MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Krzysztof Olszewski
Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki
pasiecznej 321[04].Z4.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Jarosław Stępień
mgr in\
. El\
bieta Worobik
Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł
Konsultacja:
dr in\
. Jacek Przepiórka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[04].Z4.04,
 Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki pasiecznej , zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik pszczelarz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Znaczenie, planowanie i organizacja gospodarki wędrownej: wybór
miejsca sprzęt, terminy przewozu, przygotowanie i przewóz rodzin
pszczelich 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Odbiór, wirowanie i przechowywanie miodu 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Przepisy prawa dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej oraz
dokumentacja gospodarstwa pasiecznego 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 17
7. Literatura 31
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które uczeń
powinien mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluacja osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem następujących metod nauczania, np. tekstu przewodniego,
ćwiczeń praktycznych,
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.: samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
321[04].Z4
Gospodarka pasieczna
321[04].Z4.01
Zakładanie pasieki
321[04].Z4.02
Organizowanie prac związanych
z wiosenną obsługą pasieki
321[04].Z4.03
Zapobieganie nastrojowi
rojowemu i rójce
321[04].Z4.05 321[04].Z4.06
321[04].Z4.04
Planowanie Przygotowanie pasieki Prowadzenie ró\
nych
i prowadzenie wędrownej do zimowania kierunków produkcji
gospodarki pasiecznej pasiecznej
321[04].Z4.07
Przetwarzanie produktów
pasiecznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- posługiwać się podstawowym sprzętem pasiecznym,
- przeprowadzić wychów matek pszczelich,
- poddać matkę pszczelą do rodziny,
- przeprowadzić wiosenny przegląd rodziny pszczelej,
- dostosować wielkość gniazda do siły rodziny,
- rozpoznawać i likwidować anormalne stany w rodzinie pszczelej,
- poszerzać gniazdo rodziny pszczelej,
- kierować rozwojem wiosennym rodziny pszczelej
- rozpoznawać nastrój rojowy w rodzinie pszczelej,
- zapobiegać powstawaniu i likwidować nastrój rojowy,
- rozpoznawać pierwsze objawy chorób w rodzinie pszczelej,
- udzielać pomocy chorym rodzinom pszczelim,
- rozpoznawać wa\
niejsze rośliny miododajne,
- obliczać zasobność naturalnych zbiorowisk pod względem wartości pszczelarskiej,
- określać fazy fenologiczne roślin kwitnących w naturalnych zbiorowiskach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić korzyści wynikające z prowadzenia gospodarki wędrownej,
- zastosować przepisy prawa dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej,
- zaplanować i zorganizować gospodarkę wędrowną,
- wybrać miejsce i stanowisko dla pasieki wędrownej,
- posłu\
yć się sprzętem stosowanym w gospodarce wędrownej,
- przygotować i przetransportować rodziny pszczele,
- dobrać terminy przewozu pszczół na po\
ytki,
- przewidzieć i zapobiec zagro\
eniom związanym z przewozem pszczół,
- scharakteryzować metody zwiększające oblatywanie przez pszczoły roślin miododajnych,
- określić zasady wykorzystywania po\
ytku wrzosowego i spadziowego,
- scharakteryzować proces dojrzewania miodu,
- dobrać sposoby i terminy wybierania plastrów z miodem,
- scharakteryzować sposoby odbioru plastrów z miodem,
- określić warunki transportowania plastrów z miodem do pracowni,
- przygotować sprzęt do miodobrania,
- zaplanować i wykonać prace związane z odsklepianiem i wirowaniem plastrów,
- ocenić dojrzałość miodu,
- zaprojektować i wyposa\
yć pomieszczenie do odbioru miodu,
- określić warunki przechowywania miodu,
- dobrać naczynia do przechowywania miodu,
- określić jakość i przydatność plastrów,
- sporządzić dokumentację gospodarstwa pasiecznego,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo\
arowej
dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca .................................................................
Modułowy program nauczania: Technik pszczelarz 321[04]
Moduł: Gospodarka pasieczna 321[04].Z4
Jednostka modułowa: Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki
pasiecznej 321[04].Z4.04
Temat: Odbiór plastrów z miodem z rodzin pszczelich.
Cel ogólny: Zdobycie umiejętności odbioru plastrów z miodem z rodzin pszczelich.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- określić dojrzałość miodu przy pomocy refraktometru,
- odebrać plastry z miodem z ró\
nych typów uli,
- w zale\
ności od typu ula u\
yć odpowiedniego sprzętu: szczotki pasiecznej, omiatacza,
przegonek, wydmuchiwacza.
Metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda aktywizująca  metoda projektu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach 2 3-osobowych.
Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- podstawowy sprzęt pasieczny do wykonywania przeglądów rodzin,
- odzie\
ochronna,
- rodziny pszczele z nieodebranym miodem osadzone w ulach korpusowych i le\
akach,
- sprzęt do odbioru miodu: szczotka pasieczna, omiatacz, przegonki, wydmuchiwacz.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje uczniom sposób odbioru plastrów z miodem z ró\
nych typów uli,
stosując przy tym ró\
ne rodzaje sprzętu do odbioru miodu: szczotka pasieczna, omiatacz,
przegonka, wydmuchiwacz.
2. Uczniowie pod okiem nauczyciela odbierają plastry z miodem z ró\
nych typów uli,
stosując przy tym ró\
ne rodzaje sprzętu do odbioru miodu: szczotka pasieczna, omiatacz,
przegonka, wydmuchiwacz.
3. Uczniowie pracując w grupach określają wady i zalety poszczególnych metod obioru
plastrów z miodem.
4. Uczniowie pracując w grupach dzielą metody odbioru plastrów z miodem na mo\
liwe do
zastosowania w ulach: le\
akach, korpusowych oraz le\
akach i korpusowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Zakończenie zajęć
Grupy określają wady i zalety poszczególnych metod obioru plastrów z miodem, oraz
mo\
liwość ich zastosowanie w ró\
nych typach uli.
Praca domowa
Zaplanuj odbiór plastrów z miodem we własnej pasiece.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczeń potrafi odebrać plastry z miodem z ró\
nych typów uli stosując przy tym ró\
ne
rodzaje sprzętu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca .................................................................
Modułowy program nauczania: Technik pszczelarz 321[04]
Moduł: Gospodarka pasieczna 321[04].Z4
Jednostka modułowa: Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki
pasiecznej 321[04].Z4.04
Temat: Odsklepianie i odwirowywanie plastrów z miodem.
Cel ogólny: Zdobycie umiejętności odsklepiania i odwirowywania plastrów z miodem.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- odsklepić plastry z miodem przy pomocy ró\
nych narzędzi: widelca, no\
y, hebelka,
urządzeń mechanicznych,
- odwirować plastry z miodem w wirówce hordalne i promienistej.
Metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- metoda aktywizująca  metoda projektu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w grupach 2 3-osobowych.
Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- plastry z miodem,
- sprzęt do odsklepiania plastrów z miodem,
- wirówki: hordalna i promienista,
- odzie\
ochronna.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje uczniom sposoby odsklepiania plastrów z miodem odebranych
z ró\
nych typów uli, stosując przy tym ró\
ne rodzaje sprzętu: widelec, no\
e, hebelek,
urządzenia mechaniczne.
2. Nauczyciel zwraca uwagę na konieczność przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny
pracy w czasie odsklepiania plastrów z miodem.
3. Uczniowie pod okiem nauczyciela odsklepiają plastry z miodem odebrane z ró\
nych
typów uli, stosując przy tym ró\
ne rodzaje sprzętu: widelec, no\
e, hebelek, urządzenia
mechaniczne.
4. Nauczyciel prezentuje uczniom technikę odwirowywania plastrów z miodem w wirówce
hordalnej i promienistej.
5. Nauczyciel zwraca uwagę na konieczność przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny
pracy w czasie odwirowywania plastrów z miodem.
6. Uczniowie pod okiem nauczyciela odwirowywują plastry z miodem odebrane z ró\
nych
typów uli, w wirówce hordalnej i promienistej.
7. Uczniowie pracując w grupach określają wady i zalety poszczególnych metod
odsklepiania plastrów z miodem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
8. Uczniowie pracując w grupach określają technikę odwirowywania plastrów z miodem
w wirówce hordalnej i promienistej.
Zakończenie zajęć
Grupy określają wady i zalety poszczególnych metod odsklepiania plastrów z miodem, oraz
technikę odwirowywania plastrów z miodem w wirówce hordalnej i promienistej.
Praca domowa
Zaplanuj pozyskanie miodu we własnej pasiece.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczeń potrafi odsklepić i odwirować plastry z miodem stosując przy tym ró\
ne rodzaje
sprzętu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Znaczenie, planowanie i organizacja gospodarki wędrownej:
wybór miejsca, sprzęt, terminy przewozu, przygotowanie
i przewóz rodzin pszczelich
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj wędrówkę z pasieką w trakcie sezonu, wylicz przypuszczalną wydajność
miodową z kolejnych po\
ytków.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać kolejne po\
ytki w trakcie sezonu,
2) określić przypuszczalne terminy przewozu pasieki na wybrane po\
ytki,
3) obliczyć przypuszczalną wydajność miodową z poszczególnych po\
ytków,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pogadanka,
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
- tabele z terminami kwitnienia roślin po\
ytkowych,
- tabele z wydajnością miodową roślin po\
ytkowych,
- notatki z powierzchnią upraw bądz
naturalnie występujących roślin po\
ytkowych,
- kalendarz.
Ćwiczenie 2
Przygotuj rodziny pszczele do transportu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zdecydować o konieczności przeglądu rodzin i odbioru miodu przed ich przewozem
w zale\
ności od typu ula i stopnia wypełnienia plastrów miodem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
2) zapewnić rodzinom wolną przestrzeń i wentylację na czas transportu w zale\
ności od
typu ula,
3) zabezpieczyć ule przed otwarciem w czasie transportu.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
- podstawowy sprzęt pasieczny do wykonywania przeglądów rodzin,
- odzie\
ochronna,
- rodziny pszczele osadzone w ró\
nych typach uli: korpusowych z dennicą
głęboką/wysoką, korpusowych z dennica płytką/niską, le\
akach,
- puste korpusy, ramy wentylacyjne,
- pasy do spinania uli.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Odbiór, wirowanie i przechowywanie miodu
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odbierz plastry z miodem z rodzin pszczelich.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić dojrzałość miodu przy pomocy refraktometru,
2) odebrać plastry z miodem z ró\
nych typów uli, w zale\
ności od typu ula u\
yj: szczotki
pasiecznej, omiatacza, przegonek, wydmuchiwacza.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
- podstawowy sprzęt pasieczny do wykonywania przeglądów rodzin,
- odzie\
ochronna,
- rodziny pszczele z nieodebranym miodem osadzone w ulach korpusowych i le\
akach,
- sprzęt do odbioru miodu: szczotka pasieczna, omiatacz, przegonka, wydmuchiwacz.
Ćwiczenie 2
Odklep i odwiruj plastry z miodem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odsklepić plastry z miodem przy pomocy ró\
nych narzędzi: widelca, no\
y, hebelka,
urządzeń mechanicznych,
2) odwirować plastry z miodem w wirówce hordalnej i promienistej.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Środki dydaktyczne:
- plastry z miodem,
- sprzęt do odsklepiania plastrów z miodem: widelec, no\
e, hebelek, urządzenia
mechaniczne,
- wirówki: hordalna i promienista,
- odzie\
ochronna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Przepisy prawa dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej
oraz dokumentacja gospodarstwa pasiecznego
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając z Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 września
2005 r. w sprawie zwalczania zgnilca złośliwego (amerykańskiego) pszczół (Dz. U. z dnia
29 września 2005 r.) sporządz
schemat postępowania w przypadku wystąpienia zgnilca
złośliwego w pasiece wędrownej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) prześledzić tekst rozporządzenia,
2) wypisać z tekstu informacje które mogą mieć zastosowanie w przypadku pasieki
wędrownej,
3) sporządzić schemat blokowy postępowania w przypadku wystąpienia zgnilca złośliwego
w pasiece wędrownej (bez czynności obejmujących zwalczanie choroby).
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pogadanka,
 metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
- tekst Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 września 2005 r.
w sprawie zwalczania zgnilca złośliwego pszczół (Dz. U. z dnia 29 września 2005 r.),
- arkusze papieru A4.
Ćwiczenie 2
Na podstawie kart uli sporządzić schemat zabiegów przeprowadzonych w rodzinach
w trakcie sezonu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) prześledzić uwa\
nie karty ula,
2) sporządzić schemat blokowy zabiegów przeprowadzonych w rodzinach w trakcie sezonu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
- karty ula,
- arkusze papieru A4.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Planowanie i prowadzenie
wędrownej gospodarki pasiecznej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 5, 7, 9, 10, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 4, 6, 8, 11, 12, 13, 14 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. b, 5. c, 6. d, 7. b, 8. a, 9. d, 10. b, 11. d,
12. c, 13. a, 14. b, 15. c, 16. d, 17. a, 18. b, 19. d, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Zdefiniować, czym jest gospodarka
1 B P b
wędrowna
Określić zasięg efektywnego lotu
2 B P a
pszczół
Określić odległość ustawienia rodzin
3 B P c
pszczelich od po\
ytku
Scharakteryzować korzyści płynące
4 z kompleksowego traktowania rodzin C PP b
w pasiece
Wybrać z listy ule najbardziej
5 A P c
przydatne przy gospodarce wędrownej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Wykazać zalety dennicy głębokiej przy
6 C PP d
gospodarce wędrownej
7 Nazywać sprzęt widoczny na fotografii A P b
Wykazać, od czego zale\
y sposób
8 przygotowania rodzin pszczelich do C PP a
transportu
Określić wielkość wolnej przestrzeni
9 B P d
w ulu w czasie transportu
10 Nazwać sprzęt widoczny na fotografii A P b
Scharakteryzować objawy zaparzenia
11 C PP d
rodzin pszczelich w czasie transportu
Scharakteryzować czynniki sprzyjające
12 zaparzeniu rodzin pszczelich w czasie C PP c
transportu
Dobrać termin przewozu rodzin na
13 po\
ytek z roślin zakwitających C PP a
gwałtownie
Dobrać termin przewozu rodzin na
14 po\
ytek z roślin zakwitających C PP b
stopniowo
Nazwać przyrząd widoczny na
15 B P c
fotografii i określić jego zastosowanie
Wybrać z listy sposoby odbioru miodu
16 z uli korpusowych bez wyjmowania B P d
plastrów z korpusów
Określić warunki, jakie powinny
17 panować w magazynie do A P a
przechowywania miodu
Wybrać z listy miód, który przed
18 B P b
odwirowaniem wymaga rozluz
nienia
Wybrać z listy części składowe
poniszczenia do wirowania miodu,
19 A P d
które powinna cechować łatwość do
utrzymania w higienie
Wybrać z listy warunek, jaki musi
spełnić pszczelarz prowadzący
20 A P b
gospodarkę wędrowną, aby wywieść
pasiekę z terenu zapowietrzonego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do ka\
dego pytania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawdziwa.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Gospodarka wędrowna jest metodą
a) przemieszczania pasiek.
b) podnoszenia wydajności pasiek polegającą na przewo\
eniu rodzin pszczelich na
obfite po\
ytki oddalone od miejsca stałego postoju pasieki.
c) produkcji miodu.
d) przeciwdziałania chorobom pszczół.
2. Baza po\
ytkowa oceniana jest na podstawie powierzchni, na jakiej występuje dana roślina
miododajna  ilości hektarów w promieniu
a) 1,5 km od miejsca ustawienia pasieki.
b) 500 m od miejsca ustawienia pasieki.
c) 4 km od miejsca ustawienia pasieki.
d) 6 km od miejsca ustawienia pasieki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
3. W miarę mo\
liwości rodziny pszczele nale\
y ustawić
a) 1 km od po\
ytku.
b) 500 metrów od po\
ytku.
c) jak najbli\
ej po\
ytku.
d) w dowolnej odległość od po\
ytku poniewa\
nie ma ona wpływu na wydajność.
4. Kompleksowe traktowanie rodzin w pasiece sprawia, \
e pszczelarz
a) ma mniej pracy.
b) we wszystkich rodzinach w danym czasie wykonuje te same zabiegi.
c) w czasie dwóch tygodni wszystkim rodzinom dodaje nadstawki.
d) w danym czasie w ka\
dej z rodzin wykonuje inny zabieg.
5. Do wędrownej gospodarki pasiecznej najbardziej przydatne są
a) ule le\
aki.
b) ule ksią\
kowe.
c) ule korpusowe  stojaki.
d) ule Dadanta.
6. W warunkach gospodarki wędrownej dennica głęboka/wysoka z zasiatkowanym dnem
spełnia następującą rolę
a) zapewnia tylko wolną przestrzeń do której mogą zejść pszczoły w czasie transportu.
b) ułatwia załadunek.
c) zapewnia rodzinom tylko mo\
liwość wentylacji w czasie transportu.
d) zapewnia mo\
liwość wentylacji oraz wolną przestrzeń do której mogą zejść pszczoły
w czasie transportu.
7. Element ula przedstawiony na rysunku to
a) korpus gniazdowy.
b) dennica głęboka/wysoka z zasiatkowanym dnem.
c) dennica płytka.
d) nadstawka.
8. Sposób przygotowania rodzin do transportu zale\
y od
a) konstrukcji ula, siły rodzin, odległości przewozu, jakości drogi, aktualnej pogody,
środka transportu.
b) tylko środka transportu.
c) rodzaju po\
ytku.
d) rasy pszczół.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
9. Wolna przestrzeń w ulu, do której mogą zejść pszczoły w czasie transportu powinna mieć
objętość:
a) 20 dm3.
b) 3 6 dm3.
c) 15 18 dm3.
d) 6 10 dm3.
10. Na rysunku przedstawiono
a) statyw do uli.
b) chwytak do załadunku uli.
c) podstawkę pod ul.
d) stela\
do uli.
11. Objawy zaparzenie rodzin w czasie transportu to
a) nieprzyjemny kwaśny zapach ulatniający się z ula i głośne brzęczenie pszczół.
b) tylko głośne brzęczenie pszczół.
c) brak jakichkolwiek dz
więków dochodzących z ula.
d) wychodzenie z ula pszczół umazanych miodem i wydobywanie się gorącego
powietrza z wylotu ula.
12. Zaparzeniu rodzin sprzyja
a) tylko długotrwały transport.
b) jedynie wysoka temperatura.
c) brak dostatecznej wentylacji w bardzo silnej rodzinie, przy zbyt długim
pozostawianiu pszczół w zamknięciu.
d) tylko zły stan nawierzchni dróg.
13. Na po\
ytek z roślin zakwitających gwałtownie (rzepak, drzewa i krzewy owocowe,
gorczyca, lipa) rodziny wywozimy
a) w pierwszych dniach kwitnienia.
b) gdy zakwitnie 10% kwiatów.
c) gdy zakwitnie 50% kwiatów.
d) jeszcze przed kwitnieniem.
14. Na po\
ytek z roślin zakwitających stopniowo (koniczyny, malina, rośliny łąkowe, wrzos)
rodziny wywozimy
a) w pierwszych dniach kwitnienia.
b) gdy zakwitnie 10% kwiatów.
c) gdy zakwitnie 20% kwiatów.
d) jeszcze przed kwitnieniem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
15. Na rysunku przedstawiono
a) refraktometr słu\
ący do określania lepkości miodu.
b) konduktometr słu\
ący do określania przewodności miodu.
c) refraktometr słu\
ący do określania dojrzałości miodu.
d) refraktometr słu\
ący do określania HMF w miodzie.
16. Odbiór miodu z uli korpusowych bez wyjmowania pojedynczych plastrów umo\
liwia
zastosowanie
a) wydmuchiwacza.
b) przegonek.
c) repelentów.
d) wszystkich wymienionych.
17. Magazyny do przechowywania miodu powinny być
a) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze
nie wy\
szej ni\
18�C.
b) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze
nie wy\
szej ni\
30�C.
c) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze
nie ni\
szej ni\
18�C.
d) suche, wolne od obcych zapachów, o temperaturze nie ni\
szej ni\
20�C.
18. Przed odwirowaniem rozluz
nienia wymaga miód
a) gryczany.
b) wrzosowy.
c) spadziowy.
d) wrzosowy i spadziowy
19. W poniszczeniu do wirowaniu miodu łatwość do utrzymania w higienie powinna
cechować
a) tylko podłogę.
b) tylko ściany.
c) tylko sufit.
d) podłogę, ściany, powierzchnie mebli.
20. Z terenu zapowietrzonego pszczelarz prowadzący gospodarkę wędrowną
a) mo\
e wywieść pasiekę bez porozumienia z powiatowym lekarzem weterynarii.
b) mo\
e wywieść pasiekę po uzyskaniu pozwolenia powiatowego lekarzem weterynarii.
c) mo\
e wywieść pasiekę po konsultacji z innymi pszczelarzami.
d) nie mo\
e wywieść pasieki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki pasiecznej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Planowanie i prowadzenie
wędrownej gospodarki pasiecznej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 6, 8, 9, 11, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 3, 4, 5, 7, 10, 12, 13, 14, 15, są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. d, 4. a, 5. c, 6. c, 7. a, 8. d, 9. b, 10. d, 11. b,
12. d, 13. c, 14. a, 15. d, 16. b, 17. c, 18. a, 19. d, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Zdefiniować, czym jest gospodarka
1 B P b
wędrowna
Wybrać z listy rodzaje po\
ytków,
2 A P c
na które przewozi się rodziny pszczele
Uzasadnić ekonomicznie celowość
3 C PP d
prowadzenia gospodarki wędrownej
4 Zaplanować gospodarkę wędrowną C PP a
Scharakteryzować wielkość \
elaznego
5 C PP c
zapasu w rodzinach
Wybrać z listy ule najbardziej
6 A P c
przydatne przy gospodarce wędrownej
Scharakteryzować zalety uli
7 korpusowych w warunkach C PP a
intensywnych po\
ytków
Określić warunek odbioru korpusów
8 z miodem przy pomocy przegonek B P d
i przez wydmuchiwanie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Zidentyfikować sprzęt pasieczny
9 B P b
na podstawie fotografii
Scharakteryzować warunki transportu
10 C PP d
rodzin pszczelich
Określić zasadność przewozu na
11 terenie kraju rodzin z otwartymi B P b
wylotami
Scharakteryzować objawy zaparzenia
12 C PP d
rodzin pszczelich w czasie transportu
Scharakteryzować czynniki sprzyjające
13 zaparzeniu rodzin pszczelich w czasie C PP c
transportu
Scharakteryzować czynnik świadczący
14 B PP a
o dojrzałości miodu
Scharakteryzować sposób orientacyjnej
15 C PP d
oceny dojrzałości miodu
Zidentyfikować sprzęt pasieczny na
16 B P b
podstawie fotografii
Zidentyfikować sprzęt pasieczny na
17 B P c
podstawie fotografii
Określić postępowanie z miodem po
18 B P a
odwirowaniu
Określić warunki, jakie muszą spełniać
19 B P d
pojemniki do przechowywania miodu
Określić warunki przechowywania
20 B P a
miodu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedz
prawidłową.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do ka\
dego pytania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawdziwa.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Gospodarka wędrowna jest metodą
a) przemieszczania pasiek.
b) podnoszenia wydajności pasiek polegającą na przewo\
eniu rodzin pszczelich na
obfite po\
ytki oddalone od miejsca stałego postoju pasieki.
c) produkcji miodu.
d) przeciwdziałania chorobom pszczół.
2. Prowadząc gospodarkę wędrowną rodziny pszczele przewozi się
a) tylko na po\
ytki towarowe.
b) tylko na po\
ytki rozwojowe.
c) zarówno na po\
ytki towarowe jak i rozwojowe.
d) tylko na po\
ytki nektarowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
3. Przewóz rodzin na oddalone po\
ytki nie ma ekonomicznego uzasadnienia wtedy, gdy
w okolicy pasieki stacjonarnej występują
a) obfite po\
ytki wiosenne.
b) obfite po\
ytki nektarowe.
c) obfite po\
ytki gryczane.
d) obfite po\
ytki od wiosny do jesieni.
4. Przy palowaniu wędrówki pszczelarz powinien zorientować się
a) jak obfita jest baza po\
ytkowa i napszczelenie okolicy w miejscu planowanego
ustawienia pasieki.
b) tylko jak obfita jest baza po\
ytkowa w miejscu planowanego ustawienia pasieki.
c) tylko jak du\
e jest napszczelenie okolicy w miejscu planowanego ustawienia pasieki.
d) tylko jakie panują warunki klimatyczne w miejscu planowanego ustawienia pasieki.
5. Aby rodziny pszczele w pasiece wędrownej utrzymywały odpowiednią siłę ilość
\
elaznego zapasu w ich gniazdach nie powinna spadać poni\
ej
a) 1 kg.
b) 2 3 kg.
c) 4 5 kg.
d) 6 7 kg.
6. Do wędrownej gospodarki pasiecznej najbardziej przydatne są
a) ule le\
aki.
b) ule ksią\
kowe.
c) ule korpusowe  stojaki.
d) ule Dadanta.
7. Przy intensywnych po\
ytkach du\
ą zaletą uli korpusowych jest
a) mo\
liwość szybkiego i łatwego zwiększenia kubatury miodni.
b) łatwość przygotowania do transportu.
c) ich rozmiary.
d) ich masa.
8. Odbiór korpusów z miodem przy pomocy przegonek i przez wydmuchiwanie umo\
liwia
a) wysoka temperatura.
b) wielkość gniazda.
c) łagodność pszczół.
d) oddzielenie rodni od miodni kratą odgrodową.
9. Na rysunku przedstawiono
a) odkurzacz pasieczny.
b) wydmuchiwacz do wydmuchiwania pszczół z korpusów.
c) mechaniczny podkurzacz.
d) agregat prądotwórczy.
10. Na czas transportu najwa\
niejsze jest zapewnienie rodzinom pszczelim
a) wody.
b) tylko wentylacji.
c) pokarmu.
d) mo\
liwości wentylacji i wolnej przestrzeni w ulu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
11. Przewóz uli z otwartymi wylotami jest w Polsce
a) powszechnie praktykowany.
b) nie zalecany ze względów bezpieczeństwa ludzi i zwierząt.
c) niemo\
liwy.
d) niezmiernie trudny do zastosowania.
12. Objawy zaparzenia rodzin w czasie transportu to
a) nieprzyjemny kwaśny zapach ulatniający się z ula i głośne brzęczenie pszczół.
b) tylko głośne brzęczenie pszczół.
c) brak jakichkolwiek dz
więków dochodzących z ula.
d) wychodzenie z ula pszczół umazanych miodem i wydobywanie się gorącego
powietrza z wylotu ula.
13. Zaparzeniu rodzin sprzyja
a) tylko długotrwały transport.
b) jedynie wysoka temperatura.
c) brak dostatecznej wentylacji w bardzo silnej rodzinie, przy zbyt długim
pozostawianiu pszczół w zamknięciu.
d) zły stan nawierzchni dróg.
14. O dojrzałości miodu między innymi świadczy
a) woskowy zasklep na komórkach plastra z miodem.
b) tylko jego smak.
c) jego barwa.
d) tylko jego konsystencja.
15. W trosce o dojrzałość miodu przyjmuje się, \
e
a) poszycie/zasklepienie komórek plastra z miodem nie ma znaczenia.
b) z gniazda i z nadstawek wyjmuje się tylko plastry całkowicie poszyte/zasklepione.
c) z nadstawek wyjmuje się tylko plastry całkowicie poszyte/zasklepione a z gniazda
poszyte w 2/3.
d) z nadstawek wyjmuje się plastry poszyte/zasklepione do połowy a z gniazda poszyte
w 2/3.
16. Na rysunku przedstawiono
a) refraktometr słu\
ący do określania lepkości miodu.
b) rozluz
niacz do miodu wrzosowego.
c) rozluz
niacz do gęstych miodów.
d) rozluz
niacz do miody cementowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
17. Na rysunku przedstawiono
a) refraktometr słu\
ący do określania lepkości miodu.
b) konduktometr słu\
ący do określania przewodności miodu.
c) refraktometr słu\
ący do określania dojrzałości miodu.
d) refraktometr słu\
ący do określania HMF w miodzie.
18. Miód po odwirowaniu nale\
y poddać
a) cedzeniu bądz
klarowaniu.
b) cedzeniu i standaryzacji.
c) kremowaniu i standaryzacji.
d) kremowaniu.
19. Pojemniki do przechowywania miodu nie powinny
a) powodować zmian jakości produktu.
b) wchodzić w reakcje chemiczne z miodem.
c) posiadać obce zapachy.
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne.
20. Magazyny do przechowywania miodu powinny być
a) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze
nie wy\
szej ni\
18�C.
b) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze
nie wy\
szej ni\
30�C.
c) suche, czyste, dostatecznie przewiewne, wolne od obcych zapachów, o temperaturze
nie ni\
szej ni\
18�C.
d) suche, wolne od obcych zapachów, o temperaturze nie ni\
szej ni\
20�C.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Planowanie i prowadzenie wędrownej gospodarki pasiecznej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
7. LITERATURA
1. Makowicz J.: Pasieka wędrowna. PWRiL, Warszawa 1983
2. Olszewski K.: Moja wizja profesjonalnej pasieki. Pszczelarz Polski, 12/2004/22-24
3. Olszewski K.: Kilka sposobów na wędrówkę. Pszczelarz Polski, 04/2005/12-15
4. Ostrowska W.: Gospodarka pasieczna, Wyd. V. Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1998
5. Prabucki J. (red.): Pszczelnictwo. Albatros, Szczecin 1998
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31