Jak powstaje efekt cieplarniany?
Mechanizm powstawania efektu cieplarnianego
przedstawiłem na zamieszczonym obok schemacie.
Znaczna część promieniowania słonecznego
(promieniowanie krótkofalowe o długości fali od 0,1 do 4
mm) jest przepuszczana przez atmosferÄ™ ziemskÄ… i
pochłaniana przez powierzchnię Ziemi, co powoduje jej
ogrzanie. Wskutek ocieplenia powierzchni Ziemi
następuje emisja promieniowania podczerwonego
(promieniowanie długofalowe o długości fali od 4 do 80
mm). Znaczna część tego promieniowania jest
pochłaniana przez znajdujące się w atmosferze cząsteczki
wody, dwutlenku węgla i innych gazów oraz przez drobne
kropelki wody w chmurach. Energia cieplna jest teraz
przekazywana przez atmosferę głównie z powrotem do
powierzchni Ziemi w postaci tzw. promieniowania
zwrotnego a tylko częściowo w przestrzeń kosmiczną.
Promieniowanie zwrotne ogrzewa ponownie powierzchniÄ™ Ziemi, dlatego jest podstawowÄ… przyczynÄ…
występowania na naszej planecie efektu cieplarnianego. Energia oddawana przez naszą planetę jest
mniejsza od energii przyjmowanej pochodzącej ze Słońca.
Dzięki ochronie atmosfery przed wychłodzeniem Ziemi średnia temperatura powietrza wynosi ok.
+15°C. Gdyby atmosfera nie zawieraÅ‚a gazów cieplarnianych, nagrzana powierzchnia Ziemi
wypromieniowywałaby swą energię w przestrzeń kosmiczną, dlatego średnia temperatura powietrza
byÅ‚aby równa ok. -17°C.
Dopóki człowiek nie zanieczyszczał środowiska w tak znacznym stopniu, jak ma to miejsce obecnie,
główną rolę w pochłanianiu ciepła odbitego od powierzchni Ziemi pełniła para wodna. Jednak od
kilkudziesięciu już lat na skutek działalności człowieka szybko wzrasta rola pozostałych gazów
cieplarnianych.
W przypadku smogu zimowego, głównymi składnikami są zanieczyszczenia emitowane
bezpośrednio do atmosfery. Są to więc zarówno zanieczyszczenia gazowe (dwutlenek siarki, tlenki
azotu) jak i pyły, głównie o małych wymiarach, a więc trudno opadające. Występują również aerozole
kwaśne (np. kwasu siarkowego) powstające w wyniku przemian emitowanych zanieczyszczeń w
powietrzu atmosferycznym. Powstawania smogu typu zimowego nie ograniczajÄ… ani temperatura
powietrza, ani wilgotność powietrza czy też natężenie promieniowania słonecznego. Smog tego typu
może występować o każdej porze roku, jeśli spełnione są inne warunki związane z obecnością
zanieczyszczeń powietrza oraz warunkami meteorologicznymi. Te ostatnie odgrywają decydującą rolę
w powstawaniu stanów smogowych.
Zobacz także
[reg]
W przypadku smogu letniego najważniejszymi zanieczyszczeniami są: ozon, PAN (azotan
nadtlenku - acetylu), aldehydy, H202 (nadtlenek wodoru) i inne produkty przemian niektórych
pierwotnych, gazowych składników zanieczyszczeń w powietrzu. Decydujące znaczenie w
powstawaniu smogu letniego mają procesy fotochemiczne, w których substratami (prekursorami) są
lotne związki organiczne (LZO), tlenki azotu i tlenek węgla (Godzik i inni, 1995). Kluczową rolę w
procesach fotochemicznych odgrywają tlenki azotu. Najważniejszym gazowym produktem tych
procesów i składnikiem smogu letniego jest ozon. Tworzeniu ozonu w dolnej troposferze sprzyjają
m.in. silne usłonecznienie i niska wilgotność powietrza. Najwyższe prawdopodobieństwo powstania
stanu smogowego ma miejsce, gdy: jest zwiększona emisja zanieczyszczeń powietrza, występuje
inwersja gruntowa i obniżenia wysokości, zanik warstwy mieszania, wyżowy układ baryczny i -
minimalna prędkość wiatru dolnego (niższa niż 1 m/s) lub panuje stan ciszy.
Różnorodność biologiczna, bioróżnorodność (ang. biodiversity) 
zróżnicowanie życia na wszelkich poziomach jego organizacji. Obejmuje zróżnicowanie genów,
gatunków oraz ekosystemów.
Dla zachowania i wzbogacania różnorodności biologicznej duże znaczenie ma zróżnicowanie siedlisk i
oddziaływania człowieka, w szczególności ochrona siedlisk słabo lub wcale nieprzekształconych
(naturalnych).
Kluczowe znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej w przestrzeni rolniczej mają:
·ð zadrzewienia Å›ródpolne,
·ð oczka wodne i torfowiska,
·ð miedze,
·ð ekstensywnie użytkowane Å‚Ä…ki i pastwiska.
Na terenach leśnych kluczowe znaczenie dla utrzymania różnorodności biologicznej mają:
·ð spróchniaÅ‚e drzewa i powalone pnie (martwe drewno),
·ð starodrzewy,
·ð torfowiska i polany Å›ródleÅ›ne.
Wpływ na pogarszanie się ogólnych warunków środowiska. Procesy urbanizacyjne
sprzyjają wzrostowi temperatur (tworzeniu się tzw. miejskich wysp ciepła), zmniejszeniu się
amplitudy temperatur, osłabieniu dopływu promieniowania słonecznego i zmianie systemu
opadowego. Zanieczyszczenie powietrza zakłóca bilans promieniowania słonecznego przez
zwiększenie zmętnienia atmosfery, zmianę składu chemicznego atmosfery i kropel wody
znajdujących się w powietrzu (kwaśne deszcze), wzrost koncentracji ozonu w troposferze (a spadek w
stratosferze) dostarczanie do atmosfery dodatkowej ilości energii cieplnej, co zmienia strukturę
termicznÄ… atmosfery. Obserwowany jest systematyczny wzrost koncentracji ozonu w troposferze w
rejonach silnie uprzemysłowionych. Ozon powstaje w wyniku fotoutleniania tlenku węgla, metanu
lub innych lotnych związków organicznych w obecności dwutlenku siarki lub tlenków azotu. Ze
względu na krótki czas życia ozonu w atmosferze przyziemnej nie ma on większego wpływu na
zmiany warunków klimatycznych lecz ma niekorzystny wpływ na organizmy żywe.
Do problemów o charakterze globalnym należy także niszczenie warstwy ozonowej w stratosferze w
wyniku emisji freonów (czterochloro/fluorowęglowców, w skrócie CFCs). Ozon pełni w stratosferze
niezwykle ważną i korzystną funkcję pochłaniając szkodliwe dla organizmów żywych promieniowanie
ultrafioletowe. Freony, które w atmosferze przyziemnej mają własności gazów szklarniowych, w
stratosferze ulegają rozkładowi uwalniając atomy chloru, fluoru lub bromu, powodujące rozpad
ozonu. Degradacja środowiska jest, więc szczególnie odczuwalna problemów aglomeracjach
miejskich, gdzie urbanizacja przyczynia siÄ™ do powstawania tzw. efektu cieplarnianego, dziury
ozonowej problemów kwaśnych deszczy.
Dodatkowym aspektem jest odbieranie zwierzętom ich środowiska.
Im większe jest miasto tym z większą ilością problemów musi sobie poradzić, skutki jego urbanizacji
mają dwojaki charakter jak wynika z powyższych wniosków. Trudno jest jednak stwierdzić czy ma
oddz
więk pozytywny czy też nie. Jedno jest pewne, na całym świecie procesy te postępują i chyba
nigdy nie ulegnÄ… zahamowaniu.
Zmiany klimatu
Nadmierna emisja gazów cieplarnianych, powodująca wzrost średniej globalnej temperatury, zagraża
1/3 ekosystemów na Ziemi i tym samym przetrwaniu wielu gatunków m.in. niedz
wiedzi polarnych,
populacji ryb, koralowców rafotwórczych.
Zmiany klimaty mają konsekwencje nie tylko dla przyrody, ale też dla ludzi.
Pierwsi oficjalni uchodz
cy klimatyczni, to mieszkańcy wyspy Tegua na Pacyfiku, którzy musieli
porzucić domy zalewane przez ocean. Globalne ocieplenie które powoduje wzrost poziomu mórz i
oceanów zagraża nie tylko odległym wyspom, ale także gdańskiej starówce. Każdy z nas może
powstrzymać zmiany klimatu, dokonując codziennych wyborów.
Według naukowców z Międzyrządowego Zespołu ONZ ds. Zmian Klimatu istnieje ponad 90%
prawdopodobieństwo, że winę za globalne ocieplenie ponosi człowiek, który emituje coraz więcej
gazów cieplarnianych.
Jeśli społeczność świata nie powstrzyma zmian klimatu, planecie grożą katastrofalne skutki:
ekstremalne zjawiska pogodowe, zalanie terenów przybrzeżnych, susze i spadek plonów, głód, brak
wody pitnej, nasilenie się chorób wywołanych zanieczyszczoną wodą czy pasożytami, wzrost zgonów
na skutek upałów, migracje milionów uchodz
ców klimatycznych i konflikty.
Wzrost temperatury wpływa na podnoszenie się poziomu mórz i oceanów. Towarzyszą temu częstsze
sztormy i huragany, stanowiące ogromne zagrożenie dla wysp i rejonów nadbrzeżnych.
Od początku ery przemysłowej poziom CO w atmosferze wzrósł o ok. 35% a średnia temperatura na
2
Å›wiecie o ok. 0,7 °C. Wedle prognoz naukowych katastrofalny w skutkach bÄ™dzie wzrost Å›redniej
temperatury o 2 °C w porównaniu z poziomem z poczÄ…tku XIX w., dlatego tak ważne jest pilne
zredukowanie emisji gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku węgla.
NISZCZENIE GLEB
po
DEWASTACJA DEGRADACJA EROZJA
całkowite zniszczenie pogorszenie się właściwości mechaniczne
gleby , gleb i spadek ich żyzności niszczenie
któremu towarzyszy - gleby zdrowe warstwy
jej silne przekształcenie - gleby chore próchniczej
DEWASTACJA GLEB  czynnikami naturalnymi powodujÄ…cymi
gwałtowne przekształcenia gleb związane ze zmianą krajobrazu
są wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi oraz grożne powodzie
DEWASTACJA GLEB  czynnikami naturalnymi powodujÄ…cymi
Gwałtowne przekształcenia gleb związane ze zmianą krajobrazu
są wybuchy wulkanów , trzęsienia ziemi i grozne powodzie .
Czynnikami antropogenicznymi wywołującymi zniszczenie gleb
sÄ… : - przejmowanie gleb na cele nierolnicze ( autostrady,lotniska,
budownictwo mieszkaniowe i przemysłowe )
- katastrofy ekologiczne ( Bohopal , Czarnobyl )
- kopalnictwo odkrywkowe ( Turoszów , Bogdanka )
- składowiska odpadów ( komunalne , przemysłowe  Lubin )
Tereny zniekształcone geomechanicznie ( obniżenia,wypiętrzenia)
powodują zmiany spływu wód i przesunięcia granic zlewni , powodują
również powstawanie rozległych niecek bezodpływowych .
Odkształcenia powierzchni terenu mogą być :
- deformacje ciągłe  rozległe
- deformacje nieciągłe  lokalne
- oddziaływanie wstrząsowe o charakterze sejsmicznym
PUSTYNNIENIE GLEB  jest procesem naturalnym w klimacie
suchym i gorącym . Na pozostałych obszarach kuli ziemskiej
głównym czynnikiem pustynnienia jest złe użytkowanie gleby
i nieprawidłowa jej uprawa . ( 6,7% - globalne ocieplenie , niewłaściwe
zabiegi melioracyjne , kopalnictwo odkrywkowe ) .
DEGRADACJA GLEB
SPADEK URODZAJNOÅšCI GLEBY WYNIKAJ
CY
Z POGARSZANIA SI
WARUNKÓW ŻYCIA I PLONOWANIA
ROÅšLIN UPRAWNYCH . WPA
YWA TO NA OBNIŻENIE
JAKOÅšCI PA
ODÓW .
DEGRADACJA GLEB oznacza zmiany właściwości fizycznych ,
chemicznych i biologicznych . Wpływa to na pogorszenie się
warunków życia ludzi , produkcji środków żywności oraz
walorów estetycznych krajobrazu .
Gleby zdegradowane to gleby ,, chore ,, - gleby majÄ…ce zmniejszone
właściwości biologiczne gleby .
Przyczyny degradacji gleb :
! wyjałowienie ze składników pokarmowych i naruszenie równowagi
jonowej ( przenawożenie gleb )
! zakwaszenie i alkaizacja środowiska
! zasolenie
! obecność związków toksycznych( Pb,Cd,dioksyny,herbicydy,gnojowi
! przesuszenie , zawodnienie
! erozja
! zanik edafonu glebowego
Większość gleb w Polsce charakteryzuje się niedoborem składników
pokarmowych . Wynika to z tego , że większość gleb to gleby lekkie
Takie gleby podatne są na zanieczyszczenia przemysłowe
i komunikacyjne .Przyczyną degradacji może być również niewłaściwa
uprawa gleb ( przenawożenie i zagrożenie środkami ochrony roślin-
Holandia )
Intensywne nawożenie gleb nawozami azotowymi stwarza warunki
do powstania silnie toksycznych nitrozoamin . SÄ… to zwiÄ…zki silnie
kancerogenne
RH + HNO ------- RNO + H O
Mykotoksyny, metale ciężkie