni� !
szym doĘwiadczeniom z telefonem. Jed- nym tempie. Jedną z firm, która zakupi"a licencj�
nak mechanizm, który sprawia", Że to W 1914 roku rząd USA przeją" kon- na opracowaną przez Stille a technolo-
pole magnetyczne mog"o by� zapami�- trol� nad stacją w Tuckerton. Podobny gi� zapisu, by"a Ludwig Blattner Pictu-
tane w noĘniku takim jak stalowy drut, los spotka" równieŻ stacj� w Sayville, re Company z Wielkiej Brytanii. Opra-
w tamtych czasach by" postrzegany jako gdy niemiecka "ódę podwodna zatopi"a cowano w niej magnetyczny rejestrator
graniczący z magią. Inna wada telegra- u wybrzeŻy Irlandii brytyjski liniowiec o nazwie Blattnerphone. Urządzenie,
fonu to niewystarczająca g"oĘnoĘ� od- Lusitania. RównieŻ Marynarka Wo- pierwotnie przeznaczone do produkcji
twarzanego dęwi�ku. jenna Stanów Zjednoczonych zakupi"a filmów dęwi�kowych, znalaz"o zasto-
Jednak nie trudnoĘci techniczne oka- 14 telegrafonów, urządzenia te jednak sowanie w szybko rozwijającej si� ra-
za"y si� najwi�kszym problemem Ame- nigdy nie dzia"a"y prawid"owo. Póę- diofonii. Począwszy od 1931 roku BBC
rican Telegraphone Company. Kilka niej oskarŻono o zdrad� pracowników (British Broadcasting Company) stoso-
spoĘród niewielkiej liczby sprzedanych American Telegraphone, która juŻ i tak wa"o Blattnerphone y do retransmito-
telegrafonów zosta"o zainstalowanych boryka"a si� z k"opotami wynikający- wania swoich audycji na ca"ym Ęwiecie,
na transatlantyckich stacjach telegraficz- mi z niew"aĘciwego zarządzania i ni- natychmiastowego odtwarzania nagrał

nych w Tuckerton (New Jersey) i Say- k"ej sprzedaŻy (zosta"o kupionych tro- podczas prób oraz utrwalania waŻnych
ville (Nowy Jork), z których pierwszą ch� ponad 100 urządzeł
). Nic wi�c przemówieł
i informacji o istotnych
obs"ugiwa"a niemiecka firma Telefun- dziwnego, Że pechową firm� przeją" wydarzeniach.
ken, a drugą powiązana z Niemcami fir- syndyk, wskutek czego w USA zaprze- Blattnerphone budzi" respekt. Wyso-
ma amerykał
ska. By"o teŻ wiadomo, Że stano w zasadzie na 20 lat prac nad ko- ka i szeroka na pó"tora metra oraz g"�-
niemiecka marynarka wojenna zakupi- mercyjnym wykorzystaniem zapisu boka na 50 cm maszyna waŻy"a niemal
"a telegrafony na potrzeby swoich "odzi magnetycznego. ton� (900 kg). NoĘnikiem, na którym za-
podwodnych. pisywano dęwi�k, by"a stalowa taĘma
Po wybuchu I wojny Ęwiatowej te W Europie "atwiej szerokoĘci oko"o 3 mm przesuwająca si�
dwie po"oŻone na wschodnim wybrze- przed g"owicą z pr�dkoĘcią oko"o 1m/s.
Żu USA stacje telegraficzne podejrzewa- Na starym kontynencie idea zapisu Pó"godzinne nagranie wymaga"o mniej
no o przekazywanie informacji wojsko- magnetycznego znalaz"a znacznie lep- wi�cej 1.5 km taĘmy.
wych niemieckim "odziom podwodnym sze warunki rozwoju. Dzi�ki zastoso- Jednak Blattnerphone mia" swoje za-
operującym na Atlantyku. Roznios"a waniu elektronicznych wzmacniaczy lety. Podczas gdy montaŻ ĘcieŻki dęwi�-
si� m.in. pog"oska, Że telegrafony s"uŻą przed nadejĘciem lat dwudziestych upo- kowej za pomocą fonografu wymaga"
do rejestrowania tajnych wiadomoĘci, rano si� z problemem niedostatecznej powtórnego nagrywania, stalowe taĘmy
1947
BING CROSBY SHOW 
pierwszy duŻy amerykał
ski
program radiowy
nie nadawany  na Żywo .
1952
PAMIó� RDZENIOWA komputera Whirlwind I
przechowuje 256 bitów danych.
Lata pi��dziesiąte
TWARDE DYSKI zaczynają
przejmowa� rol� pami�ci
magnetycznej komputerów.
Pierwsze takie urządzenie
powstaje w IBM w 1957 roku.
Póęniejszy produkt (u góry)
sk"ada si� z 50 dysków
o "ącznej pojemnoĘci
56 megabajtów.
78 �WIAT NAUKI Styczeł
1999
IBM CORPORATION
UPI/CORBIS-BETTMANN
MITRE CORPORATION ARCHIVES
ELEKTROMAGNES CEWKA, PRZEZ
KTÓRŃ P�YNIE
da"y si� stosunkowo "atwo cią� i spa- tyczne mia"y jedną powaŻną wad�: wy-
PRŃD ELEKTRYCZNY
wa�. Niestety, spawane po"ączenia cza- maga"y niezwykle d"ugich i ci�Żkich sta-
sem p�ka"y, a fragmenty stalowych taĘm lowych taĘm lub drutów. Dzisiaj na-
niebezpiecznie przecina"y powietrze. ukowcy wiedzą doskonale, Że taki noĘnik
Mimo to zasadniczo Blattnerphone y si� by" raczej niezbyt dobrym rozwiązaniem.
sprawdza"y, a róŻne wersje tych urzą- Dlatego zasadniczy post�p dokona" si�
dzeł
w niektórych krajach by"y uŻywa- w roku 1927, kiedy austriacki chemik
ne aŻ do roku 1945. Fritz Pfleumer wymyĘli" papierową ta-
Powró�my do Niemiec z roku 1925. Ęm� pokrytą sproszkowanym materia-
NO�NIK
Stille i jego wspó"pracownicy opraco- "em magnetycznym. Podobne rozwiąza-
MAGNETYCZNY
wali i wprowadzili na rynek urządze- nie sugerowa" amerykał
ski inŻynier
nie, b�dące po"ączeniem dyktafonu i te- Oberlin Smith w artykule opublikowa-
lefonicznego aparatu zg"oszeniowego. nym juŻ w roku 1888. Przedstawi" w nim
POLE
W przeciwieł
stwie do AT&T wiele eu- takŻe ide� magnetycznego rejestratora,
MAGNETYCZNE
ropejskich firm telefonicznych zezwo- ale jego pomys"y nigdy nie doczeka"y si�
li"o na pod"ączanie takich rejestratorów realizacji. Tak wi�c pierwszy skonstru-
do swoich sieci. Popyt na dyktafony jed- owa" takie urządzenie Poulsen.
nak by" w Niemczech niewielki z po- Pfleumer opracowywa" technologi�
wodu panującego wtedy kryzysu gos- produkcji papieru w kolorze z"otym do
podarczego  praca stenografistek oka- ustników papierosów. Polega"a ona na
za"a si� znacznie tał
sza. rozprowadzeniu drobin brązu w kleju,
Udoskonalona wersja maszyny Stil- a nast�pnie naniesieniu tej mieszaniny
le a zosta"a wprowadzona na rynek na powierzchni� papieru. Pfleumer do-
przez firm� Lorenz w roku 1933, mniej szed" do wniosku, Że w podobny spo-
ZAPAMIóTANE POLE MAGNETYCZNE
wi�cej wtedy, gdy Adolf Hitler doszed" sób moŻna pokry� papier drobinami
do w"adzy, i wkrótce zacz�"o ją kupowa� Żelaza. W roku 1928 zbudowa" rejestra-
w duŻych iloĘciach Gestapo do rejestra- tor magnetyczny, w którym jako noĘni- ZAPIS MAGNETYCZNY moŻe pos"uŻy� do
cji przes"uchał
i rozmów telefonicznych. ka uŻy" takiej w"aĘnie papierowej taĘmy. zapami�tania dęwi�ku, obrazu lub danych
Lorenz wyprodukowa"a takŻe rejestra- Urządzenie wyróŻnia"o si� prostym me- komputerowych. Informacj� najpierw prze-
tor wykorzystujący do zapisu stalową chanizmem, który przesuwa" lekką ta- twarza si� na sygna" elektryczny, który jest
nast�pnie kierowany przez zwoje cewki
taĘm�, którego uŻywano w Niemieckiej Ęm� wzd"uŻ nowego typy g"owicy ma-
elektromagnesu. Powsta"e zmiany pola ma-
Rozg"oĘni Radiowej. Rozg"oĘni tej oraz gnetycznej. By"o tak obiecujące, Że do
gnetycznego (czerwony) są odwzorowy-
BBC zawdzi�czamy, Że w latach trzy- 1932 roku firma AEG wykupi"a wszyst-
wane w noĘniku magnetycznym, który po-
dziestych magnetyczne rejestrowanie au- kie patenty Pfleumera.
rusza si� wzgl�dem elektromagnesu. Gdy
dycji radiowych sta"o si� w Europie po- Koncern AEG podją" wspó"prac� z fir-
sygna" elektryczny ma posta� sinusoidy,
wszechne. W tym czasie po drugiej mą chemiczną I. G. Farben (obecnie
odpowiadający mu wzór w materiale ma-
stronie Atlantyku amerykał
skie stacje BASF), aby zbada� moŻliwoĘ� zastoso-
gnetycznym b�dzie równieŻ przypomina"
ogranicza"y si� niemal wy"ącznie do au- wania drobin innych materia"ów ma-
sinusoid�.
dycji nadawanych na Żywo. gnetycznych na róŻnych rodzajach pod-
Pomimo sukcesów, jakie odnosi"y "oŻy. Odkryto, Że najlepsze rezultaty daje
w Europie, pierwsze rejestratory magne- sproszkowany tlenek Żelaza naniesiony
1959
NIKITA CHRUSZCZOW dyskutuje
z Richardem Nixonem podczas
zwiedzania wystawy sprz�tu
domowego uŻytku w Moskwie.
Ta nie zaplanowana rozmowa,
zarejestrowana na taĘmie wideo,
przesz"a do historii
jako Debata Kuchenna.
1956
PROTOTYP VR-1000,
pierwszego komercyjnego magnetowidu,
1963
demonstruje firma Ampex.
KASETA MAGNETOFONOWA
Urządzenie jest duŻe i skomplikowane,
wprowadzona przez Philipsa.
a taĘma ma szerokoĘ� 5 cm.
Póęniej pojawią si� kasety z taĘmą
oĘmioĘcieŻkową i mikrokasety.
�WIAT NAUKI Styczeł
1999 79
BRYAN CHRISTIE
AMPEX ARCHIVES
NATIONAL ARCHIVES AND
RECORDS ADMINISTRATION
ARCHIVE PHOTOS
(kaseta audio);
BLANK ARCHIVES/
ARCHIVE PHOTOS
(kaseta 8-ĘcieŻkowa)
na plastikową taĘm�. Prace zaowocowa- stalowe druty rejestratorów. S"uŻy"y nagranie z Magnetophonu, zdecydowa"
"y urządzeniem o nazwie Magnetophon, one do zapisywania wiadomoĘci na si� natychmiast. Jego program sta" si�
które zosta"o zaprezentowane publicz- pok"adach samolotów i okr�tów, a tak- pierwszą w USA waŻną audycją radiową
nie w roku 1935 podczas Berlił
skiej Że na polu walki. nadawaną z taĘmy.
Wystawy Radiowej. W listopadzie na- Przez wiele miesi�cy Mullin uŻywa"
st�pnego roku pos"uŻy"o ono do zareje- Stany nadrabiają sprz�tu i taĘm, które przywióz" z Nie-
strowania koncertu London Philharmo- miec. Jednak juŻ w 1948 roku Ampex
nic Orchestra w Ludwigshafen w Niem- Brytyjscy i amerykał
scy eksperci Ęle- Corporation wyprodukowa"a udosko-
czech. Nagranie przetrwa"o do dzisiaj. dzący niemieckie transmisje byli jednak naloną wersj� Magnetophonu. RównieŻ
Kiedy udoskonalono metod� zapisu Ęwiadomi, Że przeciwnik ma doskonal- inni wytwórcy wprowadzili wkrótce na
dzi�ki zastosowaniu podmagnesowa- sze urządzenie. By" to Magnetophon, któ- rynek konkurencyjne urządzenia. Tym-
nia, czyli na"oŻenia na zapisywany sy- rego egzemplarz znaleziono w ostatnich czasem kompanie takie jak 3M opraco-
gna" o cz�stotliwoĘci akustycznej sygna- miesiącach walk w Europie. Gdy amery- wa"y technologie produkcji lepszych
"u o znacznie wyŻszej cz�stotliwoĘci kał
skie oddzia"y zdoby"y studia Radia taĘm. W ciągu kilku lat taĘma magne-
i sta"ej amplitudzie (co polepszy"o jakoĘ� Luksemburg, przypuszczalnie trafi"y na tyczna zastąpi"a ca"kowicie drut jako
dęwi�ku), Magnetophon szybko wy- Magnetophon, z którego odtwarzano jed- noĘnik zapisu, a nagrywanie progra-
przedzi" wszystkich rywali. Jest uwaŻa- no z ostatnich krzykliwych przemówieł
mów radiowych przed emisją sta"o si�
ny za bezpoĘredniego poprzednika Hitlera zarejestrowane na udoskonalonej w USA powszechne. �atwoĘ� modyfi-
wspó"czesnych magnetofonów. wersji taĘmy pomys"u Pfleumera. Ame- kacji zapisu magnetycznego umoŻliwi-
Tak imponujące sukcesy Europejczy- rykał
scy Żo"nierze zdemontowali kilka "a montaŻ fragmentów kilku zarejestro-
ków sk"oni"y w koł
cu AT&T do rozpo- egzemplarzy skonfiskowanej aparatury wanych w studiu wersji piosenki w celu
cz�cia badał
na techniką zapisu ma- i przetransportowali je do USA, gdzie otrzymania idealnego nagrania, doda-
gnetycznego. Cho� prace te nie dopro- mia"y odegra� zasadniczą rol� w tworze- wanie Ęmiechu publicznoĘci czy usu-
wadzi"y do szybkiego opracowania ja- niu koniunktury na zapis magnetyczny wanie z nagranego materia"u niepoŻą-
kichkolwiek urządzeł
komercyjnych, w okresie powojennym. danych efektów, takich jak niefortunny
umoŻliwi"y jednak dostawy magnetycz- Jednym z tych Żo"nierzy by" Jack Mul- kaszel Crosby ego po zdaniu  If you li-
nych rejestratorów dla armii USA w lin, który w roku 1947 zademonstrowa" ke smoking (JeĘli lubisz pali�) w rekla-
okresie II wojny Ęwiatowej. Do AT&T Magnetophon piosenkarzowi o nazwi- mie chesterfieldów.
do"ączy"y takŻe inne amerykał
skie fir- sku Bing Crosby. Ten popularny wyko- Camras i inni wypromowali takŻe za-
my, takie jak Brush Development Cor- nawca w swoich programach radiowych pis magnetyczny do rejestrowania ĘcieŻ-
poration, w której projektem kierowa" nadawanych przez NBC wyst�powa" na ki dęwi�kowej filmów. Początkowo sto-
inŻynier Semi Begun (wspó"pracowa" Żywo, nie lubi" jednak związanych z tym sowano do tego celu zapis optyczny,
ze Stillem, zanim opuĘci" nazistowskie ograniczeł
. PoniewaŻ NBC zabrania"a polegający na zamianie g"osu na sygna"
Niemcy w 1935 roku), Armour Re- w tym czasie rejestrowania programów, Ęwietlny o zmiennej intensywnoĘci,
search Foundation pod przewodnic- Crosby przeniós" si� do ABC, która pro- utrwalany nast�pnie na tej samej taĘmie
twem amerykał
skiego inŻyniera Ma- wadzi"a bardziej liberalną polityk�. Nie- filmowej co obraz. Zapis magnetyczny
rvina Camrasa i General Electric ko- stety, jakoĘ� dęwi�ku uzyskiwana ze sto- znacznie u"atwia" montaŻ dialogów,
rzystająca z licencji udzielonej przez Ar- sowanych wówczas p"yt gramofono- muzyki i efektów dęwi�kowych, nowa
mour Research. Wspólnie firmy te wy- wych nagrywanych i odtwarzanych metoda szybko si� wi�c przyj�"a. Do ro-
produkowa"y na potrzeby armii ame- z pr�dkoĘcią na 33 1/3 obrotu/min by"a ku 1951 w ogromnej wi�kszoĘci holly-
rykał
skiej tysiące wykorzystujących cz�sto kiepska. Kiedy Crosby us"ysza" woodzkich filmów dęwi�k by" juŻ reje-
1974
RICHARD NIXON sk"ada
rezygnacj�, gdy nagrania
magnetofonowe z Gabinetu
1991
Owalnego ujawniają jego
BRUTALNO�� POLICJI
rol� w aferze Watergate.
wychodzi na jaw po odtworzeniu
przez telewizj� nagrania wideo
ukazującego pobicie
Rodneya Kinga.
1998
1971
MONICA LEWINSKY staje si�
DYSKIETKI mia"y
centralną postacią prezydenckiego
z początku Ęrednic� 8 cali,
skandalu, którego wiele szczegó"ów
póęniej 5.25 (z lewej)
ujawni"y dokonane po kryjomu
i 3.5 cala.
nagrania rozmów telefonicznych.
DONAL PHILBY FPG International
80 �WIAT NAUKI Styczeł
1999
UPI/CORBIS-BETTMANN
KTLA-CHANNEL 5
KEN CEDENO
Sipa
strowany magnetycznie, mimo Że ko- wskazówek zegara lub przeciwnym, hotelowymi kluczami, identyfikatorami
pie dostarczane do kin mia"y nadal reprezentując w ten sposób binarną 1 lub osobistymi i kartami dost�pu takŻe nie-
optyczne ĘcieŻki dęwi�kowe. 0. Innymi rodzajami pami�ci magne- s"ychanie wzros"y. Ponadto wiele gospo-
Nast�pną ga"�zią przemys"u rozryw- tycznych komputerów są m.in. taĘmy darstw domowych ma dziĘ automatycz-
kowego, która w okresie powojennym (UNIVAC I  pierwszy amerykał
ski ko- ną sekretark�, dok"adnie to samo urzą-
szybko przyswoi"a sobie technik� zapisu mercyjny komputer  wykorzystywa" ta- dzenie, którego skonstruowanie Poulsen
magnetycznego, by"a telewizja. W roku Ęm� jako swoją pami�� masową), b�bny postawi" sobie za cel 100 lat temu.
1949 zuŻywa"a juŻ wi�cej taĘmy filmowej (cylindry pokryte materia"em magne-
niŻ Hollywood. A tymczasem na hory- tycznym z rozmieszczonymi na obwo- Nagrywa� czy nie
zoncie pojawi"a si� nowa spokrewniona dzie ĘcieŻkami) oraz dyski (zarówno dys-
z poprzednią technika, która wydawa"a kietki, jak i tzw. dyski twarde). Technika zapisu magnetycznego 
si� wprost stworzona dla telewizji  ma- W latach siedemdziesiątych pami�ci umoŻliwiająca "atwe i dyskretne utrwa-
gnetyczny zapis obrazu. Aby jednak ją rdzeniowe zosta"y zastąpione pó"prze- lanie ludzkich s"ów i dzia"ał
 rodzi py-
zastosowa�, inŻynierowie musieli poko- wodnikowymi, są one jednak nadal pod- tania natury etycznej. NiezaleŻnie, czy
na� zasadniczą trudnoĘ�. stawowym rodzajem pami�ci masowej uŻyta w dobrym, czy w z"ym celu, pa-
Utrwalenie dęwi�ku wymaga zareje- komputerów. W ostatnich latach prze- mi�� drobin materia"u magnetycznego
strowania i odtworzenia sygna"ów o cz�- mys" komputerowy dokona" ogromnych jest znacznie bardziej obiektywna i nie-
stotliwoĘciach si�gających 20 kHz  czy- post�pów w zwi�kszaniu g�stoĘci zapi- zawodna niŻ elektrochemiczny mecha-
li maksymalnej cz�stotliwoĘci, jaką moŻe su na dyskach magnetycznych. Warstwy nizm ludzkiego mózgu.
us"ysze� cz"owiek. Sygna" wizyjny za- tlenku Żelaza zosta"y zastąpione przez Rejestrując wydarzenia, balansujemy
wiera jednak znacznie wi�cej informacji. bogate w kobalt stopy, wykazujące lep- pomi�dzy poszukiwaniem prawdy a za-
Aby wywo"a� z"udzenie ciąg"ego ruchu, sze w"aĘciwoĘci magnetyczne niŻ tlen- chowaniem czyjejĘ prywatnoĘci. Cho-
system telewizji uŻywany w USA (stan- ki. Ponadto w g"owicach czytających wy- ciaŻ niektórzy mogą twierdzi�, Że na-
dard NTSC) wyĘwietla 30 kompletnych korzystuje si� teraz nie zjawisko indukcji grywanie czy filmowanie ludzi bez ich
obrazów na sekund� (w Europie i wielu elektromagnetycznej, lecz magnetorezy- wiedzy jest moralnie naganne, to jed-
krajach cz�stotliwo� ta wynosi 25 obra- stancyjne  zmienne pole zapami�tane nak zapis wideo pobicia Rodneya Kin-
zów na sekund�), z których kaŻdy sk"a- w warstwie magnetycznej moduluje re- ga uĘwiadomi" spo"eczeł
stwu, jak bru-
da si� z kilkuset poziomych linii, kaŻda zystancj� materia"u pokrywającego g"o- talne bywają dzia"ania policji. W mniej
linia zaĘ z kilkuset drobnych punktów. wic� [patrz: Mark H. Kryder,  Data- g"oĘnych sprawach systemy telewizyjne-
Zamiast przyspiesza� bieg taĘmy ma- Storage Technologies for Advanced go nadzoru pomog"y wykry� przypad-
gnetycznej, inŻynierowie konstruujący Computing ; Scientific American, paę- ki molestowania w niektórych oĘrod-
pierwsze magnetowidy sprytnie umie- dziernik 1987]. W rezultacie mimo ro- kach opieki i szpitalach. Systemy moni-
Ęcili g"owic� nagrywająco-odtwarzającą snącej konkurencji ze strony noĘników torujące w bankach i zak"adane za zgo-
na obracającym si� kole, aby zwi�kszy� optycznych (takich jak CD-ROM-y) tech- dą sądu pods"uchy bardzo cz�sto do-
wzgl�dną pr�dkoĘ� ruchu g"owicy i ta- nika zapisu magnetycznego we wszyst- prowadzają przest�pców przed oblicze
Ęmy. Rozwiązanie to zastosowa" Ampex kich swoich formach (w tym hybrydo- Temidy, a tzw. czarne skrzynki rejestru-
w pierwszym komercyjnym magnetowi- wa, czyli dyski magnetooptyczne) jest jące prac� urządzeł
pok"adowych w sa-
dzie wprowadzonym w roku 1956. Obec- ciągle zasadniczą metodą przechowy- molotach pozwalają na wyjaĘnienie
nie nagrywanie programów przed emisją wania elektronicznych informacji. przyczyn katastrof lotniczych.
jest zjawiskiem tak codziennym, Że jeĘli Dzi�ki nieustannemu udoskonalaniu Gdy to podsumujemy, musimy dojĘ�
któryĘ jest nadawany na Żywo, podkreĘla sprz�tu powszechnego uŻytku od lat do wniosku, Że wynalazek Poulsena
si� to jako jego szczególną zalet�. pi��dziesiątych spo"eczne zaintereso- z 1898 roku z pewnoĘcią przyniós" wi�-
Wp"yw II wojny Ęwiatowej na rozpo- wanie techniką zapisu magnetycznego cej dobra niŻ z"a. ZdolnoĘ� materia"ów
wszechnienie techniki zapisu magnetycz- stale wzrasta. Philips wprowadzi" na ry- magnetycznych do zapami�tywania da-
nego wykracza daleko poza Ęwiat prze- nek w roku 1963 kasety magnetofono- nych, utrwalania obrazów i dęwi�ków
mys"u rozrywkowego. Wojenny wysi"ek we i w ciągu 20 lat pod wzgl�dem wiel- jest dla wspó"czesnego spo"eczeł
stwa
Stanów Zjednoczonych przyspieszy" tak- koĘci sprzedaŻy wyprzedzi"y one p"yty bezcenna. Sto lat temu Poulsen nie móg"
Że rozwój komputerów. Jedna z pierw- gramofonowe. Magnetowidy domowe- si� nawet domyĘla�, jak daleko idące
szych takich maszyn  Whirlwind I opra- go uŻytku pojawi"y si� w latach siedem- konsekwencje pociągnie za sobą skon-
cowywana w Massachusetts Institute of dziesiątych. DziĘ w przypadku licznych struowanie tego niedoskona"ego urzą-
Technology w latach czterdziestych filmów wi�ksze dochody uzyskuje si� dzenia. DziĘ jednemu cz"owiekowi by"o-
i pi��dziesiątych  by"a wyposaŻona z wypoŻyczania wideokaset niŻ z kino- by chyba trudno ogarną� myĘlą wszyst-
w tzw. pami�� rdzeniową. Pami�� ta wych projekcji. SprzedaŻ kamwidów, kie nast�pstwa wynalazku  musia"by
mia"a posta� dwuwymiarowej matrycy które pojawi"y si� w latach osiemdzie- si� pewnie pos"uŻy� jakąĘ pami�cią
miniaturowych ferrytowych toroidów. siątych, oraz zainteresowanie magne- magnetyczną.
KaŻdy toroid móg" zosta� namagneso- tycznie kodowanymi kartami kredyto-
T"umaczy"
wany w kierunku zgodnym z ruchem wymi i bankomatowymi, inteligentnymi Zbigniew Jaworski
Informacje o autorze Literatura uzupe"niająca
JAMES D. LIVINGSTON wyk"ada na Wydziale InŻynierii Materia"owej w Massachusetts MAGNETIC RECORDING. S. J. Begun; Murray Hill
Institute of Technology. Jest autorem Driving Force: The Natural Magic of Magnets (Poruszają- Books, 1949.
ca si"a: naturalna magia magnesów; Harvard University Press, 1996) i Electronic Properties of MAGNETIC RECORDING HANDBOOK. Marvin
Engineering Materials (Elektroniczne w"asnoĘci materia"ów technicznych; John Wiley & Sons, Camras; Van Nostrand Reinhold, 1988.
1998). Tytu" doktora fizyki stosowanej otrzyma" w Harvard University. Livingstone jest cz"on- MAGNETIC RECORDING: THE FIRST 100 YEARS. Red.
kiem licznych organizacji naukowych, w tym National Academy of Engineering, American Eric D. Daniel, C. Denis Mee i Mark H.
Physical Society oraz ASM International. Clark; IEEE Press, 1999.
�WIAT NAUKI Styczeł
1999 81