1.zinterpretuj znaczenie pojęć: koszt fizjologiczny pracy i koszt energetyczny.
Koszt fizjologiczny różni się od pojęcia koszt energetyczny. Koszt energetyczny wykonywanej pracy
możemy precyzyjnie zmierzyć. Obciążenie fizjol związane jest z funkcjonowaniem narządów i
układów człowieka związanych z charakterem wykonywanej pracy i nie ma obiektywnych metod
które by pozwalały je dokładnie określić. Ma ono cechy wysoce zindywidualizowane chociaż można
wyodrębnić pewne wspólne uwarunkowania wynikające z charakteru wykonywanej pracy. Np. funk
ukladu pokarmowego, krążenia i innych ma związek z charakterem wykonywanej pracy w sensie
obciążenie jak i towarzyszącym stresem i emocjami. Trudno jest znaleść bezpośredni związek miedzy
tymi zależnościami chociaż związek taki niewątpliwie istnieje.
2.sprawność a wydolność fizyczna.
Sprawność fizyczną opisujemy jako zdolność wykonywania pracy fizycznej, mierzoną cechami
motoryczności - siłą, wytrzymałością, szybkością i zręcznością.
Wydolność fizyczna organizmu  zdolność organizmu do wykonywania długotrwałego lub ciężkiego
wysiłku, który angażuje duże grupy mięśni bez zmęczenia i zmian w środowisku wewnętrznym
ustroju, oraz wysoka tolerancja zmian w środowisku wewnętrznym, jeśli dochodzi do nich podczas
wysiłku o dużej intensywności. Wydolność fizyczna zależy od sprawności funkcji współdziałających w
pokrywaniu zapotrzebowania tlenowego, wielkości rezerw energetycznych, sprawności regulacji
ciepłoty ciała, sprawności regulacji endokrynologicznych, koordynacji nerwowo- mięśniowej i
czynników psychologicznych.
Wydolność fizyczna mierzona jest za pomocą prób czynnościowych i charakteru zachowania się
parametrów poszczególnych zespołów funkcji wewnątrzustrojowych.
Wydolność fizyczna organizmu: (można ją opisać w trojaki sposób)
1) zdolność do wykonywania długotrwałego lub ciężkiego wysiłku, który angażuje duże grupy mięśni
bez szybko narastającego zmęczenia
2) zdolność szybkiego likwidowania zaburzeń homeostazy wywoływanych wysiłkiem
3) w znacznym stopniu zależy od zdolności pobierania tlenu przez organizm
4)
3.Co to jest pułap tlenowy?
Do oceny wydolności fizycznej stosuje się różne kryteria. Najbardziej trafnym kryterium oceny
zdolności człowieka do wykonywania ciężkiej pracy jest wysokość tzw.  pułapu tlenowego ., czyli
maksymalnego zużycia tlenu w jednostce czasu. Zwiększone zużycie tlenu jest obiektywnym
miernikiem oceny ciężkości pracy, a ponieważ jego pomiar przy zdefiniowanej jednostce pracy nie
zależy od wieku, płci lub wytrenowania, przeto znakomicie odpowiada wskaz
nikowi wielkości
obciążenia. Jest to sumaryczny wskaz
nik charakteryzujący sprawność ukł. krążenia i ukł.
oddechowego; jest to zdolność pobierania tlenu przez organizm zwana także wydolnością aerobową
organizmu(Vo2max).Bezpośredniego pomiaru Vo2max można dokonać podczas badania wielkości
obciążenia na cykloergonometrze lub na bieżni elektrycznej. Często połączone jest to z wykonaniem
elektrokardiogramu. Innym sposobem oceny ciężkości pracy jest pomiar wydatku energetycznego
mierzone obciążeniem bezwzględnym.
4.Różnica miedzy pracą fizyczną dynamiczną a pracą statyczną.
PRACA FIZYCZNA DYNAMICZNA
W celu zrozumienia istoty pracy fizycznej i dynamicznej należy znać budowę i rodzaje mięśni oraz
czynniki decydujące o ich sile.
Do kości przytwierdzonych jest ponad 500 mięśni szkieletowych, są one przyczepione do kości za
pośrednictwem zwężających się, powrózkowatych zakończeń zwanych ścięgnami. W czasie ruchu
mięsień kurczy się i pociąga kość. Kości i mięśnie tworzą jeden z głównych układów ciała  układ
szkieletowo-mięśniowy.
Praca fizyczna dynamiczna jest definiowana jako praca wykonywana z przeważającym udziałem
skurczów izotonicznych i krótkotrwałych skurczów izometrycznych.
Skurcz izotoniczny zachodzi wówczas, jeśli jeden z przyczepów mięśnia jest wolny i w wyniku
pobudzenia następuje jego skracanie z maksymalną szybkością. Napięcie mięśni w tej sytuacji nie
zmienia się. Skurcz izometryczny zachodzi wtedy, gdy obydwa przyczepy mięśni są unieruchamiane a
opór przekracza wielkość siły maksymalnej skurczu co w efekcie powoduje w mięśniu pobudzonym
wzrost napięcia. Natomiast jego długość nie zmienia się. Taki typ skurczów przeważa w czasie
wysiłków statycznych.
Do oceny wydolności fizycznej organizmu służą różnego rodzaju testy. Najczęściej stosowane są:
-bezpośredni pomiar maksymalnego pobierania tlenu
-pośrednia ocena maksymalnego pobierania tlenu
-test chodzenia
-testy stosowane do tolerancji wysiłkowej
-testy stosowane w diagnostyce klinicznej
Praca statyczna  stwarza inny również bardzo istotny rodzaj aktywności mięśniowej. Jej istotą są
skurcze izometryczne charakteryzujące się tym, że stan pobudzenia powoduje wzrost napięcia mięśni
natomiast nie ulegają one skróceniu.
Rozwijana siła mięśniowa pozostaje w stanie równowagi z oporem zewnętrznym lub siłą ciężkości.
Nie ma zatem efektów pracy w sensie mechanicznym jednak wzrost napięcia mięśnia (spowodowany
jego izometrycznym skurczem) jest czynnym procesem fizjologicznym stanowiąc często duże
obciążenie dla organizmu.
Podstawowa część obciążeń typu statycznego jest związana z napięciami posturalnymi
odgrywającymi rolę w utrzymaniu pożądanej pozycji ciała.
Pełną relaksację mięśniową uzyskuje się zatem w pozycji leżącej lub częściowo półleżącej. W innych
pozycjach ciała rozwijana siła napinających się mięśni oddziałuje na kościec zapewniając jego
stabilizację wobec działania siły grawitacji.
5.Metody oceny wydatku energetycznego na stanowiskach pracy. Omów ich istotę.
WYDATEK ENERGETYCZNY  często jest stosowany jako energetyczne kryteria ciężkości pracy
fizycznej. Do oceny ciężkości pracy wykorzystywana jest wielkość wydatku energetycznego w ciągu
zmiany roboczej.
METODY POMIARU WYDATKU ENERGETYCZNEGO:
-kalorymetria bezpośrednia
-kalorymetria pośrednia
-chronometrażowa (tabelaryczna wg Lehmana)
-oceny na podstawie mechanicznego efektu pracy
-oceny na podstawie zmian fizjologicznych
-oceny uciążliwości wynikającej z wysiłków statycznych
-oceny uciążliwości związanej z monotypowością ruchów roboczych
-badanie  odnowy tętna
METODY TABELARYCZNE
Przy braku możliwości wykonywania pomiaru wydatku energetycznego jedną z wymienionych
wcześniej metod wartości te możemy określić za pomocą szacunkowej metody chronometrażowo-
tabelarycznej, odczytując z tabeli wartość wydatku energetycznego dla typowych czynności.
METODY OCENY CI
ŻKOŚCI PRACY NA PODSTAWIE ZMIAN CZ
STOŚCI SKURCZÓW SERCA (częstości
tętna)
Każda praca fizyczna a dynamiczna szczególnie powoduje pobudzenie układu krążenia i
oddechowego oraz mechanizmów termoregulacji. Jest to związane z pokryciem większego
zapotrzebowania pracujących mięśni na tlen i substraty energetyczne pochodzące ze z
ródeł
pozamięśniowych oraz stanowi efektywne usuwanie z mięśni produktów przemiany materii i
nadmiarów wyprodukowanej energii, zapobiegając tym samym wzrostowi temperatury ciała. Analiza
częstości skurczów serca podczas pracy jest parametrem często stosowanym do oceny ciężkości
pracy.
Powyższa metoda ma zastosowanie jedynie w przypadku pracy dynamicznej z zaangażowaniem
dużych grup mięśniowych.
Zależność między częstością skurczów serca i kosztem energetycznym prac może być opisana
następującym wzorem:
M = 4,0 x HR  225
M  koszt energetyczny pracy mierzony w watach; HR  częstość skurczów serca
METODY KALORYMETRYCZNE
metoda kalorymetrii bezpośredniej  wydatek energetyczny człowieka podczas wysiłku można ocenić
na podstawie pomiaru ilości ciepła wytworzonego w organizmie metoda kalorymetrii bezpośredniej,
wykonywanego w specjalnych komorach (laboratoriach) kalorymetrycznych
metoda kalorymetrii pośredniej  opiera się na zależności między ilością pobieranego przez organizm
tlenu w jednostce czasu a ilością energii uwolnionej w procesach metabolicznych. Kalorymetria
pośrednia jest szczególnie przydatna podczas wysiłków, w których przeważają procesy tlenowe
(aerobowe).
Na podstawie zależności między wentylacją płuc a zużyciem tlenu można obliczyć przybliżoną
wartość wydatku energetycznego posługując się równaniem Datta  Ramanathana.
E = 0,21 x VE (STPD)
VE (STPD)  wentylacja płuc w l/min, w warunkach STPD
STPD  objętość gazu suchego w temp. 0 st. C i ciśnienia atmosferycznego 101,3 KP
Aby wyliczyć wydatek energetyczny należy:
- przeprowadzić chronometraż czynności roboczych w ciągu zmiany roboczej wyodrębniając
powtarzające się cykle czynności głównych, pomocniczych i przerw w pracy
- przeprowadzić pomiar wydatku energetycznego dla każdej czynności lub cyklu
- dokonać wyliczenia wydatku energetycznego netto dla poszczególnych czynności i cykli
- podsumować wartości wydatku energetycznego wszystkich cykli roboczych oraz przerw w celu
uzyskania globalnej wartości na całą zmianę roboczą.
6. Podaj przykłady czynności roboczych gdzie występują elementy pracy statycznej.
Np.: - przy posługiwaniu się ciężkimi narzędziami(ręczne podtrzymywanie elementów maszyn itp.) 
większość prac biurowych  praca operatorów monitorów komputerowych  praca siedząca przy
taśmach montażowych  kierowców aut ciężarowych na długich trasach(utrzymanie stałej pozycji
ciała, stabilizującej położenie głowy , tułowia i kończyn górnych). Praca fizyczna statyczna np. ręczne
przemieszczanie ciężarów np. rolnictwo, służba zdrowia, budownictwo.
7.Jakie zmienne powinny być uwzględnione w ocenie obciążeń statycznych na stanowisku pracy.
Ocena obciążenia statycznego towarzyszącego pozycji człowieka podczas pracy lub jednostajności
ruchów (monotypowości) znajduje niewielki odzwierciedlenie w badaniu wydatku energetycznego.
Wynika to stąd, że skutki obciążenia statycznego dotycz zwłaszcza nadmiernego obciążenia pewnych
części układu mięśniowego i kostnego. Podstawę oceny obciążenia tego typu stanowi pozycja przy
pracy i czas jaj trwania
Kiedy pracę wykonuje się w różnych pozycjach, wtedy jako reprezentatywną pozycję podaje się
pozycję występującą przy największym obciążeniu fizycznym, pod warunkiem, że trwa ona
przynajmniej 3 godziny.
Obciążenie statyczne związane z monotypowością ruchów ocenia się na podstawie liczby
jednakowych ruchów w czasie zmiany roboczej oraz siły wymaganej do ich wykonania.
8.Podaj schemat oceny obciążenia praca monotypową w zależności od wielkości rozwijanej siły.
Obciążenie statyczne związane z monotypowością ruchów ocenia się na podstawie liczby
jednakowych ruchów w czasie zmiany roboczej oraz siły wymaganej do ich wykonania.
9.Sposoby wymiany ciepła między organizmem człowieka a otoczeniem. Opisz jeden ze sposobów.
1. przewodzenie i konwekcja ( 10 % ogólnej utraty ciepła)
2. parowanie (23%)
3. promieniowanie (67%)
Parowanie:
Około 80 % całej energii uwolnionej podczas pracy stanowi ciepło. Pierwotną odpowiedzią
termoregulacyjną ze strony ustroju człowieka na obciążenie cieplne jest rozszerzenie naczyń
krwionośnych skóry i wzrost skórnego przepływu krwi. Reakcja ta powoduje podwyższenie temp.
Powierzchni ciała i zwiększenie ciepła między wewnętrzną i powierzchniową warstwą ciała. W tej
sytuacji zostaje pobudzona czynność gruczołów potowych, a parowanie z powierzchni ciała potu
usuwa z organizm ciepło zarówno wytworzone w ustroju, jak i zyskane z gorącego otoczenia. Bardzo
istotne znaczenie termoregulacyjne ma nie tylko samo wydzielanie potu, lecz jego parowanie. Zależy
ono nie tylko od sprawności czynnościowej gruczołów potowych i siły ich pobudzania, ale również od
warunków otoczenia.
10.Rodzaje wysiłku fizycznego.
WYSIA
EK FIZYCZNY- praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej
czynnościowych zmian w organizmie.
wysiłki ogólne  występują wówczas gdy w wysiłku zaangażowanych jest ponad 30% masy
mięśniowej ( zależy od masy ciała)
wysiłki lokalne  występują wtedy, gdy w wysiłku zaangażowane jest mniej niż 30% całej masy ciała
(praca 1 lub 2 kończyn)
wysiłki maksymalne  gdy zapotrzebowanie na tlen podczas wykonywania pracy jest równe
indywidualnej wartości VO2max
wysiłki supramaksymalne  gdy zapotrzebowanie na tlen przekracza VO2max
wysiłki submaksymalne  gdy zapotrzebowanie na tlen jest mniejsze niż VO2max
W czasie wysiłku fizycznego następuje przetwarzanie energii chemicznej powstającej w czasie
metabolizmu komórkowego w energię mechaniczną niezbędną w pracy mięśni. Człowiek w czasie
pracy fizycznej wykorzystuje do 30% energii zawartej w produktach żywnościowych. Pozostała część
jest zamieniana w ciepło.
Procesy metaboliczne związane są z przemianą materii i energii ,mogą przebiegać w warunkach
tlenowych i beztlenowych.
11.Opisz działanie ośrodka termoregulacji kontrolującego temperaturę ciała i sterującego
mechanizmami uwalniania i oddawania ciepła.
Na podstawie otrzymanych informacji ośrodek również w postaci impulsów nerwowych wysyła
rozkazy do termoregulacyjnych narządów wykonawczych. W sytuacji gdy organizmowi grozi
oziębienie naczynia skóry silnie się kurczą w następstwie czego przepływ krwi znacznie się zmniejsza.
Krew przepływając wolno przez skórę ulega nadmiernemu odtlenieniu. Hemoglobina staje się
błękitna a skóra sinieje.
Temperatura skóry obniża się co zmniejsza oddawane przez nią ciepło. Kurczą się mięśnie
przywłośne, powoduje to chropowatość skóry, tzw. gęsia skórka oraz jeżenie się włosów na skórze.
Polisada z włosów zwalnia przyskórny prąd konwekcyjny jednocześnie wzrasta wyzwalanie ciepła
endogennego, szczególnie w mięśniach szkieletowych. Występuje w nich zjawisko zwane dreszczami
polegające na asynchronicznych skurczach włókien mięśniowych. Mięśnie wyzwalają ciepło ale nie
kurczą się jako całość. Zmienia się również zachowanie człowieka, np. kuli się, szuka schronienia przez
zimnem, zakłada ciepłą odzież, itp.Jeśli w otoczeniu panuje wysoka temperatura lub działają tam
z
ródła intensywnego promieniowania cieplnego naczynia skóry rozszerzają się i przepływ krowi przez
nie wzrasta. Zwiększona zawartość wody w skórze zwiększa jej przewodnictwo cieplne jednocześnie
zapewniając korzystne warunki dla procesu pocenia się. Rozpoczyna się wydzielanie potu, który
parując ze skóry odbiera jej ciepło niezbędne do przekształcenia się w parę wodną.
Towarzyszą temu zmiany w zachowaniu się. Człowiek szuka cienia, zdejmuje odzież, zwalnia rytm
pracy, itp.
12.Czynniki współdziałające w rozwoju zmęczenia podczas długotrwałej pracy mięśniowej.
praca  czynność jakiegoś narządu
W czasie wykonywania pracy zachodzą procesy psycho-fizjologiczne wpływające na:
- zmiany morfologiczne i fizjologiczne wielu narządów
- zmiany w powiązaniach ze społecznością ludzką
- intensywność przemiany materii
zmiany w psychice
* wyczerpanie glikogenu mięśniowego
- odwodnienie i zmiany jonowe w komórkach mięśniowych
- zmiany rozmieszczenia krwi
- wzrost częstotliwości skurczów serca
- wzrost wentylacji płuc (duszność wysiłkowa)
- wzrost temperatury wewnętrznej ciała
- wydzielanie potu wilgotna skóra
- zmiany regulacji funkcji ustroju
- wyczerpanie nadnerczy
- inne
13.OPISZ PRÓBE MARTINETA ITD.
Przydatność pracownika do zróżnicowanych poziomów uciążliwości pracy można określić próbą
Martineta, polegającą na:
" pomiarze tętna spoczynkowego P1,
" wykonaniu 10 przysiadów w odstępach jednosekundowych,
" pomiarze tętna natychmiast po wykonaniu tych przysiadów P2,
" pomiarze tętna po upływie jednej minuty po zaprzestaniu wykonywania przysiadów P3.
" otrzymane wartości podstawiamy do wzoru na wskaz
nik Ruffiera
Wr = (P1 +P2 +P3)-200 / 10
Po otrzymaniu wyniku umiejscawiamy badanego człowieka w odpowiedniej kategorii:
" 0  zdolny do każdego wysiłku (bardzo dobry)
" 0-5  zdolny do dużego wysiłku (dobry)
" 5-10  zd. Do umiarkowanego wysiłku (dość dobry)
" 10-15  zdolny do lekkiego wysiłku (dostateczny)
" 15-20  niezdolny do pracy fizycznej (niedostateczny)
14.Zmiany niektórych parametrów fizjologicznych po fizycznym obciążeniu dynamicznym.
W czasie wysiłku rośnie zużycie tlenu w organizmie, a co za tym idzie w określonym stopniu
częstotliwość oddychania, tętna, poziom ciśnienia krwi, czy ciepłota ciała.
15.Wyjaśnij istotę beztlenowego procesu rozkładu glukozy przy bardzo dużym wysiłku
fizycznym.(patrz pytanie23 -chodzi o to samo!!)
16.Przedstaw bilans dobowej, całkowitej przemiany materii.
przemiana materii  zwana metabolizmem jest to suma procesów chemicznych i towarzyszących im
zmian energetycznych zachodzących w związku z pobieraniem pożywienia, jego trawieniu i
wydalaniem.
Katabolizm  procesy rozpadu
Anabolizm  procesy syntezy
Między tymi procesami zachodzi równowaga  homeostaza
Dobowy wydatek energetyczny:
60-75% - podstawowa przemiana materii, sen, metabolizm podstawowy
15-30% - aktywność fizyczna, praca, sport i rekreacja
15% - swoiste , dynamiczne działanie pożywienia
Całkowita przemiana materii zależy od: masy ciała, składu ciała, od wieku, warunków klimatycznych,
płci.
Obliczenie podstawowej przemiany materii:
1 kcal/1kg/1h  70kg x 24h = 1680kcal
Ogólny wydatek energetyczny zależy od stopnia ciężkości pracy.
Dobowy rytm zmian temperatury
Ogólnie uznanym wskaz
nikiem aktywności biologicznej człowieka jest krzywa dobowa temperatura
wnętrza ciała wyrażająca dobowy rytm przemiany materii:
- najniższa temperatura na 2 godz. Przed przebudzeniem
- w godzinach rannych temperatura wzrasta
- temperatura dochodzi dom max. o 18-22 godzinie
- ok. 23 nasza temp. ponownie zaczyna się obniżać
17.Istota oddychania płucnego. (zewnętrzne)
Wysokie stężenie tlenu w pęcherzykach płucnych a niskie w dopływającej do płuc krwi powoduje ,że
ten gaz przenika z ukrwionych i wilgotnych pęcherzyków płucnych do krwi(dyfuzja) i na tej samej
zasadzie z krwi do pęcherzyków przechodzi z kolei dwutlenek węgla. Dzięki pęcherzykowatej budowie
płuc powierzchnia wymiany gazowej jest olbrzymia.
18.Treść oddychania tkankowego. (wewnętrzne)
Tlen pobrany w pęcherzykach płucnych dociera krwią do wszystkich komórek ciała Tam odbywa się
tzw., wymiana gazowa wewnętrzna .Polega ona na oddaniu komórkom przez hemoglobinę tlenu i
odebraniu od nich dwutlenku węgla , którego stężenie jest duże
Oddychanie komórkowe- jako proces uwalniający energie
19. Funkcjonowanie układu oddechowego w procesie pracy.
Funkcje związane z pobieraniem tlenu z powietrza i jego transportem do mięśni są często
obejmowane wspólną nazwą funkcji zapotrzebowania tlenowego. W miarę zwiększania
intensywności pracy wzrasta zapotrzebowanie mięśni na tlen, a w następstwie tego zwiększa się
czynność narządów współdziałających w pobieraniu i transporcie tlenu oraz pochłanianie tlenu przez
organizm. Potrzebny mięśniom tlen dostaje się w składzie wdychanego powietrza do pęcherzyków
płucnych w większych ilościach dzięki zwiększeniu podczas pracy mięśniowej wentylacji płuc. Wzrost
wentylacji płuc jest naturalnie wynikiem zwiększenia pracy mięśni oddechowych, tzn. mięśnia
przepony, mięśni międzyżebrowych i wielu dodatkowych mięśni oddechowych. Zwiększenie pracy
tych mięśni wiąże się ze zwiększeniem ich zapotrzebowania na tlen. Po przekroczeniu przez
wentylację płuc poziomu około 140 l/min zapotrzebowanie samych mięśni oddechowych na tlen
staje się tak duże, że cała niemal nadwyżka zużycia tlenu, umożliwiana przez dalszy wzrost wentylacji
płuc, jest wykorzystywana na pokrycie zapotrzebowania tlenowego tych mięśni. Tlen z pęcherzyków
płucnych dyfunduje do krwi.
20.Formy zmęczenia:
- zmęczenie ostre- powstaje w wyniku bardzo intensywnego wysiłku mięśniowego czy
neuropsychicznego , znajduje wyraz w stanie zupełnego wyczerpania organizmu Pojawia się ono przy
nierównomiernie rozłożonym wysiłku , w sytuacjach awaryjnych
- zmęczenie umiarkowane  występuje podczas pracy o średnim natężeniu , trwającej przez dłuższy
czas ; jest to zjawisko normalne
- Przemęczenie , które powstaje wskutek nakładania się stanów zmęczenia w warunkach
niedostatecznego wypoczynku .Jest to zjawisko podobne do stanów chorobowych .Daje złe
samopopoczucie , przygnębienie zły wygląd ,łatwość zmęczenia , zaburzenia snu
- Znużenie czyli forma zmęczenia charakterystyczna dla stanu wyczerpania potencjału roboczego .Do
odzyskania sił jest konieczny wypoczynek .
- Zmęczenie psychiczne  znajdujące wyraz w zahamowaniu działalności ośrodków korowych ,
którego efektem jest rozluz
nienie uwagi , zwolnione i wstrzymane procesy obserwacji , zmniejszenie
dynamizmu człowieka oraz jego sprawności fizycznej i intelektualnej
21.Wahania wydolności pracy w ciągu roku kalendarzowego, w ciągu tygodnia i w ciągu porannej
zmiany roboczej.
Rytm wydolności fizycznej o okresie 23 dni warunkuje silę fizyczną, odporność organizmu oraz
wytrzymałość.
Rozróżniamy 2 formy periodyki biologicznej:
- periodykę egzogenną  będącą następstwem zmian zachodzących w otoczeniu i pozostającą tak
długo, jak ustrój pozostaje pod wpływem zmieniającego się rytmicznie czynnika środowiskowego a
zanikającą w środowisku pozbawionym tego czynnika
- periodykę endogenną  utrzymuje się także w sztucznym środowisku, jest istotą dobowego rytmu
funkcjonowania organizmu, rytmu sezonowego i rocznego
Rytmy okresowe: roczne, sezonowe, miesięczne, tygodniowe, dobowe
5-dniowy tydzień roboczy z około 8-godzinnym dniem pracy pozwala na optymalne
zsynchronizowanie wysiłku z naturalnym rytmem funkcjonowania całej przyrody.
Dobowy rytm serca  dobrze poznanym wskaz
nikiem fizjologicznym charakteryzującym cykliczność
dobową jest częstotliwość skurczów serca
Zmiany wydolności fizycznej organizmu w ciągu doby - badania nad zdolnością pracy w ciągu doby
wykazały, że najwyższy poziom jest przed południem ok. 9.00-11.00 następnie ulega obniżeniu i
ponownie wzrasta po południu 16.00-18.00 nie osiągając jednak poziomu przedpołudniowego. W
godzinach nocnych i wieczornych występuje zmniejszenie zdolności pracy, osiągając najniższy poziom
między 2.00-4.00.
Wahania wydolności pracy w ciągu doby odpowiadają zmianom tempa pracy. Obniżenie wydolności
pracy w nocy wynika z osłabionych w tym czasie czynności układu nerwowego, krążenia,
oddechowego, zmniejsza się tempo przemiany materii, wydzielania hormonów, słabnie siła
mięśniowa. W nocy najsilniej jest odczuwanie złe samopoczucie, znużenie i zmęczenie.
22.Zależność między wielkością tętna a uciążliwością pracy.
W zależności od wydolności fizycznej występują wyrażane różnice między częstotliwością skurczów
serca a wysiłkiem. Osoby o różnej wydolności fizycznej w tej samej grupie wiekowej oraz płci
wykonają jednakowy pod względem wielkości wysiłek fizyczny, to osoby o dużej wydolności fizycznej
osiągną mniejszą częstotliwość skurczów serca niż osoby o mniejszej wydolności.
23.Zmiany zachodzące w mięśniach podczas krótkotrwałego wysiłku o dużej intensywności- wysiłek
trwa zbyt krótko aby koszt energetyczny mógł być pokryty przez tlenowe procesy metaboliczne
(spalanie węglowodanów i tłuszczy), dlatego podczas takiego wysiłku głównym z
ródłem energii są
beztlenowe procesy metaboliczne. Są wówczas wykorzystywane mięśniowe zapasy ATP,
fosfokreatyny i glikogenu. Zapasy te mogą się zmniejszać bardzo znacznie co obniża zdolność
kompleksów aktomiozynowych do skracania się. Glukoza uwolniona z glikogenu jest metabolizowana
do kwasu pirogronowego, który w warunkach braku tlenu zostaje zredukowany do kwasu
mlekowego. Stężenie kwasu mlekowego w mięśniach gwałtownie rośnie, to z kolei powoduje wzrost
stężenia jonów wodorowych w komórkach mięśniowych-my odczuwamy to jako zakwasy.
24.Objawy zmęczenia:
Zmęczenie- zmniejszenie zdolności do pracy spowodowane przez wysiłek
-ośrodkowe-polega na narastaniu uczucia ciężkości pracy i bólu mięśni , zmniejszeniu motywacji,
koncentracji i uwagi i sprawności psychomotorycznej
-obwodowe- zmęczenie pracujących mięśni przejawiające się zmniejszeniem siły i szybkości ich
skurczów aż do całkowitej utraty zdolności do pracy.
Zmęczenie może przejść w stan przewlekły. Jako zmęczenie przewlekłe rozumiemy stan w którym
dochodzi do zaburzeń w działaniu mechanizmów kontrolujących funkcje fizjologiczne
organizmu(przede wszystkim ukł. nerwowego) i rozwoju stanów patologicznych. Układ nerwowy jest
zaangażowany przez cały czas przez wykonywanie przez nas czynności, w tym także bierze udział w
zarządzaniu ruchem.
Układ nerwowy składa się z 2 niezależnych od siebie części: centralnej i obwodowej. Obwodowy
układ nerwowy- system somatyczny i autonomiczny.
Objawy:
- spadek wydajności pracy, wzrost liczby braków produkcyjnych , uszkodzeń narzędzi , wypadków
przy pracy Następuje : zwolnienie przekazywania bodz
ców , obniżenie stopnia uwagi utrudnienie
myślenia zmniejszenie ostrości dostrzegania zjawisk przez zmysły , zmniejszenie wydolności
czynnościowej , upośledzenie funkcji koordynacyjnej środków nerwowych , zakłócenie
funkcjonowania korowej części nadnerczy
- obiektywne :doznania bólowe w intensywnie pracujących mięśniach uczucie ogólnego osłabienia i
rozdrażnienia
25.Zapotrzebowanie na tlen podczas wysiłków o różnej intensywności.
Wzrasta proporcjonalnie do intensywności (mocy) i pracy.
O zużyciu tlenu przez organizm decydują- stopień zapotrzebowania mięśni na tlen, ilość tlenu
dostarczanego do mięśni, zdolność mięśni do wykorzystania dostarczonego im tlenu odpowiednio do
swoich potrzeb.
O sprawności zaopatrzenia mięśni w tlen decyduje działanie układu oddechowego, krążenia i sam
krew. Jeśli dopływ tlenu do mięsni podczas wysiłku nie jest wystarczający to powstają w nich duże
ilości kwasu mlekowego, którego nagromadzenie jest jedna z przyczyn zmęczenia.
Warunkiem zachowania przez organizm zdolności do dłuższego wysiłku mięśniowego jest bieżące
pokrywanie zapotrzebowania tlenowego mięśni.
26.układ wegetatywny (autonomiczny) składa się z części sympatycznej i parasympatycznej.
Wzajemne działanie tych części jest złożone. Podaj istote funkcjonowania systemu sympatycznego.
Jego działanie jest odwrotne do działania układa parasympatycznego . Ten układ wykonuje
najczęściej takie czynności jak:
- rozszerzanie z
renicy
- pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny
- przyspieszenie czynności serca(wzrost siły skurczu)
- rozkurczanie oskrzeli
- zwężanie naczyń krwionośnych powodujące wzrost ciśnienia tętniczego krwi
- hamowanie skurczów przewodu pokarmowego
- pobudzanie gruczołów nadnerczy do wydzielania
- rozszerzenie pęcherza moczowego