PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWI
ZKOWEGO
NA WYDZIALE LEKARSKIM I
ROK AKADEMICKI 2015/2016
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku
1. NAZWA PRZEDMIOTU : Choroby Wewnętrzne-Diabetologia
2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii UM w Poznaniu
3 . Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę:
Adres: Szpital Miejski im. Franciszka Raszei, ul. Mickiewicza 2, 60-834 Poznań
Tel. /Fax [phone] 445
Strona WWW www.klinika.cukrzyca.pl
E-mail [e-mail]
4. Kierownik jednostki:
Prof. dr hab. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz
5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS
Prof. dr hab. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz
6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do
platformy WISUS do listy studentów (koordynator przedmiotu) :
Nazwisko Prof. dr hab. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz
Tel. kontaktowy: 612245270; 612245370
Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce) od poniedziałku do piątku, w godzinach
11.00  14.00, w czwartek godz. 13.00-14.00
E-mail: [e-mail]
Osoba zastępująca: dr med. Dorota Pisarczyk-Wiza
Kontakt tel. [phone]; e-mail: [e-mail]
7. Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok: V
 Semestr: zimowy i letni
8. Liczba godzin ogółem : 30 liczba pkt.ECTS: 1
Semestr zimowy liczba godzin
Jednostki uczestniczące w nauczaniu
W Ć Ćwiczenia S
przedmiotu
kategoria
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i 4
Diabetologii UM w Poznaniu
Razem: 4
Semestr letni liczba godzin
Jednostki uczestniczące w nauczaniu
W Ć Ćwiczenia S
przedmiotu
kategoria
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i 15 C 5
Diabetologii UM w Poznaniu
Diabetologii UM w Poznaniu
Razem: 15 5
9 . Cel nauczania przedmiotu
Opanowanie wiadomości i podstawowych umiejętności diagnostyczno-terapeutycznych w
zakresie cukrzycy oraz ostrych i przewlekłych powikłań cukrzycy.
Opis przedmiotu:
Etiopatogeneza cukrzycy i jej powikłań; rozpoznawanie i klasyfikacja cukrzycy;
Nowo wykryta cukrzyca u osoby dorosłej  trudności diagnostyczne; postępowanie w ostrych
powikłaniach cukrzycy (kwasicy cukrzycowej ketonowej, stanie hiperglikemiczno- hipermolalnym,
kwasicy mleczanowej, stanach hipoglikemii); leczenie cukrzycy typu 2; leczenie cukrzycy typu 1;
kryteria wyrównania metabolicznego cukrzycy; prowadzenie samokontroli; zapobieganie, diagnostyka
i leczenie przewlekłych powikłań cukrzycy (retinopatii, cukrzycowej choroby nerek, neuropatii
cukrzycowej oraz chorób układu sercowo-naczyniowego i zespołu stopy cukrzycowej); rola
psychologa i edukacji w leczeniu osoby z cukrzycą.
Efekt kształcenia  umiejętności i kompetencje:
Przeprowadzania wywiadu lekarskiego; doboru techniki badania przedmiotowego; interpretacji
stwierdzanych badaniem lekarskim odchyleń od normy; wykonywania badań diagnostycznych
oraz zlecania i interpretacji badań laboratoryjnych i diagnostycznych w chorobach wewnętrznych;
interpretacji odchyleń wyników badań w podstawowych jednostkach chorobowych;
przeprowadzania diagnostyki różnicowej, rozpoznawania choroby oraz planowania terapii;
prowadzenia dokumentacji medycznej.
10.SYLABUS
Nazwa
Choroby Wewnętrzne
przedmiotu/modułu
Wydział Wydział Lekarski
Nazwa kierunku studiów Lekarski
Poziom kształcenia Studia jednolite magisterskie
Forma studiów stacjonarne
Język przedmiotu polski
Rodzaj przedmiotu Obowiązkowy fakultatywny �
1 Ł� 2 Ł� 3 Ł� 4 Ł� 5 Ł� 6 Ł� 7
Rok studiów/semestr I Ł� II Ł� III Ł� IV Ł� V 5� VI Ł� �
Ł� 8 Ł� 9 5� 10 5� 11 Ł� 12 Ł� �
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z
...., w tym: 4 - wykłady, 5 - seminaria, 15  ćwiczenia, ....  fakultety
podziałem na formy
prowadzenia zajęć
Opanowanie wiadomości i podstawowych umiejętności diagnostyczno-
terapeutycznych w zakresie cukrzycy oraz ostrych i przewlekłych powikłań
cukrzycy.
Opis przedmiotu
Etiopatogeneza cukrzycy i jej powikłań; rozpoznawanie i klasyfikacja
cukrzycy;
Nowo wykryta cukrzyca u osoby dorosłej  trudności diagnostyczne;
Założenia i cele
postępowanie w ostrych powikłaniach cukrzycy (kwasicy cukrzycowej
przedmiotu
ketonowej, stanie hiperglikemiczno- hipermolalnym, kwasicy mleczanowej,
stanach hipoglikemii); leczenie cukrzycy typu 2; leczenie cukrzycy typu 1;
kryteria wyrównania metabolicznego cukrzycy; prowadzenie samokontroli;
zapobieganie, diagnostyka i leczenie przewlekłych powikłań cukrzycy
(retinopatii, nefropatii, neuropatii cukrzycowej oraz chorób układu sercowo-
naczyniowego); rola edukacji w leczeniu osoby z cukrzycą.
Metody
Symbol weryfikacji
efektów osiągnięcia
OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAA
CENIA
kształcenia zamierzonych
zgodnie ze efektów
standardami kształcenia:
WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓA
OWYMI EFEKTAMI
KSZTAA
CENIA)
zna uwarunkowania środowiskowe i epidemiologiczne najczęstszych
V.W.1.
chorób.
V.W.7
zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i
postępowania terapeutycznego najczęstszych chorób wewnętrznych
występujących u osób dorosłych:
a. choroby układu krążenia w tym: choroba niedokrwienna
serca, wady serca, choroby wsierdzia, mięśnia serca,
osierdzia, niewydolność serca (ostra i przewlekła),
choroby naczyń tętniczych i żylnych, nadciśnienie
 tętnicze: pierwotne i wtórne, nadciśnienie płucne;
b. choroby układu oddechowego w tym: choroby dróg
oddechowych: przewlekła obturacyjna choroba płuc,
astma oskrzelowa, rozstrzenie oskrzeli, mukowiscydoza,
zakażenia układu oddechowego, choroby śródmiąższowe
płuc, opłucnej, śródpiersia, obturacyjny i centralny
bezdech senny, niewydolność oddechowa: ostra i
przewlekła, nowotwory układu oddechowego;
c. choroby układu pokarmowego w tym: choroby przełyku,
żołądka i dwunastnicy, jelit, trzustki, wątroby, dróg
żółciowych i pęcherzyka żółciowego;
choroby układu wydzielania wewnętrznego w tym:
a. cukrzyca i zespół metaboliczny: cukrzyca typu 1,
cukrzyca typu 2, ostre i przewlekłe powikłania cukrzycy,
hipoglikemia, otyłość, dyslipidemie;
b. choroby nerek i dróg moczowych w tym: ostra i
przewlekła niewydolność nerek, choroby kłębuszków
nerkowych i śródmiąższowe nerek, torbiele nerek, kamica
nerkowa, zakażenia układu moczowego, nowotwory
układu moczowego, w szczególności rak pęcherza
moczowego, i rak nerki;
d. choroby reumatyczne w tym: choroby układowe tkanki
łącznej, układowe zapalenia naczyń,
zapalenia stawów z zajęciem kręgosłupa, choroby
metaboliczne kości, w szczególności osteoporoza i
choroba zwyrodnieniowa stawów, dna moczanowa;
e. zaburzenia wodno-elektrolitowe i kwasowo-zasadowe:
stany odwodnienia, stany przewodnienia, zaburzenia
gospodarki elektrolitowej, kwasica i zasadowica;
zna i rozumie proces starzenia się oraz zastosowanie całościowej
V.W.8 oceny geriatrycznej i opieki interdyscyplinarnej w leczeniu pacjenta
w wieku podeszłym;
rozumie przyczyny i zna podstawowe odrębności w najczęstszych
V.W.9 chorobach występujących u osób starszych oraz zasady
postępowania w podstawowych zespołach geriatrycznych;
zna i potrafi rozróżnić podstawowe zespoły objawów
V.W.13
neurologicznych;
zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i
postępowania terapeutycznego najczęstszych chorób układu
nerwowego, w tym:
V.W.14 a. choroby naczyniowe mózgu, w szczególności udar
mózgu,
b. choroby demielinizacyjne, w szczególności stwardnienie
rozsiane,
V.W.15 zna podstawowe koncepcje patogenezy zaburzeń psychicznych;
zna objawy, zasady diagnozowania i postępowania terapeutycznego
w najczęstszych chorobach psychicznych, w tym:
V.W.17
zaburzeń odżywiania,
zna objawy zaburzeń psychicznych w przebiegu chorób
V.W.20 somatycznych, ich wpływ na przebieg choroby podstawowej i
rokowanie oraz zasady ich leczenia;
posiada wiedzę na temat seksualności człowieka i podstawowych
V.W.21 zaburzeń z nią związanych;
zna i rozumie pojęcie kalectwa, inwalidztwa i niepełnosprawności;
V.W.26
zna podstawowe cechy, uwarunkowania środowiskowe i
V.W.29
epidemiologiczne najczęstszych chorób skóry człowieka;
zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i
postępowania terapeutycznego w najczęstszych chorobach
V.W.31
dziedzicznych;
zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i
postępowania terapeutycznego najczęstszych chorób i
V.W.32
specyficznych problemów w praktyce lekarza rodzinnego;
zna rodzaje materiałów biologicznych wykorzystywanych w
diagnostyce laboratoryjnej oraz zasady pobierania materiału do
V.W.33
badań
zna podstawy teoretyczne i praktyczne diagnostyki laboratoryjnej;
V.W.34
(w zakresie cukrzycy)
wymienia wskazania do wdrożenia terapii monitorowanej;
V.W.36
UMIEJ
TNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓA
OWYMI EFEKTAMI
KSZTAA
CENIA)
przeprowadza wywiad lekarski z pacjentem dorosłym;
U.V.1
przeprowadza pełne i ukierunkowane badanie fizykalne;
U.V.3
ocenia stan ogólny, stan przytomności i świadomości pacjenta;
V.U.7
przeprowadza diagnostykę różnicową najczęstszych chorób osób
V.U.12
dorosłych i dzieci;
V.U.13 ocenia i opisuje stan somatyczny i psychiczny pacjenta;
V.U.14 rozpoznaje stany bezpośredniego zagrożenia życia;
V.U.15 rozpoznaje stan po spożyciu alkoholu, narkotyków i innych używek;
planuje postępowanie diagnostyczne, terapeutyczne i
V.U.16
profilaktyczne;
przeprowadza analizę ewentualnych działań niepożądanych
V.U.17
poszczególnych leków oraz interakcji między nimi;
proponuje indywidualizację obowiązujących wytycznych
V.U.18 terapeutycznych oraz inne metody leczenia wobec nieskuteczności
bądz
przeciwwskazań do terapii standardowej
kwalifikuje pacjenta do leczenia domowego i szpitalnego;
V.U.20
definiuje stany, w których czas dalszego trwania życia, stan
funkcjonalny, preferencje chorego ograniczają postępowanie
V.U.21
zgodne z określonymi dla danej choroby wytycznymi;
V.U.22 dokonuje oceny funkcjonalnej pacjenta niepełnosprawnego
interpretuje badania laboratoryjne i identyfikuje przyczyny odchyleń
V.U.24
planuje postępowanie w przypadku ekspozycji na zakażenie
V.U.26
przenoszone drogą krwi;
potrafi zakwalifikować pacjenta do szczepień;
V.U.27
pobiera materiał do badań wykorzystywanych w diagnostyce
V.U.28
laboratoryjnej;
potrafi wykonać podstawowe procedury i zabiegi lekarskie, w tym:
- pomiar temperatury ciała, pomiar tętna, nieinwazyjny
pomiar ciśnienia tętniczego,
-wstrzyknięcia dożylne, domięśniowe i podskórne,
V.U.29 kaniulacja żył obwodowych, pobieranie obwodowej krwi
żylnej, pobieranie posiewów krwi, pobieranie krwi tętniczej,
pobieranie arterializowanej krwi włośniczkowej,
-wykonanie prostych testów paskowych, pomiar stężenia
glukozy we krwi;
interpretuje charakterystyki farmaceutyczne produktów leczniczych
V.U.31
oraz krytycznie ocenia materiały reklamowe dotyczące leków;
potrafi planować konsultacje specjalistyczne;
V.U.32
umie zastosować leczenie dietetyczne;
V.U.33
ocenia odleżyny i stosuje odpowiednie opatrunki;
V.U.36
potrafi prowadzić dokumentację medyczną pacjenta.
V.U.39
KOMPETENCJE SPOA
ECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI
EFEKTAMI KSZTAA
CENIA)
PUNKTY ECTS 1
TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:
Tematyka Forma
(wykłady,seminariu,,
ćwiczenia,
zaj.fakultatywne,
itp& )
Wykład 1
Cukrzyca jako choroba przewlekła
Wykład 2
Zagrożenia związane z cukrzycą
Badanie podmiotowe z ukierunkowaniem na elementy charakterystyczne i specyficzne
Ćwiczenie 1.
dla cukrzycy. Trudności diagnostyczne przy rozpoznaniu cukrzycy u osoby dorosłej.
Leczenie ostrych powikłań cukrzycy  zajęcia praktyczne w oparciu o przypadki kliniczne.
Ćwiczenie 2.
Badanie przedmiotowe z uwzględnieniem badania w kierunku powikłań cukrzycy.
Decyzje terapeutyczne u chorych na cukrzycę z uwzględnieniem celów leczenia oraz
interpretacją wyników badań dodatkowych.
Ćwiczenie 3.
Preparaty insuliny, wstrzykiwacze, glukometry, pompy insulinowe; ustalanie modelu
Ćwiczenie 4.
leczenia insuliną oraz modyfikacja dawek insuliny.
Wybrane problemy kliniczne u chorych na cukrzycę, w tym problem zespołu stopy
Ćwiczenie 5.
cukrzycowej; problemy psychologiczne u osób z cukrzycą
LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEA
NIAJ
CA:
1. A. Szczeklik (red.), Choroby Wewnętrzne
Literatura uzupełniająca
2. Cukrzyca pod redakcją Jacka Sieradzkiego. Wyd. II wznowione (dwu-tomowe); ViaMedica;
Gdańsk 2015
3. Wielka Interna tom. Diabetologia pod red. Dariusza Moczulskiego. Medical Tribune 2010
4. J. Sieradzki, B. Wierusz-Wysocka, Cukrzyca typu 1 u osób dorosłych, Termedia 2012
5. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Kliniczna 2015, tom3, supl. A
6. Bogna Wierusz-Wysocka, Dorota Zozulińska  Ziółkiewicz Postępowanie w stanach nagłych i
szczególnych u chorych na cukrzycę, Wyd. 3, ViaMedica 2015
WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:
Zaliczenie  kryterium zaliczenia zaliczenie zajęć z Diabetologii następuje na podstawie
obecności na zajęciach oraz zaliczenia końcowego testu składającego się z 10 pytań
jednokrotnego wyboru. Do zaliczenia wymagane jest minimum 6 na 10 maksymalnie
możliwych do uzyskania punktów.
11.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów
Wykłady - Semestr zimowy
Imię i nazwisko osoby
Tematyka wykładów
prowadzącej zajęcia
Prof. dr hab. med. Dorota
Wykład 1. Cukrzyca jako choroba przewlekła
Zozulińska - Ziółkiewicz
Dr hab. n. med.
Wykład 2. Zagrożenia związane z cukrzycą
Aleksandra Araszkiewicz
Wykłady - Semestr letni
Imię i nazwisko osoby
Tematyka wykładów
prowadzącej zajęcia
Wykład 1.
Wykład 2.
Wykład 3.
Wykład 4.
Ćwiczenia - Semestr zimowy
Osoba odpowiedzialna
Tematyka ćwiczeń
Badanie podmiotowe z ukierunkowaniem na
Prof. dr hab. n med.
elementy charakterystyczne i specyficzne dla
Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 1. cukrzycy. Trudności diagnostyczne przy rozpoznaniu
Ziółkiewicz / dr med.
cukrzycy u osoby dorosłej.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Leczenie ostrych powikłań cukrzycy  zajęcia
Prof. dr hab. n med.
praktyczne w oparciu o przypadki kliniczne. Badanie
Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 2. przedmiotowe z uwzględnieniem badania w kierunku
Ziółkiewicz/ dr med.
powikłań cukrzycy.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. n med.
Decyzje terapeutyczne u chorych na cukrzycę z
Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 3. uwzględnieniem celów leczenia oraz
Ziółkiewicz/ dr med.
interpretacją wyników badań dodatkowych.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. n med.
Preparaty insuliny, wstrzykiwacze, glukometry,
Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 4. pompy insulinowe; ustalanie modelu leczenia
Ziółkiewicz/ dr med.
insuliną oraz modyfikacja dawek insuliny.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Wybrane problemy kliniczne u chorych na
Prof. dr hab. n med.
cukrzycę, w tym problem zespołu stopy Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 5.
Ziółkiewicz/ dr med.
cukrzycowej; problemy psychologiczne u osób z
Dorota Pisarczyk-Wiza
cukrzycą
Ćwiczenia - Semestr letni
Osoba odpowiedzialna
Tematyka ćwiczeń
Badanie podmiotowe z ukierunkowaniem na elementy
Prof. dr hab. n med.
charakterystyczne i specyficzne dla cukrzycy. Trudności
Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 1. diagnostyczne przy rozpoznaniu cukrzycy u osoby
Ziółkiewicz / dr med.
dorosłej.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Leczenie ostrych powikłań cukrzycy  zajęcia
Prof. dr hab. n med.
praktyczne w oparciu o przypadki kliniczne. Badanie
Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 2. przedmiotowe z uwzględnieniem badania w kierunku
Ziółkiewicz/ dr med.
powikłań cukrzycy.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. n med.
Decyzje terapeutyczne u chorych na cukrzycę z
Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 3. uwzględnieniem celów leczenia oraz interpretacją
Ziółkiewicz/ dr med.
wyników badań dodatkowych.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. n med.
Preparaty insuliny, wstrzykiwacze, glukometry,
Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 4. pompy insulinowe; ustalanie modelu leczenia
Ziółkiewicz/ dr med.
insuliną oraz modyfikacja dawek insuliny.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Wybrane problemy kliniczne u chorych na
Prof. dr hab. n med.
cukrzycę, w tym problem zespołu stopy Dorota Zozulińska-
Ćwiczenie 5.
Ziółkiewicz/ dr med.
cukrzycowej; problemy psychologiczne u osób z
Dorota Pisarczyk-Wiza
cukrzycą
Seminaria - Semestr zimowy
Imię i nazwisko osoby
Tematyka seminariów
prowadzącej zajęcia
Prof. dr hab. n med.
Przyczyny, patomechanizm, rozpoznanie,
Dorota Zozulińska-
Seminarium 1.
Ziółkiewicz /dr n med.
klasyfikacja cukrzycy.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. n med.
Ostre powikłania cukrzycy.
Dorota Zozulińska-
Seminarium 2.
Ziółkiewicz /dr n med.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Leczenie cukrzycy  edukacja terapeutyczna;
Prof. dr hab. n med.
dieta i wysiłek fizyczny; doustne leki
Dorota Zozulińska-
Seminarium 3.
przeciwhiperglikemiczne; leki inkretynowe,;
Ziółkiewicz /dr n med.
wskazania do leczenia insuliną.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. n med.
Podstawowe zasady leczenia insuliną
Dorota Zozulińska-
Seminarium 4.
Ziółkiewicz /dr n med.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. Dorota
Zozulińska-Ziółkiewicz,
Seminarium 5.
Przewlekłe powikłania cukrzycy
dr med. Dariusz Naskręt,
dr med. Piotr Liszkowski
Seminaria - Semestr letni
Imię i nazwisko osoby
Tematyka seminariów
prowadzącej zajęcia
Prof. dr hab. n med.
Przyczyny, patomechanizm, rozpoznanie,
Dorota Zozulińska-
Seminarium 1.
Ziółkiewicz /dr n med.
klasyfikacja cukrzycy.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. n med.
Ostre powikłania cukrzycy.
Dorota Zozulińska-
Seminarium 2.
Ziółkiewicz /dr n med.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Leczenie cukrzycy  edukacja terapeutyczna;
Prof. dr hab. n med.
dieta i wysiłek fizyczny; doustne leki
Dorota Zozulińska-
Seminarium 3.
przeciwhiperglikemiczne; leki inkretynowe,;
Ziółkiewicz /dr n med.
wskazania do leczenia insuliną.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. n med.
Podstawowe zasady leczenia insuliną
Dorota Zozulińska-
Seminarium 4.
Ziółkiewicz /dr n med.
Dorota Pisarczyk-Wiza
Prof. dr hab. Dorota
Zozulińska-Ziółkiewicz,
Seminarium 5.
Przewlekłe powikłania cukrzycy
dr med. Dariusz Naskręt,
dr med. Piotr Liszkowski
12. Organizacja zajęć:
Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki :
http://klinika.cukrzyca.pl/
Zajęcia kliniczne odbywają się od poniedziałku do piątku w godzinach: (proszę rozpisać
dokładnie godziny każdego dnia tygodnia)
Poniedziałek  Piątek
9:00-09:45 Seminarium
09:45-10:00 Przerwa
10:00-12:15 Ćwiczenia
REGULAMIN ZAJ
Ć:
1. Zajęcia z Diabetologii Klinicznej odbywają się od poniedziałku do piątku, w godzinach
9.00-12.15.
2. Zajęcia rozpoczynają się w sali seminaryjnej Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i
Diabetologii, Szpital Miejski im. Franciszka Raszei w Poznaniu, II piętro (wejście główne,
sala przy Kaplicy szpitalnej).
3. Starosta grupy studenckiej proszony jest o odbiór kluczy do sali wykładowej na oddziale u
osoby odpowiedzialnej za zajęcia.
4. Grupa studencka zostaje podzielona na grupy ćwiczeniowe zgodnie z obowiązującymi w
Uczelni zasadami.
5. Zaliczenie zajęć odbywa się na podstawie obecności na zajęciach oraz po zaliczeniu
sprawdzianu testowego.
6. Sprawdzenie wiadomości odbywa się w ostatnim dniu zajęć i polega na rozwiązaniu testu
jednokrotnego wyboru składającego się z 10 pytań. Do zdania kolokwium testowego
wymagane jest 6 pkt na 10 pkt możliwych do uzyskania
7. W przypadku opuszczenia jednego dnia zajęć istnieje możliwość odrobienia zaległości w
uzgodnionym z prowadzącym zajęcia póz
niejszym terminie.
8. W przypadku większej liczby nieobecności konieczne jest odrobienie bloku
ćwiczeniowego.
9. Osoba zmieniająca za zgodą Dziekana grupę studencką i nie wpisana na liście spisu grupy
studenckiej otrzymanej z Dziekanatu powinna, na co najmniej tydzień wcześniej, uzgodnić
możliwość udziału w zajęciach z osobą odpowiedzialną za ich prowadzenie.
10. Studenci rozpoczynający zajęcia z Diabetologii klinicznej powinni posiadać wiedzę z
zakresu:
podstaw fizjologii metabolizmu węglowodanów, lipidów, białek, równowagi wodno-
elektrolitowej, kwasowo-zasadowej;
podstaw patofizjologii zaburzeń gospodarki węglowodanowej, lipidowej, otyłości,
nadciśnienia tętniczego krwi (definicja i przyczyny zespołu metabolicznego);
podstaw kliniki cukrzycy: definicja cukrzycy, kryteria rozpoznawania i podział cukrzycy;
Ponadto studenci przystępując do zajęć powinni:
scharakteryzować grupy ryzyka cukrzycy;
posiadać podstawowe wiadomości z zakresu schorzeń układu sercowo-naczyniowego;
farmakologii (rodzaje dostępnych w Polsce leków przeciwhiperglikemicznych)
PROGRAM ZAJ
Ć:
Wykłady ramach Chorób Wewnętrznych: 4 godz.
Tematy: 1. Cukrzyca jako choroba przewlekła (Podstawy insulinoterapii)
2. Zagrożenia związane z cukrzycą
Seminaria i ćwiczenia: 5 i 15 godz.
Zajęcia odbywają się w godzinach 9:00-12:15
1 dzień
Omawianie tematów problemowych: Przyczyny, patomechanizm, rozpoznanie,
klasyfikacja cukrzycy.
Ćwiczenia: Badanie podmiotowe z ukierunkowaniem na elementy charakterystyczne i
specyficzne dla cukrzycy. Trudności diagnostyczne przy rozpoznaniu cukrzycy u osoby
dorosłej.
2 dzień
Omawianie tematów problemowych: Ostre powikłania cukrzycy
Hipoglikemia  definicja, rozpoznanie, przyczyny i postępowanie kliniczne
Kwasica cukrzycowa ketonowa  definicja, rozpoznanie, przyczyny i postępowanie
kliniczne
Zespół hiperglikemiczno-hipermolalny  definicja, rozpoznanie, przyczyny i
postępowanie kliniczne
Kwasica mleczanowa  definicja, rozpoznanie, przyczyny i postępowanie kliniczne
Ćwiczenia: zajęcia przy łóżku chorego, zapoznanie się z dokumentacja medyczną
chorych hospitalizowanych z powodu ostrych powikłań cukrzycy. Badanie przedmiotowe
z uwzględnieniem badania w kierunku powikłań cukrzycy.
3 dzień
Omawianie tematów problemowych: Leczenie cukrzycy  edukacja terapeutyczna;
dieta i wysiłek fizyczny; doustne leki przeciwhiperglikemiczne; wskazania do leczenia
insuliną.
Ćwiczenia: podejmowanie decyzji terapeutycznych u chorych na cukrzycę z
uwzględnieniem celów leczenia oraz interpretacją wyników badań dodatkowych. Rodzaje
preparatów insuliny.
4 dzień
Omawianie tematów problemowych: Insulinoterapia konwencjonalna, okresowe
leczenie insuliną, podstawy intensywnej czynnościowej insulinoterapii  ustalanie i
modyfikacja dawek insuliny, cele terapeutyczne
Ćwiczenia: zajęcia przy łóżku chorego, praktyczne aspekty insulinoterapii
5 dzień
Omawianie tematów problemowych: Przewlekłe powikłania cukrzycy ze szczególnym
uwzględnieniem kardiodiabetologii
Podział przewlekłych powikłań cukrzycy
Rozpoznanie i monitorowanie ich przebiegu
Postępowanie terapeutyczne
Ćwiczenia: prezentacja wybranych przypadków klinicznych przez studentów i dyskusja
nad wybranymi problemami klinicznymi
Kolokwium testowe oraz omówienie prawidłowych odpowiedzi.
Podsumowanie zajęć
PROGRAM NAUCZANIA
Wymagania wstępne: Studenci rozpoczynający zajęcia z Diabetologii klinicznej powinni
posiadać wiedzę z zakresu:
podstaw fizjologii gospodarki węglowodanowej, lipidowej, białkowej, wodno-
elektrolitowej, kwasowo-zasadowej;
podstaw patofizjologii zaburzeń gospodarki węglowodanowej, lipidowej, otyłości,
nadciśnienia tętniczego krwi (definicja i przyczyny zespołu metabolicznego);
podstaw kliniki cukrzycy: definicja cukrzycy, kryteria rozpoznawania i podział cukrzycy;
Ponadto studenci przystępując do zajęć powinni:
scharakteryzować grupy ryzyka cukrzycy;
posiadać podstawowe wiadomości z zakresu schorzeń układu sercowo-naczyniowego;
farmakologii (rodzaje dostępnych w Polsce doustnych leków przeciwhiperglikemicznych
oraz preparatów insuliny)
Przygotowanie do zajęć: Studenci powinni posiadać podstawową wiedzę z zakresu
tematów omawianych w cyklu zajęć celem zwiększenia efektywności nauczania problemowego
opartego o przypadki kliniczne.
Wymagania końcowe: umiejętność określenia ryzyka rozwoju zaburzeń metabolizmu
glukozy; umiejętność rozpoznawania stanu przedcukrzycowego i cukrzycy; umiejętność
rozpoznania typu cukrzycy i podjęcie decyzji terapeutycznych dotyczących optymalnego modelu
leczenia; rozumienie postępowania w leczeniu ostrych stanów; znajomość celów terapeutycznych
w leczeniu cukrzycy i umiejętność ich indywidualizacji; praktyczne umiejętności w zakresie
insulinoterapii (ustalanie dawki wstępnej, rozpisanie dawki dobowej insuliny w modelu
wielokrotnych wstrzyknięć, modyfikowanie dawek insuliny w zależności od wyników glikemii w
profilu dobowym); znajomość przewlekłych powikłań cukrzycy i umiejętność ich rozpoznawania;
rozumienie interdyscyplinarności zaburzeń metabolizmu glukozy.
13.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny
Egzamin teoretyczny  kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,
testowy)
Egzamin praktyczny  kryterium zaliczenia:
Zaliczenie  kryterium zaliczenia zaliczenie zajęć następuje na podstawie obecności na
zajęciach oraz zaliczenia końcowego testu składającego się z 10 pytań jednokrotnego wyboru. Do
zaliczenia z oceną wymagane jest minimum 6 na 10 maksymalnie możliwych do uzyskania
punktów.
14.Literatura:
Zalecana literatura:
1. A. Szczeklik (red.), Choroby Wewnętrzne (coroczne wznowienia wydania)
Literatura uzupełniająca
2. Cukrzyca pod redakcją Jacka Sieradzkiego. Wyd. II wznowione (dwu-tomowe); ViaMedica;
Gdańsk 2015
3. Wielka Interna tom. Diabetologia pod red. Dariusza Moczulskiego. Medical Tribune 2010
4. J. Sieradzki, B. Wierusz-Wysocka, Cukrzyca typu 1 u osób dorosłych, Termedia 2012
5. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Kliniczna 2015, tom3, supl. A
6. Bogna Wierusz-Wysocka, Dorota Zozulińska  Ziółkiewicz, Postępowanie w stanach nagłych i
szczególnych u chorych na cukrzycę, Wyd. 3, Via Medica 2015
15.Studenckie koło naukowe
Opiekun koła dr hab. med. Aleksandra Araszkiewicz
Tematyka Metodologia badań naukowych; Etiopatogeneza przewlekłych powikłań
cukrzycy ze szczególnym uwzględnieniem zapalenia; Czynniki wpływające na przebieg
cukrzycy typu 1 leczonej metodą intensywnej czynnościowej insulinoterapii.
Miejsce spotkań Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii, Szpital
Miejski im. Franciszka Raszei w Poznaniu w terminach ustalanych wraz z członkami skn.
Kontakt [e-mail]; [e-mail]
16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora
17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku
przedmiotów koordynowanych)