Ziemia
Ziemia, trzecia planeta UkÅ‚adu SÅ‚onecznego o masie 5,9742Å"1024 kg,
przeciętnej średnicy równikowej 12756,28 km, średnicy biegunowej 12713,50
km (spłaszczenie 0,0033536). Kształt Ziemi opisuje tzw. geoida, bryła
zbliżona do elipsoidy trójosiowej (różnica długości skrajnych średnic
równikowych wynosi 420 m, maksymalne odstępstwa geoidy od elipsoidy
trójosiowej nie przekraczają 100 m, obszarami najbardziej zagłębionymi są
okołorównikowe części Oceanu Indyjskiego, najbardziej wyniesione
względem elipsoidy są północne obszary Oceanu Atlantyckiego i okolice
Nowej Gwinei). Średnia gęstość Ziemi: 5,515 g/cm3, przyspieszenie
grawitacyjne na równiku (na poziomie morza): 9,7805 m/s2.
Historia Ziemi
Ziemia porusza się po eliptycznej orbicie wokółsłonecznej (przeciętna
odległość 149,6 mln km, mimośród 0,00167, minimalna odległość 147 mln
km na poczÄ…tku stycznia, maksymalna 152 mln km na poczÄ…tku lipca) ze
średnią prędkością 29,8 km/s, obiega Słońce w ciągu 365,2564 dni. Obraca
się wokół własnej osi z okresem 23 godz. 56 min 22,10 s (tzw. doba
gwiazdowa. Doba słoneczna równa 24 godz. jest dłuższa od gwiazdowej na
skutek złożenia ruchów obrotowego i orbitalnego).
PoczÄ…tek Åšwiata
Następstwem obrotu Ziemi jest noc i dzień. Oś obrotu Ziemi nachylona jest
pod kÄ…tem 66°33' wzglÄ™dem pÅ‚aszczyzny orbity, czego rezultat stanowi
zjawisko pór roku. Długość doby nie jest stała, wydłuża się o ok. 2 ms na
stulecie, głównie na skutek dyssypacji energii związanej z pływami
oceanicznymi, obserwuje się ponadto krótkookresowe, cykliczne zmiany jej
długości (rzędu 1 ms), związane z porami roku (powoduje je wymiana
momentu pędu z atmosferą, zaleganie powłok śnieżnych itd.). Kierunek osi
Ziemi podlega precesji (precesja osi Ziemi).
Powierzchnia lądów jest silnie zróżnicowana na skutek oddziaływania
różnych czynników, m.in.: wzniesienia nad poziom morza ( wysokościowa
struktura powierzchni Ziemi), różnej ilości energii słonecznej na różnych
szerokościach geograficznych, powodującej powstawanie zjawiska
strefowości, zróżnicowanej odległości różnych punktów lądów od mórz
i oceanów, występowania różnych rodzajów skał, a także oddziaływania
człowieka.
Wymienione czynniki powodują, że każde miejsce na powierzchni Ziemi
charakteryzuje się nieco innym zespołem cech środowiska i procesów je
kształtujących. W celu uporządkowania obrazu świata dzieli się powierzchnię
Ziemi na regiony fizycznogeograficzne (regionalizacja), a także wyróżnia się
typy środowiska przyrodniczego (typy krajobrazu), łącząc podobne do siebie
fragmenty powierzchni Ziemi, znajdujące się nieraz w odległych od siebie
miejscach (np. typ środowiska polarnego, pustynnego, wysokogórskiego).
Badaniem Ziemi zajmują się różne nauki m.in.: astronomia, geologia,
geografia, geofizyka, geochemia. Cechą wyróżniającą Ziemię jest
występowanie na niej życia (Gai hipoteza). Posiada ona względnie grubą
atmosferÄ™ gazowÄ… (atmosfera ziemska) i magnetosferÄ™ (magnetyzm
ziemski). Ma jednego satelitę naturalnego (Księżyc, planeta podwójna), od
1957 również satelity sztuczne.
Wewnętrzna budowa Ziemi poznawana jest głównie poprzez analizę
rozchodzenia się fal sejsmicznych. Ma ona metaliczne jądro o złożonej
strukturze, odpowiadające za właściwości magnetyczne globu (jądro Ziemi)
otoczone tzw. płaszczem (płaszcz Ziemi) zbudowanym z krzemianów.
Względnie cienka (tj. gruba na 30-50 km), najbardziej zewnętrzna część
globu nosi miano skorupy ziemskiej. Wiek Ziemi wynosi ok. 4,5 mld lat.
Badaniem Ziemi zajmuje siÄ™ geofizyka.