Mity i prawdy o narodzie polskim











Wtorek, 25 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marek, Jarosław, Elwira
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Oświecenie >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???




Gdzie jestSciaga.pl
?
















Mity i prawdy o
narodzie polskim










kategoria:   J.polski
zakres:   Oświecenie
dodano:   2000-01-05




Mity i prawdy
o narodzie polskim Sarmatyzm to pogląd o szczególnym
pochodzeniu szlachty polskiej. Opierając się na XVI - wiecznych
historykach twierdzono, że szlachta polska wywodzi się od Sarmatów,
starożytnego plemie-nia, zamieszkującego przed wiekami ziemie
polskie. Sarmatom przypisywano wiele wspaniałych cech charakteru,
jak np. wrodzoną dumę, waleczność, odwagę, męstwo, wierność, itp..
Szlachcie taka koncep-cja własnego pochodzenia i własnych przodków
bardzo przypadła do gustu - zaczęto więc poszukiwać własnych
korzeni, tworzyć rodowody oparte na sarmackim pochodzeniu, powstał
właściwie jeden ogromny sarmacki mit szlachecki. Dopiero w
późniejszym okresie czasu określenie to zaczęło wiązać się z
negatywnymi cechami szlachty: lękiem przed wszystkim, co obce,
nacjonalizmem, nietolerancją religijną, awanturnictwem,
skłonnościami do bijatyk, umiłowaniem zbytku, ciasnymi horyzontami
myślowymi i dewocyjną poboż-nością. Sarmatyzm to również pewna
niechęć do nauki - za wystarczające wiadomości Sarmaci uznawali te
wyniesione z kolegiów jezuickich. Pod koniec Baroku najjaskrawiej
chyba uwidocznił się zanik ducha obywatelskiego i brak troski o losy
ojczyzny. Sarmatyzm stał się synonimem rozpadu i zaniku kultury
dawnego rycerstwa polskiego. Pierwsze słowa krytyki na temat
szlachty polskiej pojawiają się już w epoce Renesansu. Mikołaj Rej w
"Krótkiej rozprawie między trzema osobami Panem, Wójtem i Plebanem"
krytykuje szlachtę za przekupstwo panujące w sejmach, w których
pomyślność wyroku uzależniona jest od wysokości łapówki. Jeszcze
bardziej boli Mikołaja Reja brak troski o losy kraju i prywata oraz
niezgoda panująca w polskim sejmie. "Każdy na swe skrzydło goni
(…) Pewnie Pospolitej rzeczy Żadny tam nie ma na pieczy".
Także najwybitniejszy poeta polskiego Renesansu nie szczędzi
słów krytyki pod adresem szlachty. W pieśni "O spustoszeniu Podola"
stwierdza, że Polacy okryli się wieczną hańbą, dopuszczając do
najazdu Tatarów na Podole. Pozwolili się zawojować narodowi
dzikiemu, koczowniczemu, który nie umie nawet zbudować wsi ani
miast. Kochanowski zarzuca też polskiej szlachcie krótkowzroczność i
lekkomyślność. Nie umieją oni skutecznie odeprzeć ataku Tatarów, a
przecież rośnie w oczach nowa po-tęga - Turcja, która już ingeruje w
sprawy wewnętrzne Polski, próbując wpłynąć na wybór króla. Poeta
przestrzega też tak mało odpowiedzialnych Polaków, żeby porzucili
wystawne życie, przetopili talerze na talary i pomyśleli o obronie.
W "Odprawie posłów greckich" Jan Kochanowski krytykuje
społeczeństwo trojańskie przekup-ne, pozbawione troski o losy kraju.
Czytelnik jednak doskonale orientuje się, że poecie chodzi o
społe-czeństwo polskie. Świadczą o tym takie szczegóły jak marszałek
obrad z laską, głosowanie przez rozstą-pienie się itp. Społeczeństwo
to pozbawione jest silnego rządu, brak w nim poszanowania prawa i
spra-wiedliwości, wszystko zaś "złotem kupić trzeba". Także słowa
skierowane pod adresem młodzieży tro-jańskiej, dotyczą młodzieży
polskiej. Lenistwo, obżarstwo, pijaństwo doprowadziło do tego, że
ledwo zdołają się oni poruszać w lekkich jedwabiach, a cóż dopiero
mówić o ciężkiej zbroi. Śpią, wylegują się do południa, nie potrafią
więc stanąć na warcie. Są zupełnie nieprzydatni do obrony ojczyzny.
Podobnie problem ten dostrzega poeta Baroku, Wacław Potocki we
fraszce "Pospolite ruszenie". Ta formacja polskiej szlachty
zwoływana tylko na wypadek wojny również była całkowicie
nieprzydatna do obrony granic. Świadczy o tym przedstawiony przez
poetę epizod rozgrywający się w obozie. Rot-mistrz przed
spodziewanym, nocnym atakiem wroga rozkazuje szlachcie, aby zajęła
wcześniej wyzna-czone stanowiska. Szlachta jednak obrażona jest
zuchwalstwem rotmistrza, który odważył się przerwać im pierwszy,
najbardziej błogi sen. Wacław Potocki krytykuje także niezwykłe
zamiłowanie polskiej szlachty do przepychu, bo-gactwa i życia ponad
stan w satyrze pod tytułem "Zbytki polskie": "O czymże Polska
myśli i we dnie, i w nocy? Żeby sześć zaprzęgano koni do karocy,
Żeby srebrem pachołków od głowy do stopy, Sługi odziać
koralem, burkatelą stopy; Żeby na paniej perły albo dyjamenty,
A po służbach złociste świeciły się sprzęty". Dziwi go też
niepomiernie niezwykła niefrasobliwość polskiej szlachty, która nie
chce zrozu-mieć, że jeśli polska utraci niepodległość, wówczas
przepadną wszystkie jej bogactwa. Natomiast w jed-nym z fragmentów
"Wojny chocimskiej" Wacław Potocki ubolewa nad upadkiem ducha
rycerskiego. To właśnie zamiłowanie do wystawnego życia i zbyt
wyszukanego, obfitego jedzenia doprowadziło szlachtę niegdyś
odważną, pełną wigoru i gotową do obrony ojczyzny do całkowitej
zmiany postawy: "Patrzmy też, co za ludzi miały tamte wieki,
Którzy nam tę ojczyznę dali do opieki! (…) Przebóg! cóż nas
w tak drobne przerobiło mrówki? Zbytkami nieszczęsnymi, łakomymi
garły Samiśmy się w pigmejów postrzygli i w karły".
Wszechstronną krytykę polskiej szlachty przynosi dydaktyczna
literatura wieku Oświecenia, któ-rej głównym celem stało się
pouczanie społeczeństwa poprzez wyszydzanie i piętnowanie jego wad.
Krasicki często zajmuje się krytyką zachowań szlachty;
najwyraźniej widać to w jego satyrach krytykuje wiele aspektów
sprawy: marnotrawstwo, lenistwo, hazard, lekkomyślność, zachwycenie
cudzo-ziemszczyzną, konserwatyzm szlachecki (w tym sarmatyzm), no i
oczywiście zachowania takie jak pijań-stwo. "Żona modna"
krytykuje wzorce zachodnie, modę i zepsucie. Jest to satyra o formie
dialogu. Mąż żony modnej opowiada o niej swojemu znajomemu. On,
wychowany według tradycyjnych zasad moralnych, oburza się na widok
tego, co wyrabia jego żona: jest rozrzutna, strasznie dba o to, aby
być jak najbardziej w zgodzie z francuską modą, na wieś jedzie więc
w angielskiej karecie na resorach, do której żona ładuje całe zapasy
różnych dziwnych przedmiotów, które zajmują tyle miejsca, że pan
Piotr nie mo-że znaleźć tegoż dla siebie. Także skrytykowała starą
oddaną służbę. Skrytykowała wystrój skromnego szlacheckiego dworku i
wprowadziła natychmiast w życie co wymyśliła i dworek zamienił się w
pałac z wręcz groteskowym wyposażeniem; na balach organizowanych
przez żonę pan Piotr musi harować jakby był służbą, po fajerwerkach
sam musi gasić płonącą stodołę; jednak nie szkoda nam go, gdyż
ożenił się tylko z powodu owych czterech wsi w posagu, które i tak
nie wystarczają na pokrycie zachcianek żony. Przysłowie - próżny żal
po szkodzie. Satyra "Do króla" jest bezpośrednio krytyką króla z
punktu widzenia ciemnej masy szlachty, a w rzeczywistości pochwałą
króla, jego zalet i krytyką ciemnoty szlachty. Z tych zaleto-wad
Krasiński wy-mienia: polskie pochodzenie króla, opiekę nad
artystami, nowe metody rządzenia, jego poglądy, wiek itp. "Świat
zepsuty" jest jakby szybkim zasygnalizowaniem ogólnej tematyki
satyr, bowiem wymie-nia w nich autor wiele ujemnych cech szlachty
obok siebie: bezprawie, zajmowanie się pomnażaniem własnych majątków
za wszelką cenę, egoizm szlachecki, no i oczywiście brak troski o
losy Polski. Na koniec poeta przywołuje znany już motyw Polski jako
tonącego okrętu, który każdy musi ratować lub zginąć razem z nim.
Komedia doby stanisławowskiej także walczyła z wadami i
przywarami szlachty. Julian Ursyn Niemcewicz w utworze "Powrót
Posła" przedstawia patriotyczny obóz, reprezentowany przez
Podkomo-rzego i jego rodzinę. Popierają oni wszystkie postępowe
projekty reform politycznych takich jak zniesie-nie liberum veto,
wolnej elekcji i wprowadzenie dziedziczności tronu, wzmocnienie
władzy królewskiej. Natomiast obóz konserwatywny został przez
poetę ośmieszony i skrytykowany. Starosta Gadul-ski jest człowiekiem
pozbawionym wszelkich uczuć patriotycznych. Tęskni za saskimi
czasami anarchii, kiedy to "robiono co chciano". Niefrasobliwie też
przyznaje, że "wcale nie czyta lub przynajmniej mało". Broni też z
uporem szkodliwych dla Rzeczypospolitej starych przywilejów
szlacheckich. Majątek swój pomnożył różnymi, często nielegalnymi
sposobami. Jest także starosta człowiekiem odpychającym w życiu
prywatnym. Wciąż gada dużo i bez sensu, jest chciwy, gotów jest
poświęcić szczęście swej jedynej córki Teresy i wydać ją za mąż, za
takiego kawalera, który nie będzie żądał posagu. W dzisiejszych
czasach również niektóre osoby przejawiają postawę sarmacką.
Współcześni "szlachcice" różnią się bardzo od tych sprzed setek lat,
jednakże podłoże ich postępowania jest bardzo podobne. Ludzie tego
pokroju są bardzo często są zapatrzeni w swoje sprawy i rzeczy "jak
w obrazek", i nie ma możliwości aby coś co do nich należy było
gorsze od innych lub słabe, zaś sami ludzie są po pro-stu doskonali.
Postawa taka pochodzi często ze stanu majątkowego ludzi, którzy tak
uważają. Przedstawi-ciele najbogatszych warstw społecznych uważają,
że są nietykalni i na wszystko mogą sobie pozwolić, wyolbrzymiają
swoje problemy, które dla przeciętnych ludzi są bardzo proste i
przyziemne. Najbogatsi zapominają o pozostałych ludziach, a często
nawet o członkach najbliżej rodziny co sprawia ból. Ich
po-stępowanie sprowadza się tylko do zachwalania własnych zalet i do
ukrywania wad, których często jest bardzo dużo. Rzadkością wśród
dzisiejszych Sarmatów jest zajmowanie się przyziemnymi sprawami,
uważają, że są stworzeni do wyższych celów, i często są w wielkim
błędzie. Moim zdaniem takie postępowanie powinno być negowane
prze całe społeczeństwo, może wte-dy współcześni Sarmaci zmieniliby
się. Osobiście z przykrością stwierdzam, że jest więcej ludzi tego
typu i wszystko wskazuje, że ilość ich jeszcze wzrośnie. Jest to
bardzo niepokojące ponieważ niedługo ludzie zapomną o wszystkim i
wszystkich i będą jedynie zapatrzeni w siebie. Uważam, że można a
nawet należy pomagać takim ludziom by nasze społeczeństwo stało się
jednym narodem a nie "zbieraniną" osób które sądzą że są "naj".








Autor: Maciej Sas

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000